መክሊትን ማወቅና ከመነሻ እስከ መድረሻ ሕይወት ዘመን እርስት አድርጎ መጓዝ መታደል ነው። በጉዞ የሚገጥሙትን ፈተናዎች ለማለፍ ተቀራራቢ ሙያዎችን መወጣጫ መሰላል በማድረግ ውስጥን እያዳመጡ መቆየት በራሱ ብልህነት ነው። መሆን ወደሚፈልጉትም ለመሻገር ይቀላል። ከራስ አልፎ ለብዙዎችም ፋና ለመሆን ያበቃል።
የዛሬ እንግዳችንና በአሁኑ ወቅት በፋና ብሮድካስት ኮርፖሬት የይዘት ምክትል ዋና ሥራ አስፈፃሚ ሆነው በማገልገል ላይ የሚገኙት አቶ አቤል አዳሙ መክሊታቸው እንዲህ ሆኖ በአውሮፓና አሜሪካ የተማሩ ጋዜጠኛ ከመሆን አልፈው ከአፍሪካ ኬንያ ብቻ 11 ጊዜ ለስልጠና በመሄድ የጋዜጠኝነት ሙያን ማስተማር ችለዋል። አሜሪካና አውሮፓ ተንደላቅቀው መኖር ሲችሉ አገራቸውን በመውደዳቸው ተመልሰዋል። መመለሳቸው ለብዙ ጓደኞቻቸአልተዋጠላቸውም። ጤናቸውን ተጠራጥረው እርግጠኝነታቸውን የጠየቋቸውም ነበሩ። አገራቸው ሳትመቻቸው ቀርታ ለመመለስ ካሰቡ አበክረው እንዲጽፉላቸውና እንዲደውሉላቸውም አሳስበዋቸዋል።
ከአገራቱ ሚዲያውን በሁለት እግሩ ከሚያስቆም የሥራ ባህል ጀምሮ የግል ባህሪያቸውን ያረቁበት አስተያየትን ከገንቢ ሀሳብ በመነሳት የመስጠት ተሞክሮ አዳብረዋል። በአመራርነት በቆዩባቸውና አሁን ባሉበት ቦታ ሰውን በኔትወርክ እንዳይጎዱም አስተምሯቸዋል። ይሄ ለግለሰቡም ሆነ ለማሕበረሰቡና ለአጠቃላይ ዕድገት የሚበጅ መሆኑን አምነው እየሰሩበት ይገኛሉ። በየስርዓቱ አድርባይ እየተባለ በሚታማውና በፖለቲካ አስተምህሮ በተዋቀረው ኢቢሲ ከአራት ዓመታት በላይ ሲሰሩ አግዘዋቸዋል። አድርባይ መባሉ ከአወቃቀሩ አንፃር አለመስማማታቸውና ወገባቸውን ይዘው መሞገታቸው እንደተጠበቀ ሆኖ ሃይማኖትና ብሔር ተቻችለው እንዲሄዱ፤ ከመንግስት ጋርም የተለያዩ መሆናቸው በተቋሙ እንዲተገበር አስችሏቸዋል። አገር ቤት ባሉ መገናኛ ብዙኃኖች ተደራሽነት ሕዝቡን የማከለ ነው ለማለት ሕዝቦች በነፃነት ፊት ለፊት መናገር የሚችሉበት ፕላት ፎርም መኖር አለበት እስከ ማለት አብቅቷቸዋል። እንግዳችን ኢትዮጵያ ውስጥ ጠንካራ ሚዲያ እንዲፈጠር ይመኛሉ። ትልቁ የአገራችን ዕድገት ጠር ድህነት ነው ብለውም ያምናሉ። የአንድ አገርና እናት ልጆችን የሚያናቁረውም ይሄው ነው ባይ ናቸው። አንዱ በሌላው መንገድ በመቆም ጠልፎ ለመጣል የሚሞክርበት የሰላም ዕጦት ምስጢርም ከዚህ የራቀ አይደለም። በመሆኑም ድህነትን ለማሸነፍና ጠንካራ ሚዲያ ለመፍጠር በፍቅርና በጋራ አገርን ለማልማት መጣር ብቸኛው አማራጫችን እንደሆነ ይመክራሉ።
ከቄስ ትምህርት ቤት ጀምረው የሰንበት ተማሪ እስኪሆኑና ለመደቆን እስኪቃረቡ ከቀለሙ ትምህርት ጎን ለጎን የቀሰሙት የአብነት ትምህርት በስነምግባር ከመቅረጽ ጀምሮ በብዙ መልኩ ለጋዜጠኝነት እንዲሰጡ አግዟቸዋል። ያለፉበትንና አሁን ያሉበትን ኃላፊነት ዕውነትን፣ ቅንነትን፣ ትዕግስትና መቻቻልን ገንዘብ አድርገው እንዲወጡና ሥራን እንዲመሩ ያደረገላቸው አበርክቶ ይልቃል። የአብሮነት መስተጋብራቸውን በማጠናከሩና የገጠሟቸውን ፈተናዎች አልፈው እንዲያሸንፉም ጥንዶቹ ትምህርቶች ዓይነተኛ መሣሪያ ሆነዋቸዋል። በመሆኑም ለዛሬ “ሰው በመክሊቱ ሊሰራ ይገባል” የሚል አቋም ያላቸውንና ስለ ሰላምና አንድነት ብቻ የሚያወራ የሚዲያ ተቋም የመፍጠር ራዕይ የሰነቁትን የአቶ አቤልን ተሞክሮ ተጋሩልን።
ውልደትና ዕድገት
አቶ አቤል አዳሙ በአሁኑ ወቅት በፋና ብሮድካስት ኮርፖሬት የይዘት ምክትል ዋና ሥራ አስፈፃሚ ሆነው እያገለገሉ ይገኛሉ። የኢቢሲ የአገልግሎት ዘመናቸውን አምስት ዓመታት ለመድፈን የሶስት ወራት ዕድሜ ሲቀረው ነው ወደ ፋና ብሮድካስት የመጡት። እንግዳችን ከሌሎቹ የኢቢሲ ሥራ አመራሮች በሁለት ነገር ይለያሉ። አንዱ በኢቢሲ ታሪክ ከአራት ዓመታት በላይ በአመራርነት በመቆየት ቀዳሚ መሆናቸው ሲሆን፤ ሌላው ሳይሻሩ ወይም ሳይባረሩ በደብዳቤ ወደ ፋና ብሮድካስት ተጠይቀው መምጣታቸው ነው፡፡ ትዳር መሥርተው ሦስት ሴት ልጆችን አፍርተዋል። የመጀመሪያ ልጃቸው 11፤ ሁለተኛዋ ድግሞ ሰባት ሲሆናት ትንሿ አራት ዓመቷን አስቆጥራለች። ትውልዳቸው የአባይ ወንዝ መነሻ አካባቢ በምትገኘው የደቡብ ሜጫ ዋና ከተማ መራዊ ነው። በውል የማያስታውሷቸውን አባታቸውን በህፃንነታቸው በሞት በማጣታቸው ዕድገታቸው ባህር ዳር ከተማ ይኖሩ የነበሩት አጎታቸው ጋር ለመሆን ተገድዷል። ፊደል መቁጠር የጀመሩትም በባህር ዳር ከተማ አጎታቸው ቤት ተቀምጠው ነው፡፡ ሟቹ አባታቸውንና የእህቶቻቸውን ባሎች ጨምሮ ቤተሰቦቻቸው ጠለቅ ብለው የክህነት ትምህርት የቀሰሙ ቀሳውስት ናቸው። ያኔ ትምህርቱ በፈረቃ መሆኑ ግማሽ ቀን የቀለሙን ግማሽ ቀን ደግሞ ይሄን የቤተሰባቸውን የክህነት ትምህርት ለመማር የሚያስችል ሰፊ ዕድል ፈጥሮላቸዋል፡፡ የሰንበት ትምህርት ቤት ከመምራትና ካህን ሲቀር ከመስበክ አልፈው ባይደቁኑም እሳቸውም አዳራቸውን አብነት ትምህርት ቤቶች በማድረግ ትምህርቱን ከቀለም ትምህርት ጎን ለጎን ሲቀስሙት ነው የኖሩት።
ፈተና
እንግዳችን አቶ አቤል በሕይወት መፈተን የጀመሩትም ከዚሁ ከልጅነታቸው ጀምሮ ገና በአጎታቸው ቤት ሳሉ ነው። ድህነት፣ ማጣት ምን እንደሆነ በሙሉ ቀለም በራሳቸው ሕይወት ውስጥ አይተውታል። የሚቀይሩት ጫማና የሚበሉት አጥተው የተጨነቁበትና እስከ መሸከም የዘለቀ ሥራ ለመሥራት የተመኙበትና ምግብ ወዳለበት ሥፍራ ዓይናቸው ያማተረበት ቀንም ገጥሟቸዋል። ይሄ ሕይወታቸውን በዕቅድ መምራት፣ ሲያገኙ አለማባከን ሲያጡም አለመቆዘምን አስተምሯቸው፤ አንድ ቀን ሰው እሆንና ከችግር እላቀቃለሁ የሚል ተስፋም እንዲኖራቸው አድርጓቸው አልፏል። እንዳወጉን የቀለምና የአብነት ትምህርቱን አጣምረው መሄዳቸው ለአጎታቸው ታዛዥ እንዲሆኑ አስችሏቸዋል። ጠዋት ሥራ ሲሄዱ ያዘዝዋቸውን ማታ ሲመለሱ ሰርተው ሲቆይዋቸው ኖረዋል። ለዚህ ማበረታቻ ይሆናቸው ዘንድ አጎታቸው ልብስና ጫማ ሲገዙላቸው ቆይተዋል። ምንጩ ከዕውነታ ጋር የተያያዘ ቢመስልም ግትር የሚያስመስል ባህርያቸውንም (ፍሌክሴብል) እንዲያደርጉም ሸንቆጥ ያደርጓቸው ነበር። በመካከሉ ዛሬ ሲያስቡት እጅግ ቀላል ቢሆንም አሁን በሕይወት ከሌሉት ከአጎታቸው ባለቤት ጋር ተጋጩ፡፡ ትዳርህን አልበጠብጥም ብለው ከቤት የወጡትም በዚሁ ባህርያቸው ይመስላቸዋል። ወጥተው ማደሪያ አጥተው ተንከራትተዋል። ከቤት ወጥቶ ከውጭ የማደሩም ሆነ ማደሪያ ቦታዎችን የማወቅ ልምዱ ስላልነበራቸው በእጅጉ ተቸግረዋል። ወደ ቤተክርስቲያን ሲሄዱ ዙሪያው ተቆልፏል። የቤተክርስቲያንቱ የሰንበት ትምህርት ቤት አገልጋይና ተማሪ በመሆናቸው ጥበቃዎች ቢያውቋቸውም ከአጎቴ ስለተጣላሁና ማደሪያ ስላጣሁ በሩን ክፍቱና አስገቡኝ ለማለት ይሉንታና አፍረት ያዛቸው። በሁለቱም ወገን የጀመሩት ትምህርታቸው ማደሪያ ባለማግኘታቸው ሊቋረጥ መሆኑም አብዝቶ አስግቷቸዋልና አማራጫቸው የቤተክርስቲያኑን አጥር ተደግፈው መተኛት ቢሆንም እንቅልፍ አልመጣ አላቸውም።
ሲጨንቃቸውና ከሌሊቱ ስድስት ሰዓት ሲሆን ይወድዱትና ይግባቡት ለነበረ አንድ ፀጋዬ ወርቁ ለተሰኘ መጽሐፍ ነጋዴ ወዳጃቸው ደወሉለት። ምንም ሳይኖረው ሰው የሚረዳ መሆኑን ያውቁ ነበርና ወደ ቤቱም ሄደው ክፈትልኝ ሲሉት ሰውዬው ደነገጠ። እንዳሰቡት ትምህርታቸው ፈፅሞ እንደማይቋረጥ ካገኙ እንደሚበሉ ካጡ ጦማቸውን እንደሚያድሩ በመግልፅ አበረታታቸው። መጽሐፍ ነጋዴው እያሳደራቸውና ያገኘውን ሳንቲም እያካፈላቸው እንዲሁም የሚያውቋቸው ሰዎች ጠርተዋቸው ቡና፣ ሻሂ እያሏቸውና ምሳ እየጋበዟቸው ኑሯቸውን ሲገፉ ቆዩ። የአብነቱንም ሆነ የቀለሙ ትምህርታቸው እንዴትና የት ሆነው መማር እንደሚችሉ ግራ በገባቸው ወቅት ወላጆቻቸውን የሚያውቁና አሁን በሕይወት የሌሉት መላከ ገነት መምሬ ኃይለማርያም አዳሪ የቤተክርስቲያን ትምህርት ቤት ያስገቧቸው መሆኑ የትምህርት ፍላጎታቸውን ዳር ከማድረስ ባሻገር ማደሪያ በማጣት ሊደርስባቸው የሚችለውን ከባድ ፈተና አቅልሎላቸዋል።
የአብነትና የዘመናዊ ትምህርት
አቶ አቤል የአብነቱንና የቀለሙን ትምህርት ጎን ለጎን ማስኬዳቸውን ቀጥለዋል። በቀለሙ የመጀመሪያና የሁለተኛ ደረጃ ትምህርታቸውን እየተከታተሉ በአብነቱም ሰንበት ትምህርት ቤትን በሊቀ መንበርነት እስከ መምራትና ካህን ሳይኖር አውደ መንበር ላይ ተሰይመው መዘመርና ምእምናን እስከ መስበክ ዘለቁ። በዚህ መካከል ያገኝዋት የትምህርት ቤት ጓደኛቸው ዛራ በዕምነት ባትመስላቸውም በውስጣቸው ትልቅ ቦታ ነበራት። የእሷም የእሳቸውም በዓላት ሲኖሩ በጋራ እየበሉና እየጠጡ የሚያሳልፉት ዛሬም ድረስ አይረሳቸው። ቤተክርስቲያን ሲሰብኩ ውለው በልጅነቷ ትዳር መስርታ ልጆች ለማፍራት ከበቃቸው ዛራ ባለቤትና ቤተሰብ ጋር ጎራ ካላሉ ምነው ዘገየህና ቀረህ ተብሎ ቤተክርስቲያን ድረስ ሰው ይላክባቸዋል። በዚህ ባለፉበት ዘመን በተለይ ክርስትና እና እስልምና ሃይማኖት በእቁብ፣ በዕድርና በማንኛውም ማህበራዊ ሕይወት ተደጋግፈው ይሄዱ የነበረ መሆኑን ፈፅመው አይዘነጉትም። እንደውም ባደጉበትና በተማሩበት ባህር ዳር ከተማ ውስጥ በሀብታቸውና በትልቅ ሰውነታቸው እጅግ የተከበሩ አንድ ታላቅ የእስልምና ሃይማኖት አባት ሲሞቱ ሙስሊሞች በአንድ በኩል ዱአ ሲያደርጉ ካህናት በበኩላቸው ፍትሃት ያደርጉበት የነበረው የልጅነት ትውስታቸው ከአእምሯቸው ተፍቆ አልጠፋም። የትምህርት ቤት ቆይታቸው ቀይ መስቀል የበጎ ፈቃድ አገልግሎት የሚሰጡበትም ነበርና እዚህ የሚሰሩ ሰዎች የሚሰጧቸውን ብር ስለ ማይጠጡና ምንም ዓይነት ሱስ ስለሌለባቸው ለክፉ ቀን እያሉም ቋጠሩ። ኢትዮጵያ ውስጥ ባለው የትምህርት ስርዓት አካሄድ ብዙ ጊዜ ተማሪው በፈለገው ሳይሆን ትምህርቱ በመራው እንደመሄዱ ዓላማቸው ቋንቋ ማጥናት ባይሆንምና ብዙ የሚያውቋቸው ሰዎች ኢንጂነር ወይም ዶክተር ይሆናሉ ብለው ሲጠብቋቸው እንግዳችን የመጀመሪያና የሁለተኛ ደረጃ ትምህርታቸውን አጠናቅቀው በቋጠሯት አራት ሺህ ብር ከባህር ዳር ዩኒቨርሲቲ በቋንቋ ዲፕሎማ ለመያዝ በቁ።
የሥራ ዓለምና ራስን በትምህርት እያበለጸጉ የመሄድ ጥረት እንግዳችን ጋዋን ከመልበሳቸው በፊት ለመጀመሪያ ጊዜ አማራ መገናኛ ብዙሃን ኤጀንሲ ባወጣው ክፍት የሥራ ቦታ ተወዳድረው ወደሚወዱትና መሆን ወደሚፈልጉት የጋዜጠኝነት ሙያ ገቡ። ‹የምሆነውን ስላገኘሁ የያዝኩትን መውደድ አለብኝ› አሉና በዚሁ ዙሪያ ማሸነፍና ወደፊት መግፋት የሚያስችላቸውን ጥረት ቀጠሉ፡፡ ትግላቸው ቀላል አልነበረም፡፡ ደሞዛቸው 347 ብር ነበር። ከዚህ በየወሩ ከሚያገኙት 200 ብሯን ማስቀመጡን ተያያዙት። በሰሩበት አንድ ዓመት ውስጥ 2ሺህ 400 ብር ሲሆንላቸው በመደበኛው የትምህርት መርሐ ግብር የመጀመሪያ ዲግሪ ትምህርታቸውን ለመማር ተወዳድረው አለፉና ያጠራቀሙትን ትራንስፖርት አድርገው ከባህር ዳር ወደ አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ተጓዙ። አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ገብተው በቋንቋዎችና ስነጽሑፍ በማስተማር ዘርፍ የመጀመሪያ ዲግሪያቸውን በመያዝ በጋዜጠኝነት ሙያ ሊያሰራቸው የሚችለውን ትምህርት ዝግጅት አሻሻሉ፡፡
ያሻሻሉበት መንገድ አልጋ በአልጋ አልነበረም። በልጅነታቸው የጀመራቸው ችግር እዚህ ላይም የሚያደርጉት ጫማ፤ የሚበሉት እንጀራ እስከ ማሳጣት በብርቱ ፈትኗቸዋል። ለዕውቀት ሳይሆን ፈተና ለማለፍ ብለው በሽምደዳ የሚሰቅሉ ተማሪዎች መበራከት ሌላው ፈታኛቸው ነበር። ለዕውቀት እንዲሰሩ መምከር ተጨማሪ ሥራ ሆኖባቸዋል። አሁን አሜሪካ ካለው ከእሳቸው ዓይነት ዝቅተኛ የኑሮ ደረጃ ከነበረው ጓደኛቸው ጋር በዩኒቨርሲቲው ካፌ እየተመገቡና ሰው የሚሰጣቸውን ለፈተና ሰሞን ለ15 እና ለ30 ሳንቲሙ ሻሂና ቡና መጠጫ እያኖሩ ነው የመጀመሪያ ዲግሪ ፕሮግራማቸውን የተከታተሉት። ከትምህርታቸው ጎን ለጎን ራሳቸውን ባደጉበት በመንፈሳዊ ሕይወት ማነፃቸውንም አልተውም። ቢሆንም ከትምህርት ጊዚያቸው ጋር የሚሄድ ሰባኪና ቤተክርስቲያን ያማርጡ ነበር። በአብዛኛው ከጊዚያቸው ጋር የሚሄድላቸው 11 ተኩል ተጀምሮ 12 ተኩል የሚያልቀው የስድስት ኪሎው ምስካየ ኅዙናን መድሃኒ ዓለም ቤተክርስቲያን መንፈሳዊ ትምህርትን መከታተል ይቀናቸዋል። ከዚህ በጎነትን፣ ትዕግስትን፣ ያለውን ከሌላው ጋር ተካፍሎ እስከ መብላትና እስከ መጠጣት የሚያደርስ የማህበራዊ ሕይወት መስተጋብርን መካን ችለዋል። ወደ ካምፓስ ቆይታቸው ስንመለስ ራት ከበሉና ወረፋ ይዘው ቡና ከጠጡ በኋላ ደብተራቸውን ይዘው ለማጥናትና ለማንበብ ኬኔዲ ቤተ መጻሕፍት በመግባት እስከሚዘጋበት፣ ምሽቱ አራት ሰዓት ያጠናሉ። ለ”ግሬድ” ብለው የሚያጠኑ ግን አልነበሩም። ጋዜጠኛ ለመሆን ስለሚያስቡ የሚያነቡት በአብዛኛው የጥቁር አፍሪካን፤ ከአክሱማዊ ዘመን አንስቶ እስከ ዘመናዊ ስነጽሑፍ የነበረውን የኢትዮጵያ ታሪክ ነበር። ሸምዳጆችን ማስረዳቱና አብሮ ማጥናቱ የበለጠ እያጠነከራቸውና መንፈሳዊው ትምህርት ከጥረታቸውና ከጠንቃቃነታቸው ጋር ተደማምሮ አጽንቷቸው ፈተናውን በማለፍ የመጀመርያ ዲግሪ ትምህርታቸውን በከፍተኛ ነጥብ በማጠናቀቅ ወደ አማራ ክልል መገናኛ ብዙሃን ተመልሰው በጋዜጠኝነት ሙያቸው ቀጥለው ለአንድ ዓመት ሰርተዋል።
ጋዜጠኝነት ያዩትን ፊት ለፊት መናገር፣ መረጃ ፈልጎ ማውራት ነው ብለው ያምናሉ። ሆኖም ይሄ በጋዜጠኝነት ሙያ ላይ ያለ ዕምነትና አስተሳሰባቸው በብዙዎች ሰዎች እይታ ነውጠኛ አስመሰላቸው። እንደውም ወዳጆቼ ያሏቸው ጋዜጠኝነት እንደዚህ አይደለም፤ ለአንተ አይሆንም፣ ለምን ሙያ አትቀይርም እያሉ መከሯቸው። አዳሪ ት/ቤት ሲማሩም ሆነ ከልጅነታቸው ጀምሮ የነበራቸው ፍላጎት የተለያዩ ስነጽሑፎችን ማንበብ፣ መፃፍ፣ ቲያትር መድረስ፣ ጋዜጠኛ መሆን፣ ሪፖርት ማድረግ ነበር። ሆኖም በሁለት ዓመታት የጋዜጠኝነት የአገልግሎት ጊዜያቸው በሙያው ብዙም የተካኑና ተሰጥኦ ያላቸው ስላልመሰላቸው፤ ይሄንኑም አንዳንድ ወዳጆቻቸው ስላረጋገጡላቸው ከጋዜጠኝነት ሙያው ሌላ ለእሳቸው ባህርይ የሚስማማ የሙያ አማራጭ መፈለግ እንዳለባቸው አሰቡ። አርባ ምንጭ ዩኒቨርሲቲ ማስታወቂያ ሲያወጣ በዩኒቨርሲቲው በመምህርነት ተቀጠሩ። አርባ ምንጭ አንድ ዓመት ካስተማሩ በኋላ ከሌሎች ባልደረቦቻቸው ጋር ወደ አዲስ አበባ በመምጣት የሁለተኛ ዲግሪ ትምህርታቸውን ቀጠሉ። ሆኖም የዩኒቨርሲቲው ፕሬዚዳንት በመለወጡና አካሄዱን ባለማወቁ ደመወዛቸው ተቋረጠ። እንግዳችን አርባ ምንጭን ቢወዱትም ይሄው ምክንያት ሆኗቸው ወደ ዩኒቨርሲቲው ሄደው ለምን ደመወዜ ተቋረጠ ብለው ሳይጠይቁ የሁለተኛ ዲግሪያቸውን እንደያዙ አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ውስጥ በጋዜጠኝነትና ኮሚዩኒኬሽን ትምህርት ክፍል በመምህርነት ተቀጥረው ማገልገል ጀመሩ ።
እዚህ እያስተማሩ የትምህርት ዝግጅታቸውን በየጊዜው ከማሳደግ አልቦዘኑም። በተለያየ አቅጣጫ ጥረቶችን ያደርጉ ነበር። ‹‹ኢራስሙስ ሞንድስ›› የተሰኘ የአውሮፓ ሕብረት ነፃ የትምህርት ዕድል ተወዳደሩና አሸነፉ። ወደ አውሮፓ በመዝለቅም ‹‹ላይፕዚግ›› የተሰኘ ከተማ የጋዜጠኝነት ትምህርት በመማር ሌላ ሁለተኛ ዲግሪያቸውን ሰሩ። ትምህርቱ ይቀሰም የነበረው ከተለያየ ዩኒቨርሲቲ መሆኑ የአውሮፓን የከፍተኛ ትምህርት ተቋማትና ቦታዎችን ለማወቅ ዕድል ሰጥቷቸዋል። የመጀመሪያውን ሴሚስተር በሆላንድ ዋና ከተማ አምስተርዳም ተማሩ። ጀርመን ሐምቡርግ ዩኒቨርሲቲ አንድ ዓመት፤ በድምሩ ሁለት ዓመት በመቆየት ትምህርታቸውን ጨረሱ። በትምህርቱ ለሰው ልጆች ስለሰብዓዊነት ማውራት፣ ዕውነትን መናገር፣ ያልታወቁ ነገሮችን ማሳወቅና ብዙ ቁም ነገሮችን በመቅሰማቸው ጋዜጠኛ የመሆን ፍላጎታቸው የበለጠ ጨመረ።
በቪኦኤ ውስጥ ሆርን ኦፍ አፍሪካ (የአፍሪካ ቀንድ) የተሰኘ ፕሮግራም በመጀመሩም ፈጥነው በአፓራንትሺፕ መልክ ለነፃ የበጎ ፈቃድ ሥራ አመለከቱ። የሥራ ልምዳቸውንና የትምህርት ዝግጅታቸውን ዓይተው ስለፈቀዱላቸው ወደ አሜሪካ አቀኑ። አልድዌ በተሰኘ ሥፍራም ሰሩ።
ከአሜሪካ ወደ አገር ቤትና የኢቢሲ ቆይታ
እንግዳችን እዚህ ጣቢያ ላይ በቋሚነት ተቀጥረውም ሆነ በሌላ ዓለም አቀፍ ሚዲያ የሚያሰራ ልምድና ዕድል ቢኖራቸውም በብዙ ምክንያቶች ወደ አገራቸው ተመልሰው መጡ። አንዱ አገራቸውን መውደዳቸው ሲሆን ሌላው ውጭ አገር ሆነው ወደ ኢትዮጵያ ሲያስቡ እዚህ አገር የሚሰሩት ልዩነት መፍጠር የሚችሉበት አወንታዊ አመለካከትና ዕውቀት መኖር ነበር። ወደ አገር ቤት እከሌ የሰራው የሚባልለት ሥራ ሰንቀው በመመለስ በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ከነበረው የማስተማር ሥራቸው በተጓዳኝ ባህር ማዶ የቀሰሙትን ዕውቀት መሰረት አድርገው በሊንክ የሚሰራ የዩኒቨርሲቲውን ፕሮፋይል የመሥራት ጥረት ሲያደርጉ ቆዩ። በወቅቱ የዩኒቨርሲቲው ፕሬዚዳንት የነበሩት ፕሮፌሰር አድማሱ ፀጋዬ እሳቸው የሚሰሩበትን የጋዜጠኝነት ትምህርት ክፍል ሊጎበኙ ሲመጡ ለምን ሬዲዮ ጣቢያ አይኖራችሁም? ሲሉ ይጠይቃሉ። እንግዳችን ከዚህ በፊት ሞክረው ያውቃሉና መልስ ሳይሰጡ ዝም ይላሉ። ፕሬዚዳንቱ በፊናቸው ለሥራ ያላቸውን ፍቅርና ችሎታም ያውቃሉና አጥብቀው ይይዟቸዋል። ብዙ ሰው እንደሞከረና እንዳልተሳካ እሳቸው እገዛቸውን የሚያደርጉ ከሆነ ግን ያለ ሌላ ምንም ሰው በራሳቸው እንደሚያሳኩት ይገልፁላቸዋል። በፕሬዚዳንቱ ከፍተኛ ድጋፍ በመታገዝ በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ማህበረሰብ ሬዲዮ 99 ነጥብ አራትን ለማቋቋም በቁ። ይህን ተማሪዎቼ ከወዲሁ ይለማመዱበታል ያሉትን ሬዲዮ ለማቋቋም ከፕሮፖዛል ዝግጅት አንስቶ በርካታ ውጣ ውረዶችን አልፈዋል። ብዙ ፈተናዎች ገጥሟቸዋል። አንዱ አብረዋቸው ጋዜጠኝነት የሚያስተምሩ መምህራን እንኳን የማህበረሰብ ሬዲዮ መቋቋሙን አለመደገፋቸው ነበር። ሆኖም መልካም ተግባራቸው ኢቢሲን የመቀየር ፍላጎት በኢቢሲ የቦርድ አባላት ላይ እንዲያድርባቸው አደረገ፡፡ ብዙዎቹ የአሰራሩን ዘዴ እንዲጠይቋቸው በርም ከፈተ። ለዶክተር ነገሬ ሌንጮ ፎርማት በመቀየር እንደሚያግዙ ምላሽ ሰጧቸው። ከአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ወደ ኢቢሲ ምክትል ዋና ሥራ አስፈፃሚ ሆነው መጡ።
የለውጥ ሀዋርያ የሆኑት አቶ አቤል ወደ ስፖርቱንም፣ መዝናኛውንም፣ ዜናውንና ማንኛውንም ፕሮግራም በአንድ ብቸኛ ቻናል ሲያከናውን ለነበረው ለትልቁ የአገር ሀብት ኢቢሲ ቀላል ብስራት አልነበረም። በመሆኑም በወቅቱ በነበሩት የኢቢሲ ዋና ሥራ አስፈፃሚ ሞቅ ያለ አቀባበል ተደርጎላቸውና የዜና ቻናሉ ፎርማት ዋና መሪ ሆነው ወደ ሥራ ገቡ። ሦስት ያህል ቻናሎችንም ቀየሩ። በየዘመኑ ለሚለወጠው ስርዓት በማገልገሉ አድርባይ የሚል ስያሜ የተሰጠውን ኢቢሲ አሰራርም በመለወጡ ረገድ ዓይነተኛ ሚና ተጫውተዋል። ጡሩንባ ነፊ እስከ መባል በመድረስ በአብዛኛው ሕዝብ ዘንድ የሚብጠለጠልበትን አመለካከት ይቃወማሉ። ኢቢሲ ነፃና ገለልተኛ ሆኖ በመሥራቱ በሚታማበት ጉዳይ በዓለም ላይ ነፃ የሆነ ሚዲያ የለም ሲሉ ጥብቅና ይቆሙለታል። የሚመራው አመራርም ፓርላማ በተመረጠ ፖለቲከኛ ተሾሞ ነፃ ይሆናል ብሎ መጠበቅ ሞኝነት መሆኑንም ዋቢ ያደርጋሉ። ሆኖም በእሳቸው ጊዜ በተቻለ መጠን ኤዲቶሪያል ስርዓቱን ነፃ ለማድረግ መሞከሩን አልሸሸጉም። ሕዝቡ በተለይም አንዳንድ ሰዎች ስለ ኢቢሲ ያላቸው አመለካከት መዛባቱ ያሳዘናቸዋል። ግን ደግሞ ካለማወቁ የመነጨ መሆኑን ይረዳሉ። ከዚሁ ካለማወቅ አኳያ ለበዓል አየር ሽፋን ድጋፍ እንዲያደርጉ የተጠየቁ ትልቅ ሰው (ባለሀብት) ‹‹ሂድ! ምድረ ጡሩንባ ነፊ መንግስት አይሰጣችሁም እንዴ” ያሉበትን አግባብ ያወሳሉ። ኢቢሲን ከዚህ ዓይነቱ ሁኔታ ለማዳን ኤዲቶሪያል በሚሰበሰቡበት ጊዜ ሁለት ነገሮች ይጠነቀቃሉ።
የመጀመሪያው፣ ሁሉም ሃይማኖቶች ከሌላው የማይበላለጡ እኩል በመሆናቸው አንደኛውን ሃይማኖት ከሌላው ሃይማኖት የሚያጋጭ፣ የሚያበላልጥና የሚያሳንስ ዘገባ ፍፁም እንዳይስተናገድ ማድረግ ነው። ሁለተኛው፣ ብሔርን ከብሔር የሚያጋጭ ወይም የሚለይ ዘገባ አለማስተናገድ ነበር። ጋዜጠኝነት ሰው በሰውነቱ እኩል የሚስተናገድበትን ዕድል መስጠት አለበት። በኢቢሲ በሚስተናገዱ ዘገባዎች እንዲህ ዓይነቱ ጥንቃቄ እንዲደረግበት ሰርክ ያስገነዝባሉ። ምስሎች ላይም ሆነ ጽሑፎች ላይ ያላሰለሰ ቁጥጥርም ይደረጋል። በተለይ ምስሎች ተደጋግመው እንዳይሄዱና ያልሆነ ትርጉም ተሰጥቷቸው ችግር እንዳይፈጥሩ ይፈለጋል። እንደሳቸው በኢቢሲ ከዚህ አምልጦ ለአየር የበቃ የለም ለማለት ይቸገራሉ። በአንድ ወቅት በቡራዩ በነበረው ግጭት የሆነውን በምሳሌነት ይጠቅሳሉ። ተግባሩ የአንድ ሰው ድምፅ ወስዶ ለቢሊዮን በሚያደርሰው ኢቢሲ ላይ ብዙ ችግር እንዳስከተለበት ያስታውሳሉ። ባይጎሉም የተሰጣቸውን አቅጣጫ ቀይረው በሚሰሩ ጋዜጠኞች ሽወዳ የሚፈጠሩ ስህተቶች ነበሩ። በእሳቸው ዘመን አንዳንድ በመደበኛው ፕሮግራም ስሜታዊ ሆነው ሲናገሩ ይቆረጣል። ተቆርጦ ይጣልብኛል ያለ ታዲያ ኢቢሲ ቀጥታ ስርጭት ውይይት ላይ መጥቶ ተሳድቦ የሚሄድበት ሁኔታ ሁሉ ገጥሞ ያውቃል።
ኢቢሲ ሶማሌ ክልል ከኦሮሚያ ክልል ጋር ሲጣላ የሶማሌ ክልል ይደውልና “ኦሮሞ ሶማሌን እየገደለ ነው ብላችሁ የማትዘግቡት ለምንድ ነው?” ይላል። ኦሮሚያ ክልል ይደውልና “ሶማሌ ኦሮሞን እየገደለና እያፈናቀለ ነው ብላችሁ ዘግቡልን” ይላል። ሆኖም ተቋሙ ከሁለቱም ቦታ ሰዎች መፈናቀላቸውንና የሞተ መኖሩን አስቸኳይ እርዳታ አስፈላጊ መሆኑን እንጂ እከሌ እከሌን ገድሎታል ብሎ አይዘግብም። እንደ እንግዳችን ታዲያ በኋላ ቢመሰገንበትም በኢህአዴግ ስርዓት ይሄን ባለማድረጉ ኢቢሲ ሲወቀስ የነበረበት ጊዜ ቀላል አልነበረም። ኢቢሲ የሰው ልጅ በመልካም ግንኙነት አብሮ እንዲኖር፣ ሰላም እንዲሰፍንና ልማት እንዲመጣ የሚሰራ ነው እንጂ ግጭት የሚፈጥር አይደለም። ሃይማኖት ይኖራል፤ ሕዝቦችም ይኖራሉ፤ አገርም እንዲሁ ህያው ነች። ፖለቲከኛም ያልፋል። በመሆኑም እማያልፍን ነገር መሥራት ይሻላል የሚል አቋም አላቸው። እንደ እሳቸው ጋዜጠኝነት ማለት ሰብዓዊነት ነው። በዚህ መልኩ ሥራውን እንዲያከናውን መንግስት ከውጭ የሚገቡ ግብዓቶችን ከቀረጥ ነፃ በማድረግ ችግሮቹን መፍታት አለበት ብለው ያምናሉ። ፋናም በዚሁ መልኩ እየሰራና እየታገለ ይገኛል። ፋና ብሮድካስት ኮርፖሬት የጋዜጠኝነት ሙያ ያላቸውና ሥራቸውን አድምተው የሚሰሩ ባለሙያዎች ያሉበት የሚዲያ ተቋም ነው። እሳቸው ፋና ጠንካራ ሚዲያ እንዲሆንና አሁን አገራችን ካለችበት ያለመግባባት ችግር ለመላቀቅ በሰላምና አንድነት የሚሰብክ ሚዲያ ብቻ እንዲኖር የማድረግ ራእያቸውን የሚያሳካ ሚዲያ እንዲኖር ከማድረግ አልፎ ፋናንም እዚህ ደረጃ ለማድረስ እየሰሩ ይገኛል።
ሰላማዊት ውቤ
አዲስ ዘመን ሚያዝ 30 ቀን 2014 ዓ.ም
