ፖለቲካ መር ኪነ ጥበብ ወይስ – ኪነ ጥበብ መር ፖለቲካ?

መቼም በዚህ ዘመን ቴአትር ወይም ፊልም ያላየ ወጣት አይኖርም (የፊልሙ ይዘት ይቆየንና!) ፊልም ወይም ቴአትር አይቶ ለሚያውቅ ደግሞ ይሄ ነገር ግልጽ ነው፡፡ ለምሳሌ እንዲያመቸን አንዱን ብቻ እንምረጥ፤ ፊልምን እንምረጥ(ብዙ የሚታየው እሱ ስለሆነ)፡፡ ፊልም አይተን ስቅስቅ ብለን እናውቃለን? ተበሳጭተን ወይም ተደስተን እናውቃለን? ለምን እንዲህ ሆንን? ይሄ የኪነ ጥበብ ጉልበት ነው፡፡ ‹‹ጥበብ ነፍስን ሰርስሮ ይገባል›› የሚባለውም ለዚህ ነው፡፡ ያ ፊልም ምናባዊ እንደሆነ እኮ እናውቃለን፡፡ በፊልሙ ውስጥ ካለው አሳዛኝ ነገር በላይ እኮ በገሃዱ ዓለም አይተናል፡፡ ሲኒማ ቤት ውስጥ የምናለቅሰውን ያህል ግን ጎዳና ላይ በገሃዱ ዓለም ለምናየው ነገር አናለቅስም፡፡

እንዲያውም በድርጊቱ አሳዛኝነት ቢሆንማ ልጆቿን የምታበላው አጥታ ጎዳና ላይ የምትለምን እናት እኮ የበለጠ ታሳዝንና ታስለቅስ ነበር፡፡ ፊልም ላይ ከተለያዩ ፍቅረኛሞች ይልቅ እናት እና አባት ለማዕረግ ሲጠብቃቸው በገሃዱ ዓለም የተለያዩ ፍቅረኛሞች ያሳዝኑ ነበር፡፡ የሚያስቅም የሚያስለቅስም በገሃዱ ዓለም አለ፤ ግን የበለጠ የሆነብን የፊልምና የቴአትሩ፣ የግጥሙና የዘፈኑ ነው፡፡ ይህ ለምን ሆነ? ማለት ከኒኩለር ፊዚክስ በላይ ከባድ ጥያቄ ይመስለኛል፡፡ ሁላችንም የየራሳችንን መነሻ አድርገን እንመልስ ብንል ግን በቃ ተፈጥሮ ነው፤ የሰው ልጅ ስሜት በኪነ ጥበብ ይነቃቃል፤ በኪነ ጥበብ ይዘወራል፡፡

ኪነ ጥበብ የሰውን ልጅ አስተሳሰብ ይዘውራል፤ ሲፈልግ ያለማል፤ ሲፈልግ ያጠፋል፡፡ በጦርነት ጊዜ አዝማሪ ለምን አስፈለገ? የውስጥ ወኔን ስለሚያነቃቃ! በአገር ቤት በባህላዊ የሰርግ ስነ ሥርዓት ላይ ለአዝማሪ ሽልማት የሚሰጠው ለምንድነው? ወኔን ስለሚያነቃቃ፤ ‹‹ዳቦ አጣሁ!›› ብሎ ለሚለምን ከአንድ ብር በላይ ሰጥተን አናውቅም፤ መድረክ ላይ ድንቅ አጨፋፈር ወይም አተዋወን ላሳየን ሃምሳ እና መቶ ብር እንሰጣለን፤ ይህ ለምን ሆነ? ኪነ ጥበብ ስሜትን ስለሚዘውር!

የትኛውም የኪነ ጥበብ ሥራ የገሃዱ ዓለም ነጸብራቅ ነው፡፡ አሁን ጥያቄያችን የገሃዱ ዓለም ምንድነው? ነው፡፡ የገሃዱ ዓለም ፍቅር ነው፣ ማህበራዊ ጉዳይ ነው፤ ፖለቲካ ነው፡፡ ከእነዚህ ጉዳዮች ውስጥ ፖለቲካ ተደጋግሞ ይነሳል፤ ምናልባትም ከአገር ምንነት ጋር በቅርብ የሚቆራኝ ስለሆነ ይሆናል፡፡ ሌላም ምናልባት ይታየኛል፡፡ ምናልባትም በመሪነት ደረጃ ያሉት ብቻ ሳይሆኑ ህዝቡም ፖለቲካ ይወዳል (እርግጥ ነው ፖለቲካና ኤሌክትሪክን በሩቅ የሚለው ብሂልም እንዳለ ሳይዘነጋ)፡፡ ይሄ በራሱ ግን ፖለቲካ ነው፡፡ እንዲያውም የህዝቡም ፖለቲካን መውደድ እንጂ እውነት ፖለቲካ ከሌሎች ማህበራዊ ጉዳዮች እና ከኢኮኖሚ በላይ ለአንዲት አገር ወሳኝ ሆኖ ነው? መልስ ሊሆነን የሚችለው ሁሉም ነገሮች በፖለቲካው ውስጥ ያልፋሉ የሚለው ነው፡፡

ኪነ ጥበብና ፖለቲካ

ወደ አገራችን ኪነ ጥበብ እንግባ፡፡ ስንገባም ኪነ ጥበብን ከፖለቲካ ጋር አገናኝተን ነው፡፡ ኪነ ጥበብ በአገሪቱ ነባራዊ እሴቶች ላይ ስለሚሰራ ከፖለቲካ ገለልተኛ ነው የሚለው ክርክር ለዚህ ጽሑፍ አያስኬድም፤ ኪነ ጥበብ ከፖለቲካ ውጪ ነው የሚለው እምነትም በጣም የጥቂቶች ብቻ ነው፡፡ ደግሞስ መቼ ነው የኪነ ጥበብ ባለሙያዎቻችንም ሆነ ሥራዎቻቸው ከፖለቲካ ውጪ የሆኑት? የኪነ ጥበብ ባለሙያዎችም እኮ እንደ ፖለቲካ ፓርቲዎች ጎራ ለይተው ሲጠዛጠዙ አይተናል፡፡ እዚያ ጋ አንድ ነጠላ ዜማ አውጥቶ ውጭ አገር ይሄድና ምንም ሳይሰራ መንግስትን የሚቃወም አለ፤ የውጭ እርዳታ የሚሰበስብ አርቲስት አለ፤ እዚህ ጋ ደግሞ መንግስት አካፋና ዶማ ሲያነሳ አብሮ የሚያነሳ፤ መንግስት ባዘጋጀው መድረክ ሁሉ ኮፍያና ቲሸርት እየቀያየረ እንዲህ በል የተባለውን ብቻ የሚል አርቲስት አለ፡፡ ሁለቱም በህዝብ ዘንድ እንደየጎራቸው አድናቆትንም ወቀሳንም አትርፈዋል፡፡ ከፖለቲከኞች ጋርም ስማቸው ሲነሳ ቆይቷል፡፡

የጠቅላይ ሚኒስትር ዶክተር ዓብይ አህመድን ወደ ሥልጣን መምጣት ተከትሎ ‹‹ከለውጡ ወዲህ!›› የሚለው ቃል በብዙ ቦታ ይደጋገማል፤ ይሄን ቃል ለኪነ ጥበቡም እንጠቀምበት፡፡ ማሳያ ይሆነን ዘንድም ወደ ሥልጣን እንደመጡ ከኪነ ጥበብ ባለሙያዎች ጋር በጽሕፈት ቤታቸው ተወያይተዋል፡፡ ሌላ ሰሞነኛ ጉዳይ ደግሞ ላንሳላችሁ፤ የዚህ ጽሑፍ ዋና ሃሳብም ይሄው ነው፡፡
እስካሁን ከምናውቃቸው ሚኒስቴር መስሪያ ቤቶች በተጨማሪ(የተዋሃዱት ተዋህደው) የሰላም ሚኒስቴር የሚባል ተቋቁሟል፡፡ ይህ የሰላም ሚኒስቴር የሰላምን ነገር ሲያስብ ከኪነ ጥበብ ባለሙያዎች ጋር መወያየት አለብኝ አለ፤ የኪነ ጥበብ ባለሙያዎች የህዝብን ስሜት እንደሚዘውሩ አመነ፡፡ አምኖም መድረክ አዘጋጀ፡፡ የሰላም ሚኒስትሯ ወይዘሮ ሙፈሪያት ካሚል መድረኩ ላይ ተገኙ፤ በራሳቸው በሚኒስትሯ አወያይነት ሃሳቦች ተንሸራሸሩ፡፡ ከያኒ ከፖለቲከኛ በላይ ሀይል እንዳለው፣ ፖለቲከኛ በህዝብና በህዝብ መካከል ያጠረውን አጥር ከያኒ ማፈራረስ እንደሚችል ተናገሩ፡፡
‹‹ከያኒ ድንበር የለውም›› አሉ፡፡ ምሳሌም አነሱ፡፡ የኦሮሚያና የሶማሌ ፖለቲከኛ ድንበር ቢያበጅ፣ ቢኳረፍ፤ የኦሮሚያና የሶማሌ አርቲስት ግን ይህን ድንበር ነው ማፍረስ ያለበት፡፡ የኦሮሚያና የሶማሌ ከያኒ ከተኳረፈ ያኔ ነው ኪነ ጥበብ አድር ባይ ሆነች የሚባለው፡፡ የሚኒስትሯን ሃሳቦች እንመለስባቸዋለን፡፡ የቀረበውን የውይይት መነሻ ሃሳብ እና የራሳቸው የኪነ ጥበብ ባለሙያዎችን ሃሳብም እንመለከታለን፡፡ ይህ የሆነው ባሳለፍነው ማክሰኞ ህዳር 18 ቀን 2011 ዓ.ም በቀድሞው የኢትዮጵያ ብሔራዊ የባህል ማዕከል ነው፡፡ ወደ መድረኩ፡፡

ኪነ ጥበብና ሰላም
በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የቴአትር ትምህርት ክፍል መምህርና ተመራማሪ ተስፋዬ እሸቱ ናቸው የውይይት መነሻ ጽሑፍ ያቀረቡት፡፡ ‹‹ኪነ ጥበብ ለሰላም ይጠቅማል የሚለው ቃል አገላለጽ የኪነጥበብና የሰላምን ግንኙነት የሚያሳንስ ነው›› ይላሉ መምህር ተስፋዬ ሃሳብቸውን ሲጀምሩ፡፡ ማለት የፈለጉት፤ ኪነ ጥበብና ሰላም ፍጹማዊ አንድ ሆነው ‹‹ኪነ ጥበብ ለሰላም ይጠቅማል›› መባሉ ግን ጥብቅ ቁርኝት ያልነበራቸው ያስመስለዋል፡፡ መንግስትም፣ መገናኛ ብዙኃንም ይህንን ነው የሚደጋግሙ፤ ‹‹ኪነ ጥበብ ለሰላም ፋይዳ አለው›› ቢሉም ማንም የተረዳው ግን የለም፡፡ በጣም ግልጽ የሆነውን ነገር ልክ በሳይንሳዊ ጥናትና ምርምር እንደ አዲስ የተገኘ ይመስል ‹‹ኪነ ጥበብ ለሰላም ይጠቅማል›› ማለት ምን ያህል ትኩረት እንዳልተሰጠውም ያሳያል፡፡

መምህሩ አዝማሪዎችን ምሳሌ ያነሳሉ፡፡ የአዝማሪዎች ጨዋታ የማህበረሰቡ ነጸብራቅ ነው፡፡ በማህበረሰቡ ውስጥ አዝማሪ ብዙ ነገር ነው፡፡ ኢኮኖሚ ነው፣ ፖለቲካ ነው፣ ፍቅር ነው፣ ማህበራዊ ግንኙነት ነው፡፡ በማህበረሰቡ ውስጥ ይሄ ሆኖ ግን አሁን አሁን ለአዝማሪ የሚሰጠውን ዋጋ እናውቃለን፤ መሰደቢያ ሁሉ ይመስለናል፡፡ ይሄ የመንግስትም የመገናኛ ብዙኃኑም ችግር ነው፤ አልሰሩበትም፡፡ ከጥንት ጀምሮ የነበረው ታሪካዊ ዳራው አልታ ወቀለትም፡፡ ያ ታውቆ ቢሆን ኖሮ ኪነ ጥበብና ሰላም ድንበር የለሽ ህዝባዊ ትስስር መሆናቸው ግልጽ ይሆን ነበር፡፡
በኪነ ጥበብ ላይ ፈላስፎች ክርክር ነበራቸው፡፡ ፕሌቶ የተባለው ፈላስፋ ኪነ ጥበብ አፍራሽ ነው ብሎ ያምን ነበር፤ ምክንያቱ ደግሞ ዓለምን አይወክልም ነው፤ ከእውነታው ይርቃል ነው፡፡ ሌላው ፈላስፋ አርስቶትል ደግሞ የፕሌቶን ሃሳብ ውድቅ ያደርጋል፡፡ ኪነ ጥበብ የስሜትና የእውነታ ውህደት እንደሆነ ያምናል፡፡ ይሄ ማለት ስሜታችን የሚጦዘው የሆነ ውስጣችን ያለውን ነገር(የነበረውን እውነታ) ሲነካው ነው ማለት ነው፡፡ ለምሳሌ ለቅሶ እንደ መዳኛ ይቆጠራል፤ ‹‹አልቅሶ ይውጣለት›› ይባላል፡፡ ለቅሶ የስሜትና የእውነታ ውህደት ነው፡፡ ይሄ እፎይታ ነው፡፡ ስለዚህ ያ ስሜት የተባለው እፎይታ አስገኘ ማለት ነው፡፡ ሌላው አርስቶትል የሚለው ነገር ኪነ ጥበብ ደስታን እንደሚፈጥር ነው፡፡ ደስታ ደግሞ ለሰው ልጅ ተፈጥሯዊ ጤንነት ነው፡፡ እንዲያውም ኪነ ጥበብ የሳይንሳዊ ግኝቶች መነሻ እንደሆነም ይታመናል፡፡

ኪነ ጥበብ መንገድ አይሰራም፤ ሕንጻ አይሰራም፤ ይህን የሚሰሩትን ሰዎች ግን ይሰራል፡፡ ለዚህም ነው እነዚህ ሰዎች ‹‹ጥበበኞች›› ነው የሚባሉት፡፡ ይሄ ሲሆን ኪነ ጥበብ የጋራ መግባቢያ ሆነ ማለት ነው፡፡ የአንድ አገር ሰዎች የጋራ መግባቢያ ሲኖራቸው ነው እርስ በእርስ የሚተዋወቁትና የሚግባቡት፡፡ ለዚህ ደግሞ ኪነ ጥበብ ጥሩ ማሳያ ነው፡፡ በጋራ ያግባባል፤ በጋራ ያኖራል፤ ያስተዋውቃል፡፡ ፖለቲካ ድንበር አለው፤ ሃይማኖት ድንበር አለው፤ ኪነ ጥበብ ግን ድንበር የለውም፡፡

‹‹ኪነ ጥበብ ማንነትን ይገነባል›› ይላሉ መምህር ተስፋዬ፡፡ ኪነ ጥበብ የጋራ ማንነትን ይፈጥራል፡፡ ማህበራዊ ማንነት በዘር (ጀኔቲካዊ) ሳይሆን ማህበራዊ ስሪት ነው፡፡ ባህልና ኪነ ጥበብ ነው የሚቀርጸው፡፡ አገር የሚሰራው በትርክት ነው፡፡ ኃያላን የሚባሉትን አገራት የምናውቃቸው በትርክት ነው፡፡ ይህን ደግሞ የሚያደርገው ኪነ ጥበብ ነው፡፡
በአገራችን እንዴት እየተሰራበት ነው? ለሚለው መምህር ተስፋዬ መንግስትንና የኪነ ጥበብ ባለሙያዎችን ተጠያቂ ያደርጋሉ፡፡ ቀዳሚውም መንግስት ነው፡፡ ይሄ ማለት ወርዶ ድራማ ይስራ ማለት አይደለም፤ ከመንግስት የሚጠበቀው ኪነ ጥበብን ተቋማዊ ማድረግ ነው፡፡ በሥርዓተ ትምህርቱ ውስጥ የኪነ ጥበብ ትምህርት ያስፈልጋል፤ ይህ የሚሆነው አገሩን በሙሉ አርቲስት ለማድረግ አይደለም፤ ይልቁንም ሰው እንዲሆኑ ነው፡፡ ኪነ ጥበብ ሰብዓዊነት ነውና! ሐኪሙም፣ የህግ ባለሙያውም፣ መሃንዲሱም ጥበበኛ መሆን አለባቸውና! የመንግስት ተቀዳሚው ሥራው ይሄ ነው መሆን ያለበት፡፡
መንግስት በሥርዓተ ትምህርቱ ላይ አልሰራም፤ ተማሪዎች አገራቸውን አያውቁም፤ ‹‹አፋር ውስጥ ያለ የሰባትኛ ክፍል ተማሪ የአማራ ወንድሙን አያውቅም፤ ትግራይ ውስጥ ያለው የስምንተኛ ክፍል ተማሪ ሶማሌን አያውቅም፤ ታዲያ ላይጣሉ ነው እንዴ?›› ሲሉ ይጠይቃሉ መምህር ተስፋዬ፡፡ ይህ ሲሆን ነው ኪነ ጥበብ ሰላም ላይ የሚሰራው፡፡
ወላጆች ላይም ችግር እንዳለ ያምናሉ፡፡ ልጆቹ ከሰብዓዊነት ውጪ ሆነው እያደጉ ነው፡፡ ከሰዋዊ ነገሮች ይልቅ ቁሳዊ ነገር ነው የሚዘጋጅላቸው፡፡ አሻንጉሊት ነው የሚገዛ ላቸው፤ የውጭ ፊልምና ‹‹ጌም›› ነው የሚጫንላቸው፡፡ አካባቢያቸውን እንዲያውቁ አልተደረገም፡፡ ባህላቸውንና ታሪካቸውን ቢያውቁ ሰብዓዊነት ይገነባቸው ነበር፡፡ አርቲስቶች እዚህ ላይ ነበር መሥራት ያለባቸው፡፡
ከኪነ ጥበብ ባለሙያው የሚጠበቀውንም ይናገራሉ፡፡ የኪነ ጥበብ ሰው መሪ ነው መሆን ያለበት፡፡ መንግስት ልማት ሲል አብሮ ልማት የሚል ከሆነ፣ መንግስት ውሃ ማቆር ሲል አብሮ ውሃ ማቆር የሚል ከሆነ ኪነ ጥበብ ዋጋ አይኖረውም፡፡ ከያኒ ማነሳሳት ነው ያለበት፡፡ ቢቢሲ የሰራው አንድ ዘጋቢ ፊልም ላይ በመሬት የሚሄድና በሰማይ የሚበር አውሮፕላን ‹‹እንዴት ሰራኸው?›› ተብሎ ‹‹ፊልም ላይ አይቼ›› ነው ያለው፡፡ ከያኒ እንዲህ ነው፤ ነገሮችን ፈጣሪ! ከመንደር ያለፈ ሥራ መሥራት አለበት፡፡ ዝም ብሎ ‹‹ተጋቡ ተፋቱ›› የሚል ሥራ ብቻ ነው እየተሰራ ያለው፡፡ እንኳን በምናብ ፈጥሮ ማስተማር ያለው እውነታ እንኳን አልተሰ ራበትም፡፡ ወሎ ውስጥ ለጥምቀት በዓል ሙስሊም ከበሮ እየመታ ይከበራል፤ ይሄን ማንም አያውቀውም፤ ከያኒ ግን ያልታየውን ማሳየት ነበር ሥራው፡፡
ኪነ ጥበብ ከመንግስት ኃይል በላይ ነው፡፡ ግጭት ቢነሳ መንግስት ግጭቱን ማስቆም ነው የሚችለው፤ ኪነ ጥበብ ግን እንዳይነሳ ማድረግ ይችላል፡፡ መንግስት በኃይል ነው የሚያስቆመው፤ ኪነ ጥበብ ግን በአስተሳሰብ ለውጥ ነው የሚያስቆመው፡፡
ምክረ ሃሳብ
ከሀላባ ዞን ባህልና ቱሪዝም የመጡት አቶ አብዲ ማንፍራጅ አንድ ነገር ይናገራሉ፡፡ ወጣቱ ጥላቻ ሲጋት ነው የቆየው፡፡ «ይሄ የአንተ ባንዲራ አይደለም»፣ «ይሄ የአንተ ቋንቋ አይደለም» እየተባለ ለአገሩ ባዕድ እንዲሆን ተደርጓል፡፡ ይሄን ወጣት ለመመለስ የሚቻለው በኪነ ጥበብ በማስተማር ነው፡፡ የራሱ መሆኑን በማሳየት ነው፡፡ ሰላም የሚመጣው ሁሉም የራሴ ብሎ ሲያስብ ነው፤ ይሄ የእገሌ ነው የሚባል ከሆነ ልዩነትን ብቻ ነው የሚያመጣው፤ በኪነ ጥበብ ሥራዎች አገሩን ማስተዋወቅ ነው፤ አሁንም ኢትዮጵያዊነት እየታየ ያለው ኪነ ጥበብ ላይ ነው፡፡ የኪነ ጥበብ ባለሙያዎች አገራዊ ማንነት ላይ መሥራት እንዳለባቸው ያሳስባሉ፡፡
አቶ መሀመድ ጎሮ የተባሉ ተሳታፊ ሰላምን ከአየር ጋር ያመሳስሉታል፡፡ ያለ አየር መኖር አይቻልም፤ ግን የአየርን ጥቅም የምናውቀው ስናጣው ብቻ ነው፡፡ አየርን እየተጠቀምን ጠፍቶ ካላየነው በስተቀር በአየር የምንኖር ሁሉ አይመስለንም። ሰላምም እንደዚያው ነው፡፡ ሰላም ትዝ የሚለን ሰላም ሲጠፋ በሚያጋጥመን ችግር ነው፡፡
‹‹አርቲስት ልቡ የሸበተ ነው›› ይላሉ አቶ መሀመድ፡፡ ሽማግሌ ነው ማለታቸው ነው፡፡ ጸጉራቸው የሸበተ ሽማግሌዎች ለሰላም ያላቸውን አስተዋፅኦ እናውቃለን፡፡ አርቲስት ደግሞ ዕድሜው ወጣት ቢሆንም እንኳን ልቡ እንደ ሽማግሌ መሆን አለበት፡፡ ከዚያና ከዚህ ያለውን የሚያግባባ መሆን አለበት፡፡ አንድ የኪነ ጥበብ ሥራ ከብዙ መድረኮችና ስብሰባዎች በላይ ያስተምራል፡፡
የአርቲስቶችንም ሆነ የሌሎች ተሳታፊዎችን ውይይት ሲያዳምጡ የቆዩት የሰላም ሚኒስትሯ ወይዘሮ ሙፈሪያት በመጨረሻም የራሳቸውን ሃሳብ ሰጥተዋል፡፡ የሚኒስትሯ ንግግር በየመሃሉ የአድናቆት ጭብጨባዎችን ያስተናገደ ነበር፡፡ ሁለት ምክንያት ሊኖረው ይችላል፡፡
የጋራ ቋንቋ
ሚኒስትሯ የአርቲስቶችንና የተሳታፊዎችን የልብ ትርታ አግኝተውታል ማለት ነው፤ እርሳቸው ፖለቲከኛ እንደመሆናቸው ኪነ ጥበብን እዚያ ድረስ መረዳታቸውም ለኪነ ጥበብ ሰዎች ደንቋቸው ይሆናል፡፡ በሌላ በኩል ግን በሚኒስትርነት ላይ ያለ ባለሥልጣን እንዲህ ሲያደርግ የተለመደ አይደለም፡፡ በአጃቢ ተከቦ የመክፈቻ ንግግር አድርጎ መውጣት ነው የተለመደው፡፡ ወይዘሮ ሙፈሪያት ግን ከታዳሚው ጋር በመቀላቀል፤ እንዲያውም ተወዛዋዦች ወደ አጠገባቸው ሲመጡ ተነስቶ ትክሻ በማሳየትም ታዳሚውን ዘና አድርገዋል፡፡ ይሄ ለኪነ ጥበቡ ዘርፍ ያላቸውን አክብሮት አሳይቷል፡፡ ሰላም ማለት እንዲህ በነፃነት አብሮ መጫወት መሆኑንም አሳይተዋል፡፡
ከዚህ ሁሉ በላይ ግን የተናገሩት ሃሳብ ለኪነ ጥበብ ሰዎች ትልቅ የቤት ሥራ ነው፡፡ ‹‹እኛ ፖለቲከኞች ልንቀያየር እንችላለን፤ እናንተ ግን የማትቀያየሩ መሆን አለባችሁ›› ነው ያሉት ሃሳብቸውን ሲጀምሩ፡፡ እንግዲህ እንደ እርሳቸው እምነት ፖለቲከኛ በየመንደሩ ያጠረውን አጥር ማፍረስ የሚችለው ኪነ ጥበብ ነው፡፡ ‹‹እናንተ እኮ የጋራ ቋንቋ ያላችሁ ናችሁ!›› ያሉትም ለዚህ ነው፡፡ ሙዚቃን መውሰድ እንችላለን፤ በጎጃምኛ ሙዚቃ የሚንቀጠቀጠው ኦሮሞው ፣ጉራጌው፣ ትግሬው ነው፤ በትግርኛ ሙዚቃ የሚሽከረከረው አማራው፣ ኦሮሞው፣ ሶማሌው ነው፡፡ ኪነ ጥበብ አንድ ያደርጋል፡፡ የጋራ ቋንቋ ነው ማለት ይህ ነው፡፡
‹‹የእናንተ ጉልበት እኮ ከመንግስት በላይ ነው፤ ዘመን ተሻጋሪ ጉልበት ነው ያላችሁ›› ብለዋቸዋል ሚኒስትሯ፡፡ በእውነት ከከያኒዎች በላይ የጥበብን ጉልበት የተረዱት ይመስላል፡፡ ሥርዓት ይመጣል፤ ሥርዓት ይሄዳል፤ ባለሥልጣን ይቀያየራል! የጥበብ ሥራ ግን ዘመን አይሽረውም፡፡ ዛሬ ‹‹ባህላችን፣ ታሪካችን›› እያልን እንድንኮራ ያደረጉን ዘመን አይሽሬ የኪነ ጥበብ ሥራዎች ናቸው፡፡
‹‹አርቲስት ድንበር የለውም›› የሚሉት ሚኒስትሯ፤ በአገሪቱ ውስጥ ያለ ባህልና ታሪክ ሁሉ የራሴ ነው ብሎ መሥራት እንዳለበት ይገልጻሉ፡፡ ብዙሃነት ውበት መሆኑን ማወቅ አለበት፡፡ ‹‹ብዝሃነት ተፈጥሮ ነው›› ይላሉ፡፡ ፈጣሪ ሁሉንም አንድ አይነት ማድረግ ቢፈልግ ኖሮ ማድረግ አቅቶት አልነበረም፤ ሁሉንም አንድ አይነት ቀለም አድርጎ መፍጠር ይችል ነበር፡፡ ይህን የፈጣሪ ውበት ማስጠበቅ የሚችለው ኪነ ጥበብ ነው፤ ከያኒ ራሱ ፈጣሪ ነው፡፡
ሲጠቃለል
‹‹አቅማችሁን አልተጠቀማችሁበትም›› ሲሉም ሚኒስትሯ ለአርቲስቶች ነግረዋቸዋል፡፡ እውነት ነው ይህ በየጊዜው ሲነገር የቆየ ሀቅ ነው፡፡ ኪነ ጥበብ ይህን ሁሉ ጉልበት እያለው ዳሩ ግን ያ ሁሉ ጥፋት ደግሞ ደርሷል፡፡ ሰዎች በአገራቸው ‹‹አገራችሁ አይደለም›› ተብለዋል፤ በአገራቸው ባዕድ ሆነዋል፤ በአገራቸው መፈናቀል ደርሶባቸዋል፡፡ ‹‹ቅኝ ያልተገዛች አገር ነፃ ሀገር›› የሚለው ለአንዳንዱ ስሙ ብቻ ተርፏቸዋል፤ በአገራቸው ነፃነትን ሲያጡ ‹‹ቅኝ አለመገዛት ማለት ምን ማለት ይሆን?›› ያሰኛቸዋል፡፡ ‹‹ድንበር የለውም›› የተባለው አርቲስት ግን ራሱም ድንበር ፈጥሮ ሲከፋፈል ታይቷል፡፡
በሌላ በኩል ደግሞ ‹‹አርቲስት ፈጣሪ ነው›› የሚለውስ አገራችን ላይ ምን ያህል ሰርቷል? እውን አርቲስቶች ፈጣሪዎች ሆነዋል? ይህን ለማለት የሚያስችለን ነገር የምናያቸው የኪነ ጥበብ ሥራዎች ናቸው፡፡ ተመሳሳይነት ይበዛባቸዋል፡፡ እንደ ምክንያት የሚጠቀሙት ‹‹ነፃነት የለም›› የሚል ቢሆንም ራሱ የፍቅር ፊልሞች እኮ አንድ አይነት ናቸው፡፡
ይሄ ማለት ግን ከመንግስትም ክልከላና ቁጥጥር አልነበረም ማለቴ አይደለም፡፡ በውሃ ቀጠነ ምክንያት መድረክ መከልከል፣ ፊልም ማገድ፣ ቴአትር ማገድ የተለመደ ነው፡፡ ስለፍቅር የተጻፈን ድርሰት ፖለቲካ ነው በማለት ከገበያ ላይ ሲከለከል ሁሉ የታየ ሀቅ ነው፡፡ ራሱ ፖለቲካዊ ፊልምና ቴአትር ብቻ እንኳን መሰራት ሲገባው ፖለቲካ ያልሆነውን ሁሉ መንግስት የመጠራጠር ስሜት ሲያሳይ ቆይቷል፡፡
እንግዲህ መንግስት ‹‹አሁን ነፃነት ሰጥቻለሁ›› ካለ አርቲስቶችም ‹‹ነፃነት አጥተን ነው እንጂ ብቃቱ ነበረን›› ካሉ፤ ለሁለቱም ሜዳውም ፈረሱም ይሄው!