አቶ ተመስገን ጥሩነህ
የአማራ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስት ርዕሰ መስተዳድር
በቀድሞው ጎጃም ክፍለ ሀገር ተወለዱ፡፡ የመጀመሪያ ዲግሪ በኮምፒውተር ሳይንስ እና በተቋም የለውጥ አመራር ትምህርት ሁለተኛ ዲግሪ አላቸው፡፡ በመከላከያ ሠራዊት ውስጥ ሲያገለግሉ እስከ ሻለቅነት መዕረግ ድረስ ደርሰዋል፡፡ በዚህም በሃገር መከላከያ ሠራዊት መረጃ ዋና መምሪያ ውስጥ በኤሌክትሮኒክስ መምሪያና በቴክኒካል መረጃ መምሪያ ኃላፊነቶች ላይ አገልግለዋል፡፡ የኢንፎርሜሽን መረብ ደኅንነት ኤጀንሲ መስራች አመራር የነበሩና ተቋሙን ከመምሪያ ኃላፊነት እስከ ዋና ዳይሬክተርነት የመሩ ናቸው፡፡ በአማራ ክልልም በተለያዩ የኃለፊነት ደረጃዎች አገልግለዋል፡፡
ከእነዚህ መካከል የርዕሰ- መስተዳድሩ የፀጥታ እና ቴክኖሎጂ አማካሪ፣ የአማራ ገጠር መንገዶች ባለስልጣን ም/ስራ አስኪያጅ፣ የአማራ ገጠር መንገዶች ኮንስትራክሽን ኤጀንሲ ዋና ስራ አስኪያጅ፣ የምስራቅ ጎጃም ዞን ዋና አስተዳዳሪ፣ የአማራ ፖሊስ ኮሚሽን ኮሚሽነር… የሚጠቀሱ ኃላፊነቶቻቸው ናቸው፡፡ እንዲሁም በሚኒስትር ማእረግ የጠቅላይ ሚኒስትሩ የብሄራዊ የደኅንነት አማካሪ ሆነው ሰርተዋል። በአሁኑ ወቅት የአማራ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስት ርዕሰ መስተዳድር የሆኑት አቶ ተመስገን ጥሩነህ የዛሬው የዘመን መፅሄት እንግዳችን ናቸው፡፡
ዘመን ፦ ቃለ ምልልሳችንን የልጅነት ዘመንዎ ምን ይመስል እንደነበር አጫውተውን ብንጀምር?
አቶ ተመስገን ፦ በመጀመሪያ ዘመን ሁልጊዜ አስተማሪና ጥሩ ተመክሮዎችን የምታስተናግድ ተነባቢመጽሄት እንደሆነች ስለማውቅ የዝግጅት ክፍሉ እንግዳ ስላደረገኝ አመሰግናለሁ። የጠየቅኸኝን ጥያቄ በተመለከተ የተወለድኩት በአማራ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት ምሥራቅ ጎጃም ዞን እነማይ ወረዳ ወይራ ‹‹ጫሞች›› በምትባል ጎጥ በ1967 ዓመተ ምህረት ነው። የካሕን ልጅ ነኝ፤ የአርሶ አደር ልጆች በሚያድጉበት መንገድ አድጌያለሁ። የገጠር ሥራም ሠርቻለሁ፤ ብዙ ባልገፋም የቤተክሕነት ትምህርትም ተምሬያለሁ።
ቤተሰቦቼ ‹‹መካከለኛ›› በሚባል የኑሮ ደረጃ ላይ የሚገኙ ነበሩ፤ ከደርግ በፊት ርስት ጉልት ነበራቸው። በደርግ ጊዜም ብዙ መሬት እንደነበረን አስታውሳለሁ። ስለዚህ ጥሩ የአስተዳደግ ዕድል ነበረኝ። ከዚያ /ከገጠር/ የራቅሁት መለስተኛ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርቴን ለመማር ብቸና ከተማ ስሄድ ነው። አባታችን ለትምህር ወይም ለሥራ ካልሆነ በቀር ከቤት ባንወጣ ደስ ይላቸዋል። በሥነ ምግባር ተኮትኩተን፣ የሌላን ሰው ልጅ ወይም ንብረት እንዳንነካ፣ ቁጥብ ሆነን በጥሩ ሁኔታ እንድናድግ አድርገውናል። የእኔ ታላቅ ኢንጂነር ሲሆን ታናሼ በገጠር የተሻለ ኑሮ አለው፤ የታናሼ ታናሽ መርከበኛ ነው። ስለዚህ ቤተሰቦቼ ከሞላ ጎደል በልጆች አስተዳዳግ ተሳክቶላቸዋል ብዬ አስባለሁ።
ዘመን ፦ ሥራን አሐዱ ብለው የጀመሩት በየትኛው ተቋም ነበር?
አቶ ተመስገን ፦ ሥራ የጀመርሁት ሸበል በረንታ ወረዳ <<የድውሃ›› በምትባል ከተማ ነው። የ12ኛ ክፍል ትምህርቴን የምጨርሰው በ1983 ዓ.ም ነበር። ነገር ግን በወቅቱ የዐባይ በረሃ በኢሕአዴግ ተይዞ ስለነበር መንግሥት ፈተና መስጠት አልቻለም። ስለዚህ ወደ ቤተሰቦቼ ተመልሼ ነበር። ዘግይቶ ፈተናው ቢሰጥም አልተሳካልኝም፤ ምክንያቱም እኔም ሆንሁ ጓደኞቼ በሰላሙ መደፍረስ ምክንያት ተሥፋ ቆርጠን ጥናቱን ትተነው ነበር! ስለዚህ ገጠር ሆኜ ማረሴን ቀጠልሁ።
እስከ 1985 ዓ. ም ድረስ ከቤተሰቤ ጋር እያረስሁ ቆየሁ። ከዚያ በኋላ ግን ለምን ውጤቴን አላሻሽልም ብዬ ማጥናቴን ተያያዝሁት፤ ቤተሰቤ ግን ከእነሱ ተለይቼ እንድሄድ ብዙ ፍላጎት አልነበራቸውም። በራሴ ውሳኔ ወደ ከተማ ሄድሁና ንግድ ሞከርሁ። የመንግሥት ሥራ አለ ሲባል ደግሞ ወደ ደብረ ማርቆስ ሄድሁ፤ ከዚያ ሥራ አገኘሁና ወደሸበል በረንታ ሄድሁ፤ እግረ መንገዴንም ራሴን ለፈተና አዘጋጅቼ የ12ኛ ክፍል ፈተና በመፈተን ሦስት ነጥብ አራት አመጣሁ፤ ዩኒቨርሲቲ ገብቼ ለመማርም አመለክትሁ።
ከዚያ በፊት ግን በ1983 ዓ. ም. ወደ ገጠር ሄጄ ከቤተሰብ ጋር እያረስሁ ስኖር የብአዴን ታጋዮች ሕብረተሰቡን አወያይተው ‹‹12ኛ ክፍል የጨረሰ በወረዳ ደረጃ ሕዝቡን የሚያገለግል አንድ ሰው ምረጡ›› ሲሉ ሕዝቡ እኔን ጠቁሞ ነበር። አባቴ ግን ገና ልጅ ነው፤ ለዚህ አይሆንም ብለው ተቃወሙ። እኔም ስጠየቅ ‹‹ከአባቴ ትእዛዝ አልወጣም፤ እርሳቸው ከፈቀዱ ግን እሠራለሁ›› አልኋቸው። አባቴ ስላልፈቀዱ በጊዜው ያሰቡት አልተሳካም። ሆኖም ከብአዴን ጋር የተቀላቀልሁት በ1986 ነበር። ስለዚህ ሥራ ሸበል ጀምሬ እስከ 1990 ዓ. ም. እዚያው ቆይቼ የኢትዮ ኤርትራ ጦርነት ሲጀመር ለሌላ ተልእኮ ወደ ሠራዊቱ ተቀላቀልሁ።
ዘመን ፦ ወደ ሠራዊቱ የተቀላቀሉት በፍላጎትዎ ነው ወይስ ድርጅትዎ ተልእኮ ሰጥቶዎት?
አቶ ተመስገን ፡- የኢትዮ-ኤርትራ ጦርነት ሲጀመር ካድሬ ነበርኩ። በወቅቱ የአደረጃጀት ኃላፊ ለመሆን ርክክብ እየፈጸምኩ ነበር። በዚያን ጊዜ ታዲያ ሠራዊቱን ለማጠናከር ሚሊሻ ይመልመል የሚል ተልእኮ ነበረን። ሚሊሻ ለመመልመል በየቀበሌው ቀጠና ተከፋፍለን ወረድን። እኔ ‹‹ቁጥቋጥ›› የሚባል ቀጠና ደረሰኝ። በየቀበሌው የተሰጠ ኮታ አለ፤ በዚያ መሠረት ከየቀበሌው ዘማች ይመረጣል፤ ከዚያም የተመለመሉትን ይዘን እንድንመለስ እቅድ ሲወጣ ‹‹ወዲያው መልምለን ይዘን መውጣት አያስፈልግም፤ ቤተሰብ ተሰናብተው መሆን አለበት›› የሚል አቋም አራመድኩ፤ ‹‹አይሆንም›› ተባለ፤ በሀሳቡ አላመንሁበትም።
ሚሊሻዎችን ካስመረጥሁ በኋላ ጠዋት ቁጥቋጥ እንገናኝ ብዬ አሰናበትኋቸው። የተመረጡት ሚሊሻዎች ከበተንኋቸው በኋላ ተሰባስበው ‹‹ምን እናድርግ?›› ብለው ይማከሩና ‹‹ጉዳዩ ጠንክር ካለ እንሄዳለን፤ ጠንከር ካላለ ግን ይሄንን ብናሳልፈው ይሻላል›› ብለው ወስነዋል።
ጠዋት የቀጠሮው ሰዓት ሲደርስ የተወሰኑት መጡ፤ የተወሰኑት በዚያው ቀሩ። የመጡትም ደግሞ ‹‹ከሄድን ሁላችንም መሄድ አለብን፤ ሌሎች ለምን ይቀራሉ?›› አሉ። ከዚያ በየቤታቸው ሄጄ ለማሰባሰብ ሄድሁ። ተመርጦ ከነበረ አንድ ሚሊሻ ቤት ደርሼ ‹እገሌ አለ?› ብዬ ስጠይቅ ሚስቱ ፈጠን ብላ ‹‹የለም›› አለች። አጠገቧ ያለች ሕጻን ደግሞ ‹‹ኧረ እቤት አለ›› አለች ። ‹‹አንቺ የት አየሽ?›› ብላ ሕጻኗን ተቆጣጫት። አሁንም ሕፃኗ መልሳ ‹‹እቤት መሳሪያውን ይዞ ተቀምጧል›› አለች።
እኔም መሳሪያዬን አንግቼ ኳኳ አድርጌ ‹እገሌ› እያልሁ በሩን ስከፍት መሳሪያውን ወደ እኔ ደግኖ ቁጭ ብሏል። ‹እንዴ ምን ሆነህ ነው? ከፈራህ እኮ መቅረት ትችላላህ፤ አትገደድም› አልሁትና መሳሪያውን ከደገነበት መልሶ ተረጋጋ። ከፈለጋችሁ ሌሎቻችሁም ተመለሱ፤ የመረጣችሁ ድርጅቱ ነው። የጣለባችሁን ግዴታ አውቃችኋል። ካልሄዳችሁ ደግሞ የራሳችሁ ጉዳይ ነው። ነገር ግን የዚህን ቀበሌ አደራ በልታችኋል። የተመረጣችሁ ሰዎች ዝርዝር ስላለኝ ለወረዳው ሪፖርት አደርጋለሁ፤ ሰላም ሁኑ› ብዬ ወደ ወረዳ ጉዞዬን ቀጠልሁ። ከዚያ ለመሄድ መጨከኔን ሲያውቁ ለመኑኝና አቆዩኝ፤ ወዲያው ሁሉም ተሰባሰቡና ይዤያቸው ወደ ወረዳ ሄድሁ።
ከዚያ ስለጉዳዩ ግምገማ ተቀመጥን በአጋጣሚ አሟልቼ ሚሊሻዎቹን ያቀረብሁ እኔ ነበርሁ። የሆነውንም በአጠቃላይ ሂደቱን ሪፖርት አደረግሁ። ብዙዎቹ ቀድሜ አንሥቼላቸው ሳለ የተቃወሙትን ሐሳቤን ትክክል እንደነበርሁ ነገሩኝ። በኋላ ደግሞ እንዴት ይሁን ሲባል ‹‹እኛ ተልእኳችንን ጨርሰናል፤ እገሌ እየመራቸው ይሂዱ›› ተባለ። እኔ ደግሞ ‹ከአመራሩም መዝመት አለበት› አልሁ። እነሱ ግን ‹‹አመራርና የመንግሥት ሠራተኛ ይዝመት የሚል መመሪያ አልመጣም›› አሉ።
እኔም አጥብቄ ‹እነዚህ ሚሊሻዎች የተመለመሉት በዋናነት መሠረተ ልማት ጥበቃ ላይ እንዲዘምቱ ነው። እኛ አብረን ዘምተን ከሞትንም አብርን ሞተን ማሳየት አለብን› አልሁ። አመራሩ ነገሩን ለጊዜው ቢቃወምም ከዐሥራ አምስት ቀናት በኋላ ‹‹ከአመራሩም ከመንግሥት ሠራተኛውም መሄድ አለበት›› የሚል መመሪያ መጣ። ስለዚህ የመጀመሪያው ተመዝጋቢ ሆንሁ፤ ዩንቨርሲቲ ገብቼ ለመማር ዕቅድ የነበረኝ ቢሆንም ሚሊሻ ሰድጄ መቅረት ስላልፈለግሁና አገር ተወረረ ሲባል ‹ልማር› የሚል ጥያቄ ማቅረብ ተገቢ ስላልነበረ በ1990 ከሠራዊቱ ጋር ዘመትሁ።
ዘመን፦ ከሠራዊቱ ጋር ስለነበርዎ ቆይታ ጥቂት ቢያወጉን?
አቶ ተመስገን ፦ የሠለጠንሁት ብርሸለቆ ነበር። ማሠልጠኛው ከደርግ በኋላ ተዘግቶ የቆየ በመሆኑ ግማሹም ታርሶ በቆሎ ተዘርቶበት ነበር። በቆሎውን መንጥረን ነው ማሠልጠኛውን ያቀናነው። በዚያ ጊዜ ዘንዶው እባቡ ሁሉ ወርሶት ነበር። የሞተ የለም እንጂ በእባብ የተነደፉ ብዙዎች ነበሩ። ይህን በማስተካካል ረገድ ብዙ ሥራ ሠርቻለሁ። የዚያን ጊዜ መዓረግ የሚሰጠው በደሞዛችን ልክ ነበር። ‹‹አቅም›› ና ‹‹አብዮታዊነት›› የሚልም መሥፈርት ነበር። ሠልጥነን ስንመረቅ የቀድሞው ጠቅላይ ሚኒስትር አቶ መለስ በመጀመሪያ የጎበኙዋት የእኛን ሻምበል ነበር።
ሻምበሏ አጠቃላይ የሠራዊቱ ጥንካሬ ሞዴል ተደርጋ በመታየቷ የሲቲዝን ሰዓት ተሸልሜባታለሁ። በአቅምና በአብዮታዊንት ኤ- ደረጃ አግኝቼ ስለነበር ‹‹አንተ መሄድ ያለብህ ወደ ሁርሶ ማሰልጠኛ ተቋም ነው›› ተባልኩ፤ እዚያ ስሄድ ደግሞ ‹‹አቅምና አብዮታዊነቱ ከፍተኛ ደረጃ ያለው ግምባር ሄዶ ነባሩን ሠራዊት ያጠናክራል፤ የፖለቲካ ሥራ ይሠራል ስለተባለ አንተ ወደ ግምባር ሂድ›› ተባልሁና ሦስት መኪና ሠራዊት ይዤ ወደ ግምባር ሄድኩ።
ይዤ የሔድኩትን ሠራዊት በየክፍሉ ሰጥቼ እኔም 24ኛ ክፍለ ጦር አንደኛ ብርጌድ ተመደብሁ። ከዚያ በኋላ ሽራሮና ጾረና ላይ ተንቀሳቅሼአለሁ። ጾረና ውጊያ ላይ ተሳትፌያለሁ፤ ብዙ ሰው ያለቀበት ውጊያ ነበር። ከጾረና ውጊያ በኋላ ለመረጃ ዋና መምሪያ ምልመላ መጣ፤ መመዘኛዎች ተሰጥተው ምልመላ ሲካሄድ የትምህርት ማስረጃዎቼን ሁሉ በአግባቡ ሰፍቼ ፋቲክ ደረት ኪሴ ውስጥ ቆልፌ ይዤ ነበር፤ ሳቀርበው ገረማቸው፤ ‹‹ይሄንን ነጥብ ይዘህ እንዴት እዚህ መጣህ›› አሉኝ፤ ሀገር ሲወረር ‹ውጤት ምናምን› ማለት አስፈላጊ ስላልሆነ መዝመት ምርጫዬ መሆኑን ነገርኋቸው፤ ለውድድር ክፍለ ጦር ስታፍ ወደ ነበረበት ቦታ ላሁኝና ከሌሎች ተዋዳዳሪዎች ጋር ተፈተንሁ። በጥሩ ውጤት አልፌም ወደ አዲስ አበባ መጣሁ። ስለዚህ ከ1992 ዓ. ም መጨረሻ ጀምሮ አዲስ አበባ ገባሁ፤ ከዚያ በኋላ አዲስ አበባ ላይ ሕይወት ቀጠለ ማለት ነው። ማዕረጌ ሻለቃ ነበር።
ዘመን፡- ባለፈው ሰኔ 15 ቀን 2011 ዓ.ም. በባህር ዳር በተከሰተው ግድያ የክልሉ ርእሰ መስተዳድርና ባልደረቦቻቸው ህይወት አልፎ ምስቅልቅል ያለ ክስተት በተፈጠረበት ወቅት እርስዎ የክልሉ ርዕሰ መስተዳድር እንዲሆኑ ሲታጩ እንዴት እሽ ብለው ለመቀበል ወሰኑ?
አቶ ተመስገን ፡- በርግጥ በሰኔ 15ቱ ብቻ ሳይሆን፤ ከዚያ በፊትም ትንሽ ችግር ባለበት አካባቢ ላይ ኃላፊነት ውሰድ ስባል እወስዳለሁ። የውትድርና ባህሉም በመሆኑ ግዳጅ እምቢ አይባልም፤ ከዚያ በፊትም የወሰድኋቸው ኃላፊነቶች አሉ። ለምሣሌ 2008 ዓ.ም አካባቢ የነበረውን ሁኔታ ሁላችንም እናውቃለን፤ 2009 ዓ. ም. ላይ የምሥራቅ ጎጃም ዞን አስተዳዳሪ ሆኜ እንድሠራ ኃላፊነት ሲሰጠኝ ከክልል ወደ ማርቆስ በመሄድ በሙሉ ኃላፊነት ሰርቻለሁ። አንድ ዓመት ከሠራሁ በኋላ እንደገና በክልሉ ያለው የፀጥታ ችግር አሳሳቢ እየሆነ ስለሄደ የፖሊስ ኮሚሽነር ሆኜ እንደገና ተመልሼ ወደ ባህር ዳር መጥቻለሁ።
የውትድርና ባህሉ ስላለኝ እንጂ የነበረው ሁኔታ ከባድ ነበር። ግድያው ሁላችንንም ያሳዘነ ነበር፤ ምርጫው የድርጅት እና የውትድርና ዲሲፕሊን ሆኖ ስለመጣ ኃላፊነቱንመውሰድ ግድ ነበር። ይህን ሳደርግ ባለኝ ዓቅም ሕዝቡን ላገልግ ብዬ ነው። ከጓዶቼና ከመላው ሕዝብ ጋር በመሆን ክልሉ ከአጣብቂኝ የሚወጣበትን መንገድ ከፈጠርን በኋላ በኃላፊነቱ ብዙ የመቆየት ፍላጎቱ የለኝም።
ግን ደግሞ በዚህ ምስቅልቅል ወቅት መወጣት ያለብኝ ነገር አለ። ከዚህ ቀደም በሄድኩባቸው አካባቢዎች የነበሩ ችግሮችን እንዳስተካከልኩ ሁሉ አሁንም አደርገዋለሁ ብዪ አስባለሁ። ገምጋሚው ሌላ አካል ቢሆንም፤ በእኔ በኩል ግን የተሳካ ጊዜ አሳልፌአለሁ። ወደ ምሥራቅ ጎጃም ስሄድ ችግሮች ስለነበሩ እንዳስተካክል ነው የሄድሁት። ሄጄም አስተካክያለሁ ብዬ አስባለሁ። የፖሊስ ኮሚሽነር ሆኜም እንደዚያው ከመላው የፖሊስ አመራርና አባላት ጋር በመረባረብ የተሳካ ጊዜ ነው ያሳለፍሁት። ወደኢንፎርሜሽን መረብ ደኅንነት ኤጀንሲም ከፖሊስ ኮሚሽን በኋላ ሄጃለሁ። እዚያም ብዙ ምስቅልቅሉ የወጣ ጉዳይ በመልካም ሁኔታ ቋጭቼ ለሚመለከተው አስረክቤያለሁ። አሁንም የምፈልገው ክልሉ ላይ ረጅም ጊዜ መቆየት ሳይሆን፤ ክልሉ ከገጠመው ምስቅልቅል እና አጣብቂኝ ወጥቶ ወደ መልካም ገጽታ ከተሸጋገረ በኋላ አስረክቤ ወደ ሌላ ሥራ መሄድ ነው።
ዘመን፡ እርስዎ የአማራ ክልል ርእሰ መስተዳድር ሲሆኑ ዶክተር ዐቢይ አህመድ እንደሾሙዎት የሚናገሩ አካላት አሉና በእርግጥ ዶ/ር ዐቢይ ወይም የሀገሪቱ ጠቅላይ ሚኒስትር በክልሎች የውስጥ ጉዳይ ጣልቃ ገብቶ ርዕሰ መስተዳድር መሾም ይችላል? ቢያብራሩልን?
አቶ ተመስገን፡- ለክልላችን አጀንዳ የሚፈጥሩለት ሰዎች በጣም በርካታ ናቸው። አጀንዳ የሚፈጥሩት ከውጭም ከውስጥም አሉ። ከውጭ ሆነው አጀንዳ የሚፈጥሩት የውስጦቹን በመጠቀም ነው። ከዚህ በፊትም ቢሆን ክልሉ በተለያዩ ጉዳዮች ተጎድቷል፤ ወደ ኋላ ቀርቷል ስንል ከውጭ ያሉት ብቻቸውን የፈጠሩት ሳይሆን ከውስጥ ያሉትን ሰዎች እየያዙ ነው። አነዚህ ሰዎች ዶ/ር ዐቢይ የአንድ ክልል ርዕሰ መስተዳድር መሾም እንደማይችሉ ጠንቅቀው ያውቁታል፤ ጉዳዩ እሱ አይደለም። እኔን ‹‹ለዶ/ር ዐቢይ ይቀርባል›› በሚል ሌሎች የፖለቲካ አጀንዳዎችን ለመጠቀም ስለ ፈለጉ እንጂ ዶ/ር ዐቢይ የአንድ ክልል ርዕሰ መስተዳድር የሚሾሙበት ሁኔታ ስላለ አይደለም። አሠራርም እንደዚያ ስለማይፈቅድ ማለት ነው።
ይኼ የድርጅት ጉዳይ ነው። የክልሉን ርዕሰ መስተዳድር በድርጅቱ ካሉ ሰዎች ውስጥ ፈልጎ የሚሰይምና የሚመርጠው ራሱ ድርጅቱ ነው፤ ድርጅቱ ደግሞ የራሱ አሠራር አለው። ሊቀ መንበር አለው፤ ምክትል አለው፤ ጽ/ቤት አለው፤ ማዕከላዊ ኮሚቴ አለው። ማዕከላዊ ኮሚቴው እና ሥራ አስፈፃሚው አይቶ እንዲያውም በአሁኑ ወቅት ትንሽ ለየት ያለው ነገር አካሄዳችን ከዚህ በፊት ሥራ አስፈፃሚው ነበር አይቶ የክልሉን ርዕሰ መስተዳድር የሚያቀርብ። አሁን ግን ያለውን ወቅታዊ ሁኔታ ግምት ውስጥ በማስገባት ማዕከላዊ ኮሚቴው ራሱ ገምግሞ ነው ርዕሰመስተዳድሩን መርጦ ለክልሉ ምክር ቤት ያቀረበው። ስለሆነም ለክልሉ ሌላ አጀንዳ ለመፍጠር እንጂ ዶ/ር ዐቢይ የክልል ፕሬዝዳንት የመሾም ሥልጣን እና ኃላፊነት አላቸው ብለው አይደለም ያነን ያሉት።
በዚህ አጋጣሚ ከዶ/ር ዐቢይ ጋር ያለንን ቅርርብ እና ምን አስተሳሰራቸው የሚለውን መግለጽ ተገቢ ይመስለኛል። ዶ/ር ዐቢይን የማውቃቸው ከ1994/95 ዓ.ም አካባቢ ጀምሮ ይመስለኛል። የተቀራረብነው ግን በ1997 ነው። በጣም የተቀራረብነው 2002/3 እና ከዚያ በኋላ ባለው ጊዜ ነው። በ1997 ዓ.ም አዲስ አበባ በነበረው ሁኔታ ስንሠራ አምሽተን ማታ ጥይት እየተተኮሰ ምንም ዓይነት መሣሪያ ሳንይዝ ሬንጀር ለብሰን በእግራችን ወደ ቤታችን እንሄድ ነበር። ከቢሯችን ማለት ነው። በጣም ይገርመኛል
ምን ዓይነት ሞኝ እንደምንባል? እና ስንሄድ ሀገራዊ ጉዳዮችን እናወራ ነበር። በሀሳብም እየተቀራረብን መጣን፤ ከእኔ ይልቅ አሁን ዶ/ር ዐቢይን የሚተቹ እና በዓላማ እና በአስተሳሰብ የተቃረኑ ሰዎች ደግሞ ያኔ ለዶ/ር ዐቢይ በጣም የሚቀርቡ ሰዎች ነበሩ። ከተለያዩ ብሔሮች ማለት ነው። እነሱ ነበሩ ከእኔ የበለጠ የሚቀርቧቸው። በወቅቱ እሳቸው ለአንድ ዓመት የኢንፎርሜሽን መረብ ደህንነት ኤጀንሲን ሲመሩ ነበር። በነገራችን ላይ ተቋሙ ሲፈጠር ‹‹ይህን አይነት ተቋም እንፍጠር›› የሚል ሀሳብ የመጣው ከእሳቸው ነው። ደቡብ አፍሪቃ ለሥልጠና ሄደው ከዚያው ያመጡት ሀሳብ ነው የኢንፎርሜሽን መረብ ደህንነት ኤጀንሲን እንዲፈጠር ያደረገው።
በእሳቸው ሀሳብ ላይ ተመስርቶ ግን ብዙ ሰው ድጋፍ አድርጓል። እኔም ተቋሙ ሲፈጠር የራሴን አስተዋፅዖ አድርጌያለሁ። ተቋሙ ከተፈጠረ በኋላ በተለይ 2002 ዓ.ም እሳቸው ያን ተቋም በሚመሩበት ጊዜ ከእሳቸው በፊት ተቋሙን ሲመሩ የነበሩ ሰዎች ለሥልጠና ውጭ ሄደው ሲመለሱ ተቋሙ ከበፊቱ ለየት ብሎ አድጎ ጠበቃቸው። እሳቸው ግን ከዚህ ተቋም ውስጥ አልቆዩም ‹‹ሌላ ተቋም ውስጥ መሥራት አለብኝ›› ብለው ከተቋሙ ሲወጡ የተፈጠሩ የስም ማጥፋት ዘመቻዎች ነበሩ፤ ‹‹ተቋምን የሚያሳድግ ሰው መመስገን ሲገባው ለምን ይተቻል? ለምን ሌላ ነገር እየተቀባ ይወንጀላል?›› የሚል ሀሳብ በማንሳት በመድረክም በሌላ አማራጭም ታግያለሁ። በዚያ ምክንያት እኔንም ገፋ ገፋ ለማድረግ የሞከሩ ሰዎች አሉ፤ ከዚያ በኋላ ነው ግንኙነታችን እየጠበቀ የመጣው።
እንደዚያ ዓይነት ነገር የፈጠሩ ሰዎች ከለውጡ በኋላ ተመልሼ ያንን ተቋም ከእነሱ ተቀብዬ ስመራው የቅናት ተግባራትን መፈፀም ጀመሩ። እነሱ የሚሠሩት ሥራ በጣም አስቀያሚ ነበር፤ እውነት ለመናገር መመለስ ባልፈልግም ተቋሙን መምራት ስጀምር በጣም ደስ ብሎኛል። ዶ/ር ዐቢይ የራሳቸው ሀሳብ አላቸው፤ የራሳቸው አቋም አላቸው፤ የራሳቸው ብዙ ራዕይ አላቸው። እኔም የራሴ ራዕይ አለኝ፤ የራሴ ሀሳብ አለኝ እና የራሴ አመለካከት አለኝ። በሀሳብ መግባባት፤ በአመለካከት መግባባት፤ በራዕይ መግባባት ካለ ሰው ይግባባል። ሪፎርሙ እንዲሳካ እና ሌሎች ጉዳዮች በአግባቡ እንዲሄዱ አጠገባቸው ሆኜ እንዳግዝ ዕድሉን በመስጠታቸው ቅርርባችን እየጠነከረ መጣ። ሆኖም የአማራ ክልል ርዕሰመስተዳድር እንድሆን የመወሰን ሥልጣን የፓርቲዬ አዴፓ እንጂ የእሳቸው አለመሆኑን ስም አጥፊዎቹ ሁሉ ጠንቅቀው ያውቁታል።
ዘመን፡- አማራን ዒላማ ያደረጉ አንዳንድ ጥቃቶች በተለያዩ ክልሎች እየተካሄዱ የክልሉ መንግሥት ምንም ዓይነት እንቅስቃሴ ሲያደርግ አይታይም የሚሉ ወቀሳዎች ይሰነዘራሉ ምን አስተያየት አለዎት?
አቶ ተመስገን፡- በአማራ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት ውስጥ የሚኖሩ ሕዝቦችና የአማራ ብሔር ተወላጆች ሆነው በሌሎች ክልሎች የሚኖሩ ሕዝቦች አሉ። ሌላ ክልል ውስጥ ያሉ ሕዝቦች የሚተዳደሩትም አጠቃላይ ፍላጎቶቻቸውና መብቶቻቸው የሚሟሉትም ባሉበት ክልል ነው። ያ ክልል እንደ ራሱ ሕዝብ፤ እንደ እራሱ ዜጋ ማየት አለበት። ያለ አድሎ እና ያለምንም መግፋት እና ማሳደድ ወይም ጉዳት እነዚያን ሕዝቦች ማስተዳደር አለበት። እዚያ ክልል ውስጥ ላለ ሕዝብ እዚያ ክልል ያለ መንግሥት ተጠያቂ ነው። በእኛ ክልል ውስጥ ኦሮሞ፣ አገው፣ ቅማንት፣ አርጎባ፣ እና ሌሎችም የተለያዩ ብሔረሰቦች አሉ። የእነዚህን መብት፣ ዜግነት እና የመኖር ሕልውና የማስከበር ኃላፊነት ያለበት የአማራ ብሔራዊ መንግሥት ነው።
ይኼ መሠረታዊ መርሕ ነው። የፌዴራሊዝም ሥርዓቱም የሚያስቀምጠው ነው። ችግሩ ይህንን ሁሉም በሚገባ ያከብረዋል አያከብረውም የሚለው ነው። ሁለት ችግሮች አሉ፤ አንዱ በአንድ ክልል ውስጡ ያሉ ብሔር ብሔረሰቦችን እንደ አንድ የራሱ ሕዝብ አይቶ ከማክበር እና ከማገልገል ይልቅ የተወሰኑ አመራሮች ብሔራቸውን መከታ፤ ወንዛቸውን መመፃደቂያ አድርገው ሌላውን መግፋት የሚፈልጉ አሉ። እነዚህን በሚገባ ታግሎ ሕጋዊ እርምጃ ያለመውሰድ እና በዚህ መካከል ደግሞ ይህንን ትርምስ ለሚፈጥሩ ሰዎች ዕድል የመስጠት የአመራር ክፍተት እና ንዝህላልነት አለ። ሁለተኛው ደግሞ ከእኛው ክልል የሚነሳው ‹‹መብቶችን እኔ አስከብራለሁ፤ በጦር ሠራዊት፣ በዘር በሌላ እኔ ነኝ የምሟገት›› ብሎ ምንም ባይሰራም በወሬ ብቻ ሕዝብ እርስ በርስ እንዲጋጭ የሚያደርግ ግፊት አለ። ስለዚህ ሁለቱንም በሚገባ አይቶ ማስታረቅ ያሰፈልጋል።
ባለፈው ወደ ቤኒሻንጉል ብሔራዊ መንግሥት የሄድሁ ጊዜ ከሕዝቡ የተረዳሁት (የብዙኃኑ ባይሆንም) የራሱን መብት እና ጥቅም የሚያስከብረው የአማራ ክልላዊ ብሔራዊ መንግሥት አድርጎ የሚያይ አስተሳሰብ እና አመለካከት ያላቸው አካላት አሉ። የሚቆጠሩት በአማራ ሕዝብ መሆን እንዳለበት ልክ ነው። እኛ አማራ ስለሆን የአማራ ክልል የሆነ ነገር ማድረግ አለበት የሚል አስተሳሰብ እና አመለካከት የያዙም አሉ። ይኼ ሥህተት ነው። እነሱ ቤኒሻንጉል ከኖሩ የሚያስተዳድራቸው የቤኒሻንጉል ብሔራዊ መንግሥት ነው። እነሱ ሲቆጠሩ ብሔራቸው አማራ ሊሆን ይችላል፤ ነገር ግን እዚያ በሚኖሩበት ጊዜ መብት እና ጥቅማቸውን የሚያስከብረው፤ በእነሱ ቁጥርም በጀት የሚመደበው ለቤኒሻንጉል ብሔራዊ መንግሥት ነው።
ምክንያቱም መሠረተ ልማት ውኃ፣ መንገድ፣ መብራት.. ሁሉን ነገር የሚያሟላው የሚኖሩበት ክልል መንግሥት ነው። የእኛ ክልል መንግሥት የእኛ ተወላጆች በመሆናቸው ‹‹የእኛ ተወላጆች እዚያ አሉ›› ከማለት ውጭ በእነሱ ልማት፣ በእነሱ ዕድገት፣ በእነሱ ማኅበራዊ እና ፖለቲካዊ ሕይወት ውስጥ ገብቶ ማድረግ አለብኝ ብሎ እጅ ወደመጠምዘዝ የሚሄድበት ሥርዓት አይደለም ያለው። ይኼ ከሆነ ወደ ሌሎች ጉዳዮች እንገባለን ማለት ነው። ስለዚህ እነዚህን ሁለት ጉዳዮች ማስታረቅ ያስፈልጋል ማለት ነው። በእኛ በኩልም ‹‹እዚህ አካባቢ ያለ አማራ እንዲህ ሲሆን ለምን እንዲህ አናደርግም›› ብለን ማሰብ ሳይሆን በቦታው ያለው አመራር እንደዚህ ሲፈጠር ለምን ቆሞ ያያል? ብለን ታግለን ማስተካከል ነው ያለብን። ምክንያቱም እንደ ድርጅት አንድ ዓይነት የራሳችን አጀንዳ ስላለን፤ የራሳችን አስተሳሰብ ስላለን በአጋርነት እና በእህትነት ስለምንሠራ ነው።
በእኛ በኩል ‹‹እዚያ ሂጄ የዚህን ሕዝብ መብት እና ጥቅም እኔ ነኝ የማስከብረው›› የሚል አስተሳሰብ እና አመለካከት ካለ ማረም አለብን። እዚያም ያለው የክልል መንግሥት እንደኛ ነው። እንደኛ ሆኖ መብታቸውን እና ጥቅማቸውን ያስከብራል፤ ከእኛ በኩል ጥፋት ያለው ካለ ያርማል፤ ያስተካክላል። በዚያ በኩል ደግሞ ጥፋት ያለው ካለ ያርማል፤ ያስተካክላል በሚለው አስተሳሰብ ላይ መግባባት ያስፈልጋል። እዚህ ላይ መግባባት ካልቻልን ያው ዝም ብሎ ወሬ ይሆናል ማለት ነው።
እዚህ ባነጠስን ቁጥር ሌላ ቦታ የሆነ ነገር የሚፈናቀልበት ሥርዓት እየፈጠርን ነውና የምንሄደው እዚህ ጋ ያለውን ነገር በደንብ ተግባብተን ነው ከሕዝቡ ጋር በመድረክ ተነጋግረን መስማማት ያለብን። በየትኛውም ቦታ በመድረክ መታገል፣ ማስተካከል ያስፈልጋል፤ ይኼን እያደረገ ነው ክልሉ። ወደፊትም የምናደርገው ይህንን ነው። በየትኛውም ክልል ላይ ያለ የክልላችን ተወላጅ በብሔሩ ብቻ የሚገፋበት እና የሚጣልበት ሥርዓት መፈጠር የለበትም። ይኼንን ማስፈፀም የሚችለው እዚያ ያለው የክልል መንግሥት ነው። እኛም በተመሳሳይ የሌሎችን መብት ማክበር ይጠበቅብናል።
እኔ ሳልሆን እዚያ ያለ የክልል መንግስት ነው ብለን አምነን ከዚያ ክልል መንግሥት ጋር እና እዚያ የሚኖሩ የእኛ ክልል ተወላጆችን የምናግዛቸው ነገር ካለ ከክልሎች ጋር እየተነጋገርን መፍታት እንጂ ‹‹እዚህ ያለውን እኔ ነኝ የማውቅለት፤ ሌላው አያውቅም አያገባውም፤ እኔ የመብቱ ተሟጋች ጠበቃ ነኝ›› ብለን ገፍተን እነሱን ወደ እኛ የማምጣት ዓላማና አስተሳሰብ ውስጥ መግባት የለብንም፤ እነሱም አገራቸው ነው። የውጭ አገር ዜጋ እንኳ በትኛውም ቦታ በሰላም የሚኖርበትን ስርዓት መፍጠር አለብን እያልን ነው። በዚህ ደረጃ ነው መገንዘብ ያለብን የሚል ሃሳብ አለኝ።
ዘመን፡- የሰኔ አስራ አምስቱን ክስተት ምክንያት በማድረግ በክልሉም ሆነ ከክልሉ ውጭ የሚኖሩ በርካታ ግለሰቦች ያለኀጢአታቸው እየታሰሩ ነው የሚል ቅሬታ ይቀርባል፤ ስለዚህ ጉዳይ ምን ሀሳብ አለዎት?
አቶ ተመስገን፡- ይህ በምርመራ ሥራ ውስጥ ያለ የፖሊስ፣ የፍትህ ስርዓት ሥራ፣ የጠቅላይ አቃቤ ህግ ሥራ ስለሆነ ብዙ ወደዚያ አልገባም። ነገር ግን ከማህበራዊ ሚዲያውም አንዳንድ መድረኮች ላይ ከሚነገሩ ነገሮችም ተነስቼ ፖለቲካዊ ትርጉም መሰጠት ያለበት ጉዳይ ስለሆነ እንደመንግስት መናገር እፈልጋለሁ። አንዱ በጣም መጥፎና አስቀያሚው ነገር በአንዳንድ ቦታዎች ላይ ገዳይን እንደጀግና፣ ሟችን ደግሞ የመርሳት ሁኔታ ይታያል። ይሄ በግሌ በጣም የሚያሳዝን ጉዳይ ነው። መግደሉ እየታወቀ፣ ወደ ጥፋት መግባቱ እየታወቀ፣ የክልላችንን መሪ አጥተን ለዚያ መቆርቆርና መደንገጥ ሲገባን አንዳንድ አለባቸው።
ከዚህ ነፃ የሆነ ሰው ደግሞ ነፃ የሚሆንበት የዳኝነት ስርዓት ስላለ ህብረተሰቡ ተረጋግቶ መጠበቅ አለበት። ዝም ብሎ በስሜት እከሌ ይታሰር፣ እከሌ ይፈታ የሚል መዝሙር ለአማራ ህዝብ የሚጠቅም አይመስለኝም። እኔ በግሌ ይሄንን ጥያቄ የሚያነሱ ሰዎች ማፈር ይገባቸዋል። በዚህ ውስጥ ያሉ ሰዎች ምን ትርፍ ለማግኘት ነው የሚንቀሳቀሱት ምን አይነት የፖለቲካ ንግድ ውስጥ ለማግባት ነው ይሄ ክልል ምን እንዲሆን ነው የሚፈለገው፣ ይሄ ህዝብ ከዚህ በላይ ምን አይነት ጉዳይ እንዲያስተናግድ ነው የሚጠበቅ የሚሉ ጥያቄዎች በውስጤ ይመላለሳሉ። እዚህ ውስጥ የገቡ አካላትም ጉዳዩን ሰክነው እንዲመለከቱ መልዕክት ማስተላለፍ እፈልጋለሁ።
ዘመን ፡- አዴፓ በአማራ ክልል ከተቋቋሙ እና ለአማራ እንሠራለን ከሚሉ ፓርቲዎች ጋር ያለው ግንኙነት ምን ይመስላል?
አቶ ተመስገን ፡- አዴፓ ከብዙ ፓርቲዎች ጋር በጋራ ለመስራት ይመካከራል፤ ከአንዳንዶቹ ጋር እንዲያውም በጋራ ለመስራት ውል የገባባቸው አሉ። አንዳንዶቹ ደግሞ በጋራ እንስራ ብለው ጥያቄ ያቀረቡ አሉ። የፖለቲካ ስርዓቱንና የድርጅቱን መርህ ተከትሎ ስለሆነ የሚፈፀመው ማዕከላዊ ኮሚቴው በየጊዜው እየተወያየ አንድ ላይ ብንሰራ ብለው የሚያስቡ ፓርቲዎችን ማስጠጋትና አብሮ የመስራት ስራ የሚቀጥል ነው። ከየትኛውም አካባቢ በተለየ እኛ ክልል ውስጥ የተወዳዳሪ የፖለቲካ ድርጅቶች በነፃነት ይንቀሳቀሳሉ።
በእርግጥ የሰኔ አስራ አምስቱ ጥቃት ከመድረሱ ቀደም ብለው የነበሩ መልካቸውን የቀየሩ አጠቃላይ የፀጥታ እንቅስቃሴዎች አንዳንድ ጊዜ የፖለቲካ ድርጅቶች በነፃነት ተወያይተው የራሳቸውን ሀሳብ እንዳይገልፁ የሚገድቡ አይነት ባህርዳር ላይ እንደተከሰተው አይነት አይተናል። እነዚህ እነዚህን ጉዳዮች ወደፊት ማረም ማስተካከል ይኖርብናል። ወደፊትም ቢሆን አዴፓ ከየትኛውም የፖለቲካ ፓርቲ ጋር በጋራ ይሰራል። በጋራ የማይሰራባቸው ላይ ደግሞ ሁሉም የራሱን አቋም ሊያስተናግድ ይችላል። ነገር ግን አዴፓና የክልሉ መንግስት የማይደራደሩበት አሁን የክልሉን መንግስት ለመምራት ስልጣን የተሰጠው አካል አዴፓ ነው።
ሰለዚህ በመምራት በኩል እኔ ይሄን እሰራለሁ ብሎ እንደመንግስት የመንቀሳቀስ አዝማምያዎች አይፈቀዱም። ህግና ስርዓት ተላልፎ መገኘት አይፈቀዱም። ሰላምና ልማት የሁላችንም አጀንዳ ነው። ፖለቲካ ደግሞ ለብቻው የራሱ ምህዳር አለው። የፖለቲካ ክርክር፣ የፖለቲካ ፓርቲ መፍጠር ወዘተ. ጉዳዮች የራሳቸው የፖለቲካ ህግ ስላላቸው በዚያ መሰረት የሚመሩ ናቸው። ነገር ግን አልፎ አልፎ እንደመንግስት የመንቀሳቀስ፤ ይሄን ካላደረግህ፣ ይሄን እናደርጋለን የሚል እጅ የመጠምዘዝ እንቅስቃሴዎች ግን አይፈቀዱም። በዚህ ውስጥ ያለ የአዴፓ አባል፣ የአዴፓ አመራር፣ ሌላውም የተፎካካሪ ፓርቲ አባልና አመራር ህጋዊ ተጠያቂነት ይኖረዋል። ይሄንን እንደዋና የህግ መጫወቻ ሜዳ መውሰድ አለብን። በዚህ እስከተንቀሳቀሱ ድረስ ከየትኛውም የፖለቲካ ፓርቲ ጋር አዴፓ በጋራ ይሰራል። የራሱን አቋም ደግሞ ያንፀባርቃል።
ዘመን፡- ህገመንግስቱ አልተከበረም፤ ፌዴራላዊው ስርዓት አደጋ ላይ ነው፤ ስለዚህ ይህን ነገር ወደነበረበት መመለስ አለብን የሚሉ ኃይሎች በቅርቡ ስብሰባ ሲያካሂዱ ነበርና የክልሉ መንግስት እንደዚህ ባለ ጉዳይ ላይ ምን ይላል?
አቶ ተመስገን ፡- ለውጡ የፈቀደው አንዱ ነፃነትን ነው። ከዚህ ቀደም ብዙ ሰው በተለያዩ ሰበባ ሰበቦች ታስሮ የተሰቃየ፣ አካሉ የጎደለ፣ ነፍሱን የገበረ አለ። ይሄንን ነጻ ማውጣት አለብን በሚል ነው ድርጅትም መንግስትም ወደዚህ ተግባር የገባው። ህብረተሰቡም በለውጡ ተስፋ ያደረገው ነፃነትን ሲያይ ነው። እነዚህ ነፃነቶች የሚቀጥሉት ግን ሁሉም ሰው ህግ ሲያከብር ነው። በግሌ በለውጡ መጀመሪያ ላይ የነበረው ሁሉንም ነገር መልቀቅ፣ ብዙ ያስገኘው ጥቅምም አለ፤ የተፈጠረ ጉዳትም አለ። ያስገኘው ጥቅም ሁሉንም ሰው ነፃነቱን ሰጥቶ ወደነበረበት ማህበራዊ ኑሮ እንዲመለስ ማድረግ ነው። የአገራችንን ገጽታ ቀይሯል፤ ዲፕሎማሲያዊ ትርፍ ተገኝቷል፤ በጫካም የነበሩ፣ ውጭ አገር በስደት የነበሩ፣ በፖለቲካ ጉዳይ የታሰሩ፣ ሌሎች ጉዳዮችን ፈጽሞ ታስሮ የነበረ አብዛኛው ሰው ነፃ እንዲሆን ተደርጓል።
ምህዳሩ እንዲሰፋ ለማድረግ መንግስትም፣ ድርጅቱም ብዙ ስራዎች ሰርተዋል። በዚህ የተገኘ ፋይዳ አለ ብዬ አስባለሁ። በሌላ በኩል ደግሞ ከጉዳቶቹ ውስጥ አንዱ አንዳንዶች የመንግስትና የህብረተሰቡን ትግል በጣም ወደ ኋላ በማስቀረት ህዝቡ ታግሎ ነፃ ያወጣቸውን ‹‹እኛ ነን ታግለን ነፃ ያወጣነው›› ይላሉ። ከእስር ቤት የተፈቱት ሳይቀር ‹‹እኛ ነን ነፃ ያወጣንህ›› ወደሚልና ወደማይሆን ጽንፍ በመሄድ ለግጭት የሚዳርጉ ጉዳዮችን በማራገብ ስልጣን የመቆናጠጥ ከፍተኛ እሽቅድድም ማድረግ ተስተውሏል። በዚህ የተጎዱ አመራሮች አሉ። የተጎዱ የህብረተሰብ ክፍሎች አሉ። በተለይ የእኛ ክልል ከፍተኛ ተጎጂ ሆኖ የቆየበት ሁኔታ አለ። እነዚህን ሁለት ጉዳዮች አስተናግዷል ብዬ አስባለሁ። እነዚህ በፀጥታውም በልማት ስራም በኢንቨስትመንት ስራዎችም ላይ የፈጠሩት ተጽዕኖ አለ።
በሌላ በኩል ከአሐዳዊ ስርዓት ጋር በተያያዘ የአዴፓ አቋም ፌዴራሊዝም ላይ ምንም አይነት ብዥታ የለበትም። ‹‹የፌደራል ስርዓት ለአገራችን አይጠቅምም›› የሚል ነገር በአዴፓ ደረጃ የለም። ነገር ግን በፌዴራል ስርዓት ሰበብ የክልሉ መንግስትም አዴፓም ተጎድተዋል የሚል አቋም አለው። ምክንያቱም ኢፍትሃዊ የሆኑ የሀብት ድልድሎች ነበሩ፤ በመሰረተ ልማት ግንባታ ወደ ኋላ የቀረ ክልል ነው። የመብራት እና ሌሎች መሰረተ ልማቶች አለመሟላት የክልላችን ህዝብ አማሮ ለለውጡም እንደመነሻ የሆኑ ጉዳዮች ናቸው። ስለዚህ የፌደራል ስርዓቱ ፍትሃዊ ሆኖ መስተናገድ ከቻለ ይሄ ስርዓት ለሀገራችን ጠቃሚ ነው በሚለው ሀሳብ ላይ ምንም የተለየ አካሄድ የለንም።
አሐዳዊ ስርዓት ካልመጣ ብሎ አዴፓ ያነሳው ጥያቄም የለም። ይሄም ይሆናል ብሎ አይገምትም። በግሌም እንደዚያ ይሆናል ብዬ አላስብም። ነገር ግን ‹‹በፌደራልዝም ስርዓት ሰበብ የተወሰኑ ሰዎች ሀብት ከሚታደልበት ቦታ ላይ ይሆኑና ሀብትን አላግባብ ያድላሉ›› የሚል ጥያቄ ተነስቶ ተገምግሟል። ይሄ ደግሞ ትክክል ነው መታረም አለበት ተብሎ የታለፈ ነው። እዚህ ላይ ማንም ሰው ይሄን ‹‹ረስቸዋለሁ፤ ይሄን አልገመገምንም›› ሊል አይችልም። አንዳንዶቹ ትናንትና ‹‹ይሄ ትክክል ነው፤ መታረም አለበት›› ብለው የወጡትን አሁን እስከመካድ የደረሱ አሉ።
አዴፓ ‹‹እነዚህ ጉዳዮች መታረም አለባቸው›› ነው የሚለው። ‹‹አሐዳዊ ስርዓት ይምጣ›› የሚለው የጠላት ቅስቀሳ ወይም በዚህ ሰበብ በፌደራሊዝም ስርዓቱ ሰበብ በሰብዓዊ መብት፣ በኢኮኖሚ ጉዳዮችና ሌሎች ማህበረሰባዊ ቀውስ ውስጥ ገብተው ተዋናይ የነበሩ አካላት ከራሳቸው እያመነጩ የሚያናፍሱት አሉባልታ ነው። እነዚህ አሁንም የፌደራል መንግስት በህግ የሚፈልጋቸውና ሊጠይቃቸው የሚገቡ አካላት ሲሆኑ በተለያዩ ቦታዎች መሽገው ‹‹ይሄ እንዲህ ሊሆንልህ ነው፤ እንዲህ ሊፈጠር ነው…›› በሚል የሚቀሰቅሱበት ካልሆነ በስተቀር ይሄ በመንግስትም በመሪ ድርጅት በአዴፓም የተገመገመበት፣ አቋም የተያዘበት ሁኔታ አይደለም። ይሄንን እንደመቀስቀሻ አድርገው የአማራን ህዝብ ወይም የአማራን ክልል ሕዝብ ለብቻ ነጥሎ ለማስጨነቅ የሚፈልጉ አካላት የተዘጋጀ የፖለቲካ አጀንዳ ነው።
ዘመን ፡- የለውጥ ሃይሉ እውነተኛ ፌዴራሊዝምን ተግባራዊ ለማድረግ ቁርጠኝነቱ ምን ያህል ነው ብለው ያምናሉ?
አቶ ተመስገን ፡- ፌደራሊዝምን ለመተግበር በለውጥ ሀይሉ ላይ ብዙ ችግር አለ ብዬ አላስብም። ነገር ግን በዚህ ለውጥ ሰበብ የለውጥ ኃይል ያልሆኑ ‹‹ለውጡ ምን አመጣ›› ብለው ለውጡን ማጣጣል የሚፈልጉ፣ ‹‹ለውጡ መፈናቀልን የፀጥታ ስጋትን እና ወዘተ አመጣ፤ የድሮው ይሻል ነበር›› ብለው በግልፅ የሚናገሩ ብቻ ሳይሆን ለውጡን ለማደናቀፍ ሌት ከቀን የሚሰሩ አካላት አሉ። እነዚህን የለውጥ ኃይል አንላቸውም። ከለውጡ ኃይል ጋር እየተሰበሰቡ ቢሰሩም በጣም ግራ የተጋቡ ወደነበረው መመለስ ፍላጎታቸው ግራ የተጋቡ አካላት አሉ። ቁጥራቸው ውስን ቢሆኑም። በለውጥ ኃይሉ ላይ ሁለት አይነት ጉዳዮች አሉ።
በለውጥ ኃይሉ ውስጥም ተጎዳሁ ብሎ የሚቆዝም አካል ይኖራል፣ ‹‹ይሄ ለውጥ ምን አመጣልኝ ከስልጣኔ፣ ከወንበሬ ተገፋሁ›› ብሎ የሚያስብ ኃይል አለ። የማደናገሪያ ሀሳብ ከሚያመጡ ሀይሎች ጋር በመቀላቀል የነበረበትን ቦታ የሚያስብ የሚቆዝም አካል፣ ለህዝቡ ሳይሆን ለራሱ ያደረ አካልም አለ። እንዲህ መሆኑ የለውጥ ኃይሉ የጠራ አቋም ስላለው ምንም አይነት ችግር አያመጣም። ፌደራሊዝም እንደሚያስፈልግና ፍትሀዊ ተጠቃሚነት መረጋገጥ አለበት ብሎ የሚሰራ ኃይል ነው። ይህንን ተግባራዊ ለማድረግ የሚንቀሳቀስ አካል ነው። ሆኖም በለውጥ ኃይል ውስጥም ውስን የሚባሉ አካላት ‹‹በፊት የነበረችኝ ነገር ተገፋችብኝ›› ብለው የሚያስቡ አካላት ከላይ እንዳነሳሁት ለውጡን በማጣጣል ላይ ከተጠመዱ አካላት ጋር ተሳስረው ለመስራት የሚያደርጉት እንቅስቃሴ እንዳለ በግሌ እገነዘባለሁ።
ዘመን ፡- ባለፈው ጊዜ የቅማንት እና የአገው ወኪል ነን የሚሉ አካላት መቀሌ ሄደው ‹‹አሐዳዊነት ሊውጥህ ነው›› በማለት ሕዝመቡን የሚያደናግር እና የለውጥ ኃይሉን ተግባር የሚያጣጥል መግለጫ ሲያወጡ ተመልክተናል፤ ይህን ጉዳይ እንዴት ገመገሙት?
አቶ ተመስገን ፡- አንዳንድ ጊዜ የፖለቲካ መጓተቶች በተለይ በሁለቱ አህዳዊ እና ፌዴራላዊ በሚሉ ጉዳዮች ላይ አንዳንዶች ፌዴራሊዝምህ ተገፋብህ፣ አልጠቀመህም፣ እንደዚህ ሆነብህ፣ ፌደራሊዝም ቢኖር ኖሮ እንዲህ ይደረግልህ ነበር እያሉ ከተደረገለት በላይ እንዲደረግ የሚፈልጉ ኃይሎች አሉ። ይህንንም በኃይል ለማስተግበር ሕዝብ ለሕዝብ ግጭት እንዲፈጠር የተለያዩ ድጋፎችን በማድረግ የሚንቀሳቀሱ ሀይሎች አሉ። በውስጣችንም ያሉ ሄደው የሚተባበሩ ኃይሎች አሉ። ህዝቡን ወደ ልማት ሳይሆን ወደ ሌሎች ግጭቶች እንዲገባ የሚያደርጉ አካላት አሉ።
ከእነዚያ ውስጥ አንዱ ፅንፍ ወይም አንዱ ክንፍ ተደርጎ የሚወሰድ ነው። እነዚህ አካላት የተናገሩትንም በወቅቱ ያደረጉትንም ተከታትያለሁ። በብሄር ሰበብ የፖለቲካ ንግድ መነገድ የሚፈልጉ፣ በማንነት ሰበብ ከነበራቸው ማንነት በላይ፣ ከነበራቸውና አሁን ካሉበት ስልጣን በላይ ስልጣን የሚፈልጉ፣ ተገፋን የሚሉ፣ በዚህ ደግሞ ህብረተሰብን የሚያደናግሩ ሀይሎች እንዳሉ ይታወቃል። የክልሉ መንግስት ዴሞክራሲያዊ በሆነ መንገድ የማንነትን ጥያቄ ለመፍታት ያደረገው እንቅስቃሴ አለ። የሚቀሩ ነገሮች ካሉ ግን በጠረጴዛ ዙሪያ የሚፈታ እንጂ በየቦታው ሄዶ ለውጡን ለማደናቀፍ ከሚሰሩ ሀይሎች ጋር በማበር፣ መግለጫ በማውጣት እና ሌሎች እንቅስቃሴዎችን በማድረግ የሚፈታ ጉዳይ አይመስለኝም።
ከየትኛውም አካባቢ፣ ከየትኛውም ክልል በተለየ መልኩ የብሄር ብሄረሰብ ማንነት ትልቅ ምላሽ ሰጥቶ የሚንቀሳቀስ ክልል የአማራ ክልል ነው። በክልላችን የብሄረሰብ መስተዳድሮችም አሉን። በዚህ ደረጃ የሚሞገስ፣ የሚደነቅ እና ክብር የሚገባው ክልል እንጂ ይህን አልፈፀመም ተብሎ የሚተች ክልልም አልነበረም። ይልቅስ ሌሎች ክልሎች ማንነትን የሚደፈጥጡ፣ ማንነትን የማያከብሩ ነገር ግን ‹‹ለማንነት፣ ለፌዴራሊዝም ስርአት ቆመናል›› የሚሉ፣ የማንነት ጥያቄ የሚጠይቁ ኃይሎችን በማሰር፣ በማንገላታት ጥያቄ እንዳጠይቁ በማድረግ፤ ወይም ደግሞ አንዳንዶችን ከፍተኛ ስልጣን እንዲያገኙ በማድረግ ጥያቄው እንዳይነሳ የሚያፍኑ አካላት አሉ።
ይልቅ ራሳቸውን ቢያዩ ይሄ ነገር የሚያሳፍራቸው ይመስለኛል። የእኛዎቹ ሳይሆኑ ሌሎቹ ጉዳዩን የሚያነሳሱ አካላት በውስጣቸው በርካታ ማንነቶች ኖረው ማንነትን ደፍጥጠው ነገር ግን ለማንነት፣ ለፌዴራሊዝም ስርአት ታገልን ሲሉ በማያፍሩበት ሁኔታ ይናገራሉ። አያስፈልግም እንጂ ብዙ ማንነቶችን መዝዘን መነጋገር ይቻላል። እኛ እነሱን መሆን ስለሌለብን እንጂ በእነሱ በኩል ማንነትን ደፍጥጠው የሚኖሩ አካላት አሉ። በየጊዜው መድረክ እያዘጋጁ ይሄ ተጣሰ፣ ይሄ መጣ ብሎ ከማውራት ይልቅ ህዝቡ የሚያነሳቸውን የመልካም አስተዳደር፣ የመልማትና የአገልግሎት ሰጪነት ጥያቄዎችን መመለስ ይገባ ነበር ብዬ አስባለሁ።
እነዚህ ጉዳዮች ላይ ብዙ ሀብት ከማፍሰስ፣ ብዙ ጊዜ ከመፍጀት ህዝቡ የሚያነሳቸውን ጥያቄዎች እየፈታን አገራችንን እያጠናከርን መሄድ ነው ትልቁና የሚያዋጣው መንገድ። ይህን የሚያደርገው ለውጡን ከሚያደናቅፉ ኃይሎች አንዱ ክንፍ ነው። ለውጡን በማጣጣል ማንነቴ ተገፋ፣ ማንነቴ ተደፈጠጠ እና ሌላ የሚሉ፤ በተቃራኒው ማንነቴ ተደፈጠጠ ብለው የሚናገሩበትና መግለጫ የሚሰጡበት አካባቢ ያለ ህዝብ ማንነቱ ተደፍጥጦ፣ ማንነቱ ሳይከበርለት እንደኖረ ደግሞ እነዚህ ሀይሎች ጠንቅቀው ያውቃሉ ብዬ አስባለሁ።
ዘመን ፡- በአሁኑ ወቅት የአማራ ክልል ከሌሎች አዋሳኝ ክልሎች ጋር ያለው ግንኙነት ምን
ይመስላል?
አቶ ተመስገን፡-ክልላችን ከአዋሳኝ ክልሎች ጋር ያለው ግንኙነት በጣም ጤናማ ነው፤ ከቤኒሻጉልና አፋር ክልል ጋር በአመራር ደረጃ ግንኙነት ጀምረናል። የጋራ እቅድም እያወጣን ነው። ከቤኒሻንጉል ጋር የልማት፣ የሰላምና የመልካም አስተዳደር ስራዎችን በጋራ ለመስራት የጋራ እቅድ አውጥተን ተፈራርመናል። የህዝብ ለህዝብ ግንኙነትን ለማጠናከር ተግባብተናል። ባለፈው ዓመት የነበረውን አጠቃላይ ሁኔታ ገምግመናል። ስለዚህ ከቤንሻንጉል ጋር ከሌሎች ክልሎች የበለጠ ትንሽ ገፋ ያለ አካሄድ ሄደናል። ከአፋር ጋርም እንደዚያው እቅድ አዘጋጅተናል።
የሚቀረው ነገር ከአመራሩ ጋር ተገናኝተን ገምግመን የጋራ አድርገን መንቀሳቀስ ነው። ይህንንም በቅርቡ እናደርጋለን። ከሁሉም ክልሎች ጋር ያለው መሰረታዊው ነገር በህዝቡ ውስጥ ያለው ስሜትና ተስፋ በጣም ሰላማዊ ነው። ይህንን ካጠናከርነው ችግሮች ካሉም በጉልበት ሳይሆን በጠረጴዛ ዙሪያ መፍታት አለብን ብሎ አዴፓም የክልሉ መንግስትም ያምናል። ይህን ህዝቡም የሚቀበለው ነው። ከትግራይ ክልል ጋር እኔ ወደ ስልጣን ከመጣሁ በኋላ ይሄን ያህል ብዙ የሰራነው የሄድንበት ነገር የለም። በቀጣይ እንሄድበታለን። በህብረተሰባችን የሚነሱ ችግሮች አሉ።
ህዝቡን አዳምጠን መሬት ሳይሆን ሰው አይተን ችግሮችን መፍታት አለብን የሚል አቋም አለኝ። ከትግራይ ክልል ጋር ወደፊት የምንሰራው ይሆናል። ከሱማሌ ክልል ጋርም እንደዚያው የህዝብ ለህዝብ ግንኙነት በመገናኛ ብዙኃን ስለተላለፈ ሁሉም አውቆታል፤ ተጀምሯል። ከኦሮሚያ ክልል ጋርም በጋራ እየሰራን ነው። ሁለት ሶስት ጊዜም ተገናኝተን ተነጋግረናል። ብዙ በጋራ የምንሰራቸው ጉዳዮች እንዳሉም ተግባብተን ወስነናል። እንደዚህ ከሁሉም ክልሎች ጋር በሰላም መስራት ያስፈልገናል።
በሌሎች ክልሎች የሚኖሩ የአማራ ብሄር ተወላጆች በጣም በርካታ ስለሆኑ ከክልሎች ጋር የምናደርገው መግባባት፣ የምናደርገው በጋራ ልማት ላይ የተመሰረተ እንቅስቃሴ ለሁላችንም ወሳኝ ነው የሚል አቋም አለኝ። ይህንን በጋራ እየሰራን ስለሆነ፣ በጋራ ለመስራት ትንሽ እግር የጎተትንባቸውን አካባቢዎች ደግሞ ወደፊት የምንሰራ ይሆናል።
ዘመን ፡- ክልሉ በርካታ የሕዝብ ጥያቄዎች ያሉበት ነው፤ እናም ጥያቄዎችን መመለስ የሚችል አመራር በማፍራት ረገድ ምን የታሰበ ነገር አለ?
አቶ ተመስገን ፡- ይህ ትክክል ነው። በእርግጥ የክልሉ ህዝብ መሰረታዊ ጥያቄዎች የሚፈቱት በክልሉ አመራር ብቻ ሳይሆን በክልሉ ህዝብ በራሱ ጭምር ነው። ሁሉም ሰው ወደ ልማት፣ ሁሉም ሰው ወደ ሰላም፣ ሁሉም ሰው ወደ መልካም አስተዳደር መመለስ አለበት። ሁሉም ሰው የሚሰራውን ስራ መተግበር አለበት። አንዳንድ ከፀጥታው አንፃርም ሆነ ከምኑም የነበሩ ጉዳዮች ብዙን ሰው ቀልቡን አስተው ወደአልሆነ አቅጣጫ መርተውት ነበር። አሁን ወደ ሰላም ወደ ልማት እያልን ነው።
በዚያ መሰረት ባለሀብቶችንም የተለያዩ መድረኮች ፈጥረን እያነጋገርን ነው። እነሱም ክልሉን ለመቀየር ትልቅ ተስፋና ፍላጎት አላቸው። ይህን ክልል መቀየር ማለት አገር እንደምንቀይር ተስፋ አድርገን እየሰራን ነው ያለነው። እናም የክልሉ አመራር ከታች እስከላይ መጠናከር አለበት። አልፎ አልፎም በጣም የተዳከሙበት አካባቢ መቀያየር ይኖራል። የተሻለ ይሰራበታል ብለን የምናስበውን አመራር ከቢሮ ቢሮ ማቀያየር እናም ደግሞ በአንዳንድ ቢሮዎች የተሻሉ አመራሮችን የመመደብ ጉዳዮች ይኖራሉ።
ከምንም በላይ ግን እስከቀበሌ ድረስ ያሉንን አመራሮች ማጠናከር አለብን። ትልቅ የአመራር አካዳሚም አለን። ይህንን አካዳሚ ለዚህ ተግባር እናውለዋለን የሚል እቅድ አቅደናል። አካዳሚው በቦርድ የሚተዳደር ነው። በአዋጁ መሰረት የቦርድ ሰብሳቢ የሚሆኑት ደግሞ ርእሰ መስተዳድሩ ናቸው። ከዚህ በፊት ርእሰ መስተዳድሮች ስራ ስለሚበዛባቸው ብዙ የቦርድ ሰብሳቢ ሆነው መርተውት አያውቁም። አሁን ግን እኔ ራሴ የአካዳሚው የቦርዱ ሰብሳቢ እሆናለሁ።
ምክንያቱም አቅም ግንባታ ላይ መስራት ስላለብን ነው። የውጭ ስልጠናዎችንም ማየት አለብን ብለናል። ባለፈውም የአሜሪካና የእንግሊዝ አምባሳደሮች በመጡ ጊዜ ከያዟቸው ሌሎች ፕሮጀክቶች በላይ የአቅም ግንባታ ድጋፍ እንዲያደርጉ ተነጋግረናል። የቻይናም መንግስት የአቅም ግንባታችንን የሚያሳልጡ የረጅም እና የአጭር ጊዜ ስልጠናዎችን እየሰጠን ነው። እኔ እንኳን ወደ እዚህ ኃላፊነት ከመጣሁ በኋላ ከአማራ መገናኛ ብዙሀን በተለያዩ የሙያ ዘርፍ ያሉ 15 አባላትን ለሶስት ሳምንት አካባቢ ስልጠና፣ አምስት የዩኒቨርሲቲ አመራሮችን ዩኒቨርሲቲ እንዴት እንደሚመራ እውቀት የሚያስጨብጥ ተጨማሪ ስልጠና እንዲያገኙ ልከናል፣ የኢኮኖሚ ትራንስፎርሜሽን ላይ ከልማት ድርጅቶቻችን በተለይ በልማት ድርጅቶች ያለውን አጠቃላይ የአሰራር ስርዓት ለማሻሻል እንዲቻል አምስት ባለሙያዎችን ልከናል። ሌሎችንም ተጨማሪ እያየን እንልካለን። ከዚህ በተጨማሪ ከ40 በላይ ሰዎችን ለሁለተኛ ዲግሪና ለፒኤች ዲ መርሐግብር የምንልካቸው አሉ።
ሌላውን የአቅም ግንባታ ስራ በውስጣችን በአለው የአመራር አካዳሚ እንሰራለን፣ በውጭ አገር ደግሞ ከባቢውን ለምደው ተምረው የተሻለ ነገር እንዲሰሩ እናደርጋለን። የመጪው ዓመት አንዱ ትኩረታችን የአመራሩን አቅም መገንባት ነው። የተሻለ አገልግሎት አሰጣጥ፣ የመልካም አስተዳደር ጥያቄዎችን መፍታትና የልማት ስራዎችን የማሳለጥ ነገር ትኩረት የምንሰጠው ነው።
ዘመን ፡- ልዩ ትኩረት ሰጥቼ እሰራቸዋለሁ የሚሏቸውን ዋና ዋና ጉዳዮች ቢዘረዝሩልን?
አቶ ተመስገን ፡- አንዱ የሰላም ጉዳይ ነው። እዚህ ላይ በጣም ትኩረት ሰጥቼ የምሰራ ይሆናል። በእርግጥ ሰላም በፀጥታ ሃይል ብቻ የሚመራ አይደለም። ህብረተሰቡ ራሱ የፀጥታው ባለቤት መሆን አለበት። ስለዚህ በዚህ ዙሪያ ትልቁ ትኩረታችን ሰላም ነው። ሰላም ከሌለ ልማት የለም ሰላም ከሌለ ፖለቲካ የለም፤ ሁሉ ነገር የሚቆም ነው። ሰላም በደፈረሰባቸው ዓመታት ምን ያህል ኢኮኖሚያችን፣ ፖለቲካችን፣ እንደተጎዳ፣ ምን ያህል ገፅታችን እንደጠፋ አይተነዋል እናውቀዋለንም። እናም ሰላም ላይ ከምንም በላይ ትኩረት ሰጥተን እንሰራለን። የሰላም አጀዳ ደግሞ የሁሉም ነው።
ሰላም የተፎካካሪ ፓርቲውም፣ የመሪ ፓርቲው አዴፓ፣ የመንግስት፣ የሁሉም ህዝብ አጀንዳ ነው። ስለዚህም ሁሉም አካል ከጎኔ ይሆናል ብዬ አስባለሁ። የሰላም ጉዳይ ተቀዳሚ ተግባር አድርገን እንፈፅማለን። ሁለተኛው ተግባር ደግሞ ለሰላም የሚያስፈልጉ ሌሎች ግብአቶች አሉ። ኢንቨስትመንትን ማስፋፋት አለብን፤ ለወጣቶች ስራ እድል ፈጠራ ምቹ ሁኔታዎችን መፍጠር፣ ግብርናውን አሁን ካለበት ትንሽ ገፋ ባለ መልኩ አዘምነን መስራት የተጀማመሩ ኢንዱስትሪዎችን መጨረስ አለብን። እነዚህን ስናደርግ ነው የስራ እድል የምንፈጥረው።
የስራ እድል ከፈጠርን ደግሞ ወጣቱ ስራ ውስጥ ይገባል። ወጣቱ ስራ ውስጥ ከገባ የትኛውም ፖለቲከኛ እየተነሳ በትንሽ ነገር ወጣቱን መጠቀምና መሳሪያ ማድረግ አይችልም ማለት ነው። ስለዚህ የስራ እድል ፈጠራ ሁለተኛው የትኩረት አጀንዳዬ ነው። የስራ እድል ለመፍጠር ኢንዱስትሪ ማስፋፋት፣ የተጀማመሩ ስራዎች እንዲነቃነቁ ማድረግ፣ ልማት ስራ ውስጥ በመግባት፣ ግብርና ላይ በደንብ ይሰራል። የክልላችን ትልቁ ፀጋ ማዕድን ቢኖረውም ግብርና እና የቱሪዝም መዳረሻ ሀብት ሆኖ የማገልገል አማራጩ ሰፊ ስለሆነ ቱሪዝሙንም፣ ግብርናውንም፣ ኢንቨስትመንቱንም በደንብ እንዲንቀሳቀሱ አድርገን ሰፊ የስራ እድል መፍጠር አለብን።
ሶስተኛው ትኩረቴ የአቅም ግንባታ ስራ ነው። ከላይ እንደገለፅኩት በየደረጃው ያለውን አመራር የመንግስት ብቻ ሳይሆን መንግስታዊ የልማት ድርጅቶች የህዝብ ድርጅቶች የሆኑ አመራሮችን አቅም የመገንባት ስራ ይሰራል። ይህ ብቻ ሳይሆን የግል ድርጅቶች አመራርን እንዴት ኢንዱስትሪው ኢንቨስትመንት እንደሚመራ የአቅም ግንባታ ስራ ይሰራል። የግል ድርጅቶች የስራ እድል ይፈጥሩልናል ካልን በደንብ እንዲንቀሳቀሱና አቅማቸው እንዲገነባ በማድረግ ስልጠናም ካስፈለገ ስልጠና መስጠት ያስፈልጋል።
የሰላም ጉዳይ፣ የስራ እድል ፈጠራ ጉዳይ እና የአቅም ግንባታ ስራዎች ዋነኞቹ የትኩረት አቅጣጫዎቼ ናቸው። እነዚህን የትኩረት አቅጣጫዎቼን ለመፈፀም እንደምቹ ሁኔታ የወሰድኳቸው ጉዳዮች አሉ። እነዚህም የክልሉ ምሁራን መማክርት ጉባኤ፣ በኪነጥበብና ሥነ ጥበብ ሙያ ላይ የተሰማሩ አካላት መኖራቸው እቅዳችንን ለማሳለጥ እንደትልቅ አቅም ይሆኑናል ብለን ይዘናል። በቅርቡም ከምሁራን፣ ከኪነጥበብ ሰዎች ጋርም ትልልቅ መድረኮች ይኖሩናል። እነዚህን አካላት የማንቀሳቀስ ስራ በመከወን ሁሉም ስለ ሰላም፣ ስለ ልማት እንዲያወራ በማድረግ ትንሽ ለየት ያለ ውጤታማ ዓመት ማሳለፍ አለብን ብለን አቅደናል።
ዘመን ፡- ውድ ጊዜዎትን ሰውተው ለሰጡን ማብራሪያ እናመሰግናለን።
አቶ ተመስገን ፡- እኔም አመሰግናለሁ፡፤
ዘመን መፂሄት መስከረም 2012
