ማህሌት አብዱል
የዛሬው የዘመን እንግዳችን ትውልድና እድገት በቀድሞው አጠራር አርሲ ክፍለ ሃገር ሽርቃ ወረዳ ነው። የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርታቸውን በዛችው ወረዳ በሚገኘው ሌሞጋለማ በተባለ ትምህርት ቤት የተማሩ ሲሆን የሁለተኛ ደረጃ ትምህርታቸውን ደግሞ ሽርካ በተባለ ትምህርት ቤት ነው የተከታተሉት።
በመቀጠልም ሀረማያ ዩኒቨርሲቲ ገብተው በማኔጅመንት የመጀመሪያ ዲግሪያቸውን ይዘዋል። የዩኒቨርሲቲ ትምህርታቸውን እንዳጠ ናቀቁ የስደተኞችና ከስደት ተመላሾች አስተዳደር ተቀጥረው በተለያዩ ዘርፎች ለአስር ዓመታት አገልግለዋል። ካለፉት አስር ዓመታት ወዲህ ግን አዳማ ከተማ ከትመው በተለያዩ የንግድ ዘርፎች በመሰማራት የግላቸውን ስራ ሲሰሩ ቆይተዋል።
ከእነዚህም መካከል መቂ አካባቢ በእርሻ ስራ ለሶስት ዓመታት መስራታቸው የሚጠቀስ ነው። በመቀጠልም ሄኒከን የሚያመርተውን ቢራዎች አዳማና አካባቢዋን ውክልና በመውሰድ በማከፋፈል ስራ ላይ ተሰማርተዋል።
እንዲሁም የዳንጎቴና ናሽናል ሲሚንቶ ወኪል አከፋፋይ በመሆን እየሰሩ ይገኛሉ። በአሁኑ ወቅት ደግሞ በቅርቡ በይፋ ይመረቃል ተብሎ የሚጠበቀው የአቶ ወርቁ አይተነውን የዘይት ፋብሪካ ምርቶች ለማከፋፋል በዝግጅት ይገኛሉ።
ከግል ስራቸው ባሻገር የአዳማ ከተማ አስተዳደር በሚሰራቸው የልማት መርሃ ግብሮች ላይ መሳተፍ ከፍተኛ አስተዋፅኦ እያደረጉ ከሚገኙ የንግዱ ማህበረሰብ ሰዎች መካከል በግንባር ቀደምትነት ስማቸው ይጠቀሳል። በተለይም በተያዘው በጀት ዓመት የከተማ አስተዳደሩ የነደፈው አሳታፊ የልማት መርሃ ግብር የከተማዋ ባለሃብቶች ማስተባበር ተጨባጭ ውጤት እንዲመዘገብ የላቀ ሚና በመጫወት ላይ ይገኛሉ።
የንግዱ ማህበረሰብ እየተሳተፈባቸው ከሚገኝባቸው ስራዎች መካከልም የአባገዳ ፓርክ፣ የዋናው አስፋልት መንገድን የማስፋፋት ስራ እንዲሁም የባቡር ሃዲድ ዳርቻን የማስዋብ ስራ ተጠቃሽ ናቸው።
ከዚሁ ጎን ለጎንም ተቻችሎ የመኖር እሴት ተጠናቅሮ እንዲቀጥልና የሰላም እሴት ግንባታ ላይ የዜግነት ግዴታቸውን በመወጣት ላይ የሚገኙ ግለሰብ ናቸው። ከዛሬው የዘመን እንግዳችን አቶ ተስፋዬ ባለሚ ጋር በተለያዩ አገራዊ ጉዳዮች ዙሪያ ያደረግነውን ቃለምልልስ እንደሚከተለው ይዘን ቀርበናል።
አዲስ ዘመን፡- ከተቀጣሪነት ለመውጣት ያደፋፈሮት ምን እንደነበረና በንግድ ስራ ከተሰማሩ ወዲህ ምን አይነት ፈታኝ ሁኔታዎች አጋጥሞዎት እንደነበር ያስታውሱንና ውይይታ ችን ብንጀምር?
አቶ ተስፋዬ፡– እንዳልሽው ለረጅም ዓመታት ተቀጥሬ ነው የሰራሁት። ነገር ግን የተማርኩት ማኔጅመንት በመሆኑና በስራ አጋጣሚ ከተለያዩ የንግድ ሰዎች ጋር የመተዋወቅ እድሉ ስለነበረኝ ለምን የራሴን ድርጅት ከፍቼ አላስተዳደርም ብዬ ተነሳሁ። እንዳልኩሽ ደግሞ የማውቃቸው በርካታ የንግድ ሰዎች ስለነበሩ በቀላሉ ውጤት ለማምጣት አልተቸገርኩም።
እንደማንኛውም የንግድ ሰው በዘርፉ ስንቀሳቀስ በርካታ ፈታኝ ሁኔታዎች አጋጥመውኛል። የነበረው መንግስት በንግዱ ማህበረሰብ ላይ ያደርስ የነበረው ተፅዕኖ የሚታወቅ ነው። እኔም ከዚያ ተፅዕኖ ማምለጥ የምችልበት እድል አልነበረም። በተለይም የአንድ ወገንተኝነት ስርዓት መንሰራፋቱ ነፃና ገለልተኛ የንግድ ውድድር እንዳይኖር አድርጎታል ባይ ነኝ።
ስራ ለመስራት ጥረት ቢደረግም ብዙ ማነቆዎች ነበሩ። ለምሳሌ ብሄር ተኮር ስርዓት እስከንግዱ ማህበረሰብ ድረስ እንዲስፋፋ በማድረጋቸው ለእነሱ ሰዎች የማድላት ሁኔታ በግልፅ ይታይ ነበር። ይህም ሌላውን ያለማሳተፍና በቀጥታና በተዘዋዋሪ ተጽዕኖ እንዲፈጥሩ ምቹ ሁኔታ ፈጥሮላቸው ቆይቷል።
አሁን ላይ ግን ለውጥ በመምጣቱ ይህ ነገር ተወግዶልን በነጻነት በመንቀሳቀስ በምንፈልገው ስራ ላይ ተሰማርተን ትልቅ ውጤት አስመዝግበናል። ያለአንዳች የብሄር ተፅዕኖ ሁለት ሶስት ስራዎች ላይ ለመሰማራትም በቅተናል።
ከዚህ በፊት ግን እንደነገርኩሽ አንዱንም ስራ ለመስራት እየተሸማቀቅንና ከዛሬ ነገ ምን ይገጥመናል በሚል ስጋት ውስጥ ነው የቆየነው። የለውጡ መምጣት በተለይ ለንግዱ ማህበረሰብ ከነበረበት ስጋት ለመላቀቅ ያስቻለው ከመሆኑም ባሻገር ወደፊት ወደላቀ ደረጃ ለመስፈንጠር ተስፋ አጭሮልናል።
አዲስ ዘመን፡- አሁን ለንግዱ ማህበረሰብ ከተፈጠረው ምቹ ሁኔታ ባሻገር ሊስተካከል ይገባል ብለው የሚጠቅሷቸው ችግሮች አሉ?
አቶ ተስፋዬ፡– በነገራችን ላይ 27 ዓመት ረጅም ጊዜ ነው። በዚህ ጊዜ ሁሉ ተንሰራፍቶ የኖረ ችግር በአንድ ጊዜ ይቀረፋል ማለት አይቻልም። ያ የነበረው ርዝራዥ አልፎ አልፎ ቢኖርም ከመንግስት ጎን በመሰለፍ በቀጥታም ይሁን በተዘዋዋሪ በመቋቋም ወደፊት ለውጡን እያራመድን እንቀጥላለን። በሰለጠኑት አገራትም ቢሆን በአንድ ጊዜ ማነቆዎች ይጠፋሉ ተብሎ አይገመትም። ግን ያንን በመቋቋም ወደፊት ሄደን እያሻሻልን እንቀጥላለን የሚል እምነት ነው ያለኝ።
አዲስ ዘመን፡- አንዳንድ የንግዱ ማህበረሰብ አባላት ፖለቲካንም ሆነ መንግስትን በሩቅ ነው ሲሉ ይደመጣሉ። እርሶ ግን ከዚህ ሃሳብ በተቃራኒው ከመንግስት ጎን በመሰለፍ ልማት እንዲመጣ እየጣሩ ይገኛሉ። እንደው ከዚህ አንፃር የሚሉት ነገር ይኖር ይሆን?
አቶ ተስፋዬ፡– እንዳልሽው እንደ አዳማ ከተማ የከተማው የልማት ኮሚቴ ሊቀመንበር ነኝ። ይህ ማለት ከፖለቲካም ነጻ የሆነ መንግስት ብቻውን የትም መድረስ ስለማይችል ህብረተሰቡ ነግዶ ለማትረፍና ለማደግ በባለቤትነት ያገባኛል በማለት የሚያስፈልገውን ከመንግስት ጋር እየተመካከረ ንግዱን ለማጠናከርና ለአገራችንም እድገትና ለውጥ ለማምጣት ሁሉም መሳተፍ አለበት የሚል እምነት አለኝ።
ይህች አገር የሁላችንም ናት፤ በምንቸገረኝ የሚሆን ነገር የለም። እኛም ውጤታማ የምንሆነው ያገባናል ብለን በልማት ላይ በመሳተፍ ስለሆነ ፖለቲካውን ለፖለቲካው ሰዎች በመተው በልማቱ ዙሪያ ጠንክረን መሳተፍ ይኖርብናል።
ሁላችንም በህብረት ከሰራን ለውጥ ይመጣል፤ ምን ቸገረኝነት አያዋጣም። አንዱ የሚያገባው ሌላው የማያገባው ሳይሆን ሁሉም የድርሻውን በመወጣት አገራችንን ለመለወጥ ዝግጁ የሆነ ሁሉ መሳተፍ አለበት። ከተሳተፈ ለውጥ ይመጣል፣ ምንቸገረኝነት አያዋጣም። አንዱ የሚያገባው አንዱ የማያገባው ሳይሆን ሁሉም የሚመለከተውና የሚያገባው በመሆኑ ጠንክረን የምንነሳበት ነው። እንዲህ የሚሉት ያገባናል በማለት አገራዊ ስሜት ተነስተው ጠንክርው መስራት አለባቸው።
አዲስ ዘመን፡- እንደ አንድ የአዳማ ነዋሪና የንግድ ሰው ከተማዋ ከምታመነጨው ገቢ አንፃር ነዋሪዎቿ ምን ያህል ተጠቃሚ ሆነዋል ማለት ይቻላል?
አቶ ተስፋዬ፡– እንደሚታወቀው አዳማ ከአዲስ አበባ ቀጥላ ትልቋ ከተማ ነች። ቢዝነስ እንቅስቃሴዋም ከሌሎቹ ከተሞች የተሻለ ነው ተብሎ ይገመታል። በሆቴል ቱሪዝም ደግሞ ምንአልባትም ቀዳሚና ከዘርፍም ቀላል የማይባል ገቢ የምታገኝ ከተማ ናት። ከዚህ አንፃር ከተማዋ የሚገባትን ያህል አድጋለች ለማለት አልደፍርም።
በተለይም የሚገኘው ገቢ በተጨባጭ ለከተማዋ እድገትና ለነዋሪዎቿ ኑሮ መሻሻል አይነተኛ ሚና ነበረው ለማለት ይከብደኛል። ይህ ህዝብ በተለይም በኑሮ ውድነት በከፍተኛ ደረጃ ሲጎዳ ነው የኖረው። በእርግጥ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ የከተማዋ አስተዳደር ነዋሪዎቿን በማሳተፍ እያከናወናቸው የሚገኛቸው ስራዎች የሚበረታቱ ናቸው። ከከተማዋ ከንቲባ ጀምሮ መላው የአስተዳደሩ ሰራተኛ አሁን ላይ በከተማዋ በተጨባጭ ለውጥ ለማምጣት እየሰሩ መሆኑን እንደ አንድ ነዋሪ ለመታዘብ ችያለሁ ።
በተለይም በአጭር ጊዜ ውስጥ የንግዱን ማህበረሰብ በመሰብሰብና ኮሚቴ በማዋቀር ለከተማዋ እድገት የግሉ ዘርፍ እገዛ እንዲያደርግ የዘረጉት ስትራቴጂ በተጨባጭ የሚታይ ለውጥ እያመጣ ነው። የንግዱ ማህበረሰብም በከተማዋ በተመቻቸለት እድል ተጠቅሞ ከመንግስት ጋር ሆኖ ለውጥ ለማምጣት እየሰራ ነው። የተጀመሩ በርካታ ፕሮጀክቶች አሉ።
እኛም ህብረተሰቡንም ጭምር በማሳተፍ ለከተማችን እድገት በባለቤትነት እየሰራን እንገኛለን። ለምሳሌ ዋናው የአስፋልት መንገድ በጣም ጠባብ ነበር። የንግዱን ማህበረሰብ በማስተባበር መንገዱን ማስፋት በመቻሉ አሁን ላይ የከተማዋን የትራፊክ ፍሰት ችግር ለማቃለል አግዟል።
በተጨማሪም የከተማ አስተዳደሩ በነደፋቸው የተለያዩ ፕሮጀክቶች ላይ የግሉ ዘርፍ በመሳተፍ እየሰራ ነው የሚገኘው። ይህም ከተማዋን ደረጃዋን የጠበቀችና ለኗሪዎቿ ምቹ የማድረጉ ትልም መሳካት ከፍተኛ አስተዋፅኦ ይኖረዋል ብዬ አምናለሁ።
ይህ እቅድ ከግቡ እንዲደርስና የሕዝቡን ፍላጎትና ህዝቡ የተጠየቀውን የሚመጥን ስራ ለመስራት የሁላችንንም ጥረት ይጠይቃል። በዚህ ረገድ የአዳማ ከተማ ህዝብም ሆነ የንግድ ማህበረሰብ የሚያሰራው ካገኘ ተባባሪ ነው።
ይሁንና ከዚህ ቀደም በነበረው የመንግስት አሰራር ምክንያት የተለያዩ ሰዎች በተቀያየሩ ቁጥር ስራዎች ወጥነት ባለው መልኩ መሰራት ሳይችሉ ቀርተዋል። በነገራችን ላይ ይህ ሁኔታ የከተማዋን እድገት ወደኋላ ከመጎተቱም ባሻገር ህብረተሰቡ ላይ ጫና ፈጥሯል ባይ ነኝ።
በዚህች ከተማ በነበረው አሰራር አንዱ የጀመረውን ስራ ሌላው ሲጨርሰው አይስተዋልም ነበር። እንደባህልም ሆኖ አንዱ የጀመረውን ከመጨረስ ይልቅ ሁሉም ሲመጣ በአዲስ መልክ ነው የሚጀምረው። ይህም ለእኔ ወደኋላ የሚያስቀር ክፉ ባህል ነው። ሲሆን ሲሆን ሊሆን ይገባ የነበረው ግን መጥፎውን ስራ እያስቀሩ፣ መሻሻል ያለበትን ማሻሻልና ጥሩውን ማስቀጠል ነበር።
የሚገርምሽ ወደ ከተማችን ተመድቦ የሚመጣ አመራር ሁሉ ከፍተኛ በጀት ተመድቦለት በርካታ የልማት እቅዶችን ይዞ ነው የሚመጣው። ነገር ግን እቅዱም ሆነ ባጀቱ በአግባቡ ተግባራዊ ሳይሆን የሚቀርበት ሁኔታ ነበር። አሁን ላይ ያለው አመራር ግን በተጨባጭ ህዝብ ህዝብ የሚሸቱ በርካታ እቅዶችን ይዞ የመጣ መሆኑን ለመታዘብ ችያለሁ።
የንግዱን ማህበረሰብም ሆነ መላውን የከተማችንን ነዋሪ አወያይቶ እና ማሳተፍ የሚቻልበትን ስርዓት ዘርግቶ ወደ ተግባር በመግባቱ በአጭር ጊዜ ውስጥ ለውጥ እያመጣ ነው የሚገኘው። ከዚህ አንፃር መንግስት ሥራውን የጀመሩት አመራሮች ቢያንስ ቢያንስ ስራቸውን እስከሚያጠናቅቁ ድረስ ከቦታቸው ባያነሳቸው የተሻለ ነው ባይ ነኝ።
አዲስ ዘመን፡- አዳማ የተለያዩ ብሄር ብሄረሰቦችና የተለያዩ ሃይማኖት ተከታዮች ተቻችለው የሚኖሩባት ከተማ እንደሆነች ይታወቃል።ይህንን ባህል በማስቀጠል ረገድ ምን አይነት ስራዎቸው መሰራት አለባቸው ይላሉ?
አቶ ተስፋዬ፡- አንቺ እንዳልሽው አዳማ እስከ ቅርብ ጊዜ የተሻለ በሚባል ደረጃ ሰላማዊና ነዋሪዎቿም ተቻችለው የሚኖሩባት ከተማ ነች። እንደሚታወቀው ከተማዋ ምንም እንኳን በኦሮሚያ ክልል ውስጥ የምትገኝ ብትሆንም በከተማዋ የሚኖሩት የክልሉ ተወላጆች ብቻ አይደሉም። ሁሉም ማህበረሰብ ተከባብሮና ተቻችሎ ነው እየኖረ ያለው። በዚህም የሰላም ተምሳሌት የሆነች ከተማ ነች። ይህን የምልሽ የክልሉ ህዝብ አቃፊና ደጋፊ ነው ስለሚባል ብቻ አይደለም።
በተጨባጭ በኢኮኖሚም እኩል ተጠቃሚ ስለሆነባት ጭምር ነው። ማንኛውም የክልሉ ተወላጅ የሚያገኘውን ጥቅም የሌላ ብሔረሰብ ተወላጅ ያገኛል። በተለይም እንደ አንድ የንግድ ሰው አንዱ ነጋዴ ከሌላው በብሔሩ ምክንያት የሚደርስበት በደልም አድሎም የማይደረግበት መሆኑን በተጨባጭ ላረጋግጥልሽ እችላለሁ። ለዚህ ደግም በንግድ ስራ የተሰማሩ የሌላ ብሄረሰብ ተወላጆች ምስክር መሆን ይችላሉ።
እርግጥ ነው ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ይህ ተቻችሎ የመኖር እሴትን የሚያደፈርሱ ተግባራት አልፎ አልፎ እያየን ነው። እንደ ሀገርም ለዘመናት የቆየ ትልቁ እሴታችን ቢሆንም የጁንታው ቡድን ህዝቦችን በማንነታቸው፣ በሃይማኖታቸውና በቋንቋቸው ከፋፍሎ ለመግዛት በዘረጋው ጎጂ ስርዓት የተነሳ በየቦታው ግጭቶችና አለመረጋጋት እንዲፈጠር አድርጓል። በአገራችን በእነዶክተር አብይ የሚመራው የለውጥ ሃይል ከመጣ ወዲህ የተሰጠውን ነፃነት አላግባብ በመጠቀም የአገሪቷንና የሕዝቦቿን ተቻችሎ የመኖር እሴት የሚያደፈርሱ ተግባራት እዚህም እዚያም ተስተውለዋል።
ከዚህ አንፃር በተለይም አዲሱ የለውጥ አመራር መምጣቱን ተከትሎ እኔ ከሞትኩ ሰርዶ አይብቅል እንደሚባለው ሁሉ ጁንታው ከስልጣን ሲነሳ አገር እንድትበታተንና እንድትፈርስ የማተራመስ ስራዎች ሲሰራ ቆይቷል።
እንደሌሎቹ የአገሪቱ አካባቢዎች ሁሉ በአዳማ ከተማም ተመሳሳይ የጥፋት አጀንዳ ያላቸው የጁንታው ሃይሎች ህዝቡ ወደ ትርምስ እንዲገባ ለማድረግ ሙከራ አድርገዋል። ይሁንና ይህ አጀንዳቸው አዳማ ላይ ሳይሳካላቸው ነው የቀረው።
ምክንያቱም አስቀድሜ እንዳልኩሽ አዳማ ሁሉም ተፋቅሮ በሰላም የሚኖርባት፤ ዘር ቀለም ሳይለይ ሰርቶ የሚከብርባት ከተማ ናት። እንደምታስታውሽው የአርቲስት ሃጫሉ ሁንዴሳ ግድያን ምክንያት በማድረግ በአዳማ ከተማ የህዝብ ትርምስ ለመፍጠር ሙከራ ቢደረግም ህዝቡ ሰላም ወዳድ በመሆኑ አላማቸው ሊከሽፍ ችሏል። የከተማዋ የፀጥታ ሃይል ከህዝቡ ጋር ተቀናጅቶ በሰራው ስራ ከተማዋን ወደነበረችበት ሰላማዊ ሁኔታ መመለስ ተችሏል።
በተመሳሳይ የእዚሁ ከተማ ተወላጅ የሆነው አቶ በቀለ ገርባ ከእስር በተፈታበት ጊዜ 60 ሺ የሚጠጋ ህዝብ በስታዲየም ሊቀበለው ሲወጣ አንዲት ጠጠር ኮሽ ሳትል ነው ያ ሁሉ ህዝብ በሰላም ወደየቤቱ የገባው። ይህ የሆነው የአዳማ ከተማ ህዝብ ሰላም ወዳድ በመሆኑ ነው።
የአዳማ ህዝብ ችግር ያለበት ቢሆን ኖሮ ያኔ ነበር ከሌላው ማህበረሰብ ጋር ሊጣላ ይችል የነበረው። ይህ ትልቅ ምሳሌ የሚሆን ነው። አዳማ ሰላማዊ ህዝብ ያለባት ከተማ ናት። ወደፊትም ቢሆን በመፈቃቀድና በመቻቻል ነው መኖር የምንፈልገው። ምክንያቱም ከተማችን የምታድገው በጋራ ስንሰራ ነው። ስለዚህ ይህ እሴት ተጠናክሮ ይቀጥላል የሚል እምነት ነው ያለኝ።
አዲስ ዘመን፡- የለውጡ መምጣት ለንግዱ ማህበረሰብ ምን አይነት ተስፋ ይፈነጥቃል ብለው ያምናሉ? ስጋቶቹስ ምንድን ናቸው?
አቶ ተስፋዬ፡– ትልቁ ዋነኛ ጉዳይ ሰርቶ ለመብላትም ሆነ ለማደግ ሰላም ቀዳሚ ጉዳይ ነው። ሁላችንም ያሰብነውን ነገር ከጫፍ ማድረስ የምንችለው ሰላም ሲኖር ብቻ ነው። ሰላም ከሌለ ወደፊት እቅድ ለማቀድ ቀርቶ ያለውን እንኳን ይዘን ለመቆየት ከባድ ነው። ለምሳሌ እንደ ሻሸመኔና ዝዋይ የነበረው ነገር በአንድ ቀን ሲወድም የሰላም ዋጋ ምን ያህል ከፍ ያለ መሆኑን እንዲሁም ችግሩ ምን ያህል አሳሳቢ መሆኑን እንገነዘባለን። እና እንደ አንድ ዜጋ እና ነዋሪ የሚያሳስበኝ ነገር የሰላም ጉዳይ ነው።
ባለፉት 27 ዓመታት እንደሚታወቀው የተወሰኑ ቡድኖች አገሪቷን የሚመሩበት፤ የተወሰኑ ቡድኖች እንደፈለጋቸው የሚናገሩበት፣ የፈለገ በጎሳና በሃይማኖት አደራጅቶ አንድ ቡድን ብቻ የሚጠቀምበት፣ የአካባቢውን ሰው ተጠቃሚ የማያደርግበት፣ ከሌላው አካባቢ መጥቶ እኔ አውቅልሃለሁ ብሎ በጉልበት በማሸማቀቅ እና በማሰር ህዝቡን ፍዳ የሚያሳይበት ሁኔታ ነበር። የጁንታው ቡድን ተፅዕኖ ያልደረሰበት ብሄረሰብም ሆነ ግለሰብ የለም።
ይህም ዞሮ ዞሮ አንድን ብሄረሰብ የበላይ ሌላውን የበታች ያደረገው ስርዓት ውጤት አሁን የምናየውን ነገር ነው ያመጣው። ለውጡ ያንን አድሎአዊና አግላይ ስርዓት ነው ያስወገደልን። ምንም እንኳን መቶ በመቶ ለውጡ ተግራባዊ ሆኗል ማለት ባይቻልም በአንድ ጀንበር ሁሉም ነገር ይለወጣል ማለት አይቻልም። የህብረተሰቡ በርካታ ጥያቄዎች ዛሬም ምላሽ ላያገኙ ይችላሉ።
የተጠየቀውን ሁሉ በአንድ ጊዜ መመለስ ለመንግስትም ከባድ ነው። እንደምናውቀው ደግሞ የጁንታውን ቡድን ማስወገድ ራሱ አንድ ትልቅ ፈተና ነበር። በዚህ ሁኔታ ውስጥ መሆን በራሱ ወደሌሎች ጉዳዮች አዙሮ ለማየት ከባድ ነው። ስለዚህ ህብረተሰቡ በትዕግስት ጥያቄውን እየጠየቀ እየደገፈ ለውጡን ማስቀጠል ይገባዋል የሚል እምነት አለኝ።
በነገራችን ላይ ለውጡን መደገፍ ማለት ፖለቲከኛ መሆን ማለት አይደለም፤ ነገር ግን ከነበርንበት ስርዓት የምንወጣበት ብሎም ወደፊት ለትውልዱ ሰላማዊና የተረጋጋች አገርን ለማስረከብ የሚያስችል መንገድ በመሆኑ ነው። መንግስትም በተቻለው መጠን ህብረተሰቡ የሚጠይቀውን ጥያቄ ደረጃ በደረጃ ለመመለስ መሞከር አለበት።
ያለበለዚያ እንዲሁ በዘር እየተበላላንና እየተከፋፈልን መኖራችን ለማናችንም አይጠቅመንም። ስለዚህ ቤተሰብ የሌለው ሰው የለም። በመሆኑም ለቤተሰቡ ሲል ሁሉም ይህች አገር እንድትለወጥ ሲባል በትዕግስት ችግራችንን ማለፍና በሰላማዊ መንገድ እንዲፈቱለት ማድረግ መቻል አለብን።
አገርን በማተራመስ ሁሉም ተጎጂ ነው የሚሆነው። በታሪክም ደግሞ ተወቃሽ ከመሆን አያመልጡም። አንድ ሰው ከማንም በላይ ደግሞ ለህሊናው ነው መኖር ያለበት።
ስለዚህ ፖለቲከኞችና አክታቪስቶች በተለይም ዘንድሮ ምርጫ የምናካሂድ እንደመሆናችን ሁሉም ጤነኛ አመለካከት ይዘው ነው ወደ ህዝቡ ሊቀርቡ የሚገባው። አንዳንድ ጊዜ እነዚህ ፖለቲከኞችና አክቲቪስቶች ከአንደበታቸው የሚወጣው ነገር ሲታይ አገር ለማስተዳደር ቀርቶ ቤተሰባቸውን መምራት ስለመቻላቸው አጠያያቂ ነው የሚሆነው።
ጥፋትን በጥፋት ለመመለስ ከመጣር ይልቅ በልጦ ለመገኘት መጣር ነው የሚገባቸው። በመልካም ስራቸው ማሸነፍና የህዝብን ቅቡልት ለማግኘት መስራት አለባቸው። ለአገሩና ለህዝቡ መልካም ነገር የማያስብ ፖለቲከኛ ብመርጠው ነገ ጭራሽ ወደባሰ ብጥብጥና ንትርክ እንደሚከተን ምንም ጥርጥር የለንም። ጎጠኝነትና ዘረኝነት አምባገነንነት የሚያራምዱ አካላት ህዝብን ከማጋጨት ሊታቀቡ ይገባል።
እርግጥ ነው ማንም ሰው ሊያጠፋ ይችላል። መንግስት የሕዝብ ጥያቄ ላይመልስ ይችላል እነሱ ግን ህብረተሰቡን ወክለው እስካሉ ድረስ ትልቅ አደራ ነው ያለባቸው። በቀጣይ በሚካሄደው የምርጫ ቅስቀሳ ኢትዮጵያዊ ጨዋነታቸውን ሊያስመስክሩ ይገባል። ከአንደበታችን የሚወጣውን ነገር በማስተዋልና በትዕግስት ሊቃኙ ይገባል። ለህዝቡ አርዓያ መሆን መቻል አለባቸው።
አዲስ ዘመን፡- ኢትዮጵያዊ ጨዋነት ሲሉ ምን ማለቶ ነው?
አቶ ተስፋዬ፡– እኛ ባደግንበት ማህበረሰብ ታላቅ የሆነ ሁሉ ይከበራል። ጎረቤት ይታፈራል። እኛ ያደግንበት ማህበረሰብ ለቤተሰብም ሆነ ለአገር ልዩ ፍቅር እንዲኖረን አድርጎ ነው የቀረፀን። እንደው ወቃሽ ነህ እንዳትዬኝ እንጂ አሁን ያለው ትውልድ እንኳንስ ለመንግስት ለቤተሰብ እንኳን የማይታዘዝ ነው። ይህ እኛ ካደግንበት ኢትዮጵያዊ ጨዋነትና ባህል የወጣና አሳዛኝ ሁኔታ ነው።
በተለይም ጁንታው በአገር ላይ ካደረሰው ፖለቲካዊና ኢኮኖሚያዊ ጫና ባሻገር ትውልዱ ለቤተሰቡ፣ ለማህበረሰቡ ብሎም ለአገሩ ክብርና ፍቅር እንዳይኖረው አድርጎ የቀረፀው ስርዓት ትልቅ ጉዳት አድርሷል ባይ ነኝ። የሥልጣን ጊዜውን ለማራዘም ሲል ለዘመናት ታፍቅሮ፣ ተቻችሎና ተጋብቶ የኖረውን ህዝብ በዘርና በሃይማኖት ሲከፋፍለን ነው የኖረው።
አሁን ላይ ያለው ትውልድ በአብዛኛው አንድ ከሚያደርጉት ነገሮች የሚለያይበትና የሚያባሉትን ጉዳዮች ስር እየመዘዘ ጊዜውን በከንቱ የሚያሳልፍ ለአገርም ለህዝብም ጠንቅ የሆነ ነው። በመሆኑም የቀደመውን ቱባ የመፈቃቀርና የመቻቻል ባህላችንን ለመመለስ ሁላችንም መረባረብ ይገባናል ባይ ነኝ።
ልጆቻችንን የምንቀርፅበት የአስተዳደግ ስርዓትና ዘይቤ ለአገር በሚጠቅም መልኩ መቃኘት ማስተማር አለብን። የነበረን መልካም እሴት እኛ አርዓያ ሆነን ለትውልዱ ማስተላለፍ ይገባናል። ይህንን ማድረግ ስንችል ነው በአንድነት አገራችንን ማሳደግና ማበልፀግ የምንችለው። በእርግጥ የተተከለው የልዩነት ተክል ቀላል አይደለም። ነገር ግን በሂደት እየጠፋ እንዲሄድ ከወዲሁ አንድ ብለን መጀመር ይገባናል።
አዲስ ዘመን፡- በጁንታው ላይ የተወሰደው እርምጃ ለትግራይ ህዝብ ምን ይፈይዳል?
አቶ ተስፋዬ፡- የትግራይ ህዝብ እንደሚታወቀው የተወሰነ አገር ወዳድና ከሁሉም ጋር ተቻችሎ የኖረ ባለታሪክ ህዝብ ነው። ሁላችንም ያለፈውን ስርዓት ስንወቅስ መላው የትግራይ ህዝብ አጥፍቷል ወይም ብቻውን ተጠቃሚ ነበር እያልን እንዳልሆነ ግልፅ ነው። የተወሰኑ ቡድኖች ናቸው እንጂ በደል ሲፈፅሙና የአገርንና የሕዝብ ሃብት ሲመዘብሩ የነበሩት።
የትግራይ ህዝብ እንደማንኛውም ህዝብ ጭቁንና ተበዳይ ነበር። አብዛኛው የትግራይ ክልል ተወላጅ ለአገሩ ፍቅር ያለውና ከሁሉም ብሄር ብሄረሰብ ጋር በሰላም መኖር የሚሻ ነው። አሁን ላይ ጁንታውን ከማስወገዱ እርምጃ ጋር ተያይዞ የትግራይ ህዝብ ላይ ጉዳት ደርሷል። ጥቂት የማይባለው ሰው ተሰዷል፣ በርሃብና በእንግልት ላይ ያለው በርካታ ነው። በመሆኑም ሁላችንም ከዚህ ህዝብ ጋር መቆምና መደገፍ ይገባል የሚል እምነት አለኝ።
አሁን ያለው ጊዜያዊ አስተዳደር ያ ህብረተሰብ ለዘመናት የተዘራበትን ክፉ አስተሳሰብ የሚቀርፍ ስራ መስራት መቻል አለበት ብዬ አምናሁ። በተለይም ከሌላው ብሄር ብሄረሰብ ጋር በፍቅርና በሰላም የመኖር ባህሉ ዳግም እንዲያንሰራራ ከፍተኛ ስራ ይጠበቅበታል። የትግራይ ህዝብ እንደቀድሞው ሁሉ በአገር ግንባታ አወንታዊ ሚና እንዲጫወት ማሳተፍ ይገባል።
እንደማንኛውም የንግዱ ማህበረሰብ ኦሮሚያ ክልል ውስጥ ያለን ባለሃብቶች ለትግራይ ህዝብ ድጋፍ በቅርቡ ማድረጋችን ይታወሳል። ይህ ጁንታው በኦሮሞ ህዝብ ላይ ያደረገው ግፍ ሳይሆን ምስኪኑን የትግራይ ህዝብ ችግር በመረዳት ያደረገው መሆኑን ነው። በመሆኑም የትግራይ ህዝብ ችግር ችግራችን ነው በማለት ነው ከማንኛውም ክልል ቀድሞ የደረሰው። አሁን በደንብ እስኪቋቋሙ ድጋፋችን የማይለያቸው ሲሆን አንድነታችንንም አጠናክረን እንቀጥላለን።
አዲስ ዘመን፡- በሚቀጥለው ሳምንት የአድዋ ድል ይከበራል። ይህ በዓል ለእርስዎ ምን ማለት ነው። በተለይ ከተቀረጹበትና ከአደጉበት ማህበረሰብ አኳያ ምን አይነት ስሜት ይፈጥርብዎታል?
አቶ ተስፋዬ፡– የዓድዋ በዓል ለኢትዮጵያውያኖች ታላቅ ድል ነው። ከአፍሪካ አገራት በተለየ መልኩ የሚታይ፣ አፍሪካውያን የሚኮሩበት፣ ጥቁሮችን ያስከበረና የሚያኮራ ገድል ነው የተሰራበት። ነጮች እንደፈለጉ መጥተው በአገራችንና በማህበረሰባችን ላይ እንደፈለጉ እንዳይኖሩ በጀግንነት አባቶቻችን የተወጡ በመሆኑ ኩራት ይሰማኛል። አጋጣሚ ሆኖ የእኔም አያት በእዛ አካባቢ ተሰውተዋል።
ያልተሳተፈ የኢትዮጵያ ሕዝብ የለም። ዘር፣ ሃይማኖት፣ ቀለም፣ ታሪክ ሳይመረጥ ሁሉም ከዳር እስከ ዳር ተነስቶ ሰርቷል። ይሄ ለማንኛውም ኢትዮጵያዊ ይገባዋል። ለእኛ ልዩ የሆነ ምንጊዜም የማይረሳ የአደራ ታሪክ ነው። ለእከሌ የሚሰጥ አይደለም። ሁላችንም የሚያገባን ታሪክ ነው። መዘከርም መኩራትም የሚገባን ነው።
ወደፊትም ምሳሌ ሆኖ የሚጠቀስ ነው። ሌላ ምሳሌ ሳያስፈልገን አባቶቻችን የሰሩትን ታሪክ በመድገም የውጭ ወራሪ ቢመጣብን እንኳ ቀልብሰን መመለስ እንደሚገባን ጎረቤቶቻችንም ያውቁታል። ይሄ ታሪክ መቀጠል ይኖርበታል። አንድነታችንን አጠንክረን መቀጠል አለብን። አገራችንን አንድ አድርገን ለኢኮኖሚ ዕድገት ጠንክረን መስራት አለብን።
በዘር በሃይማኖት ሳንከፋፈል በአንድነት በመቆም በኢትዮጵያዊነታችን ኮርተን በመቆምና አገርን በማስከበር፣ሌላ ወራሪ አገር በመሃላችን ገብቶ አንድነታችንን እንዳያበላሽ እንደተለመደው እንደ ዓድዋው አንድነታችንን አጠንክረን ለወደፊቱ ጠንክረን መገስገስ አለብን። ሁሉም ኢትዮጵያዊ በኢኮኖሚ እንዲበለጽግ፣ ተከብሮና ሰርቶ የሚኖርባት፣ ሁሉም እንደየድርሻውና እንደየአቅሙ አትርፎ የሚኖርባት፣ የበለጸገች ኢትዮጵያ ለማየት ምኞቴ ነው። እግዚአብሄር ይረዳናል፤ ይሄም ይሆናል ብዬ እገምታለሁ።
አዲስ ዘመን፡- ለነበረን ቆይታ በዝግጅት ክፍሉ ስም ከልብ አመሰግናለሁ።
አቶ ተስፋዬ፡- እኔም አመሰግናለሁ።
አዲስ ዘመን የካቲት 20/2013
