ክፍል ሁለት
ሰሞኑን ለህትመት ባበቃችው የታህሳስ ወር ዘመን መፅሄት ዐብይ ርዕስ እንግዳችን ከነበሩት የተወካዮች ምክር ቤት አባልና የህወሓት ሥራ አስፈፃሚ አባል አቶ አስመላሽ ወልደስላሴ ጋር ያደረግነው ቃለ ምልልስ ተከታዩ ክፍል የሚከተለውን ይመስላል።
ዘመን፡- ስለኢሕአዴግ አባል ድርጅቶች ውሕደት እስቲ እንወያይ! አቶ መለስን ጨምሮ በርካታ አመራሮች ግንባሩ መዋሐድ አለበት፤ ሌላው ቀርቶ ፕሮግራም እስከመቀየር ድረስ እርምጃ ሊወሰድ እንደሚችል ሲናገሩ ነበር። የኢህአዴግ ውሕደት ፌዴራላዊ ሥርዓቱ ላይ ተጽዕኖ አያሳድርም የሚል ማብራሪያም ሲሰጥ ነበር። አሁን ግን ሕውሓት ውሕደቱን የተጠየፈበት ግልጽ እና ተጨባጭ ምክንያቶች ምንድን ናቸው? ውሕደቱ ‹ፌዴራሊዝምን ያፈርሳል፣ ብሔርን ይጨፈልቃል› ስትሉ ይሰማል ምን ማለት ነው? እዚህ ላይ እስኪ አስተያየት ቢሰጡ?
አቶ አስመላሽ፡- ጥሩ ጥያቄ ነው ያነሳኸው። ስለውሕደት አቶ መለስም፤ አቶ ሥዩም የተናገሯቸውን ጉዳዮች እየቀረቡ ያለው ለአጋር ድርጅቶች ሕወሓቶች እንደዚህ ይሏቸው ነበር ብለው ለማጥላላት አስበው ነው።ባለፈው ዋልታ ቴሌቭዥን ያቀረበው [የሰብአዊ መብት አጠባበቅ ጉዳይን አስመልክቶ] እና የሜቴክ ተግባርን በተመለከተ እንደተሰራው ዶክመንታሪ ፊልም አይነት በተመሳሳይም ተሠርቷል። ጠቅሟል አልጠቀመም አላውቅም። በሙሉ መለስ የተናገረው፣ ሌላውም የተናገረው ብለህ ላነሳኸው ኢህአዴጎች መለስ እና ሥዩም ብቻ አይደሉም።ሁሉም የተናገረው ቢቀርብ የኢትዮጵያ ሕዝብ የተሻለ አስተያየት ይኖረው ነበር። ነገር ግን የሚፈለገው እንደዚያ አይደለም። ማጭበርበር ነው፤ መሸወድ ነው። እንዴት አድርጌ ይቺን ነገር አስፈጽምና ፈትለክ ብዬ አመልጣለሁ ነው። በዚያ መልኩ ነው እየተሠራ ያለው። ይሄ ኃይል የሀሳብ ትግል ስለሚፈራ ማለት ነው። ውሕደቱ ከመጀመሪያ ጀምሮ የኢህአዴግ እህት ድርጅቶች ወደ አንድ ወጥ ፓርቲ ቢመጡ፤ ቢዋሃዱ የሚል ሀሳብ ከ7ኛው ጉባዔ ጀምሮ ይነሳ ነበር። ይጠና እየተባለ በተለያዩ ምክንያቶች ሲገፋ ቆይቷል። ይሄ ውሕደት ህወሓት ስለተጠየፈው፣ ውሕደት አያስፈልግም፤ ውሕደት ሀገር ያፈርሳል ስንል የሰማን ሰው ያለ አይመስለኝም። የእኛ አቋም እንደዚያ አይደለም። እያልን ያለነው ተደጋጋሚ በኢህአዴግ ጉባዔ አንድ ወጥ ፓርቲ እንሁን ሲባል፤ ወደዚያ የሚያመጣ ጥናት ተጠንቶ አንድ ወጥ የሆነ ፓርቲ እንድንመሠርት፤ በመጀመሪያ ደረጃ የተለያዩ ብሔራዊ ድርጅቶቹን እንዲፈጠሩ ያደረገ ተግባራዊ ሁኔታ ተቀይሯል ወይስ አለ? ሁለተኛ ይሄ ነባራዊ እና ፖለቲካዊ ሁኔታ ተቀይሮ እንደሆነ የምናራምደው የጋራ ዓላማ እና ርዕዮት ሁኔታ ሕገ ደንብ ምን ይሆናል? በእነዚህ ጉዳዮች ተስማምተን ግልጽ የሆነ ዴሞክራሲያዊ የውሕደት ሕጉን ተከትለን ልናደርገው እንችላለን የሚል በ2010 ዓመተ ምህረት ታኅሣሥም መጋቢትም ጭምር ባደረግነው ኮንፈረንስ የህወሓት አቋም ነው።
በመጋቢት 2010 ዓመተ ምህረት ግን አዲሱ አመራር ወደ ሥልጣን ከመጣ በኋላ ልዩ ሁኔታ ተፈጠረ። የተፈጠረው ልዩነት ምንድን ነው? አንደኛ የመጣው የኢህአዴግን ፕሮግራም እና ዓላማ የማይቀበል ኃይል ነው። የኢህአዴግን ስም ያነሱት ብልጽግናን ለመመሥረት ሲዘጋጁ ነው። ይህ ክቡር ጠቅላይ ሚኒስትሩም ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነው ፓርላማ ካደረጉት ንግግር ጀምሮ ኢህአዴግ የምትል አንድ ቃል አላነሱም። ስለ ኢህአዴግ ፕሮግራም ምንም አልነገሩንም። የኢህአዴግ ፕሮግራም፤ የጋራ ዓላማ በብዙ መልክ እየተሸረሸረ መጥቷል። ኅብረ ብሔራዊ ፌዴራሊዝምም በተመሳሳይ መንገድ። ክቡር ጠቅላይ ሚኒስትሩ ስንት ጊዜ ነው ካቢኔ ያቋቋሙት? የካቢኔ አባላትን ሲያቀርቡ ልብ ብላችሁ ከሆነ ከትግራይ የመጣ ሰው ከሆነ የተወለደበት ወረዳ ከዶግዓ ተንቤን ሀገረ ሠላም፣ ከዓድዋ ከተማ… ወዘተ እየተባለ ነው።ድሮ እንደዚያ አልነበረም። የድሮ ኢህአዴጎች እና ህወሓት የሚያውቁት አባባል ብሔር ትግራይ፣ አማራ፣ ኦሮሞ የሚለውን ነው።አሁን ኅብረ ብሔራዊ ፌዴራሊዝም የሚባለውን የሚቀበል አይደለም። የብልጽግና ፓርቲ ፕሮግራም አይታችኋል ብዬ አስባለሁ።
ዘመን፡- ኅብረ ብሔራዊ ላለማሰኘቱ የተወከለበትን አካባቢ መግለፁ ነው?
አቶ አስመላሽ፡- ቆይ ልነግርህ። አይደለም። ብሔር የሚለውን ቃል ለመጥራት መፀየፍ ነው። ድሮ የለመድነው አንተ የተቀበልከው ብሔሬ ይሄ ነው ካልክ ከዚህ ብሔር የመጣ ትባላለህ። ይሄ ቃል ጭምር ነው እንዳይነገር በአዋጅ የተከለከለ ይመስል የተወለደበት ቦታ ሲጠራ የነበረው። አንድ ምሳሌ ለማንሳት የብሔር፣ ብሔረሰቦች ራስን በራስ የመወሰን ዕድል እስከ መገንጠል ከብልጽግና ፓርቲ የፖለቲካ ፕሮግራም እንዲወጣ ተደርጓል። በምትኩ ሌላ ነገር መጥቷል። የማንነት እና የወሰን ጥያቄ መፍትሔ መስጠት የሚል መጥቷል። አሁን ስለማይናገሩት ነው እንጂ በኅብረ ብሔራዊ ፌዴራሊዝም ይሄ ልዩነት አለ፤ በፌዴራላዊ አወቃቀርም ተመሳሳይ ነው።
ዘመን፡- ኢህአዴግ ሲመሠረት ፕሮግራሙን ያዘጋጀው የነበሩትን ችግሮች መሠረት አድርጎ ነው፤ ብልፅግና ፓርቲ ደግሞ አሁን አሉ ብሎ ከሚያስባቸው ችግሮች መካከል የማንነት እና የወሰን ችግር አንዱ ነው ብሎ ካመነ ይህንን የመፍታት ዓላማ ይዞ መቋቋሙ ምን ችግር አለው?
አቶ አስመላሽ፡- ነገርኩህ እኮ! የብሔር ብሔረሰቦች የራስን በራስ ዕድል መወሰን እስከ መገንጠል የሚል እንዲወጣ ተደርጓል ነው። ይሄን ያለ ፓርቲ ኅብረ ብሔራዊነትን ይቀበላል የሚለው ቅዠት ነው። በዚህ የሚታለል ኢትዮጵያዊ ይኖራል ብዬ አላስብም። በኢኮኖሚ ብትሄዱ ተመሳሳይ ነው። ገጠር እና እርሻን ግብርናን ማዕከል ያደረገ ግብርና መር ኢንዱስትሪ የሚል ነበር።አይደል? አሁን የለም። መሬት አርሶ አደሩ ሊያከራይ ይችላል፤ ለባለሃብቱ ደግሞ በሊዝ ይሰጣል፤ አሁን የለም። እነዚህ ሰዎች መሬት መሸጥ እና መለወጥ አስበዋል ማለት ነው።ለሀገር ውስጥ ባለሀብት የሚከለሉ የኢንቨስትመንት ዘርፎች ነበሩ፤ አሁን የለም፤ ተነስቷል። የውጭ እና የሀገር ውስጥ ባለሀብትን እኩል ያያል ማለት ነው። ለምሳሌ ኤሌክትሪክ የማመንጨት ግድቦች የመሥራት የግለሰቦች ነው፤ አይደለም? የግል ባለሀብቶች ይችላሉ። ስርጭቱን ግን በመንግሥት ነው። ለምን? ባለሀብቱ ትርፍ ስለሆነ የሚያየው ሥርጭቱ ወደ ገጠር እና ራቅ ያሉ ትናንሽ ከተሞች ከሚሄድ ኤሌክትሪኩ አዲስ አበባ እና ትላልቅ ከተሞች በሽበሽ ቢያደርጉ ትርፍ ያገኛሉ።
ዘመን፡- እንዲህ ባለመደረጉ ነው ህወሓት ውሕደቱን ያንገራገረው?
አቶ አስመላሽ፡- አዎ፤ ልዩነቱን ነው እኮ እየነገርኩህ ያለሁት። መሠረታዊ የሆኑ የመከላከያ ኢንዳስትሪዎች በመንግሥት እጅ ቢሆኑ የሚል ነበር፤ አሁን የለም። ‹የፋይናንስ ተቋማት የመንግሥት እና የኢትዮጵያውያን ነው› ይል ነበር አሁን ይሄ ወጥቷል። እንደዚህ እያልን ብዙ ነገር ልንዘረዝር እንችላለን።
ዘመን፡- የፕሮግራም ልዩነት ስላለ ነው የምትሉት?
አቶ አስመላሽ፡- አዎ! መሰረታዊ የሆነ የፕሮግራም ልዩነት የመጣው አዲሱ አመራር መጋቢት 2010 ዓመተ ምህረት ከተመረጠ በኋላ ነው። አዲሱ አመራር ከተመረጠ በኋላ እነዚህ ነገሮች መጡ፤ ይሄ ብቻ ሳይሆን ሕገ መንግሥቱም ተጣሰ። በአዋጅ ተጣሰ። በተግባር ተጣሰ። በሀሳብ ተጣሰ።
ዘመን፡- ፕሮግራም ላይ እንሂድና በ11ኛው የኢህአዴግ ጉባዔ ላይ ፕሮግራም ከማልማት /ማሻሻል/ ጋር የተያያዘ ምንም ዓይነት ውሳኔ አልነበረም?
አቶ አስመላሽ፡- ምን መሰለህ ቆይ ልንገርህ።በጉባዔው ላይ ነበርኩኝ።የሃዋሳ ጉባዔ ሲደረግ የአዴፓ ሰዎች በተከታታይ አብዮታዊ ዴሞክራሲ አንፈልግም ይላሉ። አንዳንድ ጊዜ ልማታዊ ዴሞክራሲ ያስፈልጋል ይላሉ። ዝብርቅርቅ ያለ ነበር።በዚሁ አጋጣሚ ይሄ ፕሮግራም አያስፈልግም የሚል መዓት ነገር ሲነሳ ነበር። ሌላ ሌላ ስድቡን ትተን ማለት ነው። ይሄ ፕሮግራም መቀየር አለበት የሚል ነገር ሲነሳ ፕሮግራሙ አይቀየርም፤ ልማታዊ ዴሞክራሲ ለኢትዮጵያ አሁንም አስፈላጊ ነው። ገና መካከለኛ ገቢ አልገባንም። በዚህ መሥመር ነው የምንሻገረው። በመጨረሻም የተጠቃለለው ደብረፂዮን የተናገረው፤ ደመቀም የተናገረው፤ ዐቢይም የተናገረው፤ ሞፈሪያትም የተናገረችው አራቱም የተናገሩት ይሄ ልማታዊ ዴሞክራሲያዊ መሥመር አይነካም፤ ይቀጥላል። የማይቀጥል ከሆነ፤ የሚሻሻል ነገር ያለው ከሆነ ለአባላት ቀርቦ በአባሉ ሰፊ ውይይት ተደርጎ ነው የሚቀየረው ነው የተባለው። ጉባዔው ፕሮግራም አጽድቋል ይቀጥል ብሏል። ይሄን የሚያፈርሰው ማን ነው? የሚቀጥለው የኢህአዴግ 12ኛ ጉባዔ ነው፤ የሚያፈርሰው ከሆነ። በቆረጣ ግን እንዲፈርስ ተደረገ። አሁን የሚባለው ምንድን ነው? የኢህአዴግ 11ኛ ጉባዔ ለኢህአዴግ ምክር ቤት ውክልና ሰጥቷል ይባላል። የተሰጠው ውክልና እንዴት ይሆናል? የሚለው ታይቶ ጥናቱ ይቅረብ ነው። ኢህአዴግ ይፍረስ ብሎ ውክልና ከሰጠማ 11ኛው ጉባዔ ለምን አያፈርሰውም? ለምንስ እስካሁን ይጠብቃል።
ዘመን፡- ጥናት ተጠንቶ አጥኚው አካል የጥናት ሰነዱን ለኢህአዴግ አባል ድርጅት ኃላፊዎች አቅርቦ አላወያየም?
አቶ አስመላሽ፡- ቆይ ልንገርህ።ጥናቱ እዚህ እኔ ያለሁበት ቢሮ ነው የተሠራው። በዚያን ጊዜ እዚህ ቢሮ አልነበርኩም።ጥናቱ ሁለት ዓይነት ነው። መጀመሪያ የድሮው ኢህአዴግ እያለ የተጠናው ጥናት እንደዚህ እንደዚህ ቢሆን ጥሩ ነበር፤ በኋላ ደግሞ የመጣው ነገር የድሮው የነበረው ኢህአዴግ አካሄድ ስለሌለ ችግር አለ የሚል ነው። ጥናቱ ያለው የተለያየ ትርጉም /ቨርዢን/ ነው ማለት ነው። ነገር ግን የፈለገው ዓይነት ጥናት ይሁን በጥናቱ ውጤት እንወያይ ብለናል።ጉባዔውም ያለው ይሄን ነው፤ እንጂ ኢህአዴግን አፍርሱ ብሎ በጉባዔው ውክልና አይሰጥም።
ዘመን፡- የውሕደቱ ጥናት ላይ የእናንተ ፓርቲ አልተሳተፈም?
አቶ አስመላሽ፡- ወደዚያ ልመጣ ነው። ከዚያ ጥናቱን ሲያዩት ለውይይት ይሄ እንዲህ ይሁን ፣እንዲህ ይሁን አሉ። በኋላም ሊቀ መንበር፣ ምክትል ሊቀመንበር እና ኢህአዴግ ጽሕፈት ቤት የተመደብን ሰዎች የነበርንበት ስንወያይ የተለያየ ሐሳብ ተሰነዘረ።አሁን በኢትዮጵያ ያለው ችግር የልማት፣ የዴሞክራሲ፣ የመልካም አስተዳደር፣ የሰላም ችግር ነው፤ ዋናው ጠንቅና ምክንያት የአደረጃጀት ነው የሚል ግኝት መጣ።ይሄ ሊሆን አይችልም።ታክቲክ፣ ስልት ነው።ዋናው የችግሩ ምንጭ የአመለካከት ነው።ከአመለካከት ተነስተን የምንፈጽማቸው ተግባራትና ስራዎች ኃላፊነታችንን ስላልተወጣን የመጣ ችግር ነው።አደረጃጀት አሰራር ያግዛል።ዋናው ግን ወሳኙ ሶፍትዌሩ ሰው ነው።የሚመራ ሰው የአመራር ብቃቱን ሳንቀይር የፈለገውን አደረጃጀት ብናመጣ አይሆንም።ብዙ ነገሮች ተነሱ።አሁን ደግሞ አንድ አይደለም ያለነው።በፕሮግራም፣ በፖሊሲ፣ በሕገመንግስት፣ በፌዴራሊዝም፣ በሕግ የበላይነት፣ በሰላም፣ በአገር ሉዓላዊነት፣ ምርጫ በጊዜው በማካሄድ ጉዳይ መሰረታዊ ልዩነቶች ነበሩ።በውስጣችን የምናደርገው ክርክር ከላይ የጠቀስኩልህን ልዩነቶች ሳናጠብ ወደ ውሕደት መምጣት ይጎዳል።‹‹አለባብሰው ቢያርሱ በአረም ይመለሱ›› እንደሚባለው እንዳይሆንብን ሂደቱ ዴሞክራሲያዊ እናድርገው።በአሁኑ ሰዓት የጋራ አላማችን ምንድነው የሚሆነው? ምክንያቱም አዴፓ ተነስቶ ሕገ መንግስት መቀየር አለበት ይላል።አንዱ ደግሞ ሕገ መንግስት መቀጠል አለበት፤ ከተሻሻለ በስርዓት ይሻሻል ይላል።አንዱ በሕብረ ብሔራዊ ፌዴራሊዚም ብሔራዊ መግባባት የለም ይላል።አንዱ ደግሞ በሕብረ ብሔራዊ ፌዴራሊዝም ስምምነት ተፈጥሯል ይላል።ብዙ ልዩነቶች አሉ።እነዚህ ልዩነቶችን ለማጥበብ ውይይት እናድርግበት ነው ያልነው።
ከዚያም ትንሽ ገለጻ ተደረገልን።የኢህአዴግ ሥራ አስፈጻሚ ስብሰባ ነሐሴ ነበር።ቀደም ብለን አንድ ቀን አየነው።የህውሃት ስራ አስፈፃሚዎች ሁላችንም አልነበርንም።የተገኘነው አስተያየት ሰጠን።የተስማማነው ባለሙያዎችም የዚያን ጊዜ የምትሉት ነገር ትክክል ነው መጀመሪያ የአመለካከት ሥራ እንዲሰራና በኋላ የድርጅት ሥራ እንዲሰራ ጊዜ ያስፈልጋል በሚል ነው።በኋላ የሥራ አስፈጻሚ ስብሰባ ሲጀመር አራት መሰሉኝ አጀንዳዎቹ።ሦስቱን አጀንዳዎች ተወያይተን ስንጨርስ አራተኛው አጀንዳ ጥናቱ ላይ እንወያይ ተባለ።ጊዜ አልበቃምና ሌላ ጊዜ እንየው ጥናቱን ግን አሁን በእህት ድርጅቶች መካከል ከፍ ያለ ልዩነት ስላለ አልተቀራረብንም።እያንዳንዱ ብሔራዊ ድርጅት ይገምግምና በግምገማው ውጤት ላይ እንወያይ እስከ ሰኔ 20 ግምገማ ላኩ ተባለ።ህወሓት ላከ።ግምገማውን ስንጠብቅ የለም።የጥናቱ ውጤት ውይይት ስንጠብቅ የለም።ጎን ለጎን ብዙ ሥራ ሲሠራ እናያለን።አጋር ድርጅቶችን ሄደው ሲያወያዩ እህት ድርጅቶችን ሄደው ሲያወያዩ፣ ‹ውሕድ ፓርቲ ተቀበሉ ጠቅላይ ሚኒስትር ትሆናላችሁ›… ወዘተ፤ ነገ እኮ ይታያል ይሄ ነገር።ይህ ሁሉ ሲባል እንሰማ ነበር።ስለመደመር አልተወያየንም።ድሮ እኮ እንደዚያ አይደረግም።
ከዚያ እንደዚያ ሳይሆን ቆየና ሁሉን ነገር ከጨረሱ በኋላ ባለፈው ህዳር 6 ቀን ተጠራን።ምን እንደሆነ እራሱ አናውቅም።በወቅታዊ ጉዳይ ላይ እንወያያለን ተብሎ ተሰጠን፤ መጣን አጀንዳው ሲነገር ባለፈው ሰኔ ላይ ልንወያይበት የነበረው የተቋረጠ የፓርቲ ውሕድ መሆን አለመሆን የጥናት ውጤት ነው።‹እሺ! ይህንን የዚያን ጊዜ አጽድቀዋል፤ እንወያይበት፤ ግን ደግሞ ከዚህ በላይ የሕግ የበላይነት፣ የሰላም፣ የኑሮ ውድነት፣ ሥራ አጥነት የከፋ ችግር አለ።አገር የሚያፈርስ።ወቅታዊ ሁኔታዎችን እንይ! አጀንዳ እንያዝ።ሁለተኛ ነሐሴ ላይ ግምገማ ላኩ ተብለን ልከናል።ግምገማው ምን ደረሰ፤ ፓርቲዎቹ አንድ አመለካከት ለመያዝ ለምን የሚያጣላን ነገር የለም፤ ለምን እንጣላለን።የሀሳብ ልዩነት አያጣላም።ከተስማማን ጥሩ ካልተስማማን በልዩነት መሄድ ነው› ሲባል ‹ግምገማ ህውሃት ብቻ ነው የላከው ሌላው አላከም።አልተዘጋጀንም ሌላ ጊዜ› ተባለ።ወቅታዊ ሁኔታው ደግሞ ጊዜ ይፈልጋል።ስለዚህ በልዩነት ወጣን።ወደ ጥናቱ ውይይት ስንገባ ‹የጥናቱ ውጤት ባለሙያዎች እንዲያቀርቡ ተጠርቷል፤ እዚህ ግን የእነሱ ማቅረብ ተትቶ እያንዳንዱ ብሔራዊ ፓርቲ አጋርም ጭምር እንዴት ወሰናችሁ?› ተባለ፤ የዚያን ጊዜ እኛ ‹ስነ ስርዓት› አልን፤ ‹እንዴ! እኛ ውጤቱን ለመወያየት ነው የመጣነው? አሁን እያንዳንዱ አጋር ድርጅት ሦስት እህት ድርጅቶች ተወያይተው ውሕደቱን ተቀብለናል የሚል ሪፖርት የምንሰማ ከሆነማ እንዴት? በጥናቱ ውጤት ዙሪያ እንዴት ጨረሳችሁት እኮ ነገሩ ትክክል አይደለም።ሁለተኛ ደግሞ በዋናነት እንፍረስ የሚሉት እያንዳንዱ ብሔራዊ ድርጅት ህወሓት የሚፈርሰው በጉባዔ ነው ኦዴፓ ይሁን አዴፓ ይሁን ሌላው የሚፈርሰው በጉባዔ ነው።ጉባዔ የሰጠን ውክልና ነው ይዘን የመጣነው።የህውሃት ሥራ አስፈጻሚ፣ የህውሓት ማዕከላዊ ኮሚቴ ውሕደቱን አልተቀበለውም።ነገር ግን ይሄን የሚያንጸባርቀው ጉባዔ ነው፤ ስልጣን የለንም።
በውክልና ድርጅት ማፍረስ አንችልም ስለዚህ ህጋዊ ሂደቱን ይከተል ጥናቱን እንወያይ፤ ለምን ብሔራዊ ድርጅቶች ፈርሰው አንድ ወጥ ፓርቲ እንደምንሆን፣ የጋራ አላማና ፕሮግራሙ ምን እንደሆነ ለአባሉ አወያይተን ጉባዔ ይደረግ፤ ይሄን ሂደት እንከተል› አልን።‹አይሆንም ዛሬ ካላላችሁ› ተባለ።ህውሃት አልቀበልም አለ።በልዩነት ወጣን።ፕሮግራሙና ሕገ ደንቡ እንኳን ሳንወያይ ‹አይ እንመናቸው› አሉ ሰዎቹ፤ ‹እንመናቸው ተቀበሏቸውና የት ይሄዳሉ› ተባለ እንደዚህ የሚባል እኮ የለም፤ አንድ ነገር እኔ የሆነ መኪና ልገዛ ከሆነ ‹ምን የመሰለች ላንድክሩዘር አለች ስላልከኝ አልገዛም።መጀመሪያ ማየት አለብኝ።ሞዴሏን ምኗን ምኗን ማየት አለብኝ።እሱን አይቼ ነው የምገዛው አይ ውል ግባና ይቺን የመሰለች መኪና አመጣልሃለሁ› ብትለኝ እንዴት ብዬ አምንሃለሁ።ውል እንኳን የለም።የፖለቲካ ፕሮግራም ተውና።በዚያ መልክ ተሄዶ ከዚያ በነጋታው በሕገ ደንብና ፕሮግራም ውይይት አለ ተባለ።አቶ ደመቀ መኮንን ባለፈው ፋና ወይም ዋልታ ነው ‹ህወሓት የመሰለ ድርጅት ትተህ ወደየት?› ብለው ሲናገሩ ሰምቻለሁ፤ ስቄአለሁ።ለምን? ስብሰባ ሲጠናቀቅ ቅዳሜ ምሽት ምን አሉ? ‹እንግዲህ ህውሃት ውሕደቱን ስላልተቀበለ በነገው ውይይት እንዳይመጣ›፤ በፕሮሲጀር ለእኛ ለህውሃቶች ምንም ትርጉም የለውም።አሁን ደግሞ ሌላ ሲናገሩ እንሰማለን፡፡
ዘመን ፡- አቶ ደመቀ በተናገሩት ምክንያት ነው የወጣችሁት?
አቶ አስመላሽ፡- ቆይ ልንገርህ አንደኛ የጋራ የሚያደርጉን ነገሮች ምንድን ናቸው የሚለው በሂደቱ መሠረት እንሂድ፤ ሂደት አንጣስ፤ በሕግ ራሱ ሁለት ነገር አለ።‹means justifies the end› ትክክለኛ ነገር ይሄ ነው።ለምሳሌ የወንጀል ስነ ስርዓት አለ።የወንጀል ስነስርዓት ‹ሚንሱ› ምንድን ነው።እኔ ተጠርጣሪ ሆኜ ፍርድ ቤት ከቀረብኩኝ ቃሌን ይቀበላሉ፣ ማስረጃ ይመረመራል፣ ምስክር ይቀርባል፣ ክርክር ይሄ ሁሉ ሂደት ‹ሚንስ› ነው።ጥፋተኛ ከሆንኩኝ አባይ ጥፋተኛ ብሎ የሚወስን ከሆነ ‹ኢንዱ› ነው።አሁን ደግሞ ተገለበጠ፤ ‹ኢንዱ ለሚንሱ ጀስትፋይ› እያደረገ ነው፤ ይሄ ማክያቪላዊ ፓሊሲ ነው የሚባለው።ስለዚህ ኢንዱ ሂደቱ ነው፤ አሁን እኮ! ውሕደት ተፈጸመ አንልም።አልተፈጸመም እኮ።እንዴት ነው ውሕደት የተፈጸመው? እያንዳንዱ ብሔራዊ ድርጅት በራሱ ህጋዊ በሆነ መንገድ ሳያፈርስ ኢህአዴግ ምክር ቤት ተሰብስቦ እንዴት አድርጎ ሕወሃትን ያፈርሳል? ኢህአዴግስ እንዴት አድርጎ ወደ ውሕደት ይመጣል? ግንባር እኮ ነው። አራት እኮ ነው ያለው በፓርቲ፤ አንዱ ውሕደት ነው፣ ሁለተኛ ግንባር ነው፣ ሦስተኛ መቀናጀት ነው፣ አራተኛው መተካት ነው።በሕጋችን ውሕደት የሚባለው እያንዳንዱ ብሔራዊ ፓርቲ በራሱ አባላቱን አወያይቶ ጉባዔ ጠርቶ አፍርሶ ፕሮግራሙን ሰርዞ ከምርጫ ቦርድ የተሰጠውን ሰርተፍኬት ሰጥቶ መብትና ግዴታው ወደ ውሕደት ይተላለፍልኝ ብሎ ወስኖ የሚደረግ ውሕደት ነው።
ዘመን፡- አሁን ሌሎች ይህን ሂደት እየሄዱበት ነው?
አቶ አስመላሽ፡- አልሄዱም፡፡
ዘመን – ጉባዔ ጠርተው እራሳቸውን አፍርሰው ውሕደቱን ለመቀላቀል ወስነዋል እኮ!
አቶ አስመላሽ፡- ሂደቱን አልሄዱም ልንገርህ….
ዘመን፡ – ሂደት ላይ ናቸው ማለት ነው?
አቶ አስመላሽ፡ – አልሄዱም ልንገርህ ምን እንደዚህ ትላለህ ጓድ! ቆይ እንጂ! ለምን የብልጽግናን ሕገ ደንብ በደንብ አታየውም።ሕገ ደንቡ እኮ ጸድቋል።ባለፈው የኢህአዴግ ምክር ቤትና የአጋር ፓርቲዎች ተወካዮች ባለንበት ተደርጎ ጸድቋል።እኔ ሄጃለሁ።ፕሮግራም ጸድቋል።ምዝገባም ሂደቱን ጠይቀዋል የሚል ወሬ አለ።እርግጠኛ አይደለሁም።ታዲያ ይሄ ጉባዔ የምትለው መሆን የነበረበት እኮ ከዚያ በኋላ ነው።ጩኸት ሲበዛ፣ ከዚህም ከዚያም ህገ ደንብ ተጣሰ ሲባል በሩጫ ወደ ጉባኤ ሄዱ።የኦዲፒ ጉባዔ እንዴት ነበረ የሚለውን ጋዜጠኞች መርምሩ፤ የአዴፓ ጉባኤ እንዴት እንደነበረ መርምሩ፤ በህገ ደንብ መሰረት እንዴት ነው የተካሄደው? ምን ያህል ግልጽነት ነበረው? ምን ያህል ክርክር ተደረገ? ምን ያህል አባሉ ግልጽ ነው? እንዴ! ኢትዮጵያዊ ሆነን እናስብ! ሰው ወደ ራሽናሊቲ ይምጣ! ህውሃቶች ምንም የተለየ ፍላጎት የለንም። ለምን ህውሃት በሙሉ ‹እንትን› ሆኖ ስልጣን በሌላ አይያዝም።
ዘመን፡- ይሄ ውሕደት ፌዴራሊዝምን ያፈርሳል የሚል አስተያየት ስትሰጡ ይሰማል ምን ማለት ፈልጋችሁ ነው?
አቶ አስመላሽ፡- – ፌዴራሊዝም ውሕደት ያፈርሳል አይደለም፤ ይዘቱ ነው።ፌደራሊዝም ውሕደት ያፈርሳል አይደለም።ውሕደቱ ፌደራሊዝምን የሚያፈርሰው ምን መሰለህ ይሄ ውሕደት በውስጥ ያለው አመለካከት አሃዳዊነት ስለሆነ ነው።አሃዳዊ አይደለንም ይላሉ ነገር ግን አሃዳዊነት ነው።
ዘመን፡- በምንድን ነው የሚገለጸው?
አቶ አስመላሽ፡- ጥሩ! ኅብረብሄራዊ ፌዴራሊዝምን አይቀበልም ብዬሃለሁ፡፡
ዘመን፡- በውሕዱ ፓርቲ ፕሮግራም ላይ ኅብረ ብሄራዊ ፌዴራሊዝም አንደኛው ዓላማው እንደሆነ ተገልጿል ፣ እንደውም ከዚህ በኋላ ‹የእጅ አዙር ፌዴራሊዝም አይኖርም› ብለው ጠቅላይ ሚኒስትሩም በይፋ ሲናገሩ እየሰማን አይደለም እንዴ?
አቶ አስመላሽ፡- ቆይ ልንገርህ እንደዚያ ብሏል።እንዲያውም 29ነኛው ብሔር ብሔረሰቦች በዓል መርዛማ የሆነ የናዚ የዘር መግለጫ ሰጥተዋል ጠቅላይ ሚኒስትሩ፤ በጽሑፍ የተሰራጨ አንድ ነው ምናምን ገፅ አለች።የትግራይ ተወላጅ ድምጥማጡን አጥፉ የሚለው የዘር ማጥፋት ጽሑፍ ተናግሯል፤አይቸዋለሁ፡፤ እነሱ ግን ምንድን ነው የሚሉት? ህብረ ብሄራዊ ፌዴራሊዝም የማይቀበሉት አንዱ በፕሮግራሙ የብሔር ብሄረሰብ የራስን እድል በራስ የመወሰን መብት እስከመገንጠል ወጥቷል።እየነገርኩህ እኮ ነው አንዱ ፒላር ይህ ነው።አንቀጽ 29/39 ማለታቸው ይመስላል/ ሊያሻሽለው ነው እኮ ይሄ ፓርቲ….
ዘመን፡- ህብረ ብሄራዊ ፌዴራሊዝም ከመገንጠል ጋር ብቻ ነው የሚያያዘው?
አቶ አስመላሽ፡- ሁለቱም ይያያዛል በኢትዮጵያ ሁኔታ ራስን በራስ የማስተዳደር እስከ መገንጠልም፡፡
ዘመን፡ – ራስን በራስ ማስተዳደር እስከ መገንጠል በሕገ መንግስታችንም እስከ አሁን አለ፤ የተነሳ አንቀጽ አይደለም።የውሕዱ ፓርቲ ፕሮግራም ላይ ደግሞ መገንጠልን በቃል አይግለጸው እንጂ ኅብረ ብሄራዊ ፌዴራሊዝም ነው የምንከተለው የሚል ግልፅ አቋም አስቀምጧል!
አቶ አስመላሽ፡- ቆይ ልንገርህ! አንደኛው በፕሮግራሙ የነበረ ነገር ስታስወግደው ምን ማለት ነው? እስቲ ንገረኝ መጥፎ ነገር ነው ማለት ነው፤ ፊት አያደርግም ማለት ነው።አንዱ ይሄ ነው።ብሔር ብሄረሰብ የራስን ዕድል በራስ መወሰን እስከመገንጠል የሚለውን የነበረው የኢህአዴግን ፕሮግራም ስታወጣው ይሄን አልቀበልም ነው።ሁለተኛ በተሻሻለው የኢትዮጵያ የምርጫ ህግ የፓርቲ ምዝገባና የስነምግባር አዋጅ ነሐሴ የተሻሻለው ማለት ነው፤ የድሮው መግቢያው ምን ይል ነበር? የኢትዮጵያ ብሔር ብሔረሰቦችና ህዝቦች በቀጥታ በምስጢር በምን ምን በሚሰጡት ድምጽ እራሳቸውን ያስተዳድራሉ፤ በፌዴራል ውክልና ይኖራቸዋል ይላል።ይቺን ነገር ምን አደረጓት ብሄር ብሄረሰቦች ህዝቦች የሚለውን አወጡና የኢትዮጵያ ዜጎች በሚል ተተካች።ኢዜማ እኩል ይሆናል ብልጽግና ፓርቲ።ለምን መሰለህ ስልጣን ከብሄር ብሄረሰቦች ይመነጫል የሚለው አንቀጽ 8 በህገ መንግስቱ በግልጽ ተቀምጧል።የሕገ መንግስቱ መግቢያው ‹እኛ የኢትዮጵያ ብሄር ብሄረሰቦች› የሚለው ነገር አለ።ይሄን ዓምድ ነው የናዱት።ሦስተኛ በእያንዳንዱ ብሄር ብሄረሰብ ጣልቃ እየገቡ ርዕሰ መስተዳድሮች እየቀየሩ በሌላ ሰው የሚፈልጉትን ሲያስቀምጡ ይሄ ህብረ ብ ሄረሰባዊ ፌዴራሊዝም – – –
ዘመን ፡- የትኛው ክልል ነው በማዕከላዊ መንግስት የተቀየረው የክልል መንግስት?
አቶ አስመላሽ፡- ይሄ እኮ የአደባባይ ምስጢር ነው።
ዘመን፡- የትኛው? ማን ነው?
አቶ አስመላሽ፡- ሁሉም፤ ከሱማሌ ክልል ጀምሮ፡፡
ዘመን፡- ሁላችንም እንደምናውቀው ሱማሌ ክልል በነዋሪዎች ላይ የደረሰው አሰቃቂ ሰብዓዊ መብት ጥሰት የፌዴራል መንግሥት ጣልቃ እንዲገባ ተጠይቆ ገብቶ ባያስቆም ጥሰቱ አይበረታም ነበር?
አቶ አስመላሽ፡- አታ- ተወው እንደሱ ዓይነት አሰቃቂ ግድያ እኮ አማራ ክልልም ጭምር አለ ብዬሃለሁ፡፡
ዘመን፡- የሱማሌ ክልሉ ሰብዓዊ መብት ጥሰትን በተመለከተ በፍርድ ቤት ቀርበው የመሰከሩ ሰዎችም ሆኑ የሰብዓዊ መብት ተከራካሪዎች አረጋግጠዋል እኮ?
አቶ አስመላሽ፡- ቆይ ልንገርሃ! ወንጀለኛ የአንድ አካባቢ አይደለም፤ የሚሆን መዓት አለ።አቋማችን ወንጀለኛ ሁሉ መጠየቅ አለበት ነው።ህወሃቶች እና የድሮ ኢህአዴጎች እየመረጡ ወንጀለኛ ብሎ ተጠርጣሪ መያዝ አንቀበልም።የሚጠየቅ ከሆነ ሁሉም መጠየቅ አለበት።ስንት ችግር ነው የተፈጠረው? አንዳንዱ እኮ በአደባባይ ሌባ አይደለም ተብሎ ይነገርለታል፤ ሌላው ደግሞ ሰረቀ አልሰረቀ ሌባ ተብሎ።አሽከርና አሽከር በመሆን ብቻ ነው መመዘኛው፤ ሌላ መመዘኛ የለም፡፡
ዘመን፡- አዲሱ መንግሥት ወደ ስልጣን ከመጣ በኋላ ተጨባጭ መረጃን መሰረት አድርጎ በሱማሌ ክልል የተፈፀመን የሰብዓዊ መብት ጥሰትን በወንጀል መጠየቅ ተገቢ አይደለም?
አቶ አስመላሽ፡- በወታደር አይደለማ የምታደርገው።
ዘመን፡- በወታደር እየገደለ ያለን አካል በሲቪል እንዴት አድርጎ መያዝ ይቻላል?
አቶ አስመላሽ፡- ለምን አታጣራም! መጀመሪያ እኮ ምክር ቤት ሊሰበሰብ ሲል መገንጠል ይጠይቃሉ በሚል ወታደር ልኮ እኮ ነው እንትን ያደረጉት።በየቦታው እኮ ነው እንደዛ የተደረገው፤ በየቦታው፡፡
ዘመን፡- በሱማሌ ክልል የተለየ ነገር አይደለም የተፈፀመው?
አቶ አስመላሽ፡- ደህና፤ ይሁንልህ እኔ እንትን አልልህም።ዙሮ ዙሮ የኢትዮጵያ ፖለቲካ ገበያ ሆኗል።ፖለቲካ በአሁኑ ሰዓት ኮሜርሻላይዝ ተደርጓል።በገንዘብና በጫና መዓት ነገር እየተሰራ ነው።ሌላ ደግሞ ቤተ መንግሥት አሁን የድሮ ታሪክ ከመቃብር ተቆፍሮ ምን ተብሎ፤ ይሠራ! እምነታቸው ሊሆን ይችላል።ግን ምንድነው እየተሰራ ያለው?
ዘመን ፡- ቤተ መንግሥት ታድሶ የቀደመ ታሪካችን ቢቀመጥ ምንድን ነው ችግሩ ?
አቶ አስመላሽ፡- የቆየ መጥፎ ባህልም አለን፤ መጥፎ ታሪክም አለን።መጥፎ ታሪክ በታሪክነቱ፤ ጥሩ ታሪክ በታሪክነቱ ሁሉም የእኛ የኢትዮጵያውያን ነው።የማንም አይደለም እሱን በሚያሳይ መልኩ ነው መምጣት ያለበት።ይሄ ኃይል ግን እያጎላ ያለው የአጼዎቹን አካሄድ ነው።የኢህአዴግን አካሄድ አይደለም የሚያጎላው።እንዲያውም ይበልጥ የደርግ አካሄድን ነው የሚያጎላው የሚመስለኝ።ልንገርህ! ለምሳሌ ህገ መንግሥቱን ህብረብሄርን የማይቀበል መሆኑን ባለፈው የኢህአዴግ ምክር ቤት ኢሕአዴግን ለማክሰም ተሰብስቦ አዴፓዎች እኮ አንስተዋል! እኛ እንደወጣን፤ አንድ ስብሰባ፤ ህገመንግሥት ይሻሻል ብለው አንድ ነገር አድርገዋል።ይቆይልን ነው፤ ታክቲክ ነው።ታያለህ ነገ በኢትዮጵያ እንኖራለን ምን እንደሚመጣ ታያላችሁ፡፡
ዘመን፡- ውሕደቱ ላይ እናንተ መቼ ነው የምትወስኑት? – /ቃለ ምልልሱ ህወሃት ጉባኤ ከማድረጉ በፊት የተደረገ ነው/
አቶ አስመላሽ፡- ማዕከላዊ ኮሚቴና ሥራ አስፈጻሚው ውሕደቱ ልክ አይደለም ብሏል።ከይዘትም ከሂደትም፡፡
ዘመን፡- ጉባዔ ግን አልተጠራም፤ መቼ ነው የምትጠሩት?
አቶ አስመላሽ፣ – ጉባዔ እኮ! በራሱ መንገድ ነው፤ ዝም ብለን እንትን አንለውም።ምን መሰለህ ያልኩህም እሱን እንድታወዳድር ነው የሚያስፈልገው።በህገ ደንባችን የጉባዔ ዝግጅት ኮሚቴ ይቋቋማል።ኮሚቴው ተቋቁሞ ከቋሚ ጉባዔተኛው በሞት፣ አባል ለቆ ወይም በተለያየ መንገድ የወጣ ሰው ካለ እሱንም ታየዋለህ።ስንት ያህል አባላት በህይወት አሉ? ወይም በድርጅት አባልነት የሌሉት ስንት ናቸው? ለእነዚህ የማሟያ ምርጫ ይደረጋል።ይሄን ካደረክ በኋላ የሰነዶች የምናምን ዝግጅት ተደርጎ ጉባዔ ይካሄዳል።ጉባዔው ልክ በሂደቱም በይዘቱም ህገ ደንብ በሚፈቅደው መልኩ ነው የምናካሄደው።እኛ ውሕደት ልንዋሃድ ብለን ወይም አንዋህድም ብለን ዝም ብሎ እንደለሊት ወፍ ጨለማ ፍለጋ በጨለማ እንትን እንደምትለው አይነት አካሄድ አንሄድም፡፡
ዘመን፡- እናንተ እንደምትገልፁት ህወሓት የመላው ትግራይ ህዝብ ድርጅት ነው።ታዲያ የትግራይ ህዝብ ኢትዮጵያ ውስጥ እየሆነ ባለው ወሳኝ የፖለቲካ ለውጥና ሂደት ውስጥ በፍጥነት አቋም መያዝ የለበትም? ከሁኔታዎች አጣዳፊነት አንጻር ጉባዔ አለመጠራቱ አሁንም ህውሃት አፈናውን በትግራይ ውስጥ ቀጥሏል አያስብላችሁም?
አቶ አስመላሽ፡- አይደለም፤ ማዘግየት ሳይሆን እንዳልኩህ ነው።ጉባዔ የሚያክል ነገር ስታካሂድ ለዛውም ለድርጅት ህልውናን የሚወስን፤ ሁሉን ነገር ያየዋል።አንደኛ ሂደቱን ያየዋል።ውሕደቱ በምን ሂደት ነው የሄደው? የምርጫ ምዝገባ አዋጅ እንዳለ አልተከበረም።በዚህ ጉዳይ ስብርብር አድርገው ነው የሄዱት።ይዘቱን ደግሞ ያየዋል።ብልጽግና ፓርቲ ሊወስን ከሆነ ምን አይነት ፕሮግራም ምን አይነት ህገደንብ ነው ያለው ? ስለዚህ ጽሑፉ እራሱ በቅርቡ ነው ከሳምንት በፊት የተሰጠን እሱ ሳይሰጠን እንዴት ነው እንትን የምናደርገው። እኛ እኮ ስጡን ካልን ቆይተናል፡፡
የትግራይ ህዝብ ታፍኗል ለምትለው ግን አመለካከት ሊሆን ይችላል።ግን እንደዚያ አይደለም።የታፈነ ህዝብ የለም።ትግራይ ህዝብ ከዚህ ድርጅት ህልውና ጋር ያያይዘዋል።በታሪካዊ ምክንያት 45 ዓመት ከዚህ ድርጅት ጋር ሆኖ ሲታገል ይሄ ህዝብ ከእያንዳንዱ ቤት መስዋዕት ተከፍሏል።አካል ጎሏል።ይሄ ድርጅት በደም በአጥንት የተሳሰረ ድርጅት ነው።
ዘመን፡- የፓርቲ ውሕደት የተቀመጠው ለኢትዮጵያ ፖለቲካና ኢኮኖሚ ለውጥ አንድ አካል ተደርጎ አይደለም? መጀመሪያውኑ ስትስማሙ እንዲጠና አቅጣጫ ሲሰጥም መነሻው ምን ነበር?
አቶ አስመላሽ፡- ኢትዮጵያ የ1960ዎቹ ፖለቲካ አብዛኛዎቹ የኢትዮጵያ ብሄር ብሄረሰቦች የሚነሱበት የትግል መንገድ ብሄራዊ መልክ ነበር የነበረው።መደባዊ ጭቆና እየታገልን ዋና መገለጫው ብሄራዊ ጭቆና ነበር።የብሄር ጥያቄ ይዞ ነው የተጀመረው፤ ከህውሃት በፊት ኦነግ ነው የተፈጠረው በ1965 ዓመተ ምህረት፤ ህውሃት 1967 ዓመተ ምህረት ነበር የተመሰረተው።ብሄራዊ ድርጅቶች ነበሩ፤ ህብረብሄራዊ ድርጅቶችም ነበሩ።እንደ ኢሕአፓ ሌሎችም መደባዊ ጭቆና እንትን የሚሉት።ይሄ የጠየከው ጥያቄ የብሄር ጥያቄ አንግበው የታገሉ ብሄራዊ ድርጅቶች የነበረው የብሄራዊ ጭቆናና አድልኦ የፈጠራቸው ናቸው፤ ነባራዊ ሁኔታው።ይሄ ነባራዊ ሁኔታ እስከሚቀየር ብሄራዊ አደረጃጀት ቀጥሏል።በዚያ ነው የቀጠለው መነሻው እሱ ነው።ለምሳሌ ትግራይ ጠባብነት ካለ ወይም በአሁኑ አባባል ብሄራዊ ጽንፈኝነት ካለ ይሄ ጠባብነት ወይም ብሄራዊ ጽንፈኝነት የሚታገለው የትግራይ ብሄራዊ ድርጅት ነው።እየታገለ ደግሞ እዚያ ለሚኖረው ማንኛውም ኢትዮጵያውያን እኩል በእኩል አይን ያያቸዋል።ከዚህ ብሄር መጣ ተብሎ የሚባረር የሚፈናቀል የሚገደል ተማሪም ሌላም የለም፤ እምነታችን ይሄ ነው።በዚህ መልክ እንሂድና የኢኮኖሚና ፓለቲካ ማህበረሰብ መገንባት እንችላለን።በዚህም በኢኮኖሚ ጥሩ ደረጃ ስንደርስ የከበርቴው ስርዓት ነጻ ገበያ በደንብ ከዳበረ ገበያው ጉልበትና ካፒታል ነው የሚሆን።ጉልበቱ ከትግራይ መጣ ከአማራ መጣ፣ ከኦሮሞ መጣ፣ ከሲዳማ መጣ ጉዳይ አይሆንም። ችሎታና ጉልበት ብቻ ይሆናል።ካፒታል ያለው ሰው ደግሞ ኢንቨስትመንት ያስፋፋል፤ አገልግሎቱም እንደዚያ ነው።ሸቀጥም እንደዚያው ነው።ማንኛውም ነገር በዋጋና በጥራት ብቻ ነው የሚወዳደሩት።ይሄን አይነት የኢኮኖሚ ሁኔታ ሲፈጠር የብሄር ጥያቄው እራሱ መታገያነቱ እየቀነሰ እየቀነሰ ይሄዳል።አንድ በእኩልነት በዴሞክራሲ የተገነባው ኢትዮጵያዊ አንድነታችን የሚለው አዲሱ ፕሮጀክታችን ይሳካል ማለት ነው።
ይሄ የመሳካት ምልክት በታየ ቁጥር አንድ ወጥ ፓርቲ ትመሰርታለህ።የብሄር ጥያቄ የብሄር ጭቆና አድልዎ የወለደው ነባራዊ ሁኔታ እየጠፋ ይሄዳል ማለት ነው።ስለዚህ በጋራ ሆነህ ትታገላለህ ማለት ነው።እንዲህ አይነት ሁኔታ ሲመጣ እያንዳንዱ በብሄር ቢደራጅ ትርጉም የለውም።ይህ ነገር ሲመጣ በራሳቸው ሂደት እየጠፋ አንድ ወጥ ይሆናሉ።አቶ ዮሃንስ ቧያለው ባለፈው ሲናገሩ ውሕደት ከወሰኑ በኋላ ምክር ቤት ስሰማ ካናዳ ውህድ ፓርቲ ነው የሚመራ፣ ሲወዘርላንድ ውህድ ፓርቲ ነው የሚመራው አሉ።እንዴት አድርገን እንደዚህ እንደዛ እንላለን።ውህድ ፓርቲ ነው ካናዳ ? ውህድ ፓርቲ ነው ሲውዘርላንድ? ወጥ ፓርቲ ቢሉ ጥሩ ነው።ውህድ ፓርቲ ማለት እኮ ሁለት፣ ሦስት ፓርቲ ነበሩና በኋላ ከስመው ተዋህደው በእኛ ህግ ሄደዋል ማለት ነው።እንደዚያ አይደለም።ህዝቡን ለማጭበርበር ብሎ እንደዚያ ማለት የለብንም።ስለዚህ ያኛው ነባራዊ ሁኔታ ሲቀየር ይመጣልና በዛ ነው።እናጥና የተባለው እኮ ለዛ ነው።እንደጠየከኝ ወደ ውህድ ፓርቲ ለማምጣት፡፡
ዘመን፡- ጊዜ ገድብ የለውም፤አሁን ብዙ ዓመት ሆናችሁ እኮ አራት ፓርቲ እስከመቼ ነው?
አቶ አስመላሽ፡- ጊዜ ገደብ የለውም፡፡
ዘመን፡- እድሜ ልክ ሊቀጥል ይችላል?
አቶ አስመላሽ፡- አይደለም፤ነባራዊ ሁኔታው ይቀየራል ነው ያልኩህ።አሁን ነባራዊ ሁኔታው ሲቀየር ይቀየራል፡፡
ዘመን፡ – የፓለቲካ ተንታኞች እንደሚሉት በታሪክ ኢህአዴግ ግንባር ሆኖ ረጅም ዓመታት አገርን የመራ ፓርቲ ብቸኛው ነው…
አቶ አስመላሽ፡ – ግንባር ሆኖ አገርን የመራስ የታለ? ለረጅም ጊዜ ተወውና፤ ለምሳሌ ቻይና ኮሚኒታንግ ፓርቲና ኮሚኒስት ፓርቲ ግንባር ነበራቸው ገና 1949 እንትን ከማለቱ በፊት ነው ግንባር የፈረሰው፡፡
ዘመን፡- እንዲህ መቆየቱ ከኢሕአዴግ ሥልጣን ውስጥ ተሳትፎ የሌላቸውን ሌሎች ክልሎች አካላት መብትን እየተጋፋ መቀጠል አለበት?
አቶ አስመላሽ፡- እሱ እንዲካተቱ ማድረግ ነው፤ ችግር የለውም።ለምሳሌ ማንሳቱ ጥሩ ነው።2009 ዓመተ ምህረት ላይ ወጥ ፓርቲ ይሁን አይሁን ሲጠና የአጋር ድርጅቶች እጣ ፋንታ ምን ይሁን አይሁን ተጠንቷል።ጥናቱ ምንድን ነው የሚለው ድሮ ወደ ኢህአዴግ እንዳይገቡ ያደርግ የነበረው ማህበራዊ መሰረትና ነባራዊ ሁኔታ ኢኮኖሚያዊ ሁኔታው አሁን ተቀይሯልና የኢህአዴግ አባል ድርጅት መሆን ይችላሉ ይላል።የጥናቱ ውጤቱ 2010 የተጠናው ይካተቱ ነበር፤ አይከለክልም፡፡
ዘመን፡ – ሳይደረግ ግን ቆይቷል?
አቶ አስመላሽ፡- ቆይቷል አዎ፤ የቆየበት የራሱ ምክንያት አለው።ጥናቱን አይታችሁ ብትመልሱት ኢህአዴግ ያስጠናው ነው፤ እኔ አይደለሁም ያጠናሁት።ባለሙያዎችን ልኮ ያስጠናው ነገር እንዲያውም እንዳትሠራጭ ተከለከለች እኮ! ስለ ምታደናቅፍ…
ዘመን፡- በጣም እናመሰግናለን
አቶ አስመላሽ፡- እኔም አመሰግናለሁ፡፡
አዲስ ዘመን ረቡዕ ታህሳስ 29/2012
ሳሙኤል ይትባረክ እና ማለደ ዋስይሁን
