ማህሌት አብዱል
ለእግሩ መጫሚያ ለራሱ ቆብ ሳይኖረው ያደገ የገበሬ ልጅ ነው።ትውልዱም ሆነ እድገቱ በቀድሞው አጠራር ኢሉባቦር ክፍለአገር ሲሆን እንደ አብዛኛው የገበሬ ልጅ ገና በጨቅላነቱ ነው ማረስ የጀመረው።
ወላጅ አባቱ ምንም እንኳን ፊደል ባይቆጥሩም እሱና ሌሎች ልጆቻቸው የእሳቸው ዕጣ እንዳይገጥማቸው ይሹ ስለነበር ከእርሻ ጎን ለጎን እንዲማሩላቸው ከፍተኛ ጥረት ያደርጉ ነበር።
በተወለደበት አካባቢ ትምህርት ቤት ባለመኖሩ ምክንያት አሥር ዓመት እስኪሞላው ድረስ ከወላጆቹ ጉያ መውጣት አልቻለም።አስር ዓመት እንደሞላው ግን በቅርብ ርቀት ትምህርት ቤት በሚገኝባት አንዲት የገጠር ወረዳ አክስቱ ቤት ተቀምጦ የአንደኛ ደረጃ ትምህርቱን አጠናቀቀ።የሁለተኛ ደረጃ ትምህርቱን ለመማር ደግሞ ጎሬ አውራጃ መሄድ ይጠበቅበት ነበር።
ሆኖም ጎሬ የሚያውቀው ሰው ባለመኖሩ ለወላጅ አባቱ ፈተና ሆነባቸው። በመሆኑም ለአንድ ግለሰብ ክርስትና ይሰጡትና በክርስትና አባቱ ቤት እየኖረ እስከ 11ኛ ክፍል ጎሬ የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተከታተለ፡፡
ይሁንና በዘመድ ቤት ተቀምጦ ትምህርት ብቻ መማሩ ተገቢ መሆኑን ባለማመኑ ሥራ ፍለጋ ትምህርቱን አቋረጠ።ለወላጆቹ ሳያማክርም የአገር መከላከያ ሚኒስቴር ባወጣው የሥራ ማስታወቂያ ተወዳድሮ በአየር ወለድነት ተቀጠረ።
ከልጅነቱ ጀምሮ ለስነፅሁፍ ልዩ ፍቅር የነበረው እንግዳችን በሰራዊት ውስጥ ከገባ በኋላም የተለያዩ መጣጥፎችንና ግጥሞችን መፃፉን አላቆመም። በኋላም ወደ ጋዜጠኝነቱ ሥራ እያዘነበለ መጣ።ይህን ተከትሎም ወደ ጦር ሃይሎች ሬዲዮ በመዛወር ሥልጠና ከወሰደ በኋላ በጋዜጠኝነት መስራት ጀመረ።
ከዚሁ ጎን ለጎን አቋርጦት የነበረውን የሁለተኛ ደረጃ ትምህርቱን ተምሮ አጠናቀቀ።በመቀጠልም በኮተቤ መምህራን ኮሌጅ ገብቶ በመምህርነት ዲፕሎማውን ማግኘት ችሏል።የደርግ መንግሥት ሲወድቅ ደግሞ የቀድሞ ሰራዊት አባል በመሆኑ ብቻ በተሃድሶ ስም ጦላይ ላይ ለዘጠኝ ወራት ታሰረ።
ከጦላይ እንደወጣም ወደ አዲስ አበባ ቢመጣም ቶሎ ሥራ ማግኘት ፈተና ሆነበት።በተለይም የስጋ ዘመድ የሌለው በመሆኑ የሚያውቃቸው ሰዎች ጋር በጥገኝነት ተቀመጠ። ቀን ቀን ወደ ኢትዮጵያ ፕሬስ ድርጅት እየተመላለሰ የተለያዩ ጽሁፎችን በማንበብ ጊዜውን ያሳልፍ ነበር።ከሚያነባቸው ነገሮች ተነስቶ የሚጽፋቸውን መጣጥፎች በድርጅቱ ለሚታተመው በሪሳ ጋዜጣ መስጠት ጀመረ፡፡
ብዙም ሳይቆይ የነፃ ፕሬስ እንቅስቃሴዎች መጀመራቸውን ተከትሎ ‹‹አሌፍ›› በተሰኘ መፅሄት ላይ ተቀጠረ።ህብር በሚባልም መፅሔት ላይ በመቀጠር እስከ ዋና አዘጋጅነት ደረጃ ደረሰ።
በመቀጠልም ከቅጥር በመላቀቅ የራሱ የሆነውን ‹‹ጦማር›› የተባለውን ሳምንታዊ የግል ጋዜጣ ከአሁኑ ፎርቹን ጋዜጣ ባለቤት ከአቶ ታምራት ገብረጊዮርጊስ ጋር በመሆን ማሳተም ጀመረ።ለበርካታ ዓመታት በዚሁ ጋዜጣ አማካኝነት ለግሉ ፕሬስም ሆነ ለዴሞክራሲ ማበብ የበኩሉን ሚና ሲጫወት የቆየው ይኸው አንጋፋ ጋዜጠኛ በተለይም በነፃ ጋዜጠኞች ላይ ይደርስ የነበረውን ጭቆናና መከራ በማጋለጥ ረገድ ፊት አውራሪ ሆኖ ቆይቷል።ተደጋጋሚ እስራትና እንግልትም ደርሶበታል።
ከ1997ቱ ምርጫ ጋር ተያይዞ በግሉ ፕሬስ ላይ እየበረታ የመጣውን ጭቆናና በደል ሸሽቶ ለመሰደድ ተገዷል።በስደት በቆየባቸው ዓመታትም የዲያስፖራው ማህበረሰብ በሚያሳትማቸው የተለያዩ የሕትመት ውጤቶች ፣ በኦ. ኤም. ኤንና ኢሳት ቴሌቪዥን ጣቢያዎች ላይ የኢህአዴግ መንግስት በህዝቡ ላይ እያደረሰ የነበረውን በደል የሚያጋልጡ ፕሮግራሞችን ሰርቷል።
በቅርቡ ደግሞ በአገሪቱ ከመጣው ለውጥ ጋር ተያይዞ በተፈጠረው እድል ተጠቅሞ ወደአገሩ ተመልሷል።ከተለያዩ ግለሰቦች ጋር በመተባበር የግሉን ሁሉን አቀፍ የመገናኛ ብዙሃን ለማቋቋም ጥረት በማድረግ ላይ ይገኛል።አዲስ ዘመን ጋዜጣ ከአንጋፋ ጋዜጠኛ በፍቃዱ ሞረዳ ጋር በአገራዊ ወቅታዊ ጉዳች ዙሪያ ያደረገው ቃለምልልስ እንደሚከተለው ይቀርባል፡፡
አዲስ ዘመን፡- ጋዜጠኛ፣ ገጣሚ ፣ ሃያሲና ብሎም አየር ወለድም ሆነህ ሰርተሃል። በየትኛው ሙያህ ብትጠራ ደስ እንደሚልህ ንገረኝና ውይይታችን እንጀምር?
አቶ በፍቃዱ፡– ለእኔ በእርግጥ አንደኛውን ከሌላኛውን መምረጥ ይቸግረኛል። አብዛኛውን ጊዜ በስነፅሁፍ ሕይወት ያሳለፍኩኝ በመሆኔ እኔን ሊገልፀኝ ይሞክራል ብዬ አምናለሁ።ምክንያቱም ስነፅሁፍ ውስጥ እውነት አለ።በስነፅሁፍ ህይወት ውስጥ መዋሸት አይታሰብም፤ ማስመሰልም የለም። መቀባባት የለም።ስነ ፅሁፍ ውስጥ ከተፈጥሮ የምትቀጂው እውነት ነው ያለው።
በመሆኑም እሱ ይስበኛል።በጋዜጠኝነቱ ሕይወት ውስጥ ግን ገንዘብ አለ፣ ስሜታዊነት አለ፣ አንዳንዴ ደግሞ ወደድንም ጠላንም አድሎአዊነት ሊኖር ይችላል። ይህም ቢሆን ግን ሙያውን እወደዋለሁ። እርግጥነው መርሁ አሁን ያልኩሽን ነገሮች አይፈቅድም። መሰረቱም እውነትን ለህዝብ መናገር ነው። ቢሆን ቢሆን ያለውን እውነት ሳትጨምሪ ሳትቀንሺ ለህዝብ ማሳወቅ ነው የሚጠበቅብሽ።
መሬት ላይ ያለው እውነታ ግን ከዚህ መርህ ያፈነገጠ ሆኖ ነው የምታገኚው። እንደቆምሽበት ማዕዘን፤ እንደምታገለግይውም አካል ሚዛን ልታጪ የምትችይበት ሁኔታ አለ። ስለዚህ የትኛውን ይበልጥብሃል ካልሽኝ እኔ የስነጽሑፍ ስብዕናዬን እመርጣለሁ።በዚያ ማንነቴ ብገለፅም ደስ ይለኛል።
አዲስ ዘመን፡- ይህም ቢሆን ግን በጋዜጠኝነት ሙያህ ምክንያት ይደርስብህ ከነበረው ጫና ሽሽት በተሰደድክባቸው ዓመታት ከዚሁ ሙያ አልወጣህም።ለዚህ የተለየ ምክንያት አለህ?
አቶ በፍቃዱ፡– እውነቱን ለመናገር እኔም ሆንኩ አንዳንድ የሙያ አጋሮቼ የተለየ ነገር ስላገኘንበት አልነበረም በጋዜጠኝነት ሙያ ለዘመናት የቆየነው። ብዙዎቻችን
በኪሳችን ሽራፊ ሳንቲም ሳትኖረን ነበር በእግራችን እየተጓዝን ስንሰራ የቆየነው።ብዙ መስዋዕትነትንም ከፍለናል።ለሙያው ካለን ከፍተኛ ፍቅር የተነሳ በብዙ ውጣውረዶች እያለፍንም ቢሆን ያለመታከት ለህዝብ መረጃ ስናስተላልፍ ነበር። ጋዜጣውንም ቢሆን በብድር ነበር የምናሳትመው።
ዛሬ ውለታቸውን የማንረሳቸው ሰዎች ማሳተሚያ አጥተን ስንጠይቃቸው ገንዘብ አበድረውን አሳትመን መልሰን የምንከፍላቸው ሁኔታ ነበር።እናም ያኔም ቢሆን ለመክበር ሳይሆን እውነትን ለህዝብ ለማድረስ ነበር ዋጋ ስንከፍል የነበረው።በነገራችን ላይ አሁንም ድረስ ቤት የለኝም።
እውነቱን ለመናገር ወደ ውጭ የተሰደድኩትም አማራጭ ስላልነበረኝ ነው። በመሰረቱ ምንም ቢቸግረኝ ከአገሬ አልወጣም፤ ምንም ቢቸግረኝ ህይወቴን በገዛ እጄ አላጠፋም፤ የሚሉ ጠንካራ መርሆዎች ነበሩኝ።መጨረሻ ላይ ከአገሬ ልወጣ ስል በጦማር ጋዜጣ ምክንያት ወደ ሰባት ክሶች ነበሩብኝ።
ከሰባቱ ውስጥ አምስቱ በቀጥታ ፍርድ ቤት የምመላለስባቸው ክሶች ነበሩ። በእነዚህ ክሶች እንደምታሰር አውቅ ነበር። በእርግጥ እስራት ለእኔ አዲስ አልነበረም። ቢያንስ ከስምንት ጊዜ በላይ በዚህ ጋዜጣ ምክንያት ታስሪያለሁ። ከቀናት እስከ ስድስት ወራት በሚደርስ ጊዜ በወህኒ ቤት ቆይቻለሁ።እንደዛም ሆኖ ያንን ፈታኝ ሁኔታ እወደው ነበር።ተላምጄውም ነበር።
እንደምታውቂው ደግሞ ከ1997ቱ ምርጫ በኋላ የእኔን ጋዜጣ ጨምሮ 23 ያህል የህትመት ውጤቶች ታግደው ነበር። ማተሚያ ቤትም እንዳይገቡ ተከልክለው ነበር። ይህ አልበቃ ብሎ ከተከሰስኩባቸው ክሶች ውስጥ በሶስቱ ላይ ተፈረደብኝ።ያኔ ክሴ ይታይ የነበረው አስረኛ ወንጀል ችሎት ነበር።
ዳኛው እሮብ እለት ፈርዶብኝ አርብ እለት እስር ልገባ መሆኑን ለፋይሉ ቅርብ የነበሩ የፍርድ ቤቱ ሰዎች ነገሩኝ። እናም በጉዳዩ ዙሪያ ከቤተሰቦቼ ጋር ተማከርኩበት። ያኔ ደግሞ አግብቼም፤ ልጅ ወልጄም ስለነበር ሄጄ ለመታሰር የቤተሰብ ፍቃድ አጣሁኝ።እስር ቤት ገብቼ ታስሬ ጀግና ከምሆን ይልቅ ከፊታቸው ዞር ልበልና በሆነ መንገድ ትግሌን ልቀጥል የሚል ውሳኔ ላይ ደረስኩኝ።
ምክንያቱም እስር ቤቱን አይቼዋለሁ፤ ሆኖም ያመጣሁት ነገር የለም። ብዙ ጓደኞቻችንም ብዙ ዓመት ታስረው የፈየዱት ነገር የለም። ያኔ ደግሞ ከምርጫ 97 በኋላ እነሲሳይ አጌና እስከንድር ነጋ የመሳሰሉ በርካታ የግሉ ፕሬስ ጋዜጠኞች ታስረው ነበር። ምንም ያመጡት ነገር ባለመኖሩ መውጣት አለብኝ ብዬ ወደ ኬኒያ ተሰደድኩኝ።
ኬኒያ ወደ 11 ወር ቆይቼ አሜሪካ ከገባሁ በኋላ ዝም ብዬ መቀመጥ እንደሌለብኝ አመንኩኝ።አሜሪካም በተለያዩ መፅሔቶች ላይ ለዲያስፖራው ማህበረሰብ እፅፍ ነበር። በተጨማሪም የራሴን ድረገፅ አዘጋጅቼም የተለያዩ ፅሁፎችን ለአንባቢዎቼ ሳደርስ ነበር። ከዚያ በኋላም እነኢሳትና ኦ.ኤም. ኤን ተጀመሩ።
ስለዚህ በመጀመሪያ ኦ.ኤም.ኤን ውስጥ ገብቼ አፋን ኦሮሞና አማርኛ ፕሮግራም ላይ የስቱዲዮ ማናጀር ሆኜ ወደ 11 ወራት ገደማ ሰራሁ። እዛ በነበረኝ ቆይታ መነገር ያለበትን የአገር ውስጥ እውነታዎች ለውጪው ሆነ አገር ውስጥ ላለው ማህበረሰብ ብዙ መረጃዎችን ስንሰጥ ነበር።
ከዚያ በግል ምክንያት የኦ.ኤም. ኤን ስራዬን ተወኩኝና ኢሳት አፋን ኦሮሞ ፕሮግራም ሲጀምሩ ኃላፊ ሆኜ ሥራ ጀመርኩኝ። እዛም ማበርከት ይገባኛል የምለውን አስተዋፅኦ ለአራት ዓመታት ሳበረክት ቆየሁኝ። በአጋጣሚ ደግሞ ይሄ ለውጥ መጣና ወደ አገሬ ተመልሼ መጣሁ፡፡
እናም አንቺ እንዳልሽው ውጭ አገር ሳለሁኝ ለቤተሰቤና ለኑሮዬ ከመሯሯጥ ጎን ለጎን በአገሪቱ ፍትህ እንዲመጣ በሙያዬ ሳልታክት ሰርቻለሁ።በተለይም የሙሉ ጊዜ ሰራተኛ ሆኜ እሰራ የነበረው ኦ .ኤም ኤን ላይ ስለነበር አስከፊ የወያኔ ስርዓት በህዝብ ላይ ያደርስ የነበረውን ጭቆና በማጋለጥ ረገድ የበኩሌን ሰርቻለሁ ባይ ነኝ።
ኢሳት ላይም ቢሆን በትርፍ ሰዓት ብሰራም እንደሙሉ ጊዜ ሠራተኛ በርካታ መረጃዎችን ለህዝቡ ለማድረስ ጥረት አድርጊያለሁ።እርግጥ መስራት የሚገባኝን ያህል ሰርቻለሁ ለማለት አልደፍርም።
አዲስ ዘመን፡- አንድ ወቅት ላይ በሪሳ ጋዜጣ ላይ ለመቀጠር ተወዳድረህ ካለፍክ በኋላ በነበረው አመራር ተቀባይነት እንዳላገኘህ ሰምቼአያለሁ።ላለመቀጠርህ የተሰጠህ ምክንያት ምን ነበር? በወቅቱ እንዳትቀጠር ከተከላከለው አመራር ጋር አሜሪካ ተገናኝታችሁ ደግሞ ጓደኛ ሆናችኋል። ይህ እንዴት ሊሆን እንደቻለ አስረዳን?
አቶ በፍቃዱ፡- አስቀድሜ እንዳልኩሽ የወያኔ መንግሥት እንደገባ ሥራ አልነበረኝም።እዛው አራት ኪሎ ነበር የምውለው።ያረፍኩባቸው ሰዎች ቤት ብርሃንና ሰላም አቅራቢያ ስለነበር ሁልጊዜ የፕሬስ ድርጅት ቤተመፅሐፍት እየመጣሁ አነባለሁኝ።በዚህ ምክንያት በሪሳ ጋዜጣ ላይ የነበሩትን ሰዎች እቀርባቸው ነበር።በተለይም ነፍሱን ይማረውና አቶ ቡሎ ሲባን እቀርበው ስለነበር ከመፃህፍት የማገኛቸውን ለበሪሳ ጋዜጣ እሰጥ ነበር።
ያኔ ደግሞ በሪሳ በሳባ ፊደል ነበር ይታተም የነበረው። በአጋጣሚ ሆኖ ደግሞ በሪሳ ጋዜጣ ላይ የአራሚነት ማስታወቂያ ወጣና ተወዳደርኩና አለፍኩኝ።ያኔ ተስፋዬ ገብረአብ ነበር የፕሬስ መምሪያ ሥራአስኪያጅ የነበረው። እኔ ለመቀጠር የእሱ መልካም ፈቃድ ያስፈልገዋል። ሆኖም ተስፋዬ የእኔን ቅጥር አልተቀበለውም።
ስለዚህም ‹‹አዲስ ዘመን ላይ ሌላ ክፍት ቦታ በመኖሩ እዚያ እንቀጥረዋለን›› ብሎ ነው ለበሪሳ ኃላፊዎች የነገራቸው።በኋላ ለእሱ ቅርብ ከሆኑ ሰዎች ‹‹ኦነጉ ሊቀጠር መጣ›› ብሎ እንደነገራቸውና በዚያ ምክንያት ሊቀጥረኝ እንዳልፈለገ ሰማሁ፡፡
እንደ አጋጣሚ ሆኖ ግን ይህች አገር ለሁለታችንም አልሆነችም። ተስፋዬም ተሰደደ።እንዳውም ከእኔ ቀድሞ ነው የተሰደደው። እሱ ደቡብ አፍሪካ ሆኖ ይፅፍ ነበር። እኔም ቀደም ብዬ እንደነገርኩሽ አሜሪካ እንደሄድኩኝ በመፅሄቶች ላይ እፅፍ ነበር። ከምፅፋቸው ነገሮች መካከልም የመጽሐፍቶች ሂስ ተጠቃሽ ነው። ለተስፋዬም በመጽሐፎቹ ላይ ሂስ እፅፍለት ነበር። እናም ያነባል።
አንድ ጊዜ ደግሞ ኦ. ኤም. ኤን እንደገባሁኝ አሜሪካ መጣና ተገናኘን።ቃለምልልስ አደረኩለት። ቅሬታችንንም ሁሉ እዛ ላይ አንስተን አወራን። እና ምንም እንኳን ይፋዊ ይቅርታ ባንጠያየቅም ጉዳዩን አስታውሰነው አለፈናል።ከዚያ በኋላ ተስፋዬ ገብረአብ ጥሩ ወዳጄ ነው።
በነገራችን ላይ ከተስፋዬ ጋር ጫካ ከመግባቱም በፊት ጀምሮ ነው የማውቀው።ገና ከትምህርት ቤት ወጥቶ እዚህ አራት ኪሎ ሥራ ፍለጋ በሚንከራተትበት ጊዜ ማለት ነው። ከዚያ ካዴት ገብቶ ሲመረቅ ምረቃቸውን በጦርኃይሎች ሬዲዮ የሰራሁት እኔ ነኝ።ያኔም አውቀዋለሁ። ወያኔ ከገባ በኋላ እኛን ተሃድሶ ሲከተን ተስፋዬ ገብረአብ እዛ ድረስ መጥቶ እኔንና ሌሎች ሁለት ሰዎችን ሊያሰራን አመጣን።
ቤላ ሆስፒታል አካባቢ ይገኝ በነበረው የኢህአዴግ የመኮንኖች ማረፊያ ስፍራ ለሶስት ሳምንት ቆየሁኝ።ኢህአዴጋዊ ትምህርት ሊያስተምሩኝ ሞከሩ።ዋና ሃሳባቸውም እኔ ጦርኃይሎች ሬዲዮ ላይ ስሰራ ስለነበር የኢህአዴግን ጦር ሬዲዮ ፕሮግራም ዳግም ለማስጀመር ድጋፍ እንዳደርግላቸው ነበር።
ከዚያ ግን የኢህዴግ ትምህርት ቶሎ ሊዋጥልኝ አልቻለም።‹‹አልገባውም›› ተባልኩና እንደገና ተሃድሶ ተመለስኩኝ። አዲስ አባባ ከመጣሁም በኋላ ኦነግ ጉለሌ ላይ ቋንቋና የኦሮሞን ታሪክ ያስተምር ስለነበር እኔም ሥራ ስላልነበረኝ ለመማር እዛ ስመላለስ ስላዩኝ ብቻ ኦነግ የሚል ታፔላ ለጠፉብኝ።
ከዚያ በመነሳት ይመስለኛል ተስፋዬም ኦነግ ያለኝ።እኔ ግን ያኔም አልነበርኩም፤ አሁን አይደለሁም፤ ልሆንም የምችልበት አቅሙም ሆነ ሞራሉ የለኝም።ከዚያ ሁሉ በኋላ ግን ያለፈውን ረስተን ጥሩ ወዳጆች ሆነናል።
አዲስ ዘመን፡- አንተ ጦማርን በምታዘጋጅበት ጊዜ የህትመት ሚዲያው ያንሰራራበትና በርካታ አንባቢዎችም የነበሩበት ወቅት ነበር።ያንን ጊዜ አሁን ካለው ጋር እያወዳደርክ ብትነግረን?
አቶ በፍቃዱ፡- መጀመሪያ እንግዲህ ወደ ጋዜጣው ሥራ ስንገባ ሁለት ዓላማዎች ነበሩን። አንደኛ ምንም መደበቅ የማንችለው እንጀራ ለማግኘት ነው።ከዚያ ከምናገኘው ነገር ተነስተን ኑሯችንን ለመደጎም ነው።ሁለተኛ ደግሞ እንደማንኛውም የህዝብ ሚዲያ አይነተኛ ተልዕኮ ህዝቡ መረጃ እንዲያገኝ ማድረግና በተቻለን መጠን ዴሞክራሲያዊ የሆነ ህብረተሰብ ግንባታ ላይ የራሳችንን አሻራ ለማሳረፍ ነበር ስንተጋ የነበረው።
ምክንያቱም አንዱ የዴሞክራሲ መኖር መገለጫ የፕሬስ ነፃነት መኖሩ ነው። እናም ኢትዮጵያ ውስጥ የእኛንም አስተዋፅኦ እናበርክት ብለን ነው የገባንበት። እኛ ስንጀምር ገበያ ላይ በጣም ጥቂት ጋዜጦች ብቻ ነበሩ። በጋዜጣ ደረጃ በአቶ ጳውሎስ ይዘጋጅ የነበረው ‹‹እይታ›› የተባለው ጋዜጣ ብቻ ነበር ጦማርን ይቀድመው የነበረው ሌሎች መፅሄቶች ነበሩ።ስለሆነም እኛ የመጀመሪያዎቹ ነበርን ለማለት ይቻላል።
ጀማሪም በመሆናችንም የከፈልነው ዋጋ የደረሰብንም ፈተና ቀላል የሚባል አልነበረም። በጥቅሉ ከነፃው ፕሬስ አኳያ የመጀመሪያዎቹ ገፈት ቀማሾች ነበርን ለማለት ይቻላል።
እንደእኔ ግምት የኢህዴግ መንግሥት ዴሞክራሲያዊ አስተሳሰብን ያገኘው ሰንዳፋ ከደረሰ በኋላ ይመስለኛል። ቅልጥ ያሉ ማርክሲስቶች የነበሩ ሰዎች በመሆናቸው የእነሱ ርዕዮተ ዓለምና የፕሬስ ነፃነት አብረው የሚሄዱ አይደሉም። ነገር ግን የምዕራቡን ዓለም ድጋፍ ስለፈለጉም ነው በወቅቱ የፕሬስ ነፃነትን የፈቀዱት።
ይህም ማለት እኛም ሆነ የነበረው መንግሥት ለዴሞክራሲ ስርዓት ተለማማጆች ነበርን።እናም ውጣ ውረዱ ከፍተኛ ነበር።እንዳልኩሽ ብዙ የእስራት ጊዜዎችን አሳልፈናል። ብዙ ገንዘብ አባክነንበታል።
ብዙ ጊዜያችንንም አጥፍተንበታል።በተለይም ደግሞ የህትመት ዋጋ በየጊዜው መለዋወጥ ተስፋ አስቆራጭ ነበር።ያኔ ደግሞ አንድ ማተሚያ ቤት ብቻ ነበር የህትመቱን ሥራ ተቆጣጥሮት የነበረውና በዚህ ምክንያት ዋጋ እንደፈለገ ነበር የሚሰቅለው።ሌላው ደግሞ የህብረተሰቡንም ችግር ያለመረዳት ሁኔታ ነበር።
ስሜታዊ የሆኑ ነገሮችን የመፈለግ ነገር ነበርና የፕሬሱን አላማና ግብ ያሳተው ጉዳይ ሆኖ ነው ያለፈው። ብዙ ጋዜጣ ለመሸጥ ስትይ ታሪኮችን ስሜት ቀስቃሽ ማድረግ አለብሽ።ነፃ ሃሳቦችንና በአስተያየት መልክ የምንፅፋቸው ነገሮች አመፅ አነሳሽ ነበሩ።ያን ጊዜ የነበረው ማህበረሰብ እንደዚያ ያሉ ፅሁፎችን ይፈልግ ነበር።
ያም ሆኖ ግን ህዝቡም ሆነ እኛ እንዲሁም መንግሥት ጀማሪዎች ሰለነበርን መፍረድ አይቻልም። በዚያ ሂደት ውስጥ ማለፍና የመጀመሪያው ገፈት ቀማሽ መሆን የግድ ነው።
አዲስ ዘመን፡- በጋዜጠኝነት ህይወትህ ያሳለፍከውንና የከፈልከውን ዋጋ ስታስብ ትቆጭበታለህ?
አቶ በፍቃዱ፡- ልቆጭበት አልችልም።ምክንያቱም እውነት ነው።እንደሀገር ያመለጡኝ እድሎች አሉ።ግንለእኔ ለዛሬ እዚህ መብቃት ያን ጊዜ የነበረው ተግዳሮትና የከፈልኩት ዋጋ ነው የፈጠረኝ ማለት እችላለሁ።ያ ፈተና ልምድ ባይኖር ኖሮ ዛሬ ያለኝን ማንነት ማግኘት ባልቻልኩ ነበር። እናም በእዛ ውስጥ በማለፌ በጣም ደስተኛ ነኝ።
በተለያዩ እስር ቤቶች ታስሪያለሁ።ከዚህ አፍነውኝ አሶሳ ድረስ አስረውኛል።ከረቸሌ ሶስትና አራት ጊዜ ተመላልሼበታለሁ። ያም በገንዘብ የማታገኚው የህይወት ልምድ ነው። ከዚያ ባለፈ ደግሞ ከብዙ ሰዎች ጋር፣ ከተቋማት ጋር፣ ከመንግሥት ባለስልጣት ጋር ተገናኝቼበታለሁ። ብዙ ወዳጆችን አፍርቼበታለሁ።ስለዚህ በጣም ደስተኛ ነኝ። በእውነት አልቆጭበትም፡፡
አዲስ ዘመን፡- እንደ አጋጣሚ ሆኖ በብዙ ውጣ ውረዶች ብታልፍም ዛሬ ላይ በህይወት አለህ፤ ነገር ግን በአንተ በተመሳሳይ መንገድ ያለፉና ዛሬ በህይወት የሌሉ የሙያ አጋሮችን ስታስብ ምንአይነት ስሜት ይፈጥርብሃል?
አቶ በፍቃዱ፡– እውነት ነው፤ ባለፉት 27 ዓመታት በፖለቲካም ሆነ በጋዜጠኝነት ህይወት የነበሩ በርካታ ወዳጆችን አጥተናል። ከእነዚህም መካከል በግንባር ቀደምትነት የማነሳው እንደወንድም አየው የነበረውን ተስፋዬ ታደሰን ነው። ተስፋዬ ታደሰ በኢትዮጵያ ፖለቲካም ሆነ በግሉ ፕሬስ ስማቸው ከሚጠቀሱ ወሳኝ ሰዎች አንዱ ነበር።
በተለይም በሚዲያ ውስጥ ‹‹መስታወት›› የሚባል ጋዜጣ አቋቁሞ ለህዝቡ በሚያወጣው መረጃ ምክንያት የከፈለውን ዋጋ አውቃለሁ።በመጨረሻም በማይሆን ሁኔታ መስዋዕትነትን የከፈለ ወንድማችን ነው። በኢትዮጵያ የጋዜጠኝነት ህይወት ውስጥ እውነትን በመሻት ዋጋ የከፈሉትን ሰዎች ሳስታውስ በግንባር ቀደምትነት የማስታውሰው ተስፋዬን ነው።ከዚያ ውጭ
ደብረብርሃን አካባቢ ለሥራ ሄዶ የተገደለ ጋዜጠኛም አውቃለሁ። ከዚህም ባሻገር በእስር ቤት ቆይታቸው ተጎሳቁለው ለበሽታ የተጋለጡና የሞቱ በርካታ የሙያ አጋሮቻችን አሉ።እኔ ከአገሬ በወጣሁበት ጊዜ ከ40 በላይ የነፃው ፕሬስ ጋዜጠኞች ስደት ላይ ነበሩ።ጥቂት የማይባሉትም በየበረሃው ባክነው ቀርተዋል።አሁን ላይ እነዚህን ሁሉ ጓደኞቻችንን ሳስብ በጣም ያሳዝነኛል።
አዲስ ዘመን፡- እናንተ ካሳለፋችሁት የጭቆና አገዛዝ አንፃር አሁን ለሚዲያው የተሰጠውን ነፃነት እንዴት ታየዋለህ? አንዳንዶች ነፃነቱ ገደብ በማጣቱ ሙያው እየጎደፈ ነው ሲሉ ያነሳሉ።በዚህ ሃሳብ ትስማማለህ?
አቶ በፍቃዱ፡- አስቀድሜ እንዳነሳሁልሽ ነጻ ፕሬሱ ሲጀመር ጋዜጠኛውም ሆነ መንግሥት አዲስና ተማሪ ነው። በተለይም ጋዜጠኛው የጋዜጠኝነት ትምህርት በሌለበት አገር ውስጥ ሆኖ ነው ወደ ሙያው ዘው ብሎ የገባው። ይህም ሙያውን እንደአጠቃላይ አቅጣጫ እንዲስት ያደረገበት ሁኔታ ፈጥሯል።
በተለይም የጋዜጠኝነት ሙያ ከሚጠይቀውና ከሚጭንብሽ ቀንበር አንፃር ስታይው መንገድ እየሳተ እንዲሄድ የሙያውን መርሆና ስነምግባር ያለመረዳት ጉዳይ ተፈጥሮ እንደነበር እናስታውሳለን።በጊዜ ሂደት ግን ነገሮች እያደሩ እየሰከኑ መሄድ ነበረባቸው። ይሁንና ይህ አልሆነም።
በዚህ ምክንያት አንዳንድ ጋዜጠኞቻችንም ታስረዋል ብለን እናወራለን። ዞር ብለን ሥራዎቻቸውን ስናይ ግን አንዳንዴ ከሙያው አንጻር ትክክል እንዳልነበሩ ትረጃለሽ። እርግጥ ነው ያም ቢሆን በእስራትና በቅጣት አልነበረም መስተካከል የነበረበት።መንግሥትም ራሱ አዲስ እንደመሆኑ መጠን በጠላትነት ከመፈረጅ ይልቅ ከፕሬሱም ጋር ቀርቦ
መወያየትና አብሮ መስራትን ማስቀደም ነበረበት። እናም በዚህች አገር ለሚገነባው ዴሞክራሲያዊ ስርዓት መሰረት ለመጣል የፕሬሱንም አስተዋፅኦ መጠቀም ይገባ ነበር።ለዚህ ደግሞ ድጋፍ ማድረግ አለብኝ ብሎ የሚያስብ መንግሥት መኖር ነበረበት።ግን አልነበረም።
የኢህአዴግ መንግሥት የፕሬስ ነፃነትን ፈቀደ፤ ግን ደግሞ ጋዜጦች ሲያብቡ መልሶ አይነተኛ ጠላታቸው ሆኖ ነው የተገኘው።ያ ደግሞ ህዝቡን በዚያ መንግሥት ላይ እንዲነሳ በአንፃሩ ደግሞ ከፕሬሱ ጎን እንዲቆምና ፕሬሱ የሚሰጠውን ነገር እንዲያምን አድርጎታል። ያ ነገር ጠቅሞናል ወይ? ካልሽኝ እውነት ነው፤ በተወሰነ ደረጃ ከነችግሮቹ ቢሆን ጠቅሞናል ማለት እችላለሁ።
ምክንያቱም ህዝቡን አንባቢ አድርጎታል፤ ሚዲያ እንዴት መጠቀም እንደሚችል አውቋል፤ ሚዲያ አራተኛ መንግሥት መሆኑና ምንአይነት ኃይል እንዳለውም ተገንዝቧል።በዚህ ሥራ ውስጥ ደግሞ የተፈጠሩ ስህተቶች አሉ።በዚያ ስህተት ውስጥ የተከፈለው ዋጋ በዚህች አገር ውስጥ እውነተኛ ለውጥን፣ ፍትህን ለማስፈን የሚደረገው ትግል አካል ስለሆነ እኔ እንደበጎ ነው የምወስደው።
ከዚያ ባለፈ ከ1997ቱ ምርጫን ተከትሎ በርካታ ጋዜጠኞች እስር ቤት ገቡ።አንዳንዶቻችንም ስንሰደድ አብቦ የነበረው የህትመት ሚዲያ መልሶ ቀዘቀዘ።በጣም ሊብራል የሆኑ የተወሰኑ ጋዜጦች ብቻ ነው የቀሩት።ከዚያ የተሰደደውም ኃይል ልክ አንደእኔ ሁሉ በተቻለው አቅም የበኩሉን ጥረት ሲያደርግ ነው የቆየው። የብሮድካስት ሚዲያውም ከተጀመረ በኋላም ብዙዎቹ ሚዲያዎች ውስጥ ልክ ፕሬሱ ላይ የነበረው ስሜት ይንፀባረቅ ነበር። ያ የሆነው ወደን አልነበረም።
የነበረው ስርዓት ሚዲያውን በጠላትነት ስለሚያየው፤ በጠላትነት ደግሞ የሚያይሽን ደግሞ አንዳንዴ እሽሩሩ ማለት ስለማይገባ፣ እዚህ ህብረተሰቡ ላይ ይደርስ የነበረውን ጭቆና ግፍ ዝም ብለሽ በማባባል የምታልፊው አይነት አይደለም።አፍረጥርጦ መናገርና መተቸት ያስፈልግ ስለነበር አንዳንድ ጎልተው የወጡ ግድፈቶች ታይተዋል።
ህዝቡም ደግሞ በሥርዓቱ ላይ ጥላቻ ስለነበረው፣ በተለይም በውጭ በኩል ይህንን ስርዓት ለመለወጥ የሚደረገውን ማንኛውንም እንቅስቃሴ ይቀበልና ይደግፍ ነበር። በዚያ ሂደት ውስጥ አንዳንድ የተፈጠሩ ስህተቶች ያሉ ይመስለኛል።ከጋዜጠኝነት ሙያ አንፃርም ብዙ ጊዜ በፖለቲካው አክቲቪዝም ውስጥ ነበሩ ሰዎች ሚዲያውን የመቆጣጠራቸው ሁኔታ በመኖሩና የተወሰነ የፖለቲካ ፍላጎትን ብቻ ላይ ትኩረት የማድረጉ ነገር የጋዜጠኝነት ስነምግባር እንዲበላሽ አድርጎታል።
ይህንን መካድ አንችልም።መሆን አልነበረበትም ብለንም እንዳንል ደግሞ እዚህ አገር ውስጥ የነበረው ሁኔታ ያስገድድ ነበር።ህብረተሰቡን ማነሳሳትና ለመብቱ እንዲታገል ማድረግ ያስፈልግ ነበር።እናም አሁንም ቢሆን የሙያ ስነምግባርን ተከትሎ የመስራቱ ነገር በሚፈለገው ደረጃ ሊሆን ያልቻለው ያኔ የነበረው የነፃነት ማጣት የወለደው ነው ብዬ አምናለሁ።አሁንም እነዚህ ችግሮች በግልፅ ይታያሉ።ጋዜጠኛው ላይ ከነበረው ጫና የተነሳ ራሱን ወደ መከላከል ሊገፋው ይችላል።በዚያ ምክንያት ነው የምንላቸው ችግሮች የተፈጠሩት፡፡
አዲስ ዘመን፡- ታዲያ በምን መንገድ ነው ስርዓት ማበጀት የሚቻለው?
አቶ በፍቃዱ፡- እውነት ነው፤ ዛሬም የማንክዳቸው ችግሮች አሉ።እኔና አንቺ በጋዜጠኝነት ስነምግባር ስንለካው መሆን የማይገባቸው ነገሮች ሲሆኑ እናያለን። ዞሮ ዞሮ ግን ይሄ ችግር መፈታት ያለበት በእስራት፤ በማሳደድ ወይም ደግሞ በቅጣት አይደለም። ህብረተሰቡንም ማስገንዘብ፤ ከጋዜጠኛውም ጋር ቀርቦ መስራት ይጠይቃል።
ባለሙያውን እንደጠላት በሩቅ ማየትና ቃጭል ከመተሳሰርና እንደወንጀለኛ ፍርድ ቤት ከመጎተት ይልቅ ቀርቦ መስራት የበለጠ ጠቃሚ ነው ባይ ነኝ።ምክንያቱም ይህች አገር የጋራችን ነች። ሁላችንንም ከነስህተቶቻችን ነው የምትቀበለን።ግን ከስህተቶቻችን መማር ይገባል።
ከከፈልነው ዋጋ ይልቅ ነገ አገር ስለምናስረክበው ትውልድ ነው ማሰብ የሚገባን፡፡ለትውልድ ሰርቶ ለማለፍ ዛሬ ላይ ዋጋ መክፈል አለብን። ዋጋ ከምንከፍልባቸው ጉዳዮች መካከልም መቻቻል፣ መረዳዳት ነው። እርስበርስ መወነጃጀሉ ለማንም ምንም አይፈይድም፤ ይልቁንም እዛው የነበርንበት አዙሪት ውስጥ ከመክተት ውጭ የሚጠቅመን ነገር አይደለም።
አዲስ ዘመን፡- በቅርቡ በመንግስት ከተወሰደው የህግ ማስከበር ሥራ ጋር ተያይዞ መሰረታቸውን በውጭ አገራት ያደረጉ ሚዲያዎች እያወጡት ያሉት የተዛቡ መረጃዎች ከሙያ ስነምግባር ግድፈት ባለፈ የአገር ገፅታን ከማጉደፍ አኳያ የሚኖራቸው አሉታዊ ሚና እንዴት ይገለፃል?
አቶ በፍቃዱ፡- በመጀመሪያ ደረጃ እነዚህ ሰዎች ጋዜጠኞች ናቸው ወይ? የሚለው ነገር አጠያያቂ ነው።ምክንያቱም ጋዜጠኝነት ማህበራዊ ኃላፊነትም ጭምር ነው።በጉዳዩ ላይ ትክክለኛ እውቀት ኖሮት የሚፅፈውስ ስንቱ ነው?።ውጭ የነበረው ሚዲያ በተለያዩ ምክንያቶች ከጋዜጠኞቹ እጅ ወጥቶ በአክቲቪስቶችና በፖለቲከኞች እጅ የገባበት ሁኔታ ነው ያለው።በተወሰነ ደረጃ አስተዋፅኦ አበርክቷል።
አሁን ደግሞ በጎ ነገር የሚዘግቡትን ያህል አጥፊ የሆነ ሥራዎችን ሲሰሩ ይስተዋላሉ።እነዚህ ሥራዎች የሚሰሩት ደግሞ ከውጭ አገር ሆነው በአገር ጥቅም ላይ የተቃጣ አደጋ አድርጌ ነው የማየው። እውነቱን ለመናገርም የሚሰሩት ሥራ የፖለቲካ ፍላጎት ጉዳይ እንጂ የጋዜጠኝነት ጉዳይ አይደለም።
ምክንያቱም ከመጀመሪያውም እነዚህ ሰዎች ጋዜጠኞች አይደሉም።አንዳንድ በግልም የምናውቃቸው ሰዎች የጋዜጠኝነት ታሪክም፣ ልምድም፣ ትምህርትም፣ ችሎታም የሌላቸው ሰዎች ናቸው። በግልፅ አነጋገር እነዚህ ሰዎች ካድሬዎች ናቸው። ስለዚህ ከእነዚህ ሰዎች የምጠብቀው ነገር የለም።
እኔ እንዳውም ጫካ ውስጥ መሳሪያ ይዘው ከሚዋጉት ሰዎች ባልተናነሰ ብዕራቸውን እንደመሳሪያ ተጠቅመው አገርን የሚያጠፉ ፖለቲከኞች ተበራክተዋል። በመሆኑም ከሙያ አንፃር ልትተቺው አትችይም። ሆኖም እነዚህን ሰዎች በተቻለ መጠን ህብረተሰቡ እንዲረዳቸው ማድረግ ይገባል።ለነገሩ የጊዜ ጉዳይ ነው እንጂ እየተረዳቸውና እየተፋቸው መሄዱ አይቀርም የሚል እምነት አለኝ፡፡
ከዚህ ጋር ተያይዞ በቅርቡ ያጋጠመኝ ነገር አለ። እንደነገርኩሽ እኔ ለረጅም ዓመታት ውጭ አገር ነበርኩኝ። እዛ ሆኜ የማውቃት ኢትዮጵያና አሁን እዚህ መጥቼ የማየው እውነት በጣም የተለያዩ ሆነው ነው ያገኘኋቸው። እዚህ ከመጣሁ በኋላ ደግሞ እኔ አራት ኪሎ ሻይ ቡና እያልኩኝ አምሽቼ በሰላም ገብቼ አድሬ ሌላው ከውጭ ሆኖ ‹‹ማታ አራት ኪሎ ቅልጥ ያለ ተኩስ ነበር›› ያለኝ አጋጣሚ አለ ።
ይታይሽ እንግዲህ እኔ ቅልጥ ያለ ሙዚቃ ስሰማ አምሽቼ ‹‹ቅልጥ ያለ ተኩስ ነበር›› የሚለኝን አካል በምን አግባብ ነው ልቀበለው የምችለው?።በእርግጥ እዛ ብሆን ኖሮ የሚነግረኝን ላምነውና ልቀበለው እችላለሁ። ምክንያቱም በአይኔ አለየሁም፤ በቅርብም ሆኜ ነባራዊ ሁኔታውን ስላልተገነዘብኩት ማለት ነው። በአጠቃላይ ግን እንደዚህ አይነት ዘገባዎች መኖራቸው እኔ ብዙም አይገርመኝም።
አዲስ ዘመን፡- አንድ ወቅት በድረገፅ ላይ ‹‹ የአብይ ህልምና የእኔ ቅዠት›› በሚል ያሰፈርከው ፅሁፍ መነሻው ምንድን ነበር?
አቶ በፍቃዱ፡- ይገርምሻል እኔ ፅንፍ የረገጠ የዘረኝነት ችግር የለብኝም። ግን ደግሞ ብሄርተኛ መሆኔን አልክድም።ዘረኝነት የኢትዮጵያ ችግር አይደለም።ዘረኝነት ሲባል ዘረ- እኛነት ማለት ነው።ያ ተፈጥሮው ነው።ያንን መካድ አንችልም።ኢትዮጵያ የምትባለው አገር ደግሞ የተሰራችው በሁሉም ብሄር ብሄረሰቦች ነው።ኢትዮጵያ ዘር ያንዠረገጋት ዋርካ ናት ብዬ የፃፍኩት ግጥም አለኝ።
እኔ የምቃወመው በእያንዳንዱ ዘር ውስጥ፣ በእያንዳንዱ ሃይማኖት ውስጥ፣ በእያንዳንዱ የፖለቲካ ርዕዮተ- ዓለም ውስጥ ያለ ፅንፈኝነትን ነው።እኔ ፅንፈኝነትን ከዘረኝነት እለያለሁኝ። እኔ ህወሓትን አልወድም ስል በፖለቲከኛ ድርጅትነቱ አይደለም። ማንኛውም ሰው በፈለገው መንገድ መደራጀት አለበት ብዬ አምናለሁ።
ለዚህች አገር በጎ አስተዋፅኦ ለማበርከት ያስችለኛል፣ ዴሞክራሲያዊ ስርዓትን፣ እድገትን፣ ሰላምን፣ በዚህ መንገድ ሊያጎናፅፈኝ ይችላል ብሎ፤ ግን ደግሞ ፍርዱን ለህዝብ ሰጥቶ በፈለገው መንገድ ሰው ቢደራጅ እኔ ችግር የለብኝም።
ከዚህ አንፃር እንግዲህ ህወሓት በዚያ መልኩ የተደራጀ ድርጅት አይደለም። ዴሞክራሲን የሚያውቅ ፓርቲም አልነበረም።ይልቁንም ፀረ ዴሞክራሲ የነበረ ኃይል ነው በውስጡ የተሰገሰጉት።አደረጃጀቱም በዚህ መንገድ ነው የተዋቀረው። እውነት ለምን ተናገራችሁ ብሎ የሚያስር የሚገድል ድርጅት ነው።እውነትን ስንፅፍ፣ አጥፊውን አሰራር ስንተች ነው ስንታሰር የነበረው።ብዙ ጓደኞቻችንም ሲገደሉ የነበሩት።
ቅድም እንደነገርኩሽ ተስፋዬ ታደሰን በሩ ድረስ መጥተው የገደሉት ምን ስላደረገ ነው? ጠመንጃ ይዞ ስለተዋጋቸው ነው? አይደለም። እውነትን ስለሚናገር ፣ እውነትን ይዞ ስለተፋለማቸው ብቻ ነው።እኛ እንቃወማቸው የነበረው በዘራቸው ወይም በሰውነታቸው አይደለም።ስርዓታቸውና ፖሊሲያቸው አግላይ ስለሆነ ነው።በዚህ ምክንያት እኔም ሆንኩ ዘመዶቼ ዋጋ ከፍለንበታል።ታዲያ እንዴት ልወዳቸው እችላለሁኝ?።
የወያኔ አገዛዝ ከቀረና በእነ ዶክተር አብይ የሚመራው የለውጥ ሃይል ሲመጣ ይሆናል ብለን ያልጠበቅናቸው ሆኔታዎች ተከሰቱ።በተለይም ለመጀመሪያ ጊዜ ዶክተር አብይ ሲናገሯቸው የነበሩትን ወርቃማ ቃላት በተመስጦ ነበር የማዳምጠው።በዚህም በጣም ደስተኛ ነበርኩኝ።ምክንቱያም ትላንትና ስንታሰር፣ ስንገረፍ፣ ስንሰደድ የነበሩባቸውን ጉዳዮች ነው ያነሱት።
እኛ የነፃው ፕሬስ አባላት እኮ ኢህአዴግን ስልጣን እንሻማህ እያልን አልነበረም ስንቃወመው የነበረው።እንዳውም በጎውን መንገድ ነበር ልናሳያቸው እንሞክር የነበረው።ያንን በመናገራችን ሃጥያት ሆኖብን ያንን ሁሉ ዋጋ ሲያስከፍለን የነበረው።በዶክተር አብይ የሚመራው ቡድን ሲመጣ ያንኑ እኛ ስናቀነቅን የነበረውን ሀሳብ በማንሳቱ ወደ ድኩት።
በእርግጥ እነሱ የሚያልሙት ነገር፣ እነሱ የሚያስቧት አገር በተጨባጭ መሬት ላይ እውን ይሆናል ብሎ ማሰብ ለእኔ ቅዠት ነበር።አቅጣጫውን ሊስትና የትናንትናው ነገር ተመልሶ ይፈጠራል የሚል ስጋት ነበረኝ። ያም የእኔ ብቻ ሳይሆን ብዙዎቻችን ትናንትና ዋጋ የከፈልንበት ጉዳይ ነው።
አዲስ ዘመን፡- ከዚህ አንፃር መሬት ላይ ያሉት ነገሮች የምታልመውን ነገር ሊያደናቅፈው ይችላል የሚል ስጋት ነው ያለህ?
አቶ በፍቃዱ፡– አዎ፤ ስጋት አለኝ።አሁን ይሄ ለውጥ ከመጣ በኋላ በአሸባሪነት ተፈርጀው የነበሩ የፖለቲካ ድርጅቶች ወደ አገር ውስጥ መግባት መቻላቸው ጥሩ ነው። ጫካ ሆነው በጦር መሳሪያ ሲታገሉ የነበሩትም በአገሪቱ የለውጥ ሂደት ውስጥ የራሳቸውን አሻራ የሚያሳርፉበት እድል መመቻቸቱም መልካም ነው።
ነገር ግን አስቀድሜ እንዳልኩሽ በኢትዮጵያ ውስጥ ያለው የፖለቲካ ችግር መንግሥትም ብቻ አልነበረም።የተቃዋሚዎችም ጭምር እንጂ። ህብረተሰቡም አጉል የሆነ ምኞት ውስጥ ገብቶ የሚፈጥራቸው ነገሮች መሪዎችንም ሆነ ፓርቲዎችን አቅጣጫ የሚያስትበት ሁኔታ ነው ያለው።እነዚህ ሁሉ ተደማምረው እነዶክተር አብይ የፈነጠቁልንን ተስፋ ሊያጨልሙ ወደሚችሉ ሁኔታዎች ልንሄድ እንችላለን የሚል ሥጋት አለኝ፡፡
በእርግጥ ከነበረው ለውጥ ጋር ዛሬ ዋጋ ከፍለን ነገ ሌላ ህብረተሰብን፣ ሌላ አገርን መፍጠር እንችላለን ወይ? የሚለው ነገር ያሰጋኛል።የራሳቸውን ከልክ ያለፈ ተስፋና ምኞት ተቆጣጥረው፤ የመንግሥትንም የውስጥ ችግር ተገንዝበው፤ ተቻችለው፤ ኢትዮጵያ እንገባ ፤ ለነገ ትውልድ መሰረት እንጣል ነው የሚሉት? ወይስ ዛሬ ተጠላልፈን፤ እነዚህንም ሰዎች ጠልፈን ጥለን እኛ ስልጣን እንያዝ ነው የሚሉት? በተጨባጭ አሁን ላይ ይህንን አይነቱን ስሜት እናያለን።ለአገር እንስራ ወይስ ለራሳችን ስሜት እንስራ? ፤ ለቀጣይ ትውልድ መንገድ እንቀይስ ወይስ ዛሬ የእኛን ኑሮ በማደራጀት እንስራ? በሚሉት መካከል ልዩነት አለ።
ተቃዋሚውም ሃይል ራሱ አገር ውስጥ ከገባ በኋላ ለውጡን ወደመደገፍ፤ ነገን ወደማሰብ ሳይሆን በተፈጠረው ደካማ ሁኔታ ውስጥ ገብቶ የራሱ የለውጡ ባቤትና መንግሥት የመሆን ፍላጎት የማሳየት ፍላጎት ይታይበታል።እንደምታውቂው ደግሞ ለውጡ የተነሳው ከውስጥ ነው።ስርነቀል ለውጥ አይደለም። ሪፎርም ነው የተፈጠረው።በዚህ ሪፎርም ውስጥ በስርዓቱ ውስጥ የነበሩ ሰዎችም ሆነ መዋቅሩ እንዳለ አለ።
በሁለትና ሶስት ሰዎች ፍላጎት ብቻ ይህንን ለውጥ ከግቡ ያደርሳል ወይ? ወረቀት ላይ ያለውን ነገር ፣ በአደባባይ ሲናገሩ የምንሰማቸው ነገሮች ፣ ያጨበጨብንላቸው ሃሳቦች መሬት ላይ በተጨባጭ ይተገበራሉ ወይ? የሚለው ነገር ስጋቴ ነው።አሁን እንደሚታየውም ለውጡ የመጣው ከላይ ነው።ወደ ታች አልወረደም። አሁንም ሙስና ነው ይህንን ስርዓት ተሸክሞት ያለው።
በየቢሮው ብዙ ችግሮችን በግሌ ተመልክቻለሁ።ብልሽቱ፣ ጉበኝነቱ ፣ ሙሰኝነቱ እንዳለ ነው ያለው።ወደ ክልሎች ስትወርጂ እስከ ዞንና ወረዳ ደረጃ ያሉ አመራሮች ቀድሞ የነበሩት ናቸው።በወያኔ ስርዓት ህዝቡን ሲበድሉ የነበሩ ካድሬዎች ናቸው አሁንም ያሉት። አልተለወጡም፡፡
ይህ ማለት ግን ዶክተር አብይ በአንድ ሌሊት ሁሉንም ነገር መለወጥ አለበት እያልኩኝ አይደለም።ጊዜ የሚወስድ ጉዳይ ነው።ዶክተር አብይ ራሱ አደርጋሁ ቢልም እንኳን ከታች ያለው የላይኛው መዋቅር ሊፈራርስ ይችላል። ምክንያቱም አሁን ያለው የአብይን መንግሥት ተሸክሞ ያለው ትናንት የተገነባው ቆሻሻ መዋቅር ነው።
ምንአልባትም ይህ ያለፈ አሰራር አሸንፎ ወደ ታች ጎትቶ አውርዶት እንደገና አገሪቱን ማጥ ውስጥ ትገባለች የሚል ሥጋት አለኝ።አሁንም አንዳንድ የምናያቸው ነገሮች ተስፋ የሚሰጡ አይደሉም።በእርግጥ በርካታ ጥሩ ነገሮች አሉ።እኔም ተሰድጄ ከነበርኩበት አገር ወደአገሬ ተመልሼ ምንም ሳይገላምጠኝ፤ እኔም ገልመጥ ብዬ በጥርጣሬ ሳልመለከት እኖራለሁ።እሱ ለእኔ መልካም ነው።ይሁንና ሌላውም ህዝብ በዚህ ልክ በነፃነት እየኖረ
ነው የሚለው ነገር ግን አሁንም ጥያቄ ውስጥ እንደገባ ነው።በጣም የሚያሳዝኑ ነገሮች አሉ።እነዚህን ነገሮች ስመለከት የዶክተር አብይ አህመድ ህልም የእኔ ቅዠት ይሆንብኛል።ቅዠት የፈጠረብኝ ደግሞ ህልሙ እውን ሳይሆን ይጨናገፋል የሚለው ፍርሃቴ ነው።ለዚህ ደግሞ የአብይ አህመድ መንግሥት ብቻ ሳይሆን ህብረተሰቡም ሆነ ፖለቲከኛው የተሰጠውን ነፃነት በሚገባው ልክና አግባብ ያለመጠቀሙ የፈጠረው ነው።ስሜታዊና ጉጉ ሆኖ ሊያበላሸውና አቅጣጫ ሊያስተው ይችላል የሚል ስጋት ስላለኝ ነው፡፡
በተመሳሳይ ‹‹ እልል ያለ እርግማን›› የሚል ግጥም ፅፌ ነበር። ከፈቀድሽልኝ ሙሉውን ልበልልሽ፡፡
እልል…ያለ እርግማን
በጠብታ ንፍገት ምናምኑ ደርቆ ዓመት እንዳይሸና
ረግሜው ነበር የጠላቴን ወዳጅ አምናና ካቻምና
ግና ዘር ወረደ የርግማኔ ፀሎት ምርቃት ሆነና።
አስፈሪው እርግማን መንገድ በመቅረቱ ቀልቤን ቢያናድደው
መሬት ጠብ የማይል ስል እርጉም እርግማን ፍለጋ ሰደደው፡፡
ጨረቃና ፀሐይ መሬት እማኝ ሆነው ለየሎስ ተስዬ
ቀኝ አዋይ ደግ አድባር ምልኪ ተከትዬ
እልል…ያለ እርግማን ፍለጋ ወጥቼ ዓለም እያካለልኩ
‹‹ ኢትዮጵያ ለሚባል ሀገር መሪ ያርግህ! ›› ከሚል ተገጣጠምኩ።
2019- ለአብይ አህመድ
አዲስ ዘመን፡- የዚህ ግጥም አጠቃላይ ይዘት ምንድን ነው? መነሻህስ?
አቶ በፍቃዱ፡- ይዘቱ ጠላቴን ለመርገም በዓለም ላይ እልል ያለ ወይም ጠንካራ የሆነ እርግማን ፍለጋ ወጣሁ። እናም ጠላቴን አፈርድሜ የሚያግጠው እርግማን ፍለጋ ዞርኩኝ። ስዞር ስዞር አንድ እርግማን አገኘሁ። ይህም ‹‹ኢትዮጵያ የምትባል አገር ያደርግህ ›› የሚል ሆኖ አገኘሁት። አሁን ላይ ያሉትን ነገሮች ስመለከት የዚህች አገር መሪ መሆን በራሱ የእርግማኖች ሁሉ እርግማን ነው ብዬ የማስብበትም ጊዜ አለ። ሁላችንም ራሳችንን ነው የምናዳምጠው።
እያንዳንዱ ሰው በአብይ አህመድ ራሱን አስቀምጦ ወደታች ቢያይ ምን ሊል እንደሚችል መገመት አያዳግትም።እኔ በፍቃዱ በአብይ ወንበር ላይ ብቀመጥ ምን እንደማደርግ አላውቅም። አንቺ ብዙ ህልም ሊኖርሽ ቢችልም በእርግጥ እዛ ወንበር ላይ ብትቀመጪ ታደርጊዋለሽ? ሁላችንም ከውጭ ሆነን የምንጮኸው በቦታው ስንሆን ትልቅ ፈተና ነው የሚሆንብን።እኛ ማድረግ የማንችለውን ነገር ሰው ላይ አንዳንድ ጊዜ ጣት መቀሰርም ደግሞ ትዝብት ላይ ይጥላል።ያን ከመሰለ የፖለቲካ ስርዓት ውስጥ የወጣን ሰዎች የነበረንን ፍላጎት አካተሸ ወደምንፈልገው ነገር እና ወደሳልነው ዓለም ለመሄድ ከባድ ነው።
አዲስ ዘመን፡- በዚሁ አስቀድመን ባነሳነው ፅሁፍ ላይ ‹‹ዶክተር አብይ የወያኔን እብሪት ያስተነፍሳል›› የሚል ሃሳብ አስፍረሃል።ይህ ማለት አሁን የተፈጠሩት ነገሮች ቀድመውም ታይተውህ ነበር ማለት ነው?
አቶ በፍቃዱ፡- እርግጥ አንዳንድ ነገሮችን ከመጀመ ሪያውም ስታያቸው ወዴት ሊሄድ እንደሚችል መገመትሽ አይቀሬ ነው። አብይ ሲመጣ ስልጣን ላይ የነበሩት ሰዎች ብዙዎቹ ደስተኞች አልነበሩም።ደስተኛ ያለመሆናቸው ነገር ደግሞ የጥቅም ጉዳይ ነው።ይሄ ለውጥ ወዶ አይደለም እኮ የመጣው ።
ግፊቱ ከህዝብ ነው የመጣው። እነዚህ ሰዎች ከዚያ ውስጥ ፈንቅለው እንዲወጡ ያደረጋቸው የሕዝብ ግፊት ነው።ይህንን ግፊት የፈጠረው ደግሞ የህወሓት አገዛዝ በህዝቡ ላይ የነበረው ምሬት ነው።ያንን ምሬት የወለደውም ስግብግብነታቸውም ነው።ህወሓት በራሱ ትልቅ ስግብግብና በሙስና በዘረፋ የተሞላ ድርጅት ነው።
ፖለቲካውን ትቶ ንግድ ውስጥ ገብቷል። በቤተሰብ ስልጣኑንም፣ ሃብቱን፣ ኢኮኖሚውንም ይዘውታል። ይሄ ነገር ሲመጣና የለውጥ አየር ሲነፍስ ይህንን ሁሉ እንደሚያሳጣቸው ያውቃሉ። በዚያ ደስተኞች አይደሉም።እብሪተኞች ናቸው።ያለይሉኝታ ሲያስሩ ፣ ሲገርፉ፣ በየሚዲያው ላይ ወጥተው ሲደነፉና በማናለብኝነት ሲናገሩ ነው የኖሩት።
የስራቸውን ይስጣቸውና እነአቦይ ፀሐዬ እየወጡ ሚዲያ ላይ ሲናገሩ የነበሩትን ነገሮች ከዚያ የበለጠ እብሪት የለም።‹‹ምንአባታችሁ ታመጣላችሁ!›› እስከማለት ደርሰዋል።
ለነገሩ ዶክተር አብይን አነሳሁት እንጂ የለውጡ ኃይል በሙሉ ለዚህ ትልቅ አስተዋፅኦ አበርክቷል። ከለውጡ በስተጀርባ ያለው ደግሞ ጊዜ ነው።እኔ በጊዜ አምናለሁ። የሰው ፍላጎት ብቻ አይደለም።ጊዜ ይህንን እብሪት ያስተነፍሳል።
የታሪክ ሂደት ነው።እንዳበጠ የሚቀር የለም። በቅርብ ያው ግን ይህንን እብሪት ሊያስተነፍስ የሚችለው ይሄ የለውጡ ኃይል ነው።ግን እንደ እድል ሆኖ በሚያሳዝን ሁኔታ ነው የተፈጠረው።አሁን ነገሮች በተለይ የህወሓት ታሪክ ፍፃሜ በዚህ ሁኔታ ይሄዳል ብዬ አላሰብኩም። እውነቱን ለመናገር ይሄ ሁኔታ በመፈጠሩ ደስተኛ አይደለሁም፡፡
አዲስ ዘመን፡- ይህንን ስትል ምን ማለትህ ነው?
አቶ በፍቃዱ፡- እንደምታውቂው በቅርቡ ከህግ ማስከበር ዘመቻው ጋር ተያይዞ እነዛ እብሪተኛ የህወሓት ሰዎች አሻፈረኝ ብለው በመደምሰሳቸው ደስተኛ አይደለሁም። በዚህ ጉዳይ ላይም አጭር ነገር ፅፌ ነበር።‹‹ ደስ ቢለኝ ደስ ባለኝ›› ብዬ ማለት ነው። ይህም ማለት እነዚያ ሰዎች ምንም እንኳን ለእኔም ክፉ የነበሩ ቢሆንም በመሞታቸው ደስተኛ አይደለሁም።ምንም ይሁን ምን ለእኔም ወገኖቼ ናቸው።
እርስ በርሳችን ስግብግቦች ሆነን፤እብሪተኞች ሆነን ነው ወደ መገዳደል የመጣነው።እርግጥ ነው እሳቱን የለኮሱት ራሳቸው ናቸው።ለዚህ ሁሉ ቀውስ መፈጠር ዋነኛ ምክንያት ራሳቸው ናቸው።ትልቅ ስህተት ነው የተፈጠረው። በተፈጠረው ስህተት ውስጥ በመሞታቸው ደስተኛ ልሆን አልችልም። ከብዙ ጓደኞቼ ጋር አስከሬናቸው በማህበራዊ ሚዲያው በመታየቱ ዙሪያ ተሟግቻለሁ። እንደሰው ሊሰማን ይገባል።እንደሀገር ልናፍርበትም ይገባል።
በብዙ ችግር በተተበተበች አገር ውስጥ ያንን እንዴት ቁጭ ብለን ቂም በቀላችንን ወደ ጎን ትተን ታሪክና ጊዜ የጣለብንን ኃላፊነት በመወጣት እንዴት ችግር ልንፈታ እንደምንችል ነበር መጨነቅ የሚገባን። ቁጭ ብለን መነጋገር አቅቶን በጠብመንጃ እየተፈላለግን መገዳደላችን አሳፋሪ ታሪካችን ነው፤ ለሟቹም ለገዳዩም።
እነዚህ ሰዎች ወገኖቼ ናቸው፤ ለምን ይሞታሉ? እነሱ ብቻ ደግሞ አይደሉም ሟቾች።እነሱም ገድለዋል።ወታደሮቻችን በተኙበት ገድለዋቸዋል።አገር የሚጠብቅ የደሃ ገበሬ ልጅ እነሱን አምኖ የሄደውን ወታደር ጨፍጭፈውታል።እንጀራ ፍለጋም ሆነ በተለያየ ምክንያት እዛ የሄዱ የሌላ አካባቢ
ሰዎች ጨፍጭፈዋል።ያ እብደት ነው፤ እብሪት ነው።በእሱ ያልተደሰትኩኝ በእነሱም መሞት አልደሰትም።ወደፊትም በጠመንጃ እየተፈላለግን በምንገዳደልበት ጉዳይ ልናስብበት ይገባል።የምንፈላለገው ለመጋደል ነው።ከዚህ አዙሪት ውስጥ ይህች አገር መውጣት አለባት። አንዳችን በሌላችን ሞት ከመደሰት መውጣት መቻል አለብን።
እኔ በወታደር ህይወት ውስጥ ያለፍኩ ሰው ነኝ፤ ጥሩ ወታደር በጠላቱ ሞት አይደሰትም።የጠላቱን አስከሬን በክብር አንስቶ ልክ እንደወገኑ ቀብሮ ነው የሚሄደው። ቁስለኛ ጠላቱንም ሲያገኝ ተንከባክቦ ወደ ህክምና ይወስደዋል።እኔም በዚህ ነው የማምነው።ሰውም በመሆኔ ምክንያት የየትኛውም ወገኔ ስህተት ደስተኛ አያደርገኝም፡፡
አዲስ ዘመን፡-ተቻችሎ የመኖር እሴት እየተሸረሸረ ለመሄዱ በዋነኛነት ፓርቲዎችና ምሁ ራን ተጠያቂ መሆናቸውን አንዳንድ አካላት ያነሳሉ። አንተ ለዚህ ምንድነው ምክንያቱ ትላለህ?
አቶ በፍቃዱ፡-ተመልከች፤ እኔ አንድ የማልስ ማማበትና በሰፊው የሚነገር ጉዳይ ይህ አንቺ ያነሳሽው ጉዳይ ነው።እኔ ከምንም በላይ ኢትዮጵያን እወዳታለሁ። ለዚህች አገር የደም ዋጋ ከፍያለሁ።ወታደር ሆኜ ቆስያለሁ። በሚዲያም ላይ ሆኜ ዋጋ ስከፍል የነበረው ለዚህች አገር አንድነት ነው። ከዚያ ባለፈ አንዳንድ በዚህ በአንድነቱ ኃይል አካባቢ የሚነሱ ነገሮች ላይ የማልስማማው አለ።
አሁን ኢትዮጵያ ውስጥ ያለው የብሄር ጉዳይ ያመጣው ወያኔ ነው የሚል።እኔ በዚህ ሃሳብ አልስማማም። ከዘመናት በፊት ሲጠራቀም የኖረ ጉዳይ ነው። ወያኔ በህዝብ ውስጥ የነበረውንና በኃይል ታፍኖ የኖረውን ነገር ነው የተጠቀመበት።
ከዚያ ውጪ የዛሬ 40ና 50 ዓመት የነበረው የሰው ልጅ አስተሳሰብ አንድ ቦታ ላይ አይቆምም።ጠያቂ ትውልድ ይፈጠራል። ትናንትን ወደኋላ ሄዶ ታሪክን ይመረምርና ‹‹ለምን?›› ብሎ ይጠይቃል።በትናንትናው መንገድ መሄድ የለብንም ብሎ የሚሞግት ኃይል ይፈጠራል።አባቶቹ የኖሩበትን ህይወት መኖር አይፈልግም አሻፈረኝ የሚል ትውልድ መፈጠሩ አይቀሬ ነው።
እኔ የኖርኩበትን መንገድ ልጆቼም እንዲኖሩበት አልፈልግም ብሎ የሚመጣ ትውልድ ይኖራል። እንደዚያ አይነት ትውልድ ተፈጠረና ጥያቄውን ይዞ መጣ። ያ አዳዲስ ጥያቄ መፈጠር የለበትም፣ የቀደመው ታሪክ መነቃነቅ የለበትም ማለት አይቻልም።
አባቶቻችን ያስረከቡንን ነገር ነው መያዝ አለብን ከሚለው ኃይል ጋር ይጋጫል። አባቶቻችን በመሰላቸው መንገድ ጥሩ ነገርን ሰርተዋል፡፡እነሱ የሰሩት ነገር ሁሉ ደግሞ ለእኔ ይሆናል ማለት አይደለም።እኔ በአባቴ ጫማ ውስጥ መግባት አልችልም። የእኔም ልጅ እንደዚሁ የእኔን ጫማ ሊጫማ አይችልም።
እንዳልኩሽ እያንዳንዱ ትውልድ የራሱ ፍላጎትና ጥያቄ አለው። ያ ጊዜ የፈጠረው ነገር እንጂ ወያኔ ወይም ሌሎች የዘር ፓርቲዎች የፈጠሩት አይደለም። የኦሮሞን እንቅስቃሴ፣ የኤርትራን እንቅስቃሴ ፣ የጎጃምን እንቅስቃሴ በአፄ ኃይለስላሴ ጊዜ የነበረ ነው።አፄ ቴዎድሮስ እኮ ከጣሊያን ጋር ብቻ አልነበረም ይዋጋ የነበረው፤ ከውስጥ ከነበሩ ኃይሎች ጋርም ጭምር እንጂ።
አጼ ምኒልክም በተመሳሳይ መንገድ ነበር ችግር ሲያጋጥማቸው የነበረው። ያ ሁሉ ቅራኔ ነው ተዳምሮ መጥቶ ኃላፊነቱን ለወያኔ የሰጠነው። እናም የነበረ ነው፤ ወያኔ ይልቁንስ ለከፋፍለህ ግዛው ስርዓቱ ተጠቀመበት። በህዝቡ ውስጥ የነበሩትን ቁስሎች ፈልፍሎ በማውጣት ነው ልዩነታችንና ቅራኒያችን እንዲባባስ ያደረገው።ይህንን ነገር በአንድና ሁለት ዓመት ውስጥ ልንፈታው አንችልም።
የትውልድ እድሜ ሊጠይቅ ይችላል። አሁን እየተከፈለ ባለው መስዋእትነት በየቦታው እየተፈጠረ ባለው ጉዳት ልንቆጭ ይገባል። ግን ነገ ለምንፈጥራት የተሻለች አገር መንገድ እንደመጥረጊያ ልንቆጥረው ይገባል።
እርግጠኛ ነኝ የሚቀጥለው ትውልድ የራሱን ቤት በፍቅርና በሰላም ይሰራል።ለዚያ መሰረት እየጣልን ነው ያለነው። ዛሬ የምናሳልፈው መከራ ወደ ፊት ልጆቻችን ለሚደርሱባት ሰላማዊ አገር የሚከፈል ዋጋ ነው፡፡ከዚያ ባለፈ እንዴት ነው ወደዚህ ወደሰላም ልንመጣ የምንችለው የሚለው ነገር ሁልጊዜ ደጋግሜ የምናገረው ነገር ከክህደት ፖለቲካ መውጣት መቻል አለብን፡፡
አገሪቷ የነበረችበትን እውነታ ክዶ ሰላም ማምጣት አይቻልም።በመሰረቱ ታሪክ ወደኋላ አይሄድም።ትላንት ትልቅ ከነበርን ዛሬም ትልቅ ነን። የመጣውን የአስተሳሰብ ልዩነት ነው መቀበል ያቃተን። የኢትዮጵያ ስርዓተ መንግሥት ትናንት የነበረበትና ዛሬ ያለው ነገ ሊኖር ይገባል በምንለውጉዳይ ላይ የተለየ ነገር ማሰብ መቻል አለብን።
ትላንት 10 ሚሊዮን ህዝብ በነበረበት ጊዜ የሄድንበት መንገድ ዛሬ ለ110 ሚሊዮን ህዝብ ሊሆን አይችልም።ፍላጎቶች አብረው እያደጉ ይሄዳሉ። ከዚያ ጋር ሊጣጣም በሚችል መንገድ የአገሪቱ የአስተዳደር ስርዓት መጣጣም መቻል አለብን። በትናንትናው ስህተት ልንማርበት እንጂ በትናንትናው ላይ እኝኝ የምንል ከሆነ የትም ሊያደርሰን አንችልም፡፡
አዲስ አበባ፡- በተለይም በኦሮሚያ ክልል የሚንቀሳቀሱ ፓርቲዎች ለክልሉ ህዝብ ሰላምና ልማት በጋራ ከመስራት ይልቅ ከእለት ዕለት ልዩነቶቻቸው እየሰፉ መምጣቱ ምንአይነት ስጋት ይፈጥራል ብለህ ታምናለህ?
አቶ በፍቃዱ፡– እንግዲህ በዚህ ምርጫ ስርዓት ውስጥ ሁለት ምርጫዎችን ነው እኔ ያልተከታተልኩት።የፖለቲካ ፓርቲዎች የምርጫ ግርግርንም አውቃለሁኝ።አምስትና ስድስት ዓመት አድፍጠው ይቀመጡና ልክ ምርጫ ሲደርስ 10ና 15 ሰዎች ሆነው ፓርቲ ሆነው የሚያቆጠቁጡ አሉ። ጠፍተው ከርመው ምርጫው ሲደርስ ብቅ የሚሉት ያቺን ትናንሽ ድጎማ ፍለጋም ሊሆን ይችላል።
አሁን ባለው ሁኔታ ግን የተለየ ነገር አለ።በተለይም በተፈጠረው ለውጥ ምክንያት ትናንትና ጫካ የነበሩ እዛ ውስጥ የመሳተፍ እድል የሌላቸው እንደ ኦነግና እንደ ግንቦት ሰባት የነበረው አሁን ኢዜማ የሆኑት ድርጅቶች የመሳተፋቸው ነገር ልዩ ያደርገዋል።
ይህም ቢሆን ግን ፓርቲዎቹ ላይ ስህተት እያስተዋልኩ ነው። በለውጡ ውስጥ ዋጋ ከፍለን ነገ ከነገወዲያ ልናመጣ የምንችለውን የተሻለ ነገር አስበን ዛሬ ዋጋ እንክፈል እንቻቻል የሚለው ነገር በአብዛኛው አይታይም። እነዚህ ነገሮች ችግር ፈጥረዋል።
አስቀድሜ እንዳልኩሽ በመንግሥትም በኩል ችግር አለ። ለውጡ ከላይ ነው ያለው።እታች ድረስ ስላልወረደ ትናንት የነበረው በተፎካካሪ ፓርቲዎች ላይ የነበረው የትላንት አስተሳሰብ ዛሬም ድረስ እንዳለ የምናያቸው ነገሮች አሉ። ለምሳሌ በኦሮሚያ ክልል አካባቢ ከመንግሥት ወዳጅና ታማኝ ሆኖ የሚሰራ የመራራ ጉዲናን ፓርቲ ያህል አለ ብዬ አላምንም።
የእነሱ ድርጅት ሰዎች በየቦታው እስር ቤት ገብተዋል። ፅህፈት ቤቶቻቸው ተዘግተዋል። ይህ ሊሆን አይገባውም ነበር።በሌላ በኩል ኦነግ ጉለሌ ላይ ቢሮ ከፍቶ መንግሥት ጥበቃ እያደረገለት ይገኛል።ግን ወደ ወረዳና ዞን ብትወርጂ ፅህፈት ቤቶችቸው የሉም። አባሎቻቸውና ደጋፊዎቻቸው እስር ቤት ነው ያሉት።
እነዚህ ሰዎች ይነስም ይብዛም ደጋፊዎች አሉዋቸው። ይህንን ማድረግ ተገቢ አይደለም።ምርጫውን የበለጠ ተዓማኒ ላያደርገው ይችላል። አመፁንም ላያስቀረው ይችላል።
ከዚህም ባሻገር ምርጫ ዝግጅት እየተደረገ ባለበት ወቅት ለጠቅላይ ሚኒስትሩ እንደተደረገው የድጋፍ ሰልፍ ሁሉ ለሌሎች ፓርቲዎች ይፈቀዳል ወይ? የሚለው ነገር አጠያያቂ ነው።ይህንን ስታይው ከትናንት የተወረሰ ነገር አሁንም መኖሩን ያስረዳሻል። እርግጥ ነው ዶክተር አብይ ደግፉኝ ብሎ የጠራው ሰልፍ ነው ብዬ አላምንም፣ እንዲህ አይነት ሁኔታም የሚፈልግ ሰው እንዳልሆነ አውቃለሁ።
ታች ያለው አቸፍቻፊው ግን አሁንም በመዋቅሩ ውስጥ ሞልተዋል።እስሩና እንግልቱ እየተከናወነ ያለው በእዚህ አካል ነው።ፍርድ ቤት የፈታውን ፖሊስ መልሶ የሚያስርበት ሁኔታም አይተናል።ፍትህ ከሌለ ሰላማዊ ምርጫ ማካሄድ አዳጋች ነው።
ከጠየቅሽኝ ጥያቄ አንፃር ፓርቲዎቹ አንድ መሆን አይጠበቅባቸውም። ነገር ግን ልዩነታቸው ወደ ጠላትነት ሊያመራ አይገባም።ጠብመንጃ ወደሚያማዝዝ ነገር ሊሄድ አይገባም። ልዩነታቸው ተፈጥሮዊ ነው።
ዋናው ነገር ግን ይህን ልዩነታቸውን ይዘው በህዝብ ድምፅ አምነው ፍርዱን ለህዝቡ መስጠት መቻል አለባቸው።በፓርቲዎቹ መከፋፈል አምባገነን ስርዓት በውስጣቸው መኖሩ ሊሆን ይችላል። በመካከላቸው አፈንጋጮችም አይታጡም።
ይሄ በአጠቃላይ ተፈጥሯዊ ስለሆነ ዋናው ነገር ልዩነቶቻቸውን በጠብመንጃ ከማሳየት አልፈው የነጠረ ሃሳባቸውን ይዘው ለህዝብ ይቅረቡ የሚል እምነት ነው ያለኝ።እርግጥ ነው አንድ ቢሆኑ ደስ ይለኛል።እንኳን በአንድ ክልል ውስጥ ይቅርና በአገር አቀፍ ደረጃም ከሁለት ባይበልጡ እመርጣለው።ግን በጊዜ ሂደት ሁሉም ነገር እየጠራ ይሄዳል የሚል እምነት ነው ያለኝ፡፡
አዲስ ዘመን፡- ለነበረን ቆይታ በአንባቢዎቼና በዝግጅት ክፍሉ ስም ከልብ አመሰግናለሁ፡፡
አቶ በፍቃዱ፡- እኔም የዘመን እንግዳችሁ ስላደ ረጋችሁኝ ከልብ አመሰግናለሁ፡፡
አዲስ ዘመን የካቲት 6/2013
