‹‹የፖለቲካ ጨዋታችን ልኩን መያዝ አለበት›› አምባቸው መኮንን (ዶክተር)

ዶክተር አምባቸው መኮንን የአማራ ዴሞክራሲያዊ ፓርቲ (አዴፓ) እና ኢሕአዴግ ሥራ አስፈጻሚ ኮሚቴ አባል ሲሆኑ በአማራ ክልል የተለያዩ ኃላፊነት ቦታዎች ተመድበው ሢሠሩ የቆዩና በፌዴራል ደረጃም የሥራና ከተማ ልማት ሚኒስትር ሆነው አገልግለዋል፤ አሁን ደግሞ የጠ/ሚኒስትሩ የመሠረተ ልማትና የከተማ ልማት አማካሪ ሚኒስትር በመሆን አገራቸውን በማገልገል ላይ ይገኛሉ፤ በወቅታዊ አገራዊ ጉዳዮች ላይ፤ ማለትም በራሱ በኢሕአዴግ ውስጥ ስላለው እውነት፣ በአዴፓ እና በሕወሀት መካከል ስላለው ግንኙነት፣ ስለወልቃይትና ራያ ጉዳይ፣ ስለአጠቃላይ የለውጡ ጉዞና ህልውና፣ ወዘተ አስቴር ኤልያስ አነጋግራቸዋለች፤ ቃለ ምልልሱን እነሆ!

ዘመን፡- በአገር ደረጃ ለሚታየው ለውጥ አዴፓ (የአማራ ዴሞክራሲያዊ ፓርቲ) ትልቅ ሚና እንዳለው ይነገራል፤ ለውጡ እንዴት መጣ? ይህ ለውጥ ‹‹ይቀለበሳል›› የሚል ስጋትም አለ፤ ለውጡን በፀና መሠረት ላይ ለማኖር የነደፋችሁት ስትራቴጂ ይኖር ይሆን?

ዶክተር አምባቸው፡- ለውጡ የአገራችን ሕዝቦች የሚፈልጉት ለውጥ ነው፤ እውነቱን ለመናገር በተለያዩ የህብረተሰብ ክፍሎች ለዓመታት ሲገለፅ የነበረ ቅሬታና ርካታ ማጣት ከዚያም አልፎ ወደ ሁከትና ብጥብጥ የተሸጋገረ ሂደት ነበር። በተለይ ወጣቱ የተለያዩ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ጥያቄዎች ነበሩት፤ አሉትም፤ ትኩስ ኃይል እንደመሆኑ ካለመርካቱ የተነሳ በሁከት፣ በብጥብጥ፣ በሰውና በንብረት ላይም ጉዳት በማድረስ እንዲሁም ከመንግስት የፀጥታ ኃይሎች ጋር ፊትለፊት በመግጠም ጭምር ነው ቅሬታውን እየገለፀ የነበረው። ነገሮች ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተበላሹ በመምጣታቸውም በሕዝቡ ውስጥ ከፍተኛ ጭንቀት ነበር፤ በመሆኑም ጭንቀቱን ለማስወገድ ሕዝቡ ከፍተኛ ትግል ያደረገበትና በጉጉት የጠበቀውም ለውጥ ነው። ምናልባት ለውጡ የመጣበት መንገድ በመሠረታዊነት ቀደም ሲል የተካሄዱት ሰልፎች፣ ከፀጥታ ኃይሉ ጋር የተካሄዱ መላተሞች እንዲሁም ፍጥጫዎች እንደተጠበቁ ሆነው የኢህአዴግ ውስጣዊ ጉዳይ ደግሞ ዋናው የለውጡ ምንጭ ነበር ብለን የምናስበው ውይይት ተካሂዷል። ስለዚህ ባለፉት አራት ተከታታይ ዓመታት ‹‹የአገራችን የፖለቲካ ሁኔታ ትክክል አይደለም፤ ኢህአዴግ የሚናገረውና በተግባር እየሆነ ያለው ነገር አብረው መሄድ አልቻሉም፤ የታገለለትን ዓላማ እያሳካ አይደለም፤ ሕዝቡ በኢህአዴግ ላይ ከፍተኛ ቅሬታ አለው፤ አስፈላጊውን አገልግሎት እያገኘ አይደለም፤ የነጻነት መንፈስ አልተሰማውም፤ የሰብዓዊ መብት ጥሰቶች በሰፊው ይፈፀማሉ›› የሚሉና ሌሎችም ቅሬታዎች በጣም በብዛት ይነሱ ነበር። ይህ ነገር ሄዶ ሄዶ መጨረሻ ላይ በሚቀመጡ ውሳኔዎች ሊፈታ የቻለ አልነበረም። በመሆኑም የቀድሞ ጠቅላይ ሚኒስትር ኃይለማርያም ደሳለኝ መልቀቂያ ካስገቡ በኋላ በሌላ መንገድ ነው ከፍተኛ ልዩነት በነበረበት የአመራር ምርጫ የተካሄደው። አንደኛ የእርሳቸው መልቀቂያ የማቅረብ ጥያቄ በራሱ የለውጡ ግፊት ያመጣው ውጤት ነው፤ በሕዝቡ በኩል እየተነሳ ያለው ጥያቄና እየተፈጠረ ያለው ከፍተኛ አለመረጋጋት ወደዚያ ውሳኔ አድርሷቸዋል፤ የእርሳቸው ጥያቄ በሰለጠነ መንገድ የቀረበ እና የሰለጠነ ማህበረሰብ ምሳሌ የሚሆን ነው፤ ከፍተኛ አክብሮት አስገኝቶላቸዋል ብለንም እናምናለን። የእርሳቸውን መልቀቂያ ተከትሎ አዲስ አመራር መተካት ስለነበረበት አመራር ለመተካት የነበረው ሂደት ጫፍ ለጫፍ የተወጠረ ክርክርና ውዝግብ ስለነበረበት የነበረው ሁኔታ እንደ ኢህአዴግ ድርጅቶች የተካሄደ ነው ብሎ መውሰድ በጣም ያስቸግር ነበር፤ እንዲያም ሆኖ ያ ክርክርና ውዝግብ ያመጣው ውጤት መልካም ነበር። ሕዝቡ እፎይታን ማጣጣምና ማየት እንዲችል እድል ሰጥቶታልና ለውጡ የሕዝብን ፍላጎት ተከትሎ የመጣ በመሆኑ በደስታ ተቀብሎታል ብለን ነው የገመገምነው።

በእርግጥ ለውጡ ብዙ ርቀት መራመድ ይቀረዋል፤ ተቋማዊ መሆን መቻል አለበት፤ የሁሉንም የአገሪቱን አካባቢዎች እና ሁሉንም የህብረተሰብ ክፍሎች ማቀፍ አለበት፤ ሁሉንም ተቋማት ማሳመንና የለውጡ ባለቤትና ደጋፊ የማድረግ ስራን ይጠይቃል። ‹‹ወደኋላ እንዳይቀለበስ ስጋት አለ የሚሉ ወገኖች አሉ›› ላልሽው በእኔ በኩል የሚታየኝና ድርጅቱም የገመገመው ወደኋላ ሊቀለበስ ከማይችልበት ደረጃ ላይ መድረሱን ነው፤ ምክንያቱም ከሕዝብ በላይ ትልቅ ኃይል የለም፤ ከሕዝብ በላይ ትልቅ ኃይል ባለመኖሩም ለውጡ አሁን የሕዝብ ሆኗል። የራሴ ብሎ እያስኬደውና እየጠበቀው ነው። ስለዚህ ሕዝብ እጁ ውስጥ ካስገባው ማነው ከሕዝብ እጅ የሚያወጣው? በመሆኑም ለውጡ ወደኋላ አይመለሰም። ይልቅስ ለውጡ በፍጥነት እንዲጓዝ ይፈለጋል። ይህ ለውጥ የሚጓዝበት ፍጥነት ደግሞ በእኛ የአመራር ሁኔታ፣ በሕዝብ ድጋፍና ተፅዕኖ ፈጣሪነት ላይ የተመሰረተ ይሆናል፤ እንዲያም ሆኖ ችግሮችና ፈተናዎች የሚጠበቁ ናቸው፤ እያጋጠሙን ያሉት ችግሮችም የማይጠበቁ ችግሮች አይደሉም። አሉ የሚባሉ ችግሮችና ፈተናዎችም በጊዜ ሂደትና በሚሰሩ ስራዎች ያለምንም ጥርጥር ይፈታሉ፤ መወገድ ካለበት ደግሞ የለውጥ ጉዞውን የሚያደናቅፍ ግለሰብ ነው። ነገር ግን አገርና ሕዝብ ሰላማቸው ተጠብቆ መቀጠል እንዲችሉ ለውጡ በሚፈለገው መንገድ መቀጠል መቻል አለበት። እንዲህ በሚሆንበት ጊዜ ብዙ ቀውስ በማይፈጥርበት፣ ብዙ ኪሳራ በማያደርስ መንገድ ማንቀሳቀስ መቻል የአመራሩን ጥበብ ይጠይቃል። እና በሰከነና በተረጋጋ መንገድ ሕዝብና መንግስት እየተናበቡ ተባብረው እየሰሩ ሊያስኬዱት እንደሚችሉ ሙሉ እምነት አለኝ፤ ስለዚህ ለውጡ ወደፊት ይቀጥላል እንጂ ወደኋላ የሚመለስበት ምክንያት አይኖረውም።

ዘመን፡-ለውጡ ወደኋላ እንዳይመለስ ስጋት የሚሆኑት በአንዳንድ ዩኒቨርስቲዎችና በሌሎች አካባቢዎች የሚታዩ ችግሮች ናቸው፤ ለምሳሌ በምዕራብ ኦሮሚያ አካባቢ የሚታየው የሕዝብ መፈናቀልን ጨምሮ ሌሎች ጉዳዮችም አሉ፤ የሕዝቡ ስጋት ትክክል አይደለም ብለው ያምናሉ?

ዶክተር አምባቸው፡- እንዳልሽው ወለጋ አካባቢ ችግሮች አሉ፤ በርቀት የምሰማው ቢሆንም የተለያዩ እንቅስቃሴዎች አሉ፤ የፖለቲካ ትኩሳት የሚታይባቸው አይነት እንቅስቃሴዎች ናቸው፤ እንዲሁም በየዩኒቨርስቲው ሁከትና ብጥብጥ እንዲነሳ ተልዕኮ ይዘው የሚገቡና በገንዘብ ይደገፋሉ የሚባሉ ወገኖች እንዳሉ እሰማለሁ። እነዚህ እንግዲህ ቀደም ሲል ለማንሳት እንደሞከርኩት የለውጡ ፈተናዎች ናቸው ተብለው ከሚጠበቁት መካከል የሚካተቱ ናቸው። ተማሪዎች ገና ታዳጊ ወጣቶች ከመሆናቸው ጋር ተያይዞ የእነሱን አቅምና ስሜት መጠቀም የሚፈልግ ኃይል ሊኖር ይችላል። ከመረጋጋት ይልቅ በስሜት መነዳትም አይነት ሁኔታ ሊኖር ይችላል። ለተለያዩ ቅስቀሳዎች በቀላሉ ሰለባ ከመሆናቸው በተጨማሪ ለተለያዩ ችግሮችም ተጋላጭ ናቸው። ብዙ ጊዜ የፖለቲካ ሴራ ይዘው ሰላማዊ እንቅስቃሴ ውስጥ የሚገቡ ኃይሎች ታዳጊ ወጣቱን የመጠቀም ፍላጎታቸው ከፍተኛ ነው። ይህን ጉዳይ ድርጅትም ሆነ መንግስት አስቀድሞ አውቆት እርምጃ የመውሰድ እንቅስቃሴም ጀምሮ ነበር፤ ችግሩ ቢታይም ለውጡን ወደኋላ የመቀልበስ ኃይል አለው ተብሎ አይታመንም። እየተስተካከለ የሚሄድ ከመሆኑም በላይ አሁን የሚታዩትም ጊዜያዊ ችግሮች ናቸው ለዚህ ደግሞ ተማሪዎች ራሳቸውና የተማሪ ወላጆች እንዲሁም መላ ማህበረሰቡ ጉዳዩን በንቃት ሊከታተለው ይገባል። ዩኒቨርስቲዎችን ኢላማ የሚያደርግ ኃይል አለ ካልን ሰላማቸውን መጠበቅና በንቃት መከታተል ተገቢና ትልቅ መፍትሄም ነው። በዚህ ጉዳይ መምህራን፣ ተማሪዎችና ሰራተኞች የመጀመሪያውን ድርሻ ይወስዳሉ፤ ከዚህ በተጨማሪ ዩኒቨርስቲዎች በሚገኙባቸው ከተማዎች የሚኖረው ሕዝብም ትልቅ ሚና ይኖረዋል፤ ቀዳዳዎቹን መድፈን ያለብን ተባብረን ነው፤ ለዚህም ነው ለውጡን ሕዝብ እውን ስላደረገው ይቀጥላል ብለን የምንናገረው። ሕዝብ የሚደግፈውን ነገር ማንም ሊያደናቅፈው አይችልም። ይሁንና ረብሻዎችና ሁከቶች ለጊዜውም ቢሆን መከሰታቸው አይቀርም፤ በማንኛውም የለውጥ ሂደት (ሽግግር) ጊዜ እንዲህ አይነቱ ችግር የሚያጋጥም ነው። እንዲያውም ይህ ለውጥ የታዳጊ አገር ለውጥ በመሆኑ ብዙ ትኩረት አላገኘም እንጂ ሰላማዊ በመሆኑ ሽግግሩ በብዙ ሊነገርለት የሚገባ ጉዳይ ነው፤ ያለብዙ ውድመትና ቀውስ የመጣ ለውጥ ነው፤ ይህ በጣም ትልቅ ጉዳይ ሲሆን የሕዝቡንም ስልጣኔ የሚያሳይ ነው። በክፉም ቢሆን በደግ በኢህአዴግ ውስጥም ስልጣኔ የተንጸባረቀበት ነው ብለን ልንወስደው የምንችለው ነው። ከውይይት ያለፈ ሌላ ነገር አለመፈጸሙ በራሱ ሊደነቅ የሚገባ ጉዳይ ነው።

ዘመን፡- ወደ ለውጡ ከመግባታችሁ በፊት በኢህአዴግ እህት ድርጅቶች መካከል ከፍተኛ መጠራጠር ነበር፤ ይህን ችግር ለመፍታት በማሰብም ለተከታታይ 17 ቀናት ጥልቅ ውይይት አካሂዳችሁ ‹‹አንድነታችንን አጠናክረናል›› የሚል መግለጫ ማውጣታችሁ ይታወሳል። ይሁንና ጉባኤውን አጠናቃችሁ ከወጣችሁ በኋላም የእርስ በእርስ መጠራጠር ይታያል፤ በዚህ ላይ ምን አስተያየት አለዎት? ዶክተር አምባቸው፡- የነበረው የውስጠ ድርጅት ግምገማ ሂደቱና ውይይቱ የፈጠራቸው ነገሮች አሉ። በእርግጥ ውይይቱ ያመጣው ውጤት በጋራ የምናውቀው ነው። እንዲያም ሆኖ በድርጅቶች መካከል ያለው መጠራጠር ጨርሶ እንዳልተቀረፈና በጋራ የመስራቱ ጉዳይ በበቂ መጠን እንዳልዳበረ የሚያሳዩ ምልክቶች አሉ። ስለዚህ ወደፊት በድርጅቱ ባህል መሰረት መውጣት ያለበት ችግር ወጥቶ እንዴት እንደሚፈታ የጋራ ስምምነት ላይ ተደርሶበት መፈታት አለበት፤ እንዲህ እንደሚታየው አይነት መፈራገጥ እያለ መቀጠል አንችልም። አንድ አገር መምራት የሚችል አንድ ወጥ የአመራር ሐሳብ ያለው ድርጅት በዚህ መንገድ ሊሆን አይችልምና መፍትሄ ይኖረዋል። ልዩነቶቹም እየጠበቡ በጋራ መስራት የሚያስችሉ ጠንካራ ትስስሮች እና መተማመኖች ይፈጠራሉ ብለን እናምናለን።

ዘመን፡-በቀድሞው ብአዴን/አዴፓ እና በህወሃት መካከል የእርስ በእርስ ጥርጣሬ እያየለ በመምጣቱ በሁለቱ ክልሎች መካከል ጦርነት ይነሳል የሚያሰኝ ሁኔታ አለ፤ ይህ ከምን የመነጨ ነው? እንዴትስ ነው መፈታት ያለበት?

ዶክተር አምባቸው፡- በአማራ እና በትግራይ መካከል ያለው የጦርነት ዝግጅት በኛ በኩል የለም ብለን ነው የምናምነው፤ አንዱ ሌላውን ጥፋተኛ የማድረጉ አካሄድና በማህበራዊ ሚዲያ የሚናፈሱ ነገሮች አሉ። በግምገማችንም ከእነዚህ መረጃዎች በመነሳት ውይይት ያደረግንባቸው አጋጣሚዎች አሉ፤ እነዚህ ነገሮች እንደማይጠቅሙ እናምናለን። እንዲህ አይነት ዝግጅቶችም አንዱ ሌላውን ላላሰበው ነገር የሚያነሳሱ ሊሆኑም ይችላሉ። በጦርነት የሚፈታ ችግር የለም፤ በጉልበት፣ አንዱ ሌላውን በማፈን፣ በማውደም ብሎም በመግደል የሆነ ነገር ለሆነ ጊዜ አፍኖ ማቆየት ይቻል ይሆናል። ከዚያ ባሻገር ችግሩን ከመሰረቱ ሊፈታው አይችልም። ስለዚህ ብቸኛውና የሰለጠነው መፍትሄ መወያየትና ችግሮቹን በጋራ እንዲሁም በህግ አግባብ መፍታት ነው። ሁሉም ሕዝብ የሚደሰትበትና የሚረካበትን መፍትሄ ማምጣት ነው። ስለዚህ እስካሁን ድረስ በተጨባጭ የማውቀው የጦርነት ዝግጅት የለም። ድርጅቶቻችንም በጋራ የሚሆኑበትን አጥር ገምግመው ለጦርነት እየተዘጋጀ ነው የሚል መረጃ የላቸውም፤ በሁሉም በኩል ያለው ለሰላም እንሰራለን የሚል ነው። በሌላ በኩል ግን በአዋሳኝ አካባቢ ያሉ የህብረተሰብ ክፍሎች በራሳቸው መንገድ እየተደራጁ ከፀጥታ ኃይሎች ጋር እንዲሁም ከክልል ኃይሎች ጋር የሚፋጠጡባቸው አጋጣሚዎች አሉ። ማንነታችን ይከበር በማለት የሚያነሷቸውን ጥያቄዎች ተከትሎ መፋጠጦች ይታያሉ። ከዚያ ባለፈ ችግሮች መፈታት ያለባቸው የፌዴራል መንግስትም በያዘበት አግባብ፣ በገለልተኛ አካል፣ ታሪካዊ ዳራውን መነሻ በማድረግ፣ የህዝቦችን ማንነትና ፍላጎት መሰረት በማድረግ ነው። ለአገራችን ለሳምንቱ አሊያም ለወራቱ ወይም ደግሞ ለዓመታቱ የሚሆን ሳይሆን ለዘላቂው መፍትሄ የሚሆን ውሳኔ መገኘት አለበት። በመሆኑም እንዲህ አይነት ችግሮች የሚፈቱበትን መንገድ ለማመቻቸት ሲባል የእርቅና የወሰን ጉዳዮችን የሚከታተል ኮሚሽን ማቋቋሚያ አዋጅ በፓርላማ በአብላጫ ድምጽ ጸድቋል። ስለዚህ በዚህ በኩል ሕዝቡም አስተዋጽኦ ማድረግ ያለበት ለሰላሙ ነው። ጦርነት የሚቀሰቅሱ ግለሰቦች ወይም ቡድኖች ሊኖሩ ይችላሉ። ነገር ግን ይህ የአገርንና የሕዝብን ጥቅም የማያስከብር ስለሆነ የማይጠቅም መሆኑን ተገንዝበው ሁሉም ችግሮች በሰላማዊ መንገድ እንዲፈቱ ነው መጣር ያለባቸው። የነቃ አካል ማድረግ ያለበት እንዲህ ነውና። በእኛ በኩል ያለው እምነት አገሩንና ወገኑን የሚወድ ኃይል ሁሉ ይህኛውንም በውይይትና በህጋዊ መንገድ የመፍታትን አቅጣጫ ተከትሎ ነው መግፋት ያለበት የሚል ነው።

ዘመን፡- በአንዳንዶች ዘንድ የሚነገረው አማራና ትግራይ ለጦርነቱ እንዲያመቻቸው ምሽግ እየቆፈሩ ነው የሚል ነው፤ ሕዝቡ ራሱ በጦርነቱ ለመሳተፍ ራሱን ዝግጁ እያደረገ እንደሆነም በመነገር ላይ ነው ያለውና እርስዎ የሕዝቡን ሁኔታ እንዴት ነው የሚገልጹት?

ዶክተር አምባቸው፡- እውነቱን ለመናገር እንዲህ አይነቱን ዝርዝር ለመጠየቅና ምላሽ ለማግኘት ከተፈለገ የመጀመሪያው ተመራጭ እኔ አይደለሁም ማለት እወዳለሁ፤ መሆን የሚገባቸው የየክልሉ ርዕሳነ መስተዳድሮች ናቸው። እኔ በፌዴራል ደረጃ እና በፓርቲው ውስጥ ካለኝ ኃላፊነት እንዲሁም ግንዛቤ አንጻር ስነግርሽ ግን በሕዝብ በኩል እንዲህ አይነት ፍላጎትና ግፊት አለ ብዬ አላምንም። እንደተጠቀሰው አይነት ወሬ፣ ፍላጎትና ግፊት ሊኖር ይችላል። እንደ ሕዝብ ግን የአማራ ሕዝብ እስከማውቀው ድረስ ወደ ጦርነት መግባት አለብን የሚል ፍላጎት ያሳያበት መድረክ የለም። ነጻነታችን ይከበር፣ ጥያቄዎቻችን በሰላማዊና በህጋዊ መንገድ ይፈቱልን የሚሉ ጥያቄዎች ብቻ ናቸው ያሉት፤ ትልቁም ጥያቄ ይኸው ነው። ከዚያ ውጭ ያለው የግለሰቦች ወይም የትንንሽ ቡድኖች ጥያቄ ነው የሚሆነው። በጦርነት ይፈታል ብሎ የሚያምን ካለ በጣም ውስን ነው ብዬ ነው የማምነው። ውይይት ስናደርግ ምሽግ መቆፈር፣ ወታደር ማዘጋጀት ማሰልጠን እንዲሁም ማስታጠቅ የመሳሰሉ ነገሮች አሉ ይባላል የሚለውን አንስተን ተወያይተናል። ከህወሃት አመራሮች ጋርም ተወያይተናል፤ እነሱም በተመሳሳይ መንገድ አማራ ክልል ወታደር እያዘጋጀ ነው፤ የፖሊስና ሌሎች የጸጥታ ኃይሎችን እያሰለጠኑ ነው ብለው የሚያነሱት ነገር አለ። ይህ እንግዲህ ተወያይተን በሁሉም በኩል የሌለ ነገር እንደሆነ ነው እየተስማማን ያለነው። ሆኖም አንዳንዶቹ ለክልሉም ይሁን ለሌላ ዝግጅት የሚመስሉን ነገሮች እንዳሉ የተለመደ መደበኛ የስራ አካል እንደሆኑ ተደርገው የተገለጹም አሉ። ለሁሉም የምንመክረው እና የተስማማነው በጦርነት የምንፈታው ችግር የለም፤ ጦርነት የእኛ ምርጫ አይደለም። እንደ አንድ ድርጅት እየመራን እንደገና ደግሞ በምንመራቸው ክልሎች መካከል እሳት የምንቆሰቁስበት ምክንያት ሊኖር እንደማይገባ በመተማመን ነው ወደስምሪት የተገባው። እንጂ ከዚህ የተለየ ሐሳብ እስካሁን ድረስ በአመራሮቹ ሆነ በድርጅቶቹ በኩል በግልጽ የመጣ ነገር የለም። በአንጻሩ እስካሁንም ምክክሩና ግንኙነቱ እንደተጠበቀ ነው።

ዘመን፡- በድርጅቶች መካከል እንደ ኢህአዴግ ሲታሰብ በተለይ በህወሃት ውስጥ ትልልቅ ስፍራ ነበራቸው የሚባሉ አመራሮች እስካሁንም አልተደመሩም ተብሎ ይነገራልና እርስዎ ይህን እንዴት ይገልጹታል?

ዶክተር አምባቸው፡- እስከማውቀው ድረስ ህወሃት እንደ ድርጅት ከለውጡ ጋር እየሰራ ያለበት ሁኔታ ነው ያለው፤ ለማንኛውም ይህን ጥያቄ ማቅረብ ተገቢ የሚመስለኝ ለህወሃት ነው። ዘመን፡- አሁንም ቢሆን መፍትሄ የሚያሻቸው የከረሩ ጫፎች አሉ፤ ይኸውም የወልቃይትና የራያ ጉዳዮች ናቸው፤ አዴፓ ችግሩን እንደሚፈታው ለሕዝብ ገልጾ እንደነበር ቢታወቅም እስካሁን ምንም አይነት ነገር የለምና መላው ምንድን ነው ይላሉ? ዶክተር አምባቸው፡- የወልቃይትና የራያ ጉዳይ ቀላል ጥያቄ አይደለም፤ ሕዝብም እየሞተ ያለባቸው ጥያቄዎች ናቸው፤ እኒህ ጥያቄዎች ካልተፈቱ ክልሎችም ሰላም አያገኙም፤ አገሪቱም ሰላም አታገኝም የሚል ሐሳብ ይዘናል። እስካሁን ድረስ እያየን እንዳላየን፤ እየሰማን እንዳልሰማን ሆነን ብንገፋው ብንገፋው መፍትሔ ሊመጣ እንዳልቻለ አይተናል። ሆኖም ይህ ነገር መፈታት ያለበትና መያዝም ያለበት በገለልተኛ አካል ነው፤ ምክንያቱም ክልሎቹ እየተገፋፉ ናቸው፤ ሁለቱም ድርጅቶች እንዲሁ እየተገፋፉ ነው። ስለዚህ ለአገር ሰላምና ለህዝቦች ደህንነት እንዲሁም መብት ሲባል የፌዴራል መንግስት ሊገባበት ይገባል ነው ጥያቄው። በዚያ መሰረት ደረጃ በደረጃ ተቋማዊ ባለቤት እንዲኖረው ለማድረግ እየተሰራ ነው ማለት ነው። ስለዚህ የወሰን ጉዳዮችን የሚከታተለው ኮሚሽን መቋቋም የዚያ ውጤት አድርጌ ነው የምወስደው። በክልሎቹ የተለየ ነገር ላይደረግ ይችላል፤ የተለያዩ ውይይቶች እየተስተዋሉ ነው፤ የሃሳብ ልዩነቶችም በስፋት ይታያሉ። ነገሮችን በቀና መንገድ ያለመያዝ ሁኔታዎችም ይስተዋላሉ። ይህ እንግዲህ ቀላል የማይባል ውዝግብ ሊያስነሳ እንደሚችል መገመት አይከብድም፤ ብዙ መወያየትን ይጠይቃል። በቅርቡ የወሰንና ማንነት ጉዳዮችን የተመለከተ ኮሚሽን እንዲቋቋም ሲደረግ የፓርላማውን ውሎ ማስተዋል ይቻላል፤ ተቃውሞ እንደነበር ታይቷል፤ ወደ እርቅና ሰላም የሚያመራ አዋጅ ሲወጣም እንዲሁ ጥርጥሬና ተቃውሞ አለ። በተጨማሪም የማንነት ጥያቄዎች ቀረቡ ወይ አልቀረቡ በቅንነት ከማየት ይልቅ ጥያቄዎቹን የማጥፋፋትና እንዳልነበሩ የመቁጠር ነገሮች በፌዴራል ተቋማትም ጭምር ይታያሉ፤ ይህ ችግሩን ያባብሰዋል እንጂ በምንም ተዓምር ሊፈታው አይችልም። በትልቅ የመንግሥት የኃላፊነት ደረጃ ላይ የተቀመጡ ሰዎች ሚዛኑን ጠብቀው ሊሠሩ ይገባል፤ ሁላችንም ባለንበት ወንበር ላይ ቁጭ ብለን ችግሩን በማጥፋፋት እንዳይነሳ ማድረግ የምንችል ይመስለናል፤ ይህ ግን በፍጹም መፍትሄ ሊሆን አይችልም። ስለተደበቀ ነው ሊገድለንና ሊያጠፋን የመጣ በሽታ እየሆነ ያለው። ጥያቄውን ሕዝቡ በሚያነሳበት ልክ በግልጽ ማንሳት ነው ተገቢ የሚሆነው፤ መፍትሄውንም በጋራ ነው መነጋገር ያለብን እንጂ በማጥፋፋት ሊሆን አይችልም። ይህ አይነቱ በሽታ የሚጠፋ ቢሆንማ ኖሮ እንዲሁም ችግሩ ታፍኖ መቅረት የሚችል ቢሆን ኖሮ እስካሁን ድረስ ብዙ አፈና ተፈጽሞበታል። ሰዎች ተጎሳቁለውበታል፤ ታስረውበታል፤ ተገርፈውበታል። ይህ የሚያስኬድ ቢሆን ኖሮ ይቻል ነበር። አሁንም በመድረክ በማፈን ጥያቄ አልቀረበም፤ ወረቀት አልቀረበም ብሎ በመካድ ችግሩ ሊጠፋ አይችልም። ይልቅስ ለአካባቢውም፣ ለሁለቱም ክልሎችም ሆነ ለአገራችን የባሰ በሽታ የሚያመጣ እንደሆነ ነው በግሌ የምገነዘበው።

ዘመን፡- ይፋዊ የሆነው ለውጥ በግልጽ ከመምጣቱ በፊትና የቀድሞውን ጠቅላይ ሚኒስትር የስልጣን መልቀቂያ ተከትሎ የኢህአዴግ ሊቀመንበር ከመመረጣቸው በፊት የለውጡ ቀንደኛ አራማጆች ናቸው በሚል በስውር የእስር ትዕዛዝ ወጥቶባቸዋል ከተባሉት መካከል እርስዎ አንዱ ነዎትና ይህን እንዴት ይገልጹታል?

ዶክተር አምባቸው፡- በለውጡ ሂደት የአዴፓና የኦዴፓ አመራሮች ጠንካራ ትግል ነበራቸው። ከቀድሞው ጠቅላይ ሚኒስትር ኃይለማርያም ደሳለኝ መልቀቅ በኋላ ደግሞ በተለይም ዶክተር ዐብይ የኢህአዴግ ሊቀመንበር ሆነው እንዲመረጡ በማድረግ በኩል የድምጹን ስሌት ስንመለከተው ደኢህዴንም ያበረከተው አስተዋጽኦ ትልቅ ነበር። ስለዚህ አንዳንድ ጊዜ ሰው ስለሚፈራ ላይናገር ይችላል፤ በመሆኑም የሚናገሩ ሰዎች ብቻ እንደሚታገሉ ተደርጎ ይቆጠራል። ደፍረው የሚናገሩ ሰዎች ብቻ ሐሳብም ተደርጎ ይታያል። ሳይናገርም ግን ሐሳቡን የሚደግፍ ሰው ያለ መሆኑን ያየነው በምርጫው ጭምር ነው። ያልተናገሩ ሰዎች ባይደግፉ ኖሮ ድምጹ ያን ያህል ትልቅ ልዩነት ሊፈጥር አይችልም ነበር።

ስለዚህ ደኢህዴን ከፍተኛ ድጋፍ የሰጠው ለዶክተር ዐብይ ነው። ይህም ለለውጡ ተብሎ ነው ማለት ነው። ከዚያም በኋላ በሚደረጉ እንቅስቃሴዎች አመራርን በመለወጥና በአዲስ መንፈስ በመነሳሳት ደኢህዴን የተጫወተው ሚና ከፍ ያለ ነው። ከሁለቱ ድርጅቶች ጋር አብሮ የመሄድ ትጋቱ የላቀ ነው። በህወሃትም በተመሰሳይ መንገድ ይህንን የሚደግፉ ግለሰቦች እንዳሉ ነው እኛ የምናምነው። ለውጡ በዚህ መንገድ ባይጠናቀቅ የሚታሰሩ ሰዎች ሊኖሩ ይችላሉ ተብሎ ሲነገር ነበር ላልሽው እኛም በወሬ ደረጃ የምንሰማው ነው። በተጨበጠ መንገድ ማረጋጋጫ ይዘን የምናገረው ነገር በበኩሌ የደረሰኝ ነገር የለም፤ የማውቀውም ነገር የለም። ነገር ግን ከነበርንበት ውዝግብና ሂደት አንጻር ሲታይ አይሆንም ብሎ በፍጹም መገመት አይቻልም። ምክንያቱም ከገባንበት አጣብቂኝ አንጻር ለውጡን የሚመሩትና የሚያስተባብሩት ቀንደኞች እነማን ናቸው ተብሎ እርምጃ ላይወሰድ የሚያስችል ምንም አይነት ዋስትና አልነበረም። ስለዚህ እንደ እምነት ወይም እንደግምት የምንገልጸው ነው ሊሆን የሚችለው። በሆኑ ሰዎች ላይ እርምጃ ይወሰድ ነበር ብለን መገመት እንችላለን፤ እዚያ ውስጥ ልኑር አልኑር እርግጠኛ አይደለሁም። ዘመን፡- ኢህአዴግ አለ እንዴ? ዶክተር አምባቸው፡- ኢህአዴግ አለ፤

ዘመን፡- ለዚህ ጥያቄ መነሻ የሆነው በተለይ ከግምገማው በኋላ በኢህአዴግ በኩል የሚታይ ምንም አይነት እንቅስቃሴ ያለ ስለማይመስል ነው፤ አለ የሚሉ ከሆነ መገለጫው ምንድን ነው?

ዶክተር አምባቸው፡- ኢህአዴግ አለ የለም የምንለው እንደሚታወቀው ኢህአዴግ ድሮም ቢሆን የአራት ብሄራዊ ድርጅቶች ግንባር ነው፤ እነዚህ አራት ብሄራዊ ድርጅቶች የፈጠሩት የጋራ የፖለቲካ መድረክ ነው። የመጨረሻው የኃላፊነት አካል ምክር ቤት ነው፤ ምክር ቤቱ አለ። በቅርቡም ጉባኤውን አካሂዷል፤ ስለዚህ ኢህአዴግ አለ። ኢህአዴግ በምክር ቤት ደረጃ በቋሚ ጽህፈት ቤት የሚመራ ነው። የኢህአዴግ ጽሕፈት ቤት አለ፤ የኢህአዴግ ምክር ቤት ጽህፈት ቤት የሚባል አራት ኪሎ አለ። እዚያ ኃላፊዎች በአዲስ መንገድ ተደራጅተው እየሰሩ ነው ያሉት። በየጊዜውም የኢህዴግ ስራ አስፈጻሚ ይሰበሰባል፤ አሁንም እየሰራ ነው ያለው። በእርግጥ ያጓደላቸው ነገሮች ይኖራሉ። ቀደም ሲል ከነበሩ ተከታታይ ስብሰባዎች እንደተባለው አሁን የሉም። በወቅቱ በተከታታይ ይካሄድ የነበረው ስብሰባ የቀውስ ጊዜ ስለነበር ነው እንጂ መደበኛ ሆኖ አይደለም። አገሪቱ በወቅቱ እየተቃወሰች ነበር። ህዝቦች ደግሞ ብጥብጥ ውስጥ ገብተዋል፤ በሚደረገው ነገር ሁሉ እርካታ አጥተዋል። ከዚህ የተነሳ ጥያቄ እያነሱ ነውና ምን እናድርግ? እንዴትስ እንፍታው? ከመደበኛ ስራ ውጭ ነው እየተገናኘ በተከታታይ ለ17 ቀናት ሲመክርና ሲወያይ የነበረው። በወቅቱ ይደረግ የነበረውም ውይይት ቀላል የሚባል አልነበረም። ውይይቱም ውይይት ብቻ አልነበረም፤ በጣም የከፋና እርስ በእርስ መጎዳዳት የነበረበት እንዲሁም ንትርክ የሞላበት ነበር፤ ስለዚህ ያ መደበኛ የሆነ ግንኙነት ነበር ተብሎ ሊወሰድ አይችልም። አሁን ያለው ደግሞ ከዚያ በተሻለ አንጻራዊ ሰላም ያለበት ሁኔታ ስለሆነ በተለያዩ የአገሪቱ አካባቢዎች የተወሰኑ ግጭቶች፣ ሁከቶች፣ ብጥብጦችና ግድያዎች ቢኖሩም በአንጻራዊነት በመላ አገሪቱ ሰላም ስላለ ወደ መደበኛው አሰራሩ የመግባት አካሄድ በመኖሩ በመደበኛው ጊዜ እየተገናኙ እና የጋራ አቅጣጫዎችን እያስቀመጡ እንዲሁም አመራርም እየሰጡ የሚኬድበት ሁኔታ አለ። ነገር ግን ቀደም ሲል ከነበረው ደግሞ በእህት ድርጅቶች መካከል ያለውና በጣም ተቀራርቦ እንደ አንድ አካል በመስራቱ በኩል የነበረው ጥንካሬ አሁን ላይ በዚያ ደረጃ ነው ያለው ማለት አልችልም። እስካሁን መሻሻል ያለበት ጉዳይ አለ። መጠራጠሩ እስካሁንም እንደቀጠለ ነው። አለመተማመኑ አሁንም ድረስ አለ። ድሮ ‹‹አያደርጉትም›› ብሎ ማሰብም ጭምር ነበር። አሁን ግን ይህ ያለ አይመስለኝም። ስለዚህ የውስጥ አንድነትን በተመለከተ መዳከም የሚመስል ነገር ያለ ይመስለኛል። ይሁን እንጂ ኢህአዴግ የለም ብሎ ለመደምደም የሚያደርስ ምንም መሰረት አይኖርም።

ዘመን፡- በክልሉ እየተንቀሳቀሱ ያሉት ለምሳሌ እንደ አብን አይነት የፖለቲካ ፓርቲዎች ለሚፈጥሩት ውህደት የእርስዎ ሚና ምን ይሆናል?

ዶክተር አምባቸው፡- እንደሚታወቀው በአገራችን የተለያዩ ጥያቄዎች በመኖራቸው ምክንያት የተለያዩ የፖለቲካ ድርጅቶች አሉ። ወደ አማራ ክልልም ሲመጣ በተመሳሳይ ሁኔታ ነው የሚገለጸው። አማራ ተገፋ፤ ተበደለ፤ ጥያቄዎቹ አልተመለሱም፤ የሚሉና ሌሎች ጥያቄዎች በመኖራቸው ምክንያት የተለያዩ ድርጅቶች በተለያዩ ጊዜያት ተፈጥረዋል። በአሁኑ ወቅት የያዝነው ሐሳብ፣ አቋምና አቅጣጫ በአማራ ክልል ሕዝብ ጉዳይ ላይ ‹‹እገባለሁ፤ እሰራለሁ›› ብሎ ከሚንቀሳቀስ ማንኛውም የፖለቲካ ድርጅት ጋር መስራት አለብን፤ በንትርክ ፖለቲካ ህዝብን መጉዳት የለብንም፤ አገርም መጎዳት የለበትም። መልቀቅ ካለበት የፖለቲካ ድርጅቱ ስልጣን ቢለቅ ይመረጣል። መልቀቅ ካለበት ግለሰብ ስልጣን ቢለቅ ይመረጣል። ሕዝብ በፍጹም መሰቃየት የለበትም፤ ለሁላችንም የሚበጀው ተቀራርቦ መስራት ነው። የማይቀራረቡ ከሆነ ማሰብ ያለብን መልቀቅ ነው። በሌላ በኩል ግን ተባብረን የማንሰራው ለምነድን ነው? ከተወያየንና ከተግባባን ነጻ በሆነ ክርክር የምናምን ከሆነ መልካም ነው፤ ምክንያቱም ሕዝብ በሁለት የተለያዩ አቅጣጫዎች ሊጠቀም አይችልም። አንዱ የላቀ ጥቅም የሚያስገኝ አማራጭ ሊኖረው ይችላል፤ አማራጭ ማግኘት የሚቻለው ደግሞ በመወያየት ነው። አንዱ ይህ ነው ሊል ይችላል፤ ሌላው ደግሞ ይህ ነው ሊል ይችላል። ተቀራርቦ ወደ አንድ መምጣት መልካም ነው። ስለዚህ በተቻለ መጠን በሚያግባቡና የጋራ በሚሆኑ ጉዳዮች ላይ ተባብሮ መስራት የተሻለ ነው። ከዚያ በተረፈ ጥቃቅን የሆኑ ጉዳዮችን እየወቀሩ ሕዝብን የጭቅጭቅ አውድማ ማድረግ ይጎዳናል፤ ያለው ድኃ ሕዝብ ነው፤ የምንቀልደው ደግሞ በድኃ ሕዝብ ሕይወት ላይ ነው፤ እና ‹‹የፖለቲካ ጨዋታችን ልኩን መያዝ መቻል አለበት›› ተባብረን መስራት አለብን ነው የምለው። ስለዚህ ከአብንም ይሁን ከሌሎች የአማራን ክልልና የአማራን ሕዝብ ወክለው ከሚንቀሳቀሱ ድርጅቶች ጋር ድርጅታችን አዴፓ ተባብሮ ለመስራት ዝግጁ ነው። ለማንኛውም የአማራን ሕዝብ እንወክላለን የሚሉ ድርጅቶች ሁሉ የአማራን ሕዝብ ከሌሎች ሳይጣላ፣ ጥቅሞቹና ጥያቄዎቹ እንዲፈቱ በማድረግ በኩል ተባብሮ መስራት ይችላል። ነገር ግን የሰው ተፈጥሮአዊ ባህሪ ስለሆነ በየፖለቲካ ድርጅቱ ውስጥ ያለው አመራር የየሰው ባህሪ ይለያያል። ዘረኝነት፣ ሴረኝነትና ግለኝነትን ጨምሮ ሌሎች ምክንያቶች ሊኖሩ ይችላሉ። እና በተለያዩ ምክንያቶች ፖለቲካው የሰው ባህሪን እያንጸባረቀ የሚሄድበት ነገር ሊፈጠርና ሊያጋጥም ይችላል። ግን በሰከነ መንገድ ካየነው ለሕዝቡና ለክልሉ ብሎም ለአገሪቱ ከሆነ የምናስበው ያን ያህል ወደ ጭቅጭቅ ሊያመራ የሚያስችል ነገር አይኖርም፤ ካልተግባባን ለሌላ ጊዜ ልናቆየውና ልንወያይበት እንችላለን። በሚያግባቡን ጉዳዮች ላይ አብረን መስራት እንችላለን፤ በሌላ በኩል ደግሞ የማያግባባን ነገር ካለ ህግ አለ፤ በዚያ ህግ መሰረት ይዳኛል። ወደ ሕዝብ ቀርቦ መለየትና መዳኘት ያለበት ልዩነት ካለ ደግሞ እንደ ምርጫ አይነት ተቆጥሮ እንዲለይ ተደርጎ ውሳኔ የሚሰጥበት ይሆናል ማለት ነው። ጠቅለል ባለ መንገድ ግን ተባብረን መስራት የምንችልባቸው ሁኔታዎች በጣም ሰፊ ናቸው፤ ተባብረን መስራት ይገባናል፤ ግዴታችንም ነው እንጂ እየተነታረክን ይህን ድኃ ሕዝብ የበለጠ ማጎሳቀልና ለችግር ማጋለጥ አይኖርብንም የሚል እምነት ነው በእኛ በኩል ያለው፤ተባብረን ለመስራት ዝግጁ ነን። ባለፈውም ወደ አሜሪካ ጉዞ ባደረግንበት ወቅትም በፖለቲካ ድርጅትነት የተቋቋሙ፣. በአክቲቪስተንት የተደራጁ፣ በሲቪክ ማህበራትም የተደራጁ እንዲሁም በሌላም መልክ ተደራጅተው የሚንቀሳቀሱና የክልሉን የፖለቲካ፣ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ጉዳዮችን እንደግፋለን፣ እንወክላለን ከሚሉ ሁሉ ጋር ምክክርና ውይይት አካሂደናል። ልንተባበርበት በምንችለው ሁሉ ለመተባበር ዝግጁዎች ነን። አንዱ የሚሰራውን ሌላው እያጠፋ ዜሮ ሊያደርግ በሚችለው ሁኔታ ውስጥ አንግባ። ተደምረን መልካም የምንሆንበትን አቅጣጫ መከተል ወሳኝ ነው። ጉዳዩ የግለሰቦች የስልጣንም የፓርቲዎች የፖለቲካ ጉዳይም አይደለም። ሊያሳስበን የሚገባው የክልሉና የአገሪቱ ህዝቦች ደህንነት፣ ሰላም፣ ሰርቶ መኖርና ከድህነት የመላቀቅ ጉዳይ ነውና ተመካክረን ተግባብተን መጥተናል። አገር ውስጥም ለምሳሌ የአብን አመራሮች ከአዴፓ ሊቀመንበር ጋር በመስራት ጉዳይ ላይ ምክክር አድርገዋል። ከዚያ በተጨማሪ ከአብን፣ ከግንቦት ሰባትና ከሌሎችም ጋር ባህርዳር ላይ ምክክር አድርገናል። ከቅማንት ኮሚቴ ተወካዮችም፣ ከአገው ሕዝብ ድርጅት እና ሌሎችም የተሳተፉባቸው የጋራ የምክክር መድረክ ሁላችንም በተገኘንበት ተካሂዷል። ስለዚህ እነዚህ ነገሮች እያሳዩን ያሉት በክልሉ ጉዳይ ላይ በጋራ እንስራ፤ ተደምረን መፍትሄ ለማምጣት እንሞክር፤ በሚያለያዩን ነገሮች ላይ ደግሞ ስርዓቱን ተከትለን ልዩነቶቻችንን ማራመድ እንችላለን። ከዚህ በፊት እንደነበረው የእልህና የንትርክ ነገር ሕዝቡን እየጎዳ ነው። በጣም የመጨረሻ ተጎጂ እየሆነ ያለው ሕዝቡ ነው። ስለዚህ ኃላፊነት በጎደለው መንገድ ሕዝቡን ለአደጋ ማጋለጥ የለብንም የሚለው የጋራ አቅጣጫ ሆኗል።

ዘመን፡- በቅርቡ ወደ አሜሪካ በመጓዝ በተለያዩ ግዛቶች ከአማራ ተወላጆች ጋር ያካሄዳችሁትን ውይይት እንዴት ይገልጹታል?

ዶክተር አምባቸው፡- አሜሪካ ያካሄድናቸው ውይይቶች በተለያዩ አምስት ግዛቶች የተካሄዱ ናቸው፤ ግዛቶቹ አምስት ይሁኑ እንጂ በአንድ ከተማ ላይ ተደራራቢ መድረኮችም ነበሩ፤ ከፖለቲካ ፓርቲዎች፣ ከሲቪክ ማህበራት፣ ከአክቲቪስቶች፣ ከባለሀብቶች እንዲሁም ከሙያተኞች ጋር የተካሄዱ ውይይቶች በጣም አጥጋቢ ነበሩ። ከምንም በላይ ለውጡ ሰውን ስላስደሰተው እንደደረስንም የነበረው አቀባበል መልካም ነበር። በእርግጥ የተለያዩ ጥያቄዎች ከተሳታፊው ይነሱ ነበር፤ በጥያቄዎችም ሕዝቡ ሊያዋክበንና ሊወጥረን ሞክሯል፤ ጥያቄዎቹን በተረጋጋ መንገድ ለመመለስና መረጃ ለመስጠት ሞክረናል። አንዳንዶቹ ደግሞ የቤት ስራ መሆናቸውን እያስረዳን በጋራ የምንሰራቸው መሆናቸውን እየገለጽን አብረን እንስራ የሚል መልዕክት እያስተላለፍን ነው የመጣነው። እናም ጉዟችን በጣም የተሳካና ለወደፊቱ ስራ በጣም ጥሩ መነሻ እንደሆነ ነው ያየነው፤ ከጨረስን በኋላም በጋራ ቁጭ ብለን ገምግመነዋል። ከውይይቱ ብዙ ነገር ተምረናል፤ ውጭ ያለው ኢትዮጵያዊ በተለይ ደግሞ የአማራ ተወላጅ ለአገሩ ያለው አስተሳሰብ ምን እንደሆነም የተማርንበት ነው። አገር ውስጥ ካለው ጋር ያለው ልዩነትና ፍላጎቱ ምን እንደሆነም ለማወቅ ጥረት አድርገናል። በሌላ በኩል ወደአገሩ መጥቶ ድጋፍ ለማድረግ ጉጉት እንዳለው ማስተዋል ችለናል። ውይይቱ የነበረውም የመማር ማስተማር ያህል፤ የመቀበል ጭምር ነውና መልካም የሚባል ነው።

ዘመን፡- በአሁኑ ወቅት የጠቅላይ ሚኒስትሩ የመሰረተ ልማትና የከተማ ልማት አማካሪ ሚኒስትር ሆነው መሾምዎ ይታወቃልና በዘርፉ ያለውን ችግር ለማቃለልና መፍትሄ ለማምጣት ዝግጁነትዎ ምን ይመስላል?

ዶክተር አምባቸው፡- እርግጥ ነው የመሰረት ልማትም ሆነ የከተማ ልማት ስራ ሰፊ ነው፤ ነገር ግን የየራሳቸው ባለቤት አላቸው። የኔ ድርሻ የሚመስለኝ መሰረተ ልማትና የከተማ ልማት ጉዳዮችን በተመለከተ ከባለቤቶቻቸው እየዘለሉ ወደ ጠቅላይ ሚኒስትሩ የሚመጡ ጉዳዮችን ጠቅላይ ሚኒስትሩ ውሳኔ ለመወሰን በሚያመቻቸው አግባብ ስጠየቅ ማማከር ነው። ስለዚህ የሚጠበቅብኝን የቴክኒክም ይሁን ሌሎች ድጋፎችን በተመለከተ ጠቅላይ ሚኒስትሩን የማማከር ስራ ነው የምሰራው። የመሰረተ ልማትና የከተማ ልማት ጉዳይ እንደተባለውም በጣም ሰፊ ነው። የኢንዱስትራላይዜሽን መሰረት ነው፤ የዚያኑ ያህል ደግሞ ብዙ ችግሮችም ያሉበት ዘርፍ ነው። የትኛውም ታዳጊ አገር በመሰረተ ልማት ሳይለማ ወደየትኛውም ኢንዱስትራላይዜሽን መሸጋገር ፈጽሞ አይችልም። ከተማነትን በሰፊው ሳያስፋፉ ከተሞች ለምርትና ለግብይት፣ ለነዋሪዎቻቸው የሚመቹ እንዲሁም ለቱሪዝም የሚመቹ የሰላም ከተሞች ሳይሆኑ ኢንዱስትራላይዜሽንን ማስፋፋት አይቻልም። ስራዎቹ ሰፊ የተናጠል ባለቤት አላቸው፤ ትልቅ የአመራር ትኩረት ይፈልጋሉ፤ የጠቅላይ ሚኒስትሩን የአመራር ትኩረት ይፈልጋሉ፤ በእኔ በኩልም የሚጠበቅብኝን ድጋፍ ማድረግ ነው።

ዘመን፡- ለውጡን ተከትሎ በተደረገው የስልጣን ሽግሽግ በብዙዎች ዘንድ እርስዎ ለትልቅ ኃላፊነት ሲጠበቁ ነበር፤ በመሃል ደግሞ ድምጽዎ ጠፍቶ ከቆዩ በኋላ ነው አሁን ወዳሉበት ስፍራ ብቅ ያሉት፤ እዚህ ላይ ምን አስተያየት አለዎት?

ዶክተር አምባቸው፡- አዎ! ጉባኤ ካካሄድን በኋላ የተፈጠረ ስምሪትን በፌዴራልም በክልልም መንግስትን መልሶ የማደራጀት ስራው የፈጠረው ጉዳይ ነው። በዚያ ሂደት ውስጥ ደግሞ እኔ ሌላ ቦታ ልመደብ ታስቤ ስለነበር የካቢኔ አደረጃጀት ሲፈጠር ከካቢኔ ውጭ ተደርጌያሁ። ልመደብ ታስቦ የነበረው በኢፌዴሪ ፕሬዚዳንትነት ስለነበር ከካቢኔው ስቀር ሰው ደግሞ ጥያቄ አነሳ፤ እንደገና ደግሞ የታሰበው ‹‹በፕሬዚዳንትነት ነው›› ሲባል ‹‹ይህማ ሊሆን አይችልም›› የሚል አመለካከት በብዙ መንገድ ተገለጸ። በማህበራዊ ሚዲያም ሰፊ ዘመቻ ነበር፤ እኔንም የሚያናግሩኝ ሰዎች በርካታ ነበሩ። በአካል ሊያገኙኝ ያልቻሉ ሰዎች ደግሞ በስልክ ያናግሩኝ ነበር። በዚህ አይነት ሁኔታ ማስተናገድ እስከማልችልበት አይነት ሁኔታ ነበር የተፈጠረው። ጉዳዩን በጥቅሉ ሳየው ሕዝብ የማይፈልገውና ከሕዝብ ጋር የሚያጋጭ ከሆነ ‹‹ለምን አንተወውም›› በማለት በአመራር አባላት መካከል ውይይት አድርገን የፕሬዚዳንትነቱን

ቦታ ተውነው፤ ዋናው ይቅር ያልንበት ምክንያት በስምሪቱ ሕዝቡ አልስማማ በማለቱ ነው። ሕዝብ በፖለቲካ ተሳትፎዬ እንድቀጥል በመፈለጉ ይመስለኛል። የፕሬዚዳንትነት ኃላፊነት ትልቅ ስፍራ እንደሆነ ቢያምኑም በሌላ ሰው ይሸፈናል የሚል እምነት ይዘው ይመስለኛል። እንዲያውም በአንዳንድ ሰዎች ውስጥ ‹‹ይህ ሰው በተገኘው ባዶ ቦታ ሁሉ እንዲገባ የሚታጨው ለምንድን ነው›› ሲሉ ቅሬታ የፈጠረባቸው አካላት መኖራቸውን አውቃለሁ። እናም እነዚህ ነገሮች ጉዳትም ነበረባቸው ባይ ነኝ። አንዳንድ የማህበራዊ ሚዲያ ተሳታፊዎች አዎንታዊ አተያይ ያላቸው ቢሆኑም፤ አሉታዊ የሆነ አተያይ ያላቸው መኖራውም እሙን ነው። ክብር የሚነኩ ነገሮችም ነበሩ። ምክንያቱም በትግሉ ሂደት የተደሰቱ እንዳሉ ሁሉ የተቀየሙም በመኖራቸው አጋጣሚውን ለሌላ ሊጠቀሙበት እንደሞከሩ አስባለሁ። ለሁሉም ግን ይደረጉ የነበሩ ዘመቻዎች ከቁጥጥሬ ውጭ በመሆናቸው ለማስቆም አልቻልኩም። የት ማስቆም እንዳለብኝ ባለመቻሌም ግራ ገብቶኝ በወቅቱ ላልተገባ ውዝግብ አጋልጦኝ ነበር። ለዚያም ነው እልም ጥፍት ያልኩት። ለማንኛውም አብዛኛው ሰው ለእኔ ያለው አተያይ በጣም አዎንታዊ ነው። የሰውን ሁኔታ ስገምት ከገመትኩት በላይ ነው የሆነብኝ። በመሆኑም ለሕዝብ ፍላጎት ስልም የፕሬዚዳንትነቱን ጉዳይ ትቼ ፖለቲካዊ ተሳትፎ ላይ ለማተኮር የበኩሌን በማበርከት ላይ እገኛለሁ።

ለሕዝብ የሚተላለፍ መልዕክት

መልዕክቱን ጉዳዩን መመለስ የተገባቸው ሰዎች ቢገልጹት ይመረጣል የሚል እምነት አለኝ። ሌሎችንም የልማትና የመልካም አስተዳደር ጉዳይ በተመለከተ በተመሳሳይ መንገድ የሚመለከታቸው አካላት መረጃውን ቢሰጡ የተሻለ ነው ብዬ አምናለሁ። እኔ አንደ አንድ የአዴፓ/ኢህአዴግ ፖለቲካ አባል በመሆኔ፤ እዚህ ደግሞ ባለሁበት የማማከር ኃላፊነት ላይ የተመሰረተ መልዕክት ለማስተላለፍ በሚያስችል ላይ ቢወሰን ይመረጥ ነበር። በተረፈ ግን በጋራ በመስራት አገራችንን መለወጥና ለራሳችን ኑሮ ምቹ የሆነች አገር ለማድረግ ተባብረን እንስራ፣ ለሰላምም ቅድሚያ እንስጥ። ሁላችንም ለሰላም ትልቁን አስተዋጽኦ ማበርከት እንድንችልና አገራችንን በጋራ በመገንባት ዜጎቿ ተደስተው የሚኖሩባት አገር እንድትሆን ነው የምፈልገው። አገራችን ታዳጊ እንደመሆኗ ለሚያጋጥሟት ችግሮች መፍትሄ አፈላላጊ በመሆን ልባችንን አስፍተን ዴሞክራሲያዊ ስርዓት ግንባታ ላይ የበኩላችንን እንወጣ የሚለው መልዕክቴ ነው።

ዘመን፡- ለሰጡኝ ማብራሪያ ከልብ አመሰግናለሁ። ዶክተር አምባቸው፡- እኔም አመሰግናለሁ።

ዘመን ጥር 2011 ዓ.ም

አስቴር ኤልያስ