አንዳንድ የፖለቲካ ልሒቃን እንደ ጃርት…

በአንድ እጅግ ቀዝቃዛ በሆነ ክረምት በርካታ እንስሳት በቆፈን አለቁ። ይህን የታዘቡት ጃርቶች (ዣርቶች) ሰብሰብ በማለት በአካላቸው በእስትንፋሳቸው ሙቀት በመፍጠር ቆርጦ የሚጥለውን ቅዝቃዜ ወደ ሙቀት ቀየሩ። በዚህም የሚኮረምተውን ቅዝቃዜ ተከላከሉ። ነገር ግን እሾሃቸው (ወስፌአቸው) እየወጋ ያሳምማቸው፣ ያደማቸውና ያቆስላቸው ጀመረ። በእሾሃቸው የተነሳ መራራቅ ሲጀምሩ ቅዝቃዜው አንዳንድ እያለ አመናመናቸው። አሁን ያላቸው አማራጭ የእሾሃቸውን ህመም በመቻል በህይወት መኖር አልያም እሾሃቸውን በመፍራት በመራራቅ በቅዝቃዜ አንድ በአንድ ማለቅ ሆነ። ቁጭ ብለው ከተነጋገሩ በኋላ እሾሃቸው የሚያስከትለውን ቁስልና ህመም ታግሰውና ችለው ክፉውን ቀን ሰብሰብ ብለው በአንድነት አንተ ትብስ አንቺ ትብሽ ተባብለው በአንድነት አንዳቸው ለሌሎች ሙቀት በመሆን ፤ በትንፋሻቸው እየተሟሟቁ ክፉውን ቀንና ሞትን ለማለፍ ተስማሙ። የተዋጣለት ማህበራዊ ግንኙነት ማለት እንከን ድክመት ከሌለባቸው ሰዎች ጋር መኖር አይደለም። የአብሮነት ጥበቡ እያንዳንዱ ሰው ፍጹም አለመሆኑን ተረድቶ ተቻችሎና ተከባብሮ አብሮ መኖር መቻሉ ላይ ነውና።

ዲያቆን ዳንኤል ክብረት ሻውያን /ሺአውያን / millennials የሚላቸው እኤአ በ1980ዎችና 90ዎቹ የተወለዱ በአሁን ዘመን ዕድሜያቸው በ30ዎቹ ለሚገኙ ወጣቶች በተለይ ለከተሜዎች “ጃርት”ን ምን አልባት ለማያውቁ የደስታ ተክለወልድ የአማርኛ ቋንቋ መዝገበ ቃላት፤ “እሾሃማ የዱር አውሬ ፣ ካፍንጫው በቀር በጠጉር ፈንታ ሁለንተናው ነጭና ጥቁር ወስፌ የሆነ ጠላት በመጣበት ጊዜ እሾሁን የሚያራግፍ። “በዚሁ መዝገበ ቃላት የመጣጥፌ ዋና ቃል የሆነውን “ልሒቅ” ደግሞ፤ አዋቂ ፣ ቁንጮ በማለት ሲበይነው ፤ የእንግሊዝኛው ሜሪያም ዌብስተር ደግሞ ፤ elite ወይም “ ልሒቅ “ የሚለውን ቃል ፤ በማህበረሰቡ ውስጥ ከፍ ያለ ቦታ የሚሰጠውና ባለጠጋ የሆነ ፤ የሰመረለትና ተፅዕኖ ፈጣሪ የሆነ ሰው ሲል ይተረጉመዋል። ለመጣጥፌ ይህን ብያኔ ሰፋ አድርጌ በመመልከት እጠቀምበታለሁ። ከዚያ በፊት ብያኔው አንጻራዊ መሆኑን ማለትም እንደየሀገራቱ፣ እንደየዘርፉና እንደየአካባቢው የሚለያይ መሆኑንና ሁሉም የየራሱ ልሒቅ እንዳለው ልብ ይሏል። ዩኒቨርሲቲ፣ ፖለቲካ ፣ ሃይማኖት ፣ መዝናኛ ፣ ስፖርት ፣ ኪነ ጥበብ፣ ሳይንስ ፣ ሕክምና ፣ ምህንድስና ፣ ሕግ ፣ ጋዜጠኝነት ፣ ወዘተረፈ የየራሳቸው ልሒቅ አላቸው። ከሀገር እስከ ቀዬ ድረስ በየደረጃው ልሒቅ አለ። ሆኖም አካዳሚያዊ፣ የሕዝብ እና የፖለቲካ ልሒቃን የመጣጥፌ መሰናዘሪያ ናቸው።

በሰሞነኛውም ሆነ በቀደመው አክራሞታችን ላይ ተመስርቼ ልሒቃንን ከእነዚህ ጃርቶች ስራና ግብር ጋር አነጻጽራለሁ። ከ13ኛው ክ/ዘመን እንኳ ብንነሳ የመጀመሪያና ፋና ወጊ ሊባል የሚችለውን ታላቁን የሰውን ልጅ የነጻነት ሰነድ ማግና ካርታን ያበረከተልን የዘመኑ ልሒቅ ነው። ይሄንኑ አበርክቶ አምርሮ ይቃወመው የነበረውም የገዠው መደብ ልሒቅ ነው። የዘመኑ የእንግሊዝ ልሒቃን ጃርቶች ወስፌአቸው የሚያመጣውን ህመም ተቋቁመው ክፉውን ቀን እንዳለፉት ሁሉ እነሱም ልዩነታቸውን በማክበር አልፈውታል። ሶሻሊዝምንና ኮሙኒዝምን በአንድ በኩል ነጻ ገበያንና ዴሞክራሲን በሌላ በኩል ያነበረው ይሄው ልሒቅ እንጂ ሕዝብ አይደለም። የምዕራቡ ዓለም ዜጎችም ሆኑ የሶቪየት ሕብረት ሕዝብ የአይዶሎጂው ተራ ወታደር እና ሰለባ ሆኑ እንጂ ኋላ ላይ የተከሰተውን ቀዝቃዛውን ጦርነትም ሆነ የበርሊንን ግንብ አፍርሶ ምድራችንን ከቆፈን የገላገላት ሌላ ማንም

 አይደለም ልሒቁ ራሱ እንጂ። ልሒቃኑ እንደለመዱት አሜሪካንንና ቻይናን ወደ ሌላ ዙር የቀዝቃዛ ጦርነት እየገፋቸው ነው። አሜሪካውያንና ቻይናውያን የጦርነቱ ጭፍራና ሰለባ እንጂ ለፋፊም ቀፍቃፊም አይደሉም። የዶናልድ ትራምፕ የሪፐብሊካን መንግስት ከቻይና ጋር ለ2ኛው የቀዝቃዛ ጦርነት እያሟሟቀ፣ እየተነኮሰ ያለው የኮቪድ 19 ወረርሽኝን መከላከል ባለመቻሉ በአሜሪካውያን ዘንድ ያጣውን ምርኮ በቻይና ቁጭት ተክቶ ተቀባይነቱ እንዲያንሰራራና የሚዲያውንና የሀገሬውን ትኩረት ለማስቀየስ ያለመ እንጂ አንድም የሕዝብ ፍላጎት የለበትም።

በዚህ ጦርነት የገፈቱ ቀማሽ የሚሆነው ግን ተራው ሕዝብ ነው። እንዲሁም ዘረኝነትን ፣ አክራሪነትንና ሽብርተኝነትን ለዓለማችን ያስተዋወቀውም ዓለማዊው ፣ ሃይማኖታዊና ፖለቲካዊ ልሒቅ እንጂ ሕዝቡ አይደለም። 1ኛውን፣ 2ኛውን፣ 3ኛውንና 4ኛውን የኢንዱስትሪ፣ የኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂና የሰው ሰራሽ ክህሎት የፈጠረው ያስፋፋው ልሒቁ ነው። ከዚህ በተጻራሪ የ1ኛውን ፣ የ2ኛውን ጦርነት የቀሰቀሰው ልሒቁ የተዋጋው ህይወቱን አካሉን የገበረው ደግሞ ተራው ዜጋ ነው። በእያንዳንዱ ሀገርና ሕዝብ አዎንታዊም ሆነ አሉታዊ የልቦና ውቅር ቀረጻ የልሒቃን ተፅዕኖና አበርክቶ ከፍ ያለ ነው። እንደተቀረው ዓለም ሀገራችንን ጠፍጥፎ በመስራትም ሆነ መልሶ በመነቅነቅ የልሒቃኑ ሚና ከፍ ያለ ነው።

ከዘመነ መሳፍንት የስልጣን ሽኩቻ ፤ ከቱርክ ወረራ በኋላ የቋራው ካሳ ሀይሉ ተቀናቃኞቹን ሁሉ ድል በመንሳት እኤአ በ1855 አፄ ቴዎድሮስ ተብሎ ከነገሰበት እስከ ደርግ ወደ ስልጣ መምጣት ያለውን ዘመን ፕሮፌሰር ባህሩ ዘውዴ የዘመናዊዋ ኢትዮጵያ ጊዜ አድርገው ይወስዱታል። እኔም የዘመናዊዋን ልሒቃን ነው ለመጣጥፌ መነሻ ያደረግሁት። ምንም እንኳ ስንክ ሳሯ የበዛ ቢሆንም” ዘመናዊዋ “ኢትዮጵያ ዛሬ ድረስ እየተፍገመገመች አለች። ወደፊትም ወጀቡንና ውሽንፍሩን ተቋቁማ ትኖራለች። ከዘመናዊ ኢትዮጵያ ጀምሮ ሀገራች ኢትዮጵያ የመጣችበትን መንገድ የተተለመው በልሒቃን ነው። ዘውድ በኪሱ ይዞ እየዞረ በየአካባቢው ራሱን እያነገሰ የኢትዮጵያ አንድነት ያዳከመው፣ አንድነቷ የተረጋገጠ ዘመናዊ ኢትዮጵያን የመገንባት የአፄ ቴዎድሮስን ህልም ያጨነገፈው፤ የአፄ ዮሐንስን አዲስ አይነት የሀገረ መንግስት ምስረታ በአጭር የቀጨው እና ንጉሱን ለህልፈት ያበቃው ፤ የዘመኑ ልሒቅ እንደ ጃርት ወስፌውን ችሎ በአንደነት ባለመቆሙ ነው።

የዘመኑ ልሒቃን ወስፌዎች የስልጣን ሽኩቻ፣ ግዛትን ማስፋፋት ፣ ግብር አለማስገባት ፣ ከሀገር አንድነት ይልቅ የራስን ዝና ማስቀደም እና አውራጃዊነት ናቸው። በሌላ በኩል በዚህ ሁሉ ዘመን ሀገር በነጻነት ታፍራና ተከብራ እንድትኖር ያደረገው ፣ አኩሪውን የአድዋ ድል የተቀዳጀው፣ የዛሬውን ቅርጸ ሀገረ መንግሰት ያቆመው፣ የራሷ ፊደል፣ የዘመን አቆጣጠር ፣ ሥነ ጹሑፍ፣ ቋንቋ እንዲኖራት ያደረገው፤ የአክሱምን ሥልጣኔና ኃያል መንግስት ተክሎ የኖረው፤ ግዛቱ ቀይ ባህርን ተሻግሮ፣ ሱዳን አልፎ አስፋፍቶ የነበረው ጥንታዊ ዘመናዊ መንግስት የመሰረተው፤ የአክሱም ሀውልትን ያቆመው፣ የላሊበላ ውቅር አብያተ ክርስቲያናት ከአለት የፈለፈለው፣ ፋሲልን የገነባው፣ ወዘተረፈ የየዘመኑ ልሒቅ ነው። ይህ የሀገሪቱ ልሒቃን ታላቁ ተቃርኖ አንዱ መገለጫ ነው ማለት ይቻላል።

በዚህ ሁሉ ረጅም ሒደት የሕዝቡ ተሳትፎ በመከተልና በመፈጸም መሀል የሚንጠራወዝ ነው። ልሒቃን ተነስ ሲሉት ይነሳል፣ ተከተለኝ ሲሉት ይከተላል። ክተት ሲሉት ይከታል። አሀዳዊ መጣብህ ሲባል ያለውን ይዞ ይወጣል። ልትዋጥ ነው ፣ ሊያጠፉህ ነው ሲባል ዘራፍ ይላል። እንግዲህ ሀገራችን እንዲህ ያለ ልሒቃንና ተከታይ ነው ያፈራችው። አሳሯን እያበዙት ያሉት እነዚህ ኃይሎች ናቸው። ዛሬ የምንገኝበት ቅርቃርም የ60ዎቹ ልሒቃን ጦስ መሆኑን ያጤኑአል። የስታሊንን የራስን እድል እስከ መገንጠል ስሁት አይዶሎጂ ኮማ ሳይቀር መኮረጁ ሳያንስ ፤ ጽንፈኛው የተማሪዎች ንቅናቄ ድቡሽት ላይ በተመሰረተው ግልብ ትንተናው ሀገሪቱን “የብሔረሰቦች እስር ቤት” ብሎ እስከመፈረጅ

 መድረሱ ሀገሪቱ ዛሬ ድረስ በሀንጎቨር እንድትሰቃይ አድርጓታል። የ60ዎቹ ልሒቃን ክፉ መንፈስና ጦስ እንደ ጥላችን እየተከተለን ይኸው አለ። እነሱ መንበሩ ላይ ካልተሰየሙ ሕዝባቸው ነጻ እንዳልወጣ የሚለፍፉት፤ በተሳሳተ አይዶሎጂያቸው ፣ በሕዝብ ላይ በፈፀሙት ግፍና ሌብነት ከአገዛዝ ገለል ሲደረጉ ፤ ሲቀማጠሉና ዓለማቸውን ሲቀጩ ፣ ሀብት ሲያሸሹ እና ልጆቻቸውን በአሜሪካና በአውሮፓ ሲያስተምሩ ለአንድ ቀን እንኳ ዞር ብለው አይተውትና ጠይቀውት የማያውቁትን ሕዝብ ዛሬ እንጥፍጣፊ እድሜያቸውን ያለተጠያቂነት እና ሕግ ፊት ሳይቀርቡ ለማሳለፍ ሲሉ ሰብዓዊ ጋሻና መደበቂያ ማድረጋቸው ሳያንስ ወደ መቀመቅ ይዘንህ ካልወረድን እያሉ አግተው ይዘውታል። ይህ ተቃርኖ ነው ልሒቃኑን ባለሁለት ሰይፍ የሚያደርጋቸው። ከእያንዳንዱ ከፍታና ዝቅታ ጀርባ ልሒቃን አሉ። ሀገርን ፣ ባንዲራን ከፍ ያደረገ ልሒቅ እንዳለው ሁሉ በተቃራኒው ሀገርንና ሰንደቅን ያዋረደ፤ ለባዕዳን አሳልፎ የሰጠ ተላላኪና ባንዳም አለ።

የዚህ ትውልድ ውርስ በጥቂት አዎንታም ሆነ እንደ አሸዋ በበዛው አሉታው ሲወሳ ይኖራል። ይህ አሳዛኝም አናዳጅም ትውልድ በመግቢያዬ ላይ እንዳነሳኋቸው ጃርቶች እሾሁ ወይም ወስፌው አላቀራርብ ብሎት በፖለቲካዊ ቅዝቃዜና በቁር አለቀ። በእናቸንፋለን እና እናሸንፋለን ተለያይቶ ተላለቀ። መሬት በረገጠ ትንተና ሳይሆን በግብታዊነት ባሳለፏቸው ውሳኔዎች ጭዳ ሆኑ። ደርግም ፣ ኢህአፓም ፣ መኢሶንም ፣ ኢጫትም፣ ትህነግም ሆኑ ሌሎችም ግራ ዘመም እና ሶሻሊስት ሆነው ሳለ ትናንሽ እሾሃቸውን መቋቋም አቅቷቸው ባለ ብሩህ አእምሮና ሀገር ወዳድ አንድ ትውልድ አለቀ። በአህጉራችን ምን አልባት የመጀመሪያ የሆነውን ከ100 በላይ የፖለቲካ ፓርቲዎችን የፈለፈለው የልቦና ውቅርም የዚህ ትውልድ አሻራ መገለጫ ነው። ዛሬም ጨርሶ ከ60ዎቹ አስተሳሰብ አልተላቀቀም። ዛሬም መገንጠልን የፖለቲካው ማጠንጠኛ እንዳደረገ ነው።

የሚያሳዝነው ከ50 ዓመታት በኋላም ዛሬ በ2012 ዓ.ም ይህ ከጃርት ያነሰ ልሒቅ ከክፉው አዙሪት ሰብሮ መውጣት አልቻለም። ዛሬም በመጠፋፋት ፣ በቂም፣ በጥላቻ ፣ በልዩነት ፣ በሴራና በደባ ፣ ባረጀና ባፈጀ መፈራረጅና እኔ ከሞትኩ ሰርዶ አይብቀል በሚል ቁሞ ቀር ፖለቲካው ቀጥሎበታል። ታማኝነቱ ለአእምሮው፣ ለእውነት ፣ ለተጠየቅ ፣ ለአመክንዮ ፣ ለአብሮነት እና ለተግባራዊነት ከመሆን ይልቅ ለብሔሩ ፣ ለቀዬው፣ ለቁሞ ቀርና ተቸካይ ፖለቲካው ነው። ሆኖም ለእውነት፣ ለሀገር ፣ ለሰው ልጅና ለህሊናቸው ታምነው የኖሩ የሚኖሩ የአደባባይ ልሒቃን እና ዝም ፣ ጸጥ ያሉ ብዙሃን (silent majority) ዳር ቆሞ ተመልካች ልሒቃን መኖራቸው አይካድም። ብዙሃኑ ልሒቃን በሀገራቸው ሁለንተናዊ ጉዳይ ከመሳተፍ ይልቅ ዳር ቆመው መታዘብን በመመረጣቸው ከጃርት ያነሰ የልቦና ውቅር ያላቸው አናሳ ልሒቃን ለግማሽ ክፍለ ዘመን ሀገሪቱን ከማመሳቸው ባሻገር ሀገር ከድህነት እንዳትወጣ፤ የዴሞክራሲያዊ ሥርዓት ግንባታውም ወደ ሙላቱ እንዳይመጣ እንደ ጅብራ ከፊታቸው ተገትረውበታል።

ከጥንታዊው የሰው ልጅ ታሪክ አንስቶ አዎንታዊም ሆነ አሉታዊ ሃሳቦችና ፈጠራዎች እርሾ የሚጣለው፣ ጥንስሱ የሚጠነሰሰው በልሒቁ ሲሆን አቡክቶ የሚጋግረው ፤ ጠምቆ የሚጠጣው ግን ሰፊው ሕዝብ ነው። የሕመማችን የፈውሳችን ምንጭ ራሱ ልሒቁ ነው። ሞታችንም ህይወታችንም፣ ዕድገታችንም ውድቀታችንም፣ ነጻነታችንም ባርነታችንም፣ ብልፅግናችንም ድህነታችን ፣ ሰላማችንም ጦርነታችን ፣ አንድነታችንም ልዩነታችንም፣ እውቀታችንም ድንቁርናችንም ፣ፍቅራችንም ጥላችንም፣ ሴራችንም ቅንነታችን ፣ የሀገር ፍቅራችንም ቸልታችንም፣ ጀግንነታችንም ፍርሃታችንም ፣ የእርስበርስ ፍቅራችንም ጥላቻችንም ፣ ወዘተረፈ በልሒቃኑ እጅና መዳፍ ስር ነው።

ስለሆነም ይህ አካል ለሀገሩና ለሕዝቡ ሲል እንደ ጃርት ፈተናዎችን ፣ ተግዳሮቶችን ፣ ልዩነቶችን ተቋቁሞ እና ከአዙሪቱ ሰብሮ በመውጣት ለዴሞክራሲያዊ ሥርዓት ግንባታው በአንድነት ሊረባረብና ለእስከ ዛሬው ጥፋቱም እናት ሀገሩንና ሕዝቡን ሊክስ ይገባል። ከዚህ ጎን ለጎን ብዙሃን መገናኛዎች፣ የሲቪል ማህበረሰቦችና የሙያ ማህበራት የሕዝቡን የፖለቲካ ግንዛቤ (ፖሊቲካል ሊትረሲ) ማሳደግና ማጎልበት ላይ ርብርብ ማድረግ ይጠበቅባቸዋል። በተረፈ የኢትዮጵያ ልሒቃን ከጃርት ያንሳሉ…!? በሚል በመጣጥፌ ላነሳሁት ጥያቄ ፤ የእኔ መልስ አዎ !? በተለይ የአብዛኛው የፖለቲካ ልሒቃን ከጃርት በመቶ እጥፍ ያንሳሉ የሚል ነው። እናንተስ ምን ትላላችሁ!? በተረፈ አበው፦ “ተምሮ የማይፅፍ ፣ አክፍሎ የማይገድፍ ፤ “ከንቱ ነው እንዳይሉ ፤ የሀገራችን ልሒቃን ወደ ሚመጥናቸውና ሚገባቸው ልዕልናና ከፍታ ሊመለሱ ይገባል። ከተመልካችነት ወደ ተጫዋችነት መምጣት ይጠበቅባቸዋል።

አዲስ ዘመን ሐምሌ 22/2012

 በቁምላቸው አበበ ይማም ( ሞሼ ዳያን )

fenote1971@gmail.com