የዛሬው ‹‹ የፍረዱኝ ›› አምድ ዝግጅታችን በአዲስ አበባ ከተማ ፤ አዲስ ከተማ ክፍለ ከተማ ወረዳ አራት ልዩ ስሙ ታይዋን ሰፈረ ሰላም እየተባለ ወደ ሚጠራው አካባቢ ይወስደናል:: የዛሬዋ አቤቱታ አቅራቢ ወይዘሮ ሰላማዊት ሃብታሙ ትባላለች::
« የቀድሞ ባለቤቴ እና የሁለት ልጆቼ አባት በአዲስ ከተማ ክፍለ ከተማ ከወረዳ አራት አስተዳደር እና ከቤቶች አስተዳደር ጽህፈት ቤት ኃላፊዎች ጋር በመመሳጠር ለበርካታ ዓመታት ከኖርኩበት እና ልጆቼንም ወልጄ ካሳደኩበት የቀበሌ ቤት በግፍ በማስወጣት ሦስት ልጆች ይዤ ጎዳና እንድወድቅ አድርገውኛል » ስትል አቤቱታዋ በአዲስ ዘመን ጋዜጣ ላይ እንዲወጣላት ሕዝብና መንግሥት እንዲፈርዳት ጠይቃናለች። በዚሁ መሰረትም አቤቱታዋን ከአንደበቷ አድምጠን ፣ ሰነዶችንም መርምረንና አቤቱታ የቀረበባቸውን አካላት ጭምር አነጋግረን ለዛሬ ያዘጋጀነውን እነሆ ለንባብ ብለናል።
የትዳር አጋር
አቤቱታ አቅራቢዋ ወይዘሮ ሰላማዊት እንደገለጸችው፤ እድገቷ እና ኑሮዋ አዲስ ከተማ ክፍለ ከተማ ወረዳ 4 በተለምዶ ታይዋን ሰፈረ ሰላም ተብሎ በሚጠራው አካባቢ ነው። የእህል ውሃ ነገር ሆነና በ2002 ዓ.ም እዚያው ባደገችበት ሰፈር አቶ እሸቱ አበራ የተባለውን ውሃ አጣጯን አገኘች። ውሃ አጣጯን ያገኘቸው ወይዘሮ ሰላማዊት፤ ከጋብቻ በኋላ ቤተሰቦቿን በመተው ወደ ባለቤትዋ ቤተሰቦች በመሄድ አዲስ ቤተሰብ ተቀላቀለች።
ባለቤቷ አቶ እሸቱ ያደገው ባለትዳር ከሆነቸው እህቱ ጋር ነው። የአቶ እሸቱ አሳዳጊ እህት እና ባለቤቷ በአዲስ ከተማ ክፍለ ክተማ ወረዳ አራት ቀበሌ 17 የቤት ቁጥር 505 የቀበሌ ቤት ይኖሩ ነበር። የቀበሌው ቤትም በአቶ እሸቱ የእህት ባል በሆነው አቶ ፍቃዱ ክፍሌ ተመዝግቦ ነበር። ከተወሰነ ዓመታት በኋላም በቀበሌ ቤት ይኖሩ የነበሩት የአቶ እሸቱ አሳዳጊዎች የራሳቸውን ቤት ሰርተው የቀበሌ ቤቱን ለአሳደጉት ልጅ ለአቶ እሸቱ እና ለባለቤቱ ወይዘሮ ሰላማዊት ሰጥተው ሄዱ።
እንደ ወይዘሮ ሰላማዊት ገለጻ፤ የትዳርን ሕይወት አንድ ብለው ሲጀምሩ ባለቤቷ በሹፍርና እሷ ደግሞ እንጀራ በመጋገር፣ ልብስ በማጠብ፣ እንዲሁም በእጣ የሚወጣ ጨዋታ በማጫወት ኑሯቸውን አሸንፈው ጥሩ ሕይወት መምራት ይጀምራሉ። ይህ በእንዲህ እንዳለ ወይዘሮ ሰላማዊት ከሌላ አባት የምትወልዳትን ልጇን ባለቤቷ ወደ ቤት እንድታመጣት ይጠይቃል። ወይዘሮ ሰላማዊትም ልጅቱ ከአባቷ ጋር እየኖረች ስለሆነ እዚያው ከአባቷ ጋር ብትቀመጥ እንደሚሻል ለባሏ ታስረዳዋለች ። ባልም ምንም ቢሆን እናት እንደምትሻል ይነግራትና ከወይዘሮ ሰላማዊት የመጀመሪያ ባል የምትወለደው ልጅ ወደ እናቷ ቤት እንድትመጣ ይደረጋል።
ቀናት ቀናትን ወለዱ። ወይዘሮ ሰላማዊትም ከትዳር አጋሯ ከአቶ አሸቱ ከሁለተኛ ባለቤቷ ደግሞ የመጀመሪያ የሆነውን ልጅ አረገዘች። ወንድ ልጅም ተወለደ። ይሁን እንጂ ልጁ ከተወለደ በኋላ የባለቤቷ ባህሪ ሙሉ በሙሉ መቀየር መጀመሩን የምትናገረው አቤቱታ አቅራቢዋ ፤ በቤት ውስጥ ሰላም ጠፋ። አለመግባባቱ ከጫፍ ደርሶ ችግሩ ከአቅሟ በላይ ሆኖባት እንደነበር ታስታውሳለች። ይህን ተከትሎ ወይዘሮ ሰላማዊት ነገሩን ለማብረድ በማሰብ ልጆቿን ለባለቤቷ ጥላ ወደ አረብ ሀገር ተሰደደች።
ጉዞ ወደ አረብ አገር
ልጆቿን ጥላ ወደ አረብ አገር የሄደችበት አንዱና ዋነኛው ምክንያት ከባለቤቷ ጋር የተፈጠረውን ጸብ ለማብረድ ቢሆንም፤ ባለቤቷ አቶ እሸቱ ስለኑሮ ውጣ ውረድ እንዲገባው እና ኃላፊነት እንዲሰማው ለማድረግ አስባ እንጂ ባል እና ሚስት እየሰሩ የሚያገኙት ገቢ የቤታቸውን መሰረታዊ ፍላጎት ለማሟላት በቂ ሳይሆን ቀርቶ እንዳልነበር ትናገራለች።
ወደ አረብ አገር ከሄደች በኋላ ከባለቤቷ ጋር ትደዋወል ነበር፤ አልፎ አልፎም ገንዘብ ትልክላቸው እንደነበር የምትገልጸው አቤቱታ አቅራቢዋ ፤ ነገር ግን ብዛት ያለው ገንዘብ አንድጊዜም ልካ እንደማታውቅ አልሸሸገችም። ስለሆነም ወደ አገሯ ስትመለስ አረብ አገር የሰራችውን ገንዘብ ብዙም አልባከነም። ከአረብ አገር መልስ ባል እና ሚስት ከስደት በፊት ተፈጥሮ የነበረውን አለመግባባት በንግግር ፈተው አብረው መኖር ይጀምራሉ።
የተሳካ የትዳር ዘመን ቀጠሉ
አገር እንደመጣች ባለቤቷ ሹፌር ስለነበር መኪና ትገዛለታለች። ከመኪናው የሚገኘውን ገንዘብ እንዳያጠፋባት በመስጋት መኪናውን በብድር እንደገዛቸው ትነግረዋለች። ባለቤቷ ሹፍርና ሲሰራ እሷ ደግሞ ጫማ ቤት መስራት ጀምራ ነበር ። ቤታቸውም የሞቀ የደመቀ ሆነ። ትዳራቸውም በሰፈር ሰዎች «ትፍ! ከአይን ያውጣችሁ » ተባለለት። የትዳራቸው መንገዶች ተቃንተው እና ሰምረው ተጨማሪ መኪናዎችንም ገዙ። የስራ ዘርፋቸውንም አስፋፉ። ለስራ የሚያግዛቸውን ረዳት ማፈላለግ ጀመሩ፤ የሚስት እናትም ልጃቸውን በስራ ለማገዝ ከክፍለ አገር መጡ። ሚስትም ለባሏ ሁለተኛ ለራሷ ደግሞ ሶስተኛ ሴት ልጅም ተወለደች።
ይሁን እንጂ ሴት ልጅ መወለዷን ተከትሎ ከተወሰነ ጊዜ በኋላ ባለቤቷ በፊት የነበረው የማይወደድ ጸባዩ ተመለሰ የምትለው አቤቱታ አቅራቢዋ፤ ከባለቤቷ ፀባይ መቀያየር ጋር ታያይዞ ቤቱ ውስጥ ጭቅጭቅ መፈጠሩን ትናገራለች። ባልም ምድር ላይ አሉ የሚባሉ ሱሶችን ይጠቀም ጀመር። ይህን ተከትሎ ኑሯቸው ከማደግ ይልቅ ወደ ኋላ መመለስ ጀመረ፣ መኪኖችም ተሸጡ። ኑሯቸውም በዜሮ ተባዛ፤ ኑሮ ሲበላሽ ባልም ልጆቹን እና ቤቱን ጥሎ እንደጠፋ ትናገራለች ።
ከቤት በጠፋ በሶስተኛው ወር የፋሲካ በዓል አመካኝቶ ወደ ቤት ተመለሰ የምትለው አቤቱታ አቅራቢዋ፤ ከጠፋበት ሲመለስ ቤተሰቡ ደስ ብሎት እንደተቀበሉት ትገልጻለች። ነገር ግን እሱ የበዓል ዕለት ደስታቸውን ለመንጠቅ ረብሻ ፈጠረ። ረብሻውም ተጋግሎ ባል የልጆቹን እናት ከደረጃ ላይ ወርውሮ ይጥላታል። የቤቱ ደረጃም የሚስትን አከርካሪ ክፉኛ በመምታቱ ሚስት ራሷን ሳተች። ወደ ቅዱስ ጳውሎስ ሆስፒታልም ተወሰደች። የጳውሎስ ሆስፒታል አልችልም ስላለ ወደ አቤት ሆስፒታል ሪፈር ይጻፍላታል። በአስራ አምስተኛ ቀኗም ስትነቃ ራሷን ሆስፒታል እንዳገኘችው አቤቱታ አቅራቢዋ ታስታውሳለች።
እንደ አቤቱታ አቅራቢዋ ገለጻ፤ ደረጃው ወገቧን ክፉኛ ስለመታው መላ አካሏ መንቀሳቀስ ያቆማል። ይህን ተከትሎ ባል ተሰወረ። ባልም በፖሊስ ፍለጋ ተይዞ ይታሰራል። በ2011 ዓ.ም ባል እና ሚስት መልሰው ላይገናኙ ፍቺ ፈጸሙ። ፍችውን ተከትሎ ልጆች ከእናታቸው ጋር ቀሩ። በዚህም ባል ለልጆቹ ተቆራጭ እንዲያደርግም ፍርድ ቤት ወሰነ።
ይህን ተከትሎ አቶ እሸቱ የቀበሌ ቤቱ የእርሱ መሆኑን ገልጾ ከቤት ልቀቂ ብሎ ማስጠንቀቅ እንደጀመረ አቤቱታ አቅራቢዋ ትናገራለች። አቤቱታ አቅራቢዋ በበኩሏ የቀድሞ የባሏ አሳዳጊ ቤተሰቦች ቤት ሰርተው ከቀበሌ ቤቱ ከመልቀቃቸው በፊት አቶ አበራ እና ወይዘሮ ሰላማዊትን በወረዳው የቤተሰብ ቅጽ እንደቤተሰብ አስመዝገበዋቸው እንደነበርና አሁን ላይ ቤቱ የጋራ ስለሆነ ቤቷን ለቃ የትም እንደማትሄድ ለአቶ እሸቱ እንደነገረችው ትገልጻለች።
የቀበሌ ቤቱ በባለቤቷ እህት ባል ስም ስለነበር እና እነሱ ደግሞ ቤት ሰርተው ሲወጡ እንደልጅ ቤት ውስጥ ይኖሩ ስለነበር የቤቱን ስም ወረዳው በስማቸው እንዲያዞርላቸው ቢጠይቁም ወረዳው ከዛሬ ነገ እያለ ቤቱን በአቤቱታ አቅራቢዋ ስም ሳይዘዋወር ከባለቤቷ ጋር ለፍች ይበቃሉ። ከፍች በኋለም ለሁለት ዓመት ከስድስት ወር ያህል በመኝታ ቤቱ ባል፤ በሳሎን ደግሞ ሚስት እና ልጆች ይኖሩ ነበር ።
ይህ በእንዲህ እያለ የቤታቸው ማዕድ ቤቱ በእርጅና ምክንያት ይፈርሳል። ወይዘሮ ሰላማዊትም ማዕድ ቤቱን ለማሰራት በ2013 ዓ.ም ወረዳ አራትን የእድሳት ፈቃድ እንዲሰጣት መጠየቋን ታስረዳለች ። ወረዳውም የእድሳት ፈቃዱን ሰጥቷት የማዕድ ቤቱን ማሳደሷን ታወሳለች።
የእድሳት ፈቃድ የተሰጣቸው በፊት እንደቤተሰብ አብረዋቸው ይኖሩ በነበሩት በአቶ ፍቃዱ ክፍሌ ስም ነበር። ምክንያቱም አቶ ፍቃዱ ቤት ሰርተው ቢለቁም በፊት የቀበሌውን ቤት ከመልቀቃቸው በፊት አቶ ፍቃዱ ወይዘሮ ሰላማዊትን እና ባለቤቷን በቤተሰብነት አስመዝገብው ይኖሩ ስለነበር ነው። ቤቱን በስሟ አዘዋውረው ውል እስከሚዋዋሉ «ስለ» እያለች እየፈረመች በቤቱ መጠቀም የምትፈልገውን እንድትጠቀም ከወረዳው አቅጣጫ ተሰጥቷት ነበር። የቤቱን ኪራይም ስትከፍል የነበረችው ራሷ ነበረች። የውጭ አጥሩም ወድቆ ያሰራችው ወይዘሮ ሰላማዊት መሆኗን ትናገራለች።
ልጆች ሕጻናት ስለሆኑ ከእናታቸው ጋር እንዲኖሩ እና አባት ደግሞ ለልጆች ተቆራጭ እንዲያደርግ በፍርድ ቤት ቢወስንም ከፍርድ በኋላ ባል ለሁለት ዓመታት ያህል ለልጆቹ ተቆራጭ አቆመ።ይህን ተከትሎም ሚስት የቀድሞ ባለቤቷ ተቆራጭ ማቆሙን ለፍርድ ቤት አቤት ትላለች። ፍርድ ቤትም ተከሶ ቀረበ።በዚህም ፍርድ ቤት ተቆራጩን ለምን እንዳቆመ ይጠይቃል። ይህን ተከትሎ ባል ከሳሹን ለመበቀል ፈለገ።የራሱን ሁለት ልጆች እና ከአቤቱታ አቅራቢዋ የመጀመሪያ ባል የምትወለደውን ልጅ ጨምሮ ሶስት ልጆች እያደጉበት ያለውን ቤት ወረዳው እንዲረከበው ለወረዳው ቤቶች አስተዳደር ጽህፈት ቤት በመሄድ ያመለክታል።
በዚህም ታኅሣሥ 5 ቀን 2013 ዓ.ም የወረዳው ቤቶች አስተዳደር ጽህፈት ቤት ቤቱን እንድትለቅ ይነግራታል። የወረዳው ቤቶች አስተዳደር ጽህፈት ቤትም ያለምንም ቅድመ ማስጠንቀቂያ ለሕጻን ልጇ እንኳን የሚሆን ጡጦ ማውጣት ሳትችል በዚያኑ እለት ቤቱን በላዩዋ ላይ አሽገውት መሄዳቸውን ትገልጻለች። ቤት በማሸግ ለምን ከቤት ውጭ እባላለሁ? ብላ የወረዳውን ቤቶች አስተዳደር ጽህፈት ቤት ኃላፊ እንደጠየቀች የምትናገረው አቤቱታ አቅራቢዋ፤ የወረዳው የቤቶች አስተዳደር ጽህፈት ቤት አስተዳዳሪ የሆነው አቶ አቤል ሳኩሜ ስለጉዳዩ እንደማይመለከተው ገልጾ፤ ጥያቄውን ውድቅ ያደርግባታል። እሺ ልጆቼን
ምን ላድርጋቸው? ብላ ለወረዳው የቤቶች አስተዳደር ኃላፊ አቶ አቤል እንደጠየቀች ያስታወሰችው አቤቱታ አቅራቢዋ፤ የወረዳው የቤቶች አስተዳደር ጽህፈት ቤት ኃላፊው አቶ አቤልም ስትፈልጊ ‹‹ሽጫቸው›› ብሎ እንደመለሰላት ትናገራለች።
ቤቱ ከመታሸጉ በፊት ቤቱን ለእድሳት ጠይቃ እንደተፈቀደላት እና በቤቱም ከአምስት ዓመት በላይ እንደቤተሰብ ስለቆየች የወረዳውን ቤቶች አስተዳደር ጽህፈት ቤት ቤቱን በስሟ እንዲዞርላት ጠይቃ እንደነበርና በስሟ ለማዘዋወር በሂደት ላይ እያለ ጉዳዩን ይዘውት የነበሩ የወረዳው አመራሮች በሙሉ ከወረዳው መቀየራቸውን ታስረዳለች።
ቤቱ ያለምንም ቅድመ ሁኔታ በመታሸጉ አማራጭ ያጣቸው አቤቱታ አቅራቢዋ ፤ በታሸገው ቤት ጊቢ ውስጥ ሸራ ዘርግታ ከሶስት ልጆቿ እና ከእናቷ ጋር ብርድና ቁር እየተፈራረቀባቸው መኖር ይጀምራሉ። ምንም እቃ ሳታወጣ ቤቷ መታሸጉን የተመለከቱ የሰፈር ሰዎች ብርድ ልብስ፣ ፍራሽ እና የመሳሰሉትን የእለት መጠቀሚያ እቃዎች እንደሰጧት ትናገራለች። ለአራት ወር ያህል ወረዳው ምንም አይነት ምላሽ ሳይሰጣት ውጭ ላይ ሸራ ወጥራ ኑሮዋን ከልጆቿ ጋር ቀጠለች። ቤቱ በታሸገ በአራተኛ ወር ላይ ያላሰበችው ዱብዳ እንደገጠማት ትገልጻለች።
ከወረዳ አራት ቤቶች አስተዳደር ኃላፊ ቀና ምላሽ ያጣችው አቤቱታ አቅራቢዋ፤ ፍትህን በመሻት ወዲያውኑ ሁከት ይወገድልኝ ስትል ወደ ፍርድ ቤት በመሄድ የወረዳ አራት ቤቶች አስተዳደርን ከሰሰች። ከሳሽ ለተከሰሰው የቤቶች አስተዳደር የፍርድ ቤት መጥሪያ ለትሰጥ ትሄዳለች ።ይሁን እንጂ ለወረዳው የቤቶች አስተዳደር ለሆነው ለአቶ አቤል መጥሪያውን ስትሰጠው ‹‹አልቀበለም›› ይላል።በዚህም ጉዳዩን ለፍርድ ቤት አቅርባ ኃላፊው ተገድዶ ሁለተኛውን መጥሪያ እንደተቀበላት ታስረዳለች።
“ለቤቶች አስተዳደር ኃላፊ አቶ አቤል ለሰባት ጊዜ ያህል የሰው ምስክር በመያዝ እና መጥሪያውን ስለመቀበሉ አስፈርሜ የፍርድ ቤት መጥሪያ ሰጠሁት። ይሁን እንጂ ኃላፊው መጥሪያው የፍርድ ቤት ትዕዛዝ እንደሆነ እያወቀ አንድም ቀን ፍርድ ቤት ሳይቀርብ ቀረ። ፍርድ ቤቱም መጥሪያውን ተቀብሎ ፍርድ ቤት መቅረብ ባልቻለው በአቶ አቤል ላይ ምንም አይነት እርምጃ ሳይወስድ ቀረ፡፡›› ትላለች።
ኃላፊው ፍርድ ቤት እንዲቀርብ ፍርድ ቤቱ የማያስገድድ ከሆነ ቢያንስ ቤቱን ለሌላ ሰው እንዳይሰጥባት በማሰብ የእግድ ደብዳቤ ፍርድ ቤቱ እንዲሰጣት መጠየቋን የተናገረችው አቤቱታ አቅራቢዋ ፤ ፍርድ ቤትም መጋቢት 7 ቀን 2013 ዓ.ም የእግድ ደብዳቤ እንደሰጣት እና ይህን የእግድ ደብዳቤ ለወረዳው የቤቶች ኃላፊ ማስገባቷነ ታስታውሳለች ።
እንደ አቤቱታ አቅራቢዋ ገለጻ፤ ሚያዚያ 29 ቀን የፍርድ ቤት ቀጠሮ ነበራቸው ። በዚህ ቀን የወረዳው የቤቶች አስተዳደር አቶ አቤል ስልክ ደውሎ ‹‹ክሱን አቁሚ፤ ክርክሩን መሸነፍሽ የማይቀር ነው!›› ሲል ይዝትባታል። እንደተለመደውም አቶ አቤል በቀጠሮው ቀን ሳይቀርብ ቀረ። ለዳኛውም ‹‹ክሱን አቋርጪ ብሎ እንደደወለላት ስታስረዳ›› ዳኛውም ‹‹አንች ምን ትያለሽ›› እንዳላትና እሷም «ክስ የማቋርጠው ምን ይዤ ነው?» ብላ ለዳኛው ጥያቄውን በጥያቄ ትመልሳለች። ፍርድ ቤቱም በድጋሚ ለግንቦት 10 ቀን 2013 ዓ.ም ቀጠረ። በቀጠሮውም ቀን አቶ አቤል መገኘቱን ታስረዳለች።
በወቅቱም አቶ አቤል እግድ ላይ ያለው ቤት አዲስ ውል የተገባበት መሆኑን ገለጸ። ፍርድ ቤትም «እግድ ላይ ያለ ቤት ለምን አዋዋልክ?» ተብሎ ተጠየቀ፤ ውል ያዋዋለውም የእግድ ደብዳቤ ከፍርድ ቤት ከመምጣቱ አንድ ወር ቀደም ብሎ በስድስተኛው ወር መሆኑን ለፍርድ ቤቱ አስረዳ። ቤቱ የተሰጠው መጋቢት 7ቀን 2013 ዓ.ም የፍርድ ቤት እግድ ለወረዳው ቤቶች አስተዳደር ጽህፍት ቤት ካስገባች በኋላ የፖሊስ አባል ለሆነ ግለሰብ መሆኑን የምትገልጸው አቤቱታ አቅራቢዋ ፤ እግድ ያስገባች እለት የድሃ ድሃ ነው ተብሎ ቤቱን ተዋዋለ የተባለው ሰው የመንግሥት ደሞዝተኛና የፖሊስ አባል መሆኑን ትናገራለች። የፍርድ ቤት እግድ ለወረዳው ቤቶች አስተዳደር መግባቱን የሰማው ፖሊስ ከጓደኞቹ ጋር በመሆን በግብረ ኃይል መጥቶ አቤቱታ አቅራቢዋ በሌለችበት የታሸገውን ቤት በመስበር አረብ አገር ሰርታ ያፈራችውን ሙሉ የቤት እቃ ጭኖ መውሰዱን ታስረዳለች።
አቤቱታ አቅራቢዋ ንብረቷ ወዴት ተጭኖ እንደተወሰደም መረጃ እንዳልነበራት ጠቁማ፤ በድጋሚ በመጋቢት 20 ቀን 2013 ዓ.ም ቤቱን ከወረዳው የቤቶች አስተዳደር ጋር ተዋውየዋለሁ የሚለው የፖሊስ አባል ፤ ሸራ ወጥራ ትኖርበት የነበረውን መጠለያ በማፈራስ ሙሉ እቃውን ለሁለተኛ ጊዜ ጭኖ ወሰደ። ይህን ተከትሎ አቤቱታ አቅራቢዋ ከሶስት ልጆቿ ጋር ጎዳና መውጣቷን ሲቃ እያናቃት ተናግራለች። ፖሊሱን «አንተ የሕግ ሰው ነህ፤ የፍርድ ቤት እግድ እያለ እንዴት እቃዬን የትም ጥለህ ወደ ቤት ልትገባ ቻልክ?» ብላ መጠየቋን የምትናገራው አቤቱታ አቅራቢዋ፤ ‹‹እግድ ቢኖረው ባይኖረው እኔን አይመለከተኝም›› ሲል ፖሊሱ እንደመለሰላት ጠቁማለች።
ይሄን ተከትሎ የእግዱን ወረቀት ይዛ ወደ ፖሊስ ጣቢያ ትሄዳለች። እግዱን ከምንም ሳይቆጥር በእግድ ወደተያዘው ቤት የገባው ፖሊስ እዚያው አካባቢ በሚገኝ ፖሊስ ጣቢያ ይሰራ ስለነበር እግዱን ፖሊስ እንዲያስጠብቁላት ብትናገርም ‹‹ቤቱ ለእሱ ተሰጥቶታል። የእሱ ችግር አይደለም ወረዳውን አናግሪ›› ብለው እንደመለሷት እና የፍርድ ቤቱን እግድ ለማስጠበቅ ፍላጎት የነበረው ፖሊስ ማጣቷን ትገልጻለች።
የወረቀት ሰነዶች
በአዲስ አበባ ከተማ መስተዳድር የነዋሪዎች መመዝገቢያ ቅጽ ላይ እንደተመለከተው በአዲስ ከተማ ከፍለ ከተማ ወረዳ አራት የቤት ቁጥር 505 በአቶ ፍቃዱ ክፍሌ የተመዘገበ ቤት ውስጥ ስድስት ግለሰቦች በቤተሰብ አባልነት የተመዘገቡ ሲሆን ወይዘሮ ሰላማዊት ሃብታሙ ስመሪ አንዷ የቤተሰቡ አባል እንደሆነች ተጠቅሷል። ሌላው የሰነድ ማስረጃ ደግሞ በቁጥር አ/ከ/ ወስ/5690/13 በቀን 07/05/2013 ዓ.ም በአዲስ ከተማ ክፍለ ከተማ የወረዳ አራት የወሳኝ ኩነት ቅርንጫፍ ጽህፈት ቤት የተጻፈው ነው ። በዚህ ደብዳቤ ላይም ወይዘሮ ሰላማዊት ሃብታሙ በአዲስ ከተማ ክፍለ ከተማ ወረዳ አራት ቀበሌ 17 የቤት ቁጥር 505 ነዋሪ መሆኗን ያረጋግጣል።
ከዚህ በተጨማሪ ከአዲስ ከተማ ክፍለ ከተማ ወረዳ አራት በ18/05/2012 ዓ.ም የተሰጠ የአዲስ አበባ የነዋሪነት መታወቂያ እንደሚያመላክተው ወይዘሮ ሰላማዊት ሃብታሙ በአዲስ ከተማ ክፍለ ከተማ ወረዳ አራት ቀበሌ 17 ነዋሪ መሆኗን ያሳያል። ከዚህ ባሻገር ወይዘሮ ሰላማዊት በየካቲት ወር 2007 ዓ.ም ለልጇ የልደት ካርድ ስታሰራ የተሰራላት በዚሁ የቤት ቁጥር ነው። ከሸማቾች ዘይት እና መሰል ሸቀጦችን ለመግዛት የምትጠቀምበትም በዚሁ ቤት የተሰጣትን መታወቂያ መሰረት አድርገው ነው ። በ2010 ዓ.ም ወይዘሮ ሰላማዊት ሶስተኛ ልጇን ስትወልድ የወረዳው የወሳኝ ኩነት የልደት ሰርተፊኬት የሰጠውም በዚሁ የቤት ቁጥር ነው። በህዳር 3 ቀን 2013 ዓ.ም በአቶ ፍቃዱ ስም የእድሳት ፈቃድ ወስዳ የማእድ ቤቱን ያሳደሰችው ወይዘሮ ሰላማዊት ነበረች።
የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር የቤቶች ልማት መመሪያ
ከተማ አስተዳደሩ በ2011 ዓ.ም ባወጣው መመሪያ መሰረት የቀበሌ ቤቶችን ለሶስተኛ ወገን በምን አይነት መልክ ማስተላለፍ እንደሚቻል ያትታል። በዚህ መሰረት በመመሪያው ክፍል ሶስት ቁጥር 15 ንዑስ ቁጥር አንድ ከ«ሀ» እስከ «ሠ» በግልጽ ተመላክቷል። በተለይም ደግሞ በመመሪያው ክፍል ሶስት ቁጥር 15 ንዑስ ቁጥር አንድ ለ፣ሐ እና መ የአቤቱታ አቅራቢዋን ጉዳይ በቀጥታ ይዳስሳል። በመመሪያው ክፍል ሶስት ቁጥር 15 ንዑስ ቁጥር አንድ እንደተመላከተው የቀበሌ ቤትን የተከራየ ማንኛውም ሰው በሞት ሲለይ ወይም ከአካባቢው በተለያየ ምክንያት ሲለቅ ቤቱን ለቢሮው እንዲመለስ ይደረጋል። ሆኖም ሟች በተከራየው ቤት ውስጥ፡-
ሀ. የተከራይ ባል ወይም ሚስት ለመሆኑ ሕጋዊ የጋብቻ ማስረጃ ሲያቀርብ ፤
ለ.የተከራይ ልጆች እና በሕጋዊ መንገድ በጉዲፈቻ ያደጉ ልጆች፤
ሐ. ከልጅነታቸው ጀምሮ ከወላጆቻቸው ተለይተው እንደ ልጅ በቤት ውስጥ መኖራቸው በወረዳው የቤተሰብ መመዝገቢያ ቅጽ ውስጥ መመዝገቡ ሲረጋገጥ እና የወረዳው አስተዳደርም እንደልጅ ቤት ውስጥ ማደጉን ሲያረጋግጥ ፤
መ. በችግር ምክንያት ከተከራይ ጋር በጥገኝነት የሚኖሩ የባል ወይም የሚስት እናት ወይም አባት ለመሆናቸው በወረዳው አስተዳደር ሲረጋገጥ እንዲሁም ሁሉም ወራሾች ስለመሆናቸው እና በስማቸው የግል መኖሪያ ቤት የሌላቸው ወይም ከዚህ በፊት በሽያጭ ወይንም ከመንግሥት የተከራዩት ቤት የሌላቸው ወይም ከዚህ በፊት በሽያጭ ወይንም በስጦታ ያላስተላለፉ መሆኑ በመስረጃ ሲረጋገጥ ቤቱን በቀድሞ ኪራይ ተመን መሰረት በአዲስ ውል እንዲከራዩ ሊፈቀድላቸው ይችላል ሲል ያትታል። በዚህ መሰረት አቤቱታ አቅራቢዋ ሕገ ወጥ ነሽ ተብላ ከቤት እንድተወጣ መደረጉ ምን ያህል ሕግን የተከተለ ይሆን ? ፍርዱን ለአንባብያን እንተዋለን።
የወረዳ አራት ስራ አስፈጻሚ ምላሽ
የአዲስ ዘመን ዝግጅት ክፍል የወረዳ አራት ስራ አስፈጻሚን ስለጉዳዩ ጠይቋል። ስራ አስፈጻሚው አቶ ዳዊት ብርሃኑ እንደሚገልጹት፤ አቤቱታ አቅራቢዋን የሚያውቋት የቤት እቃዋ ተጭኖ ወደ ወረዳው መጥተው ከተከማቸ በኋላ ነው። የቤት እቃዋ እንዲሰጣት በጠየቀች ጊዜ እንዲሰጣ አድርገዋል።
የዝግጅት ክፍሉ በ 2011 ዓ.ም የወጣው መመሪያ ክፍል ሶስት ቁጥር 15 ንዑስ ቁጥር 1 ከሀ-ሠ ባሉት መመሪያዎች ቤቱን ልታገኝ አትችልም ነበር ወይ? በሚል ላቀረበላቸው ጥያቄ ስራ አስፈጻሚው ሲመልሱ፤ በመመሪያው ላይ እንደተመላከተው በጉዲፈቻ ወይም በደባልነት ወይም በልጅነት በወረዳው የቤተሰብ መመዝገቢያ ቅጽ ቢመዘገቡም ወረዳው በጉዲፈቻነት ወይም በደባልነት ወይም በልጅነት ስለማደጋቸው ወይም ስለመኖራቸው ማረጋገጫ ካልሰጠ ሶስተኛው ወገን በቤቱ የመጠቀም መብት የለውም የሚል ምላሽ ሠጥተዋል።
የወይዘሮ ሰላማዊት ባለቤት የነበረው አቶ እሸቱ እንደልጅ ያደገው በዚህ ቤት ነው። ወይዘሮ ሰላማዊትም ያገባት በዚህ ቤት እያለ ነው ። ስለዚህ እነኝህ ሰዎች ከመመሪያው አንጻር በቤቱ ተጠቃሚ የማይሆኑበት ምን የሕግ አግባብ አለ? በማለት የዝግጅት ክፍሉ ላቀረበው ጥያቄም የወረዳው ስራ አስፈጻሚ የሚከተለውን ምለሽ ሰጥተውናል።
የወይዘሮ ሰላማዊት የቀድሞ ባለቤት በቤቱ ውስጥ ቢያድግም በወረዳው እስካልተረጋገጠ ድረስ እንደ ሶስተኛ ወገን ቤቱን ወራሽ መሆን አይችሉም ። ምክንያቱም በአንድ ቤት ዘመድ ወይም ጎረቤት ስለሆነ ብቻ የቤት ውል ያላቸው ሰዎች ለመታወቂያ ሲሉ እንደቤተሰብ ሊመዘግቡ ይችላሉ። ስለዚህ በቤተሰብ መመዝገቢያ ቅጽ ቢመዘገብም ወረዳው ማረጋገጫ እስካልሰጠው ድረስ አንድን የቀበሌ ቤት በሶስተኛ ወገንነት ሊወርስ አይችልም የሚል ምላሽ ሰጥተዋል። ጨምረውም ‹‹እኛ ቤቱን ያዋዋልነው ለአቶ ፍቃዱ ክፍሌ ነው። ኪራይም እየተከፈለ ያለው በአቶ ፍቃዱ ስም ነው ። ስለዚህ ከአቶ ፈቃዱ ውጭ ለሌላ ሰው እኛ አላዋዋልንም።›› ሲሉ ምላሽ ሰጥተዋል።
በዝግጅት ክፍሉ የምርመራ ጋዜጠኛ፤ እነ አቶ ፍቃዱ ክፍሌ ቤት ሰርተው ከወጡ ከአምስት ዓመት በላይ ሆኗቸዋል።የቤቶች አስተዳደር ደግሞ በተወሰነ የጊዜ ገደብ ቤቶቹን በአካል ተገኝቶ ቁጥጥር እንደሚያደርግ ይታወቃል። ታዲያ እናንተ አቶ ፍቃዱን ብቻ የምታውቁ ከሆነ ከአምስት ዓመታት በላይ እነ ወይዘሮ ሰላማዊት በቤቱ እንዲቆዩ ለምን ተፈቀደላቸው? በሚል ላቀረበው ጥያቄ፤ እሱን ጥያቄ መጠየቅ የሚገባው ‹‹በወቅቱ የነበሩ አካላትን ነው›› የሚል ምላሽን የወረዳ ስራ አስፈጻሚ ሰጥተዋል።
ሌላው የዝግጅት ክፍሉ ለወረዳው ስራ አስፈጻሚ ያነሳው ጥያቄ የወረዳው ቤቶች አስተዳደር ያለምንም ቅድመ ማስጠንቀቂያ በአንድ ቀን ቤቱን ልቀቂ ብሎ በአንድ ቀን ቤቱን የማሸግ መብት አለው ወይ? የሚል ሲሆን፤ የወረዳው ስራ አስፈጻሚ በበኩሉ፤ ‹‹ማስጠንቀቂያ ሳይሰጥ የማሸግ መብት የለውም። የወረዳው ስራ አስፈጻሚ ይህን አድርጎ ከሆነ ስህተት ነው›› ብለዋል ። የወይዘሮ ሰላማዊት ጉዳይ የሆነው እንደዚህ ነው። ስለዚህ ምን ይላሉ? በሚል ለቀረበላቸው ጥያቄም፤ የወረዳ ስራ አስፈጻሚ ‹‹አዲስ ስለሆንኩ ስለጉዳዩ የማውቀው ነገር የለም›› የሚል ምላሽ ሰጥተውናል።
የዝግጅት ክፍሉ በተጨማሪ ቤቱን ለሌላ ሰው ያዋዋላችሁት በፍርድ ቤት ክርክር ላይ እያለ ነው። በፍርድ ቤት ላይ ክርክር ላይ ያለን ቤት ማዋዋል ይቻላል ወይ? በሚል ላቀረበው ጥያቄ ‹‹በፍርድ ቤት ክርክር ላይ ያለን ቤት የፍርድ ቤት ክርክሩ ሳያበቃ መዋዋል ወንጀል ነው ››የሚል ምላሽ ሠጥተዋል። የወይዘሮ ሰላማዊት ጉዳይ ግን የሆነው እንደዚህ ነው። ስለዚህ ምን ይላሉ? በሚል ለቀረበላቸው ጥያቄም ‹‹እኔ አዲስ ስለሆንኩ የማውቀው ነገር የለኝም። ›› ሲሉ ምላሽ ሰጥተዋል።
ወይዘሮ ሰላማዊት ቤት ለማደስ ፈልገው «ስለ» ብለው እየፈረሙ ቤታቸውን ማደሳቸውን ሰነዶች ይጠቁማሉ። ስለዚህ ምን ይላሉ? በሚል ለቀረበላቸው ጥያቄም የወረዳ ስራ አስፈጻሚ ሲመልሱ ‹‹ህጋዊ ውክልና ካላት «ስለ» ብላ ቤቱን ማሳደስ ትችላለች። ነገር ግን የቤተሰብ አባል ስለሆነች ብቻ «ስለ» ብላ ፈርማ ቤት ማደስ አትችልም። ይሄን የፈቀደ አመራር ካለ ሕገወጥ ስለሆነ በሕጉ መሰረት የሚጠየቅ ይሆናል›› ብለዋል።
ወይዘሮ ሰላማዊት ከቤት የወጣችበት አግባብ ትክክለኛ ሂደትን ያልጠበቀ ነው። ወይዘሮ ሰላማዊት ደግሞ የድሃ ድሃ ከሚባሉ የሕብረተሰብ ክፍሎች አንዷ ናት ። የተወሰደባትን ቤት ራሱን ባታገኝም እንኳን ለዚህች ግለሰብ ወደፊት ምን ልታደርጉላት ትችላላችሁ? በሚል ጥያቄ ያቀረብን ሲሆን፤ በምላሻቸው ‹‹የወይዘሮ ሰላማዊትን የኑሮ ደረጃ በሕዝብ አስገምግመን እና አስተችተን ቤት የምታገኝበትን ሁኔታ እናጤናለን ››ሲሉ ምላሽ ሰጥተዋል።
በመጨሻም ከወይዘሮ ሰላማዊት ጋር ተያይዞ በቀጣይ ዝግጅት ክፍል የክፍለ ከተማ ቤቶች አስተዳደርን እና የክፍለ ከተማውን ስራ አስፈጻሚ ምላሽ ይዘን የምንቀርብ ይሆናል እስከዚያው ቸር እንሰንበት።
ሙሉቀን ታደገ
አዲስ ዘመን ሰኔ 22/2014
