ወርቁ ማሩ
ወንጀለኛው ጁንታ ከውልደቱ ጀምሮ የሰራቸው በርካታ ጥፋቶች እንደነበሩ መረጃዎች ያሳያሉ። ለ27 ዓመታት በስልጣን ላይ በነበረበት ወቅም ህግ ከማውጣት ውጭ ሲመራበት ግን አልታየም። በአንጻሩ ቡድኑ ባደራጀው የአፈና መዋቅር አማካኝነት በርካታ አስነዋሪና የህዝብን ስሜት የጎዱ ተግባራትን ሲፈፅም ኖሯል።
ድርጊቱ ከአቅም በላይ እየሆነ ሲመጣ የህዝቡ ቁጣ እያየለ መጥቶ ማስረከብ የግድ ቢሆንበትም አእውነታውን መቀበል ግን አልሆነለትም። በተለይም ወደስልጣን የመጡት አዲሱ ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ ያሳዩት ጠንከር ያለ የለውጥ አቋም በለመደው ህገወጥነት ሊቀጥል እንደማይችል በአግባቡ እንዲረዳ አድርጎታል።
በዚህ የተለሳም ከለውጡ ማግስት ጀምሮ ለውጡን ለማጨናገፍ ያልፈነቀለው ድንጋይ የለም። ለዚህም እንደ አንድ ስልት የተጠቀመው ሀገሪቷን በነውጥ ማተራመስ ነበር። በተለያዩ ጊዜያት አንዴ በሽምግልና፣ ሌላ ጊዜ በምክር ሥርዓት እንዲይዝ ቢጠየቅም አሻፈረኝ ብሏል።
ይባስ ብሎ የመንግስትን ትእግስት እንደፍራቻ በመውሰድ የጥፋት መንገዱን አጠናክሮ መቀጠሉ ይታወሳል። በመጨረሻም የማይነካውን የሀገር መከላከያ ሰራዊት በማጥቃት ቀዩን መስመር ተሻግሮ የመቀበሪያ ጉድጓዱን ቆፍሯል። የመጨረሻ ሥርዓተ ቀብሩን እየተጠባበቀ ይገኛል።
ቡድኑ በሀገርና በህዝብ ላይ ያደረሰው ጥፋት፣ ጥፋቱ የፈጠረው ቁስል ቀላል የሚባል ባለመሆኑ የቡድኑ አባላት ታድነው ለህግ መቅረባቸው አይቀርም። እኛም ቡድኑ እስካሁን የፈፀማቸው ጥፋቶችና ህገወጥ ተግባራት እንዴት ይታያሉ ስንል የህግ ባለሙያ አነጋገርን። እንግዳችን አቶ ውብሸት ሙላት ይባላሉ። የመጀመርያ ዲግሪያቸውን በህግ፣ ሁለተኛ ዲግሪያቸውን ደግሞ በቢዝነስ ማኔጅመንት ሰርተዋል። በአሁን ወቅት በህግ ባለሙያነት እየሰሩ ይገኛሉ።
አዲስ ዘመን፡– በቅድሚያ በአገራችን በተለይ ከለውጡ ወዲህ የነበረውን የሰላም ሁኔታ እንዴት ያዩታል?
አቶ ውብሸት፡– ባለፉት ሁለት ዓመት ከመንፈቅ የነበረው የሀገሪቱ የሰላም ሁኔታ ሀገሪቱን የፈተነ ነበር ማለት ይቻላል። ነገር ግን ይህ የፈተና ሁኔታ ሀገሪቱን ወደ ጥፋት ሳይወስዳት አሁን ላይ መልክ እየያዘ መጥቷል። በተለይ ከ2010 ዓ.ም አጋማሽ ጀምሮ ሀገሪቱ የነበረችበት ሁኔታ አዲስ ምዕራፍ የጀመረበት ወቅት ነው።
ቀደም ባለው ጊዜ ሀገሪቱን በዋናነት ተቆጣጥሮ የነበረው ህወሓት መራሹ የኢህአዴግ መንግስት በአጠቃላይ በሀገሪቱ ላይ ይፈፅም በነበረው አፈናና ጭቆና የተነሳ በርካታ ተቃውሞዎች ነበሩ። 2010 ዓ.ም የዛ የችግር ጊዜ ማጠቃለያ ያገኘበት ወይም የተደመደመበት ወቅት ነበር። ይህም በእጅ አዙር አራት ኪሎን ተቆጣጥሮ የነበረው ወንጀለኛ ጁንታ ከአራት ኪሎ የመባበሩ እውነታ ነው።
ከዚያ በኋላ ግን ቡድኑ አርፎ አልተቀመጠም። ወደ በጥባጭነት፣ ወደ አገር አፍራሽነት የተቀየረበት ሂደት ነበር። ስለዚህ እስካሁን ድረስ የነበረው ፈታኙ ሁኔታ ላለፉት 27 ዓመታት መንግስትን ብቻ ሳይሆን ሁሉንም ተቋማት ተቆጣጥሮ እና በትግል ወቅት የነበረውን ልምድ ጨምሮ ሀገሪቱን ለማተራመስ ወይም የብጥብጥ ማዕከል ለማድረግ በሰፊው የሰራበት ወቅት ነበር። በዚህ የተነሳ ሁላችንም እንደምናውቀው በህዝብ እና በሀገር ላይ በርካታ ጉዳቶች ደርሰዋል። ያንን ደግሞ መንግስት ሙሉ ለሙሉ ለመቆጣጠር የተቸገረበት ሁኔታ ነበር። በዚህ የተነሳ እነዚህ ጊዜያት አስቸጋሪና ፈታኝ ነበሩ ማለት ይቻላል።
አዲስ ዘመን፡– በዚህ ወቅት በመንግስት በኩል ህግን ለማስከበር የነበረው ተግዳሮት እንዴት ይገለጻል ?
አቶ ውብሸት፡– ባለፉት ሁለትና ከዚያ በላይ በሆኑ ወቅቶች ህዝቡ በየጊዜው ሮሮና ቁጣ ሲያሰማ ነበር። ይህ ቁጣ ደግሞ የሚጠበቅ ነበር። በሌላም በኩል ወቅቱ መንግስትም አጣብቂኝ ውስጥ የገባበትና በከፍተኛ ሁኔታ የተፈተነበት ነበር።
በዚህ ጊዜ በአንድ በኩል ህዝቡ የተለያዩ ችግሮች አጋጥመውታል። መፈናቀል፤ መገደል፤ ጠቅላይ ሚኒስት ሩም እንደተናገሩት 113 የሚደርሱ ግጭቶች ተከስተዋል። በነዚህ ግጭቶች አማካኝነትም ብዙ የሰው ህይወት ጠፍቷል፤ ብዙ ንብረት ወድሟል፤ ብዙዎች የአካል ጉዳት ደርሶባቸዋል፤ በአጠቃላይ በጣም በርካታ ቀውስ ተከስቷል።
ህብረተሰቡም እነዚህ ሁሉ ችግሮች ሲፈጸሙ ሮሮ ማሰማቱ የሚጠበቅ ነው። መንግስትም ደግሞ ሙሉ በሙሉ ህግ እያስከበርኩ ነው ለማለት የሚያስደፍረው እውነታ አልነበረም። በተጨባጭ ግጭቶቹ እየተከሰቱ ስለነበር። አልቻልኩም እንዳይል ደግሞ ችግሩ ሌላ መልክ ይዞ መምጣቱ የማይቀር ነበር።
መንግስትም ጉዳዩን በጥንቃቄ በመያዝ ህብረተሰቡም በጣም የከፋ ተቃውሞ ሳያሰማ ችግሩ ሚዛኑን ጠብቆ እንዲሄድ ጥልቅ ስራ ሰርቷል። ከዚህ አንጻር ስናየው ጊዜው መንግስትም ህዝብም በከባድ የተፈተኑበት ነበር ማለት ይቻላል።
አዲስ ዘመን፡- በአገራችን ከነበረው የሰላም መደፍረስና የህግ ጥሰት ጀርባ በተደጋጋሚ የሚነሳው ወንጀለኛው የጁንታ ቡድን ነው፤ ለመሆኑ ይህ አካል ሲፈፅም የነበረው የህግ ጥሰት መገለጫዎቹ ምን ነበሩ ?
አቶ ውብሸት፡– በእውነቱ ይህ አካል ምንም ያልፈፀመው ወንጀል የለም። ሌላውን ትተን ካለፉት ሁለትና ሶስት ዓመታት ወዲህ ያለውን ሁኔታ እንኳ ብንመለከት በርካታ ዜጎች እሱ በሰራቸው ሴራዎች ተፈናቅለዋል፤ በርካቶችም ህይወታቸው አጥተዋል፤ ንብረታቸው ወድሟል፣ የአካል መጉደል አጋጥሟቸዋል፤ በአጠቃላይ ሀገሪቷን ለማፍረስ ጣልያን ከሰራው የበለጠ ግፍ ፈጽሟል።
ጣልያን ኢትዮጵያን በወረረበት ወቅት ህዝቡን የመጨቆን እና ኢኮኖሚውን የመበዝበዝ ሁኔታ ነበር። በጁንታው የተፈፀመው ግን የጣልያን ውርስ ያስቀጠለ ብሎም ከዚያም የከፋ ነበር።
ትኩረት ሊሰጠው የሚገባውና የሚገርመኝ አንድ ተቃርኖ አለ። ይህ ተቃርኖ የአድዋ ተቃርኖ ልንለው እንችላለን። አድዋ የኢትዮጵያ ታላቅነት፤ የኢትዮጵያ አሸናፊነት የተገለጸበት ቦታ ነው። አይደለም ለኢትዮጵያ ለመላው ጥቁር ህዝቦችም ከፍተኛ የድል ችቦ፤ የድል ብስራት የተበሰረበት ነው።
እንዳለመታደል ሆኖ ግን ይህ ወንጀለኛው ጁንታ ዋናው ጭንቅላቱ ያለው አድዋ ላይ ነው። አድዋ ላይ የተሸነፈችውን ጣልያን በሙሉ የጣልያን ሃሳብ ያስቀጠለው ይኸው የአድዋው ጁንታ ነው። የተለያዩ ሰዎች ተካተውበት ካልሆነ በስተቀር ይህ ጁንታ የሚባለው ሃይል በዋናነት የአድዋ ቡድን ነው።
ለምሳሌ ጣልያን ከኢትዮጵያ ሲባረር ራሱ የሰራቸውን መሰረተ ልማቶች አላወደመም፤ ጣልያን ሊባረር ሲል በሲቪል የህብረተሰብ ክፍል ውስጥ ሆኖ ውጊያ አልከፈተም። የሃይማኖት ተቋማት ውስጥ ሆኖ ጦርነት አላካሄደም። ሰዎችን እያጋጨ ሲያጋድል አልነበረም። ይገድል የነበረው ግጭት የሚያስነሱና ይታገሉት የነበሩትን ነው። ለምሳሌ አርበኞችን፣ እነግራዚያኒ ላይ ቦምብ የወረወሩትን እነአብረሃም ደቦጭንና ሌሎች እና በርከት ያለ ሰው ገድሏል። ይህ ቡድን ግን ከዚያ በከፋ ሁኔታ አስነዋሪ ድርጊት ይፈጽም ነበር።
በአጠቃላይ ከለውጡ ጊዜ ጀምሮ ይህ ቡድን ያልፈጸመው ወንጀል የለም። በመጨረሻም ያለ የሌለ አቅሙን ተጠቅሞ የኢትዮጵያ የአንድነቷ እና ሉዓላዊነቷ መገለጫ ወኪል በሆነው ሀገር መከላከያ ሰራዊት ላይ ጥቅምት 24 ላይ ጥቃት ፈጸመ። ይህ ደግሞ ሀገሪቱን ሙሉ ለሙሉ ለማፍረስ የመጨረሻው የሃይል እርምጃ ነበር።
አዲስ ዘመን፡- ቡድኑ በመከላከያ ሰራዊት ላይ የወሰደው እምጃ የቡድኑን ሞት አፋጥኖታል የሚሉ አሉ፤ በዚህ ላይ እርሶ ምን ይላሉ ?
አቶ ውብሸት፡- ይህ ተፈጥሮኣዊ ነው። ይህ ማለት አንድ ነገር እየከረረ በሄደ ቁጥር ወይ ይበጠሳል፤ አልያም ሌላው ላይ ጉዳት ያደርሳል። ይህ ቡድን ከአራት ኪሎ ከወጣ በኋላ ያደርሳቸው የነበሩ በርካታ ጥፋቶች አሉ።
እነዚያ ጥፋቶች ደግሞ ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጠነከሩ እና እየጨመሩ ሄደዋል። ለምሳሌ ለውድቀቱ መፋጠን የመጨረሻ ድርጊቱ እንደተጠበቀ ሆኖ አንዱ ምርጫ ማካሄዱ ነው። ይህ ትልቅ ወንጀል ነው።
እንግዲህ ይህ ቡድን ሲፈጠር ጀምሮ ህግ አያከብርም። ህግ ለጁንታው አርጩሜ ወይም መግረፊያ እንጂ የሚተዳደርበት፣ የሚገዛበት ወይም ፍትህ የሚያሰፍንበት መሳርያ ሆኖ አያውቅም።
ህገመንግስቱ ሲጸነስ ጀምሮ ዋና አጋፋሪው የነበረው ይህ ቡድን ነው። ከዚያ ጊዜ ጀምሮም ህገመግስቱ እስከሚጸድቅበት ጊዜ ድረስ ሁሉንም ነገር በቁጥጥሩ ስር አድርጎ ነው ሲሰራ የነበረው። ህገመንግስቱ ከጸደቀ በኋላም በትልቁ ያላከበረውና የጣሰው ራሱ ይኸው ጁንታ ነው። መጨረሻ ላይ በዚህ ህገመንግስት አልገዛም ያለውም ይኸው ቡድን ነው።
ራሱ ዋና ተቆጣጣሪ፣ ራሱ አጋፋሪና አዘጋጅ፤ ራሱ አጽዳቂ ሆኖ ያዘጋጀውን ህገመንግስት ንዷል። ከዚህም ባሻገር በህገ መንግስቱ መሰረት የተቋቋሙ ተቋማት የሚሰጡትንም ውሳኔ አልቀበልም ያለው ራሱ ነው። በአጠቃላይ ህግ የራሱን ጥቅም ለማስጠበቅ የሚጠቀምባት አርጩሜ እንጂ ፍትህ ለማስፈን የሚገለገ ልበት መሳርያ አልነበረም።
በኢፌዴሪ ህገመንግስት የምርጫና የፖለቲካ መብቶችን በተመለከተ ህግ የማውጣት ስልጣን ያለው የፌዴራል መንግስቱ እንደሆነ በግልጽ የተቀመጠ ነው። ይህን ወደጎን ትቶ የምርጫ ህግ አወጣ። የምርጫ ቦርድ አቋቋመ፣ ምርጫ አከናወነ፣ ይህ አንዱ የውድቀቱ ማፋጠኛ ነው።
እኔ ብዙ ሰዎች ሲጠይቁኝ የህወሓት እድሜ ወይ ጳጉሜ ሶስት ያልቃል፤ ወይም መስከረም 25 ያልቃል እላቸው ነበር። ወይ ምርጫ ሲያደርግ፤ አልያም መንግስት ሲመሰርት። ስለዚህ ምርጫ ሲያደርግ መውደቁን አረጋግጧል። ከዚያ የቀረው ነገር በይፋ መወገድ ብቻ ነበር፣ እነሱ ከጫፍ ደርሷ።
በርግጥ ምርጫ እንዳደረገ ህገወጥ ሆኗል። ነገር ግን ወንጀል የፈጸመው ከዚያ በፊትም ጭምር ነው፤ ህግ ሲያወጣ ጭምር ነበር። እዚህ ላይ ግን ልብ ልንል የሚገባው ወንጀል የፈጸሙት የክልሉ ምክር ቤት አባላት ጭምር ናቸው። እንግዲህ ይህም አልበቃው ብሎ ሞቱን ሲያፋጥነው አንድ ወር ባልሞላ ጊዜ ውስጥ መከላከያ ሰራዊት ላይ ያን አሳፋሪ ድርጊት ፈጸመ።
ስለዚህ የፈጸማቸው በርካታ ወንጀሎችና ግፎች የህዝብን ቁጣ እየጨመሩ ሄደዋል። ይህ ደግሞ ህዝቡ በቡድኑ ላይ ያለውን አመለካከት እንዲቀይርና እንዲቆጣ አድርጎታል።
አዲስ ዘመን፡– ህገወጡ ቡድን በመጨረሻ በመከላከያ ሰራዊት ሰሜን እዝ ላይ የወሰደው እርምጃ ከህግ አንጻር እንዴት ይታያል?
አቶ ውብሸት፡– የመከላከያ ሰራዊቱ ላይ ያንን ጥቃት መፈጸሙ የሚስታውሰኝ ነገር አለ፤ ይህ ቡድን ኢትዮጵያን ጠልቶ ትግል ጀመረ፤ ኢትዮጵያን ጠልቶ ሲታገል ኖረ። ስልጣን ይዞም ኢትዮጵያን እንደጠላ ኖረ። ኢትዮጵያን የማፍረስ ፕሮጀክት ነው ሲሰራ የነበረው። የመከፋፈል፤ የመለያየት፣ የመነጣጠል፤ የማጋጨት ወዘተ ፕሮጀክቶችን ነበር ሲሰራ የነበረው።
ከአራት ኪሎ ከለቀቀም በኋላ ያንኑ ጥላቻውን የበለጠ አጠናክሮ ቀጠለ። የመጨረሻ የጥላቻ ቦምቡንም መከላከያ ሰራዊት ላይ ነው የወረወረው። ይህ የርስ በርስ ጦርነት እንዲከፈት ጭምር ለማድረግ ታስቦ የተሰራ ደባ ነበር።
መከላከያ ሰራዊት ላይ አይደለም ጥይት መተኮስና ወድቆ ያገኘኸውን የመከላከያ ሰራዊት ጥይት እንኳ መውሰድ ወንጀል ነው። የመከላከያ ሰራዊቱ ላይ ይህን በማድረጉም የወንጀሉ አይነት ስፍር ቁጥር የሌለው መሆኑን አሳይቷል።
ከዚያም ባለፈ በመከላከያ ሰራዊቱ ላይ የፈፀመው ወንጀል ወደ ጅምላ ጭፍጨፋ /ጄኖሳይድ/ ይሄዳል። ምክንያቱም ድርጊቱን ፈጻሚው የአንድ ብሄር ተወላጆች ናቸው። ድርጊቱ የተፈጸመባቸው ደግሞ የሌላ ብሄር ተወላጆች ናቸው።
ይህ እንግዲህ የመከላከያ ሰራዊቱ ውስጥ ያለው ሃይል ብሄርን መሰረት አድርጎ ማጥፋት ፣ ማውደም ነው የሰሩት። ይህ የሁሉንም ብሄር አባል ማጥፋት ማለት አይደለም። በከፊልም ይሁን፣ በተወሰነ ቁጥርም ይሁን በጥቂቱም ይሁን የሌላ ቡድንን አባላት ማጥፋት ወደ ጅምላ ጭፍጨፋ የሚወስድ ነው። ከሀገር ክህደት እና የሀገሪቱን አንድነት ከማፍረስ በዘለለ ማለት ነው።
በመከላከያ ሰራዊቱ ላይ ለምን እንዲህ አይነት ድርጊት ፈጸሙ ካልን ብዙ ነገሮችን መገመት ይቻላል። ለምሳሌ አቶ ጌታቸው ረዳ ምርጫ ካልተደረገ ከመስከረም ሰላሳ በኋላ የምንተዳደረው በጎሳ መሪዎች ነው ሲል ነበር።
ይህ እንደሶማሌ በጎሳ መሪዎችና በጦር መሪዎች ኢትዮጵያ ትተዳደራለች፤ ትግራይ እንደሶማሌ ላንድ ትሆናለች ማለት ነው። በሌሎች አገራት እውቅና ባይሰጣቸውም እንኳን ራሳችንን ጠብቀን፣ ሰላማዊ ሆነን የራሳችንን መንግስት መስርተን እንቀጥላለን። ሌላውን እናተራምሳለን ማለት ነው።
የሰሜን እዝም እንዲህ የጥፋታቸው ኢላማ የሆነው ይህ እዝ በሰው ሃይልም በሎጅስቲክም ትልቁ በመሆኑ ያንን ማፍረስ ማለት ሀገሪቱን ማፍረስ ማለት ነው የሚል ግምት ስለያዙ ነበር፤ ከዚያም በተጨማሪ ከፍተኛ የሚሊሻ ሰራዊት አስፍረው የነበረው በራያና በጎንደር አካባቢ ነበር።
በሰሜን እስከጎንደር እና ከአላማጣ እስከ ወልዲያ ድረስ መቆጣጠርና ውግያውን አማራ ክልል ውስጥ አድርገው ከዚያ በኋላ ትግራይን ነፃ ማውጣትም የጥፋታቸው እቅድ ነበር።
ጁንታው ግን መልኩን ቀይሮ ያሰቡት ከንቱ ሆኖ ቀረ። ከጥቃቱ በኋላ መከላከያ ሰራዊቱ በማይታመን ፍጥነት እራሱን ዳግም አደራጅቶ ወደፊት መገስገስ ቻለ። በዚህ ጊዜ እየፈፀሙ የሄዱት ነገር እጅግ በጣም አስነዋሪ ነገር ነው።
ማይካድራ እና ሁመራ አካባቢ የተፈፀመው እጅግ በጣም ዘግናኝ ነገር ነው። ሁመራ አካባቢ የነበሩ የአማራ ተወላጆችን ባለሀብቶች ነጥለው ነው የገደሏቸው። ይህ እንግዲህ አሁን የተፈጸመ ነው። እስከዛሬ የነበረውን ታሪካቸውን አያጠቃልልም።
በርግጥ ወደታሪካቸውም ከሄድን ተመሳሳይ ነገር ነው የምናገኘው። ለምሳሌ ወልቃይት አካባቢ ከ1972 ዓ.ም ጀምሮ የተገደለው የህዝብ ቁጥር ብቻውን አንድ ጊዜ ብቻ ሳይሆን ብዙ ጊዜ በጅምላ ጭፍጨፋ የሚያስከስስ ነው።
የጠፋው እና የተሰወረው ህዝብ ቁጥር በንግግር ብቻ ስንገልጸው ስሜት አይሰጥም እንጂ እጅግ በጣም የጭካኔ ስራ ነው። ስለዚህ እነዚህ ቡድኖች በመከላከያ ሰራዊቱ ላይ ያደረሱት ጥቃት በማይካድራና ሁመራ አካባቢ አሁን የፈፀሙት ወንጀል ከባድ ወንጀል ነው።
በሌላም በኩል ውግያ ሲፈጽሙ በጦር ህግ ክልክል የሆኑ ነገሮችን ሲፈጽሙ ነበር። በርግጥ ይህ ከድሮ ከአፈጣጠራቸውም ጊዜ ጀምሮ የሚከተሉት ስልት ነው። በዓለም አቀፍ ደረጃ ጦርነት የራሱ ህግ አለው። ዓለም አቀፍ ህግጋቶችም አሉት። የጄኔቫ እና የሄግ ስምምነቶች አሉ።
በፈረንጆቹ አቆጣጠር 1899 የወጣው የዘሄግ ስምምነት አለ። እነዚህ ህጎች ጦርነት እንዴት መካሄድ እንዳለበት/ሜትድስ ኦፍ ዋር/ ያሳያሉ። በነዚህ ድንጋጌዎችም ሰላማዊ ዜጎችን፣ ንብረትን፣ የጦር ምርከኞችን፣ እና የመሳሰሉትን ማጥቃትን ይከለክላሉ። በ1949 የወጣው የጄኔቫ ስምምነትም ይህንን ይደነግጋል። ከዚያም ባለፈ ይህንን ሁሉ የሚደነግግ አማራጭ ፕሮቶኮሎች አሏቸው።
በነዚህ ህጎች ላይ ከተቀመጡት ጁንታው አንዱንም አላከበረም። ለምሳሌ ሰላማዊ ዜጎች መካከል ሆኖ ጦነርት አይከፈትም። ሰላማዊ ዜጎችን እንደምሽግ ወይም እንደጋሻ መጠቀም ክልክል ነው። የሃይማኖት ተቋማት ውስጥ፣ ቅርሶች ባሉበት አካባቢ ላይ ጦነርት አይደረግም። የጦር ምርኮኛ አይገደልም፣ አይሰቃይም፣ አታስርበውም፣ ወዘተ።
በሌላ በኩል እነዚህ ሰዎች እንደሚሉት ጦርነት ነው እያካሄድን ያለነው ብለዋል። እነሱ ባሉት የሚካሄደው ጦርነት ከሆነ በዓለምአቀፍ ህግ መገዛት ግዴታ ነበረባቸው። የሄግንም ሆነ የጄኔቫን ስምምነቶች ማክበር ነበረባቸው። እዚህ ላይ የተደነገጉት ደግሞ በኢትዮጵያ የወንጀል ህግ ወንጀል ተብለው የተካተቱ ናቸው። ብዙዎቹም በእድሜ ልክ እስራት አልያም በሞት የሚያስቀጡ ናቸው።
ራሳቸው በ1996 ባወጡት የወንጀል ማሻሻያ ህግ አንቀጽ 270 ላይ ይህ በግልጽ ተደንግጓል። ነገር ግን እነዚህን ሁሉ አያከብሩም። ከዚህም ባለፈ ደግሞ ለጦር ዓላማ የማይውሉ መሰረተ ልማቶች ላይ ጉዳት ማድረስ ወንጀል ነው። ለሰላማዊ ዜጎች አገልግሎት የሚሰጡ ተቋማት ላይ ጉዳት ማድረስ ወይም ማፈራረስ እና ማውደም የጦር ወንጀልም ጭምር ነው።
እንግዲህ ይህ ቡድን የፈጸመው እነዚህንና ከዚህ የከፉ ወልጀሎችን ነው። በሰብአዊነት ላይ የተፈፀመ ወንጀል /ክራይም ኤጌይንስት ሂዩማኖቲ/ ነው። ሰብአዊነት ላይ የተፈፀመ ወንጀል ደግሞ የትም አገር ኑር የትም፤ ማንም ይሁን ማንም የሚያስጠይቅ ነው። ስለዚህ እነዚህ ሃይሎች የፈጸሟቸው በአንድ በኩል የጦር ወንጀል ሲሆን፤ በሌላ በኩል ደግሞ የሰብአዊነት ወንጀል ነው ።
አዲስ ዘመን፡– ከዚሁ ጋር ተያይዞ መንግስት የወሰደው ህግ የማስከበር እርምጃ እንዴት አገኙት ?
አቶ ውብሸት፡– መንግስት ከዚህ ውጭ ሌላ አማራጭ ሊኖረው አይችልም። መንግስት ባይፈልግ እንኳ ህዝቡ የሚታገስ አይመስለኝም። መከላከያ ሰራዊቱም ዝም ሊለው አይችልም። መከላከያ ሰራዊቱ በዚያ ደረጃ ተጠቅቶና ተዋርዶ ሊታገስ የሚችልበት ሁኔታ አልነበረም። አማራ ክልል ላይ ጦነርት ተከፍቶ የአማራ ክልል ሚሊሻና ልዩ ሃይል እንዲሁም ህዝቡ ዝም ሊል አይችልም። የዓለም አቀፍ ተቋማትና የሌላው ጩኸት ይህንን ሊያስቆም አይችልም።
በነገራችን ላይ ከግጭት እንጀራቸውን የሚጋግሩ ሃይሎች አሉ። ብዙዎቹ ተቋማት ኮሮጆአቸውን ይዘው የሚዞሩት ግጭት በመፍጠር እንጀራቸውን ለመጋገር ነው። ለምሳሌ ሽምግልና ብሎ ለማስታረቅ፣ መልሶ ለማቋቋም፣ አንዳንዶቹም በሞቱት ሰዎች ስም በርካታ ገንዘብ ለመሰብሰብ ግጭትን ይጠቀማሉ። አሁን እኮ ጦርነቱ ተጠናቋል ከተባለ በኋላ እና ከዚያ በፊት ያለው ይለያያል። ስለዚህ የውጭው ጩኸት የሚታወቅ ነው።
እዚህ ላይ አንዳንዶች በቅንነት የበለጠ ጉዳት ሊፈጠር ይችላል ከሚል ስጋት የሚጮሁ ሊኖሩ ይችላሉ። እነዚህ አካላት አንዳንዶቹ ወንጀለኛው ጁንታ ለ27 ዓመታት ሲነዛ በነበረው የውሸት ፕሮፓጋዳ ፍራቻ አድሮባቸው እውነትም ይህ ሃይል አደጋ ሊያደርስባቸው ይችላል ከሚል ስጋት የሚጮሁ ሊሆኑ ይችላሉ።
ጁንታው በውሸት ራሱን አግዝፎ ከመኖሩ አንጻር እንዲህ አይነት አስተያየት ሊያጋጥም ይችላል ። ለ27 ዓመታት በየሚዲያዎቹ ጀግና ነኝ፣ ደርግን የገረሰስኩት እኔ ነኝ፤ ወዘተ እያለ ሲዘፍን ኖሮ በመጨረሻ ዘፈኑ ፕሮፓጋዳ መሆኑ ቀርቶ እውነት እውነት አድርጎ ወሰደው ፤ ራሱን አሳመነ። ከዚያ መከላከያ ሰራዊቱ ላይ ያለመን ጥቃት ፈጸመ ።
እንግዲህ የተተኮሰን ጥይት መቀልበስ የመንግስት ግዴታ ነው። ይህንን ማድረግ ሃላፊነት ነበረበት፣ አደረገው። እንኳንስ ከሀገር ውስጥ የተነሳ እንዲህ አይነት ጥቃት ይቅርና ከሌላም ቦታ የተነሳ ቢሆን እኮ የመመከት ሃላፊነት አለበት። አማራጭም አልነበረም። አንድ አካል ወንጀል ሲፈጽምብህ ህግ የማስከበር ስራ መስራት ግዴታ ነው። ከሞራልም አንፃር ተገቢ ነው።
አዲስ ዘመን፡– ቡድኑ ሕግ በማስከበር ዘመቻ ወቅት መሰረተ ልማቶችን የማውደም ከዚያም አልፎ የሃይማኖት ተቋማትና የሲቪል ዜጎችን መኖሪያዎችን ከላላ ሲያደርግ የነበረበት ሁኔታ ከህግ አንጻር እንዴት ይታያል ?
አቶ ውብሸት፡- ይህ ቡድን አይደለም ለህግ መገዛ ትና ለሞራል መርሆዎች መገዛት ቀርቶ ትልልቅ ለሆኑት ሃይማኖታዊ መርሆዎች እንኳን ጭራሽ ደንታ የሌለው ነው። እንደውም ያጠፋው የተወሰነ የህብረተሰብ ክፍል አለ። ማይካድራ ላይ የፈጸመው ከሃይማኖት አንፃር ካየኸው ፈጽሞ ከህዝቡ ስነልቦና የራቀ ነው።
ለምሳሌ የትግራይ ህዝብ በአብዛኛው በእምነቱ የጠነከረ ነው። በክርስትናም ሆነ በእስልምና ጠንካራ ህዝብ ነው። በየትኛውም ሃይማኖት ዝም ብሎ ተነስቶ ማንንም ሰው እጅግ በጣም አሰቃቂ በሆነ ሁኔታ መግደል፣ በዚያ አይነት መንገድ ሰዎችን እንዲገድሉ ማደራጀት የሚወገዝ ነው። ምናልባት ይህ ወንጀል ከዛሬ ባለፈ ወደፊት ለትግራይ ህዝብ ጭምር ጥቁር ጠባሳ የሚሆን ነው።
ይህ እኮ ሃይማኖት ያለውም ሰው ፈጣሪን እንደማይፈራ እና አለ የተባለውን የጭካኔ ተግባር እንደሚፈጽም ወይም ሊፈጽም እንደሚችል እንድትጠ ራጠረው ያደርጋል። ስለዚህ ይህ ከሁሉም የበለጠ ጉዳቱ ለትግራይ ህዝብ ነው። የትግራይንም ህዝብ ከሌላው የአትዮጵያ ህዝብ ለመነጠል የተደረገ ሙከራ ነው።
ይህ ቡድን ይህንን የሞራልና የሃይማኖት መሰረት ለመናድ ከፍተኛ ጥረት አድርጓል። የሃይማኖት ተቋማት የሲቪል ዜጎች የሚጠቀሙባቸው መሰረተ ልማቶችን እና በነሱ ውስጥ መሽጎ ጥቃት ማድረስ ድሮም የለመደው ነው። ድሮም በትግል ወቅት ተመሳሳይ ድርጊት ይፈጽም ነበር።
ለምሳሌ በሃይቅ ከተማ እኔ የማውቀው አንድ ታሪክ አለ። በአንድ ወቅት በትጥቅ ትግል ጊዜ አንድ ሁለት እግሩን በጦርነት ያጣ ሰው የመስጊድ ሚናራ ውስጥ ሆኖ ይዋጋል። የደርግ መከላከያ ሰራዊት እርምጃ እንዳይወስድ ይህ የሃይማኖት ተቋም ነው፤ በሌላ በኩል ደግሞ ይህ ሰው የሞት ሞቱን እዚያ ውስጥ ሆኖ አላስጠጋ አላቸው። በርካታ ሰውም ገደለ። ደርግ እዚያ ውስጥ ቢተኩስና ቢደመስስ የሃይማኖት ተቋም ተደፈረ ለማለት ነው። ዝም እንዳይል እየጨረሳቸው ነው። እነዚህ ሰዎች እንደዚህ ናቸው።
ማይካድራ ላይ የፈጸሙት ስራ ምናልባት ወደፊት ይወጣ ይሆናል። እጅግ አስደንጋጭ ነው። የሰው ልጅ በሰው ልጅ ላይ ሊፈጽም የማይችለው አስጸያፊ ተግባር ነው። የሚያሳዝነው ደግሞ ይህን ድርጊት ከፈጸሙ በኋላ እየዞሩ ይጨፍሩ ነበር። ከዚህ በመነሳት ይህ ቡድን አገሪቷን ለማፈራረስ ሃይማኖታዊና የሞራል መሰረቶችን ሁሉ ለመናድ ያለ የሌለ ሃይሉን ሁሉ የተጠቀመ ነው።
አዲስ ዘመን፡- ህገወጡ ቡድን በማይካድራ በንጹሀን ላይ የፈጸመው ዘግናኝ ጭፍጨፋ ከኢትዮጵያዊ ስነ ልቦና እና ከህግ አንጻር እንዴት አዩት? ከዚሕ የጭካኔ ተግባር በስተጀርባ ያሉ እውነታዎች እንዴት ይገለጻሉ ?
አቶ ውብሸት፡- ይህ ተግባር በአጠቃላይ ኢትዮጵያን እኛ እየበዘበዝንም፣ እየጨቆንንም ካልገዛናት ለማንም አትሁን የሚል የስግብግብነትና የጭካኔ ተግባር ነው። በሌላ አነጋገር ይህ እኔ ከሞትኩ ሰርዶ አይብቀል አይነት ድርጊት ነው። ለትግራይ ህዝብ ነው እንዳይባል ኢትዮጵያን በማፍረስ የትግራይ ህዝብ አይጠቀምም። እነሱ ግጭት ቆስቁሰው የትግራይ ህዝብ ሰላም ሊሆን አይችልም። አሁንም እኮ ብዙ ነገር ጠፍቷል። ይህንንም ስታይ እነዚህ ሰዎች ደንታቸው አይደለም።
ትንሽ የሚይዝ የሞራል መሰረት ፣ ህግ ፣ ስነምግባር ከሌለ የሰው ልጅ አውሬ ነው የሚሆነው። እነዚህ ሰዎች ደግሞ ከትግል ወቅት ጀምረው ህግ አለማክበራቸው፣ መሰረታዊ የሆኑ እና ሰው የሚተዳደርባቸው፣ መርሆዎችን አለማክበራቸው እንደዚህ አይነት ወንጀሎችና የጭካኔ ተግባሮችን የስግብግብነት ባህርይዎችን እየተላበሱና እያሳደጉ እንዲሄዱና ዋነኛ ባህርያቸውና መገለጫቸው እንዲሆን አደረጉት።
ስለዚህ እነዚህ ለነሱ ተራ ነገሮች ናቸው። የህጻናት መሞት፣ የሰዎች መፈናቀል፣ ቆምንለት የሚሉት ህዝብ ላይ ሊደርስ የሚችል ጉዳት ለነሱ ምናቸውም አይደለም። ይህ ወደፊት የማህበራዊ ስነልቦና ባለሙያዎች ሊተነትኑትና ሊመራመሩበት የሚገባ ጉዳይ ነው።
በሌላ በኩል የአኗኗር ዘይበያቸውም ቢሆን ለዚህ አስዋጽኦ አድርጓል። እነዚህ ሰዎች ገንዘብ ቢያገኙም የአኗኗር ስርዓቱን አላወቁበትም። ሌላው ቀርቶ ልጆቻቸውን እንዴት ማሳደግ እንዳለባቸው እንኳ የማያውቁ ሰዎች ናቸው።
ብዙዎቹ የወንጀለኛው ጁንታ አባላት የ13 እና የ14 አመት ልጆቻቸውን በቦሌ ትላልቅ ጭፈራ ቤቶች ከፍተኛ ገንዘብ እያወጡ ልደት ሲያከብሩ የኖሩበት ወቅት ነው የነበረው። የሚገርመው ደግሞ ልደት የሚያከብሩት ማታ ማታ ነው።
በዚህ ወቅት ታዲያ በርካታ ውስኪ አውርደው ሌሊቱን ሙሉ እዚያው እየጨፈሩ እንዲያድሩ ነው የሚለቋቸው። ይህም ልጆቻቸውን እንኳን እንዴት ማሳደግ እንዳለባቸው አለማወቃቸውን ነው የሚያሳየው። ልጆቻቸውን ጭምር በዚህ መልኩ ያጠፉ ባለስልጣናት በርካታ ናቸው።
የዚህ ምንጩ ምንድነው ብለን ብንመለከት አንዳንዶቹ የከፋ የድህነት የስልቦና ጫና የነበረባቸው ናቸው። የልጅነት ጊዜያቸውን በረሃ በማሳለፋቸው አሁን ላይ ህጋዊ ባልሆነ መንገድ ገንዘብ ሲያገኙ ያዩትን ሁሉ የመመኘት አባዜ ውስጥ ገቡ። ያዩት ነገር ሁሉ አጓጓቸው። በዚህም ያዩትን ሁሉ የማድረግ እና ያዩትን ሁሉ የመውሰድ አባዜ ተጠናወታቸው።
አዲስ ዘመን፡- ጁንታው ህጻናትን ለጦርነት እየመለመለ የሚፈጽመው ሰብኣዊነት የጎደለው ተግባር ከሞራል እና ከህግ አንጻር እንዴት ይታያል ?
አቶ ውብሸት፡– እንግዲህ የነዚህ ሰዎች ችግር እስካሁን ያነሳነው ነው፤ ስግብግብነታቸውና እኔ ኮሞትኩ ሰርዶ አይብቀል የሚለው አስተሳሰባቸው ነው። ህጻናት ደግሞ የነዚህ አይነት ቡድኖች ፍላጎት ለማሟላት በጣም የተጋለጡ ናቸው። በቀላሉ ልታሳምናቸው ትችላለህ። ልታታልላቸው ትችላህ። ስለዚህ ከትልቅ ሰዎች ይልቅ ህጻናት ለጥፋት ተልዕኮዎቻቸው ማስፈፀሚያ ማድረግ የተለመደ ነው።
በሌላ በኩል በርካታ አደንዛዥ እጽ መያዙን ሰምተናል። ይህ እንግዲህ በተለያየ መንገድ አገልግሎት ላይ ሊውል ይችላል። ለምሳሌ እነዚህ ሰዎች በአንድ በኩል በአደንዛዥ እጽ ንግድ ውስጥ ተሰማርተው ሊሆን ይችላል። በሌላ በኩል ደግሞ ይህን ለተልዕኮአቸው ማስፈጸሚያ እየተጠቀሙበት ሊሆን ይችላል።
በተለይ ብዙ የአሸባሪ ድርጅቶች ህጻናትን በሽብር ተግባራት ሲያሰማሩ በዋናነት የሚጠቀሙት አደንዛዥ እጽ ነው። ስለዚህ እዚህ ይህን ተጠቅመው እነዚህን ህጻናት ወደጦርነት ውስጥ አስገብተው ሊሆን ይችላል። ይህ ወደፊት የሚጣራ ነው የሚሆነው።
እንግዲህ አደንዛዥ እጽ በአንድ በኩል እንዳይፈሩ እና በቀጥታ ወደጦርነት ውስጥ እንዲገቡ ያደርጋቸዋል። ነገር ግን ከዚህ ጋር ተያዞ በቀላሉ ለጥቃት ሊጋለጡ ይችላል። ከመጀመሪያውም ጭንቅላታቸው የጥፋት ስለሆነ በዚህ ተግባር ውስጥ ቢሰማሩ አይገርምም። እነዚህ ለህፃናት እድገት፣ ትምህርት፣ ወዘተ የሚያስቡ አይደሉም። እነሱ እነዚህን ህጻናት ወደጦርነት በመማገድ ሊኖር የሚችለው ተጠያቂነት ቅንጣት አያሳስባቸውም።
የኢትዮጵያ ህገመንግስት እድሜው ከ18 ዓመት በታች የሆነን ዜጋ ለውትድርናም ሆነ ለፖሊስነት መመልመል እንደማይቻል በግልጽ ይደነግጋል። እድሜው 18 ያልሆነን እንኳን ለጦርነት ቀርቶ ለጋብቻም አይፈቀድም። እነሱ ግን ለጋብቻ ያልደረሰን ሰው ለጦርነት ይመለምሉታል።
18 ዓመት ያልሞላው ሰው አካሉንና ህይወቱን ለጉዳት የሚዳርግ ተግባር ላይ እንዳይሰማራ ቤተሰብ ሃላፊነት አለበት። እጅግ በጣም የከፋውና የሰው ልጅ ለአደጋ ማጋለጥ ዋነኛው ለጦርነት መማገድ ነው። ስለዚህ ለከፋ አደጋ ነው የሚዳርጓቸው ማለት ነው። ይህ ደግሞ በኢትዮጵያም ሆነ በሁሉም የዓለም አቀፍ ህግጋት የታወቀ ነው።
ከዚህ ጋር ተያይዞ በርካታ አፍሪካንም መሰረት ያደረጉ ስምምነቶች አሉ። ይህ ደግሞ ከሰብኣዊነትም አንጻር ቢሆን የተወገዘና አስጸያፊ ነው። ስግብግብነታቸው ለከት የለሽት ነው ።
አዲስ ዘመን፡- ቡድኑ አሁንም በተለያዩ አካባቢዎች ተደብቆ የጥፋት ተልዕኮውን እያከናወነ ይገኛል፤ ይህ አሁን እያደረገ ያለው ተግባር እንዴት ይገለጻል?
አቶ ውብሸት፡– ይህ ቡድን አሁን እየሞተ ቢሆንም የሞት ሞቱን ግን መፍጨርጨሩ አይቀርም። ለምሳሌ አንድ ድመት ቤት ውስጥ ዘግተህባት ብትመታት ባለ በሌለ ሃይሏ ልትቧጨር መሄዷ ተፈጥሮኣዊ ነው። ለምሳሌ ፈሪ የሆነን ሰው ወስደህ ውጊያ መካከል ብታስቀምጠው እና ከዚያ በኋላ ተከበሃል ብትለው ባለ በሌለ ሃይሉ ይፍጨረጨራል።
ይህ ቡድንም እንዲህ አይነት መፍጨርጨር ማካሄዱ አይቀርም። ነገር ግን የዚህ ቡድን መነሻም ሆነ መድረሻ ጥፋት በመሆኑ ህብረተሰቡ መገንዘቡ አልቀረም። በዚህ የተነሳ የትግራይ ህዝብም ከመንግስት ጋር በመሆን የሚገኙበትን ጭምር እየጠቆመ ያለበት ሁኔታ ነው ያለው።
የኢትዮጵያ ህዝብ ከዚህ ሃይል መንፃት አለበት። መንግስትም እንዲህ አይነት የማንፂያ ወይም ማጥርያ ህግ ቢያወጣ መልካም ነው። ሀገርን ከእንዲህ አይነት መርዘኞች ማንጻት ያስፈልጋል። ለምሳሌ በጀርመን የናዚ አስተሳሰብ ያላቸውን ሰዎች የማንጻት ስራ ተሰርቷል። ለዚህም ዲ-ናዚፊኬሽ የሚባል ህግ ተግባራዊ ሆኗል። ኢራቅም ከሳዳም ህልፈት በኋላ ሀገሪቱን ከባዝ ፓርቲ አስተሳሰብ የማንጻት ስራ ተሰርቷል። ለዚህም ዲ-ባዚፊኬሽን የሚባል ህግ ተግባራዊ ሆኗል።
አንዳንድ የኮሙኒዝም ስርዓት ይከተሉ የነበሩ አገራት የፓርቲው አባላት ሆነው አገሪቷ ለከፋ ጉዳት ሲዳርጉ ነበር። እነዚህን አካትን ከህዝቡ ነጥሎ ለማውጣት ተመሳሳይ ህጎችን ተግባራዊ አድርገዋል። ስለዚህ ፓርቲውን በሽብር በመፈረጅ ይሁን በሌሎች መንገዶች የማጥራት ስራ መስራት ያስፈልጋል።
በዚህ ሂደትም መንግስት የጁንታውን ወንጀለኞች ነጥሎ በማውጣት ተጠያቂ ማድረግ፤ ህዝቡን ከእንደዚህ አይነት መርዘኛ አስተሳሰብ ማጽዳት አለበት። ይህ ህዝብንም ከእንደዚህ አይነት አስተሳሰብ የመነጠልና ፓርቲው የሚፈጽማቸውን መጥፎ ነገሮች በሙሉ ለማሳወቅ ይጠቅማል።
አዲስ ዘመን፡- በሚዲያው አማካይነት ህብረ ተሰቡን ለማተራመስ እየሄደበት ያለውንስ ተግባር በተመለከተ ምን አይነት እርምጃ መወሰድ አለበት?
አቶ ውብሸት፡– ከሚዲያው ጋር በተያያዘ ሁለት አይነት ስራዎችን መስራት ይቻላል። አንደኛው ቴክኖሎጂን መሰረት ያደረገ እርምጃ ነው። ሁለተኛው ደግሞ ህግን ተሳቢ ያደረገ እርምጃ መውሰድ ነው።
ከህግ አንጻር ይህ ቡድን ከነአልቃይዳ፣ ከነአይኤስ ኤስ እና ከአልሸባብ የበለጠ እንጂ የሚያንስ አይደለም። ስለዚህ ይህ ቡድን ሲሰራ የነበራቸው ነገሮች በሙሉ የሽብር ተግባራት ናቸው። የራሱን አስተሳሰብ በሃይል በሌሎች ላይ ለመጫን እና ይህንንም ተግባራዊ ለማድረግ በሰዎች ላይ፣ በመሰረተ ልማቶች ላይ፣ በመንግስት ተቋማት ላይ ትልቅ ጉዳት ሲያደርስ ነበር።
ይህንን የሚጠቀመው ደግሞ ፕሮፓጋዳዎችን በመንዛት ነው። ለዚህ ደግሞ የተለያዩ ሚዲያዎች ያስፈልጋሉ። ስለዚህ ይህንን ድርጅት አሸባሪ ለማለት ምንም ያልተሟላ መስፈርት የለም።
ከአስር የበለጡ በሽርተኝነት የሚያስፈርጁ ጥፋቶችን ፈጽሟል። ስለዚህ የጠቅላይ አቃቤ ህግ ይህንን በአግባቡ ሰንዶና ለሚመለከታቸው አካላት አቅርቦ ቡድኑ በሽብርተኝነት የሚፈረጅበትን መንገድ መፈለግ አለበት። ከዚያ በኋላ አሸባሪ ከተባለ የዚህን ድርጅት ድርጊት በተለያየ መንገድ የሚያስፋፉና የሚያሰራጩ አካላትንም መጠየቅ ያስችላል።
አሸባሪ ከተባለ የዚህን ድርጅት በይፋ መደገፍ የሚያስጠይቅ ነው የሚሆነው። የሃሰት ማስረጃ ማሰራጨት፣ ሰዎችን እርስ በርስ የሚያጋጩ መረጃዎችን ማሰራጨት ፣ ሰዎች ለሽብር እንዲነሳሱ ማድረግ በወንጀል ህጉ የሚያስጠይቁ ናቸው። ስለዚህ ህጉን ተከትሎ እንዲህ አይነት ድርጊት ውስጥ የተሰማሩ ሰዎችን ተጠያቂ ማድረግ ይገባል።
አዲስ ዘመን፡- ስለሰጡን ማብራሪያ እናመሰግናለን፤
አቶ ውብሸት፡- እኔም አመሰግናለሁ።
አዲስ ዘመን ታኅሣሥ 20/2013
