ቤተሰብ የመሰረተውና መልካም ሥነ ምግባር ያጎለበተው ሰብዕና
ዓለም መሪዋን ትመስላለች የሚባለው ያለ ምክንያት አይደለም። ሰርቶ ልለወጥ ያለ ሁሉ ይጠቀምባታል። አልሰራም ያለውም እንዲሁ ይሆንባታል። ግን መርምሮ የተረዳት ብቻ የሚኖርባት እንደሆነች በሕይወታቸው የተጠቀሙባት ምስክሮች ናቸው። ፈተናዋ ቢያታክትም ተስፈኛና ትግዕስተኛ የሆነ አይወድቅባትም። እንደውም እየተማረባት ዘመናትን ያልፍባታል።
በዚህች ምድር ለመኖር ዘመኑን መዋጀትና ራስን መሆን እንዲሁም በራስ መኩራት ብቻ አስፈላጊ እንደሆነ ብዙዎች ይስማማሉ። ከእነዚህ መካከል ደግሞ ለዛሬ #የሕይወት ገጽታ$ አምድ እንግዳችን ያደረግናቸው ዶክተር አብርሃም አስናቀ አንዱ ናቸው። እርሳቸው ሕይወታቸውን ደስተኛ ያደረጉት ፈተና ስለሌለ ሳይሆን ከፈተናው ተምረው፣ አውቀውና ተጠቅመው፤ ሌሎችን ጭምር ጠቅመው ነው። ሌሎችም ይህንን ማድረግ እንደሚችሉ ከሕይወት ተሞክሯቸው በመነሳት ያብራራሉ። ስለዚህም ልምዳቸውን ተጋሩ ስንል ጋበዝናችሁ።
ልጅነት
ተወልደው ያደጉት በአማራ ክልል ደብረማርቆስ ከተማ በ1939 ዓ.ም ነው። አባታቸው ነጋዴ ሲሆኑ፤ ዘመናዊ አስተዳደግ እንዲኖራቸው በብዙ መልኩ አግዘዋቸዋል። በዚያውም ልክ ባህላቸውን እንዳይረሱ አድርገዋቸዋል። ለዚህም ማሳያው ማንኛውም ልጅ እንደ ሕግ አታድርግ የተባለውን እንዳይፈጽሙ ማድረጋቸው ነው። ለአብነትም ሻይ ቤት መግባት፤ ቡና መጠጣት፤ ጥሬ ሥጋ መብላት አይፈቀድም። ሁሉም ልጆቻቸው ይህንን ተቀብለው ይተገብራሉ።
በእነ ዶ/ር አብርሃም ቤት ቤተሰብን በቻሉት ሁሉ ማገዝ ውዴታ ብቻ ሳይሆን ግዴታም ነው። በዚህም ዘወትር ቤተሰባቸውን በተለያየ ነገር ያግዛሉ። ውሃ በመቅዳት፣ እንጨት በመፍለጥ እንዲሁም መብራት ስላልነበረ እንግዳንም ሆነ ታላላቆችን እንዲሁም እናትና አባትን ቆሞ በማብላትና እግር በማጠብ ያገለግላሉ። ከዚያ የተረወ ጊዜ ደግሞ በጨዋታ የሚያልፍ ሲሆን፤ ማንበብና ስፖርት መስራት ፈልገው ከሚዝናኑባቸው መካከል ይጠቀሳሉ። በትምህርት ቤት ደግሞ ክርክርና እጅ ስራ፤ እንዲሁም እርሻ ትምህርት የሚመርጧቸውና የሚሳተፉባቸው ናቸው።
በባህሪያቸው ዝምተኛ ሲሆኑ፤ መዋሸትና መስረቅ በፍጹም አይወዱም። ለዚህ ደግሞ መሰረቱ አስተዳደጋቸው እንደሆነ ያስረዳሉ። የአካባቢው ልጆች በቤተሰብ ሳይሆን በአካባቢው ነዋሪ ሁሉ የሚያድግ በመሆኑ የመመሳሰል ጠባይም አላቸው። ማህበረሰቡ ልጄ ብሎ ስለሚያሳድጋቸው የሁሉም ልጅ በመሆናቸውም እነርሱም በዚህ ልክ ለሁሉም ያገለግላሉ። የሚገስጻቸው ብዙ በመሆኑም ከስህተ ታቸው ይመለሳሉ።
በዚህ አስተዳደግ ውስጥ ማለፋቸው ደግሞ ለዛሬው ማንነታቸው ብዙ ነገር አበርክቶ አለው። አንዱና ዋነኛው ሰውን መውደድ ሲሆን፤ መታዘዝና ለሌላም ማሰብ ስንቃቸው እንዲሆን አስችሏቸዋል። ተካፍሎ መብላትና አቋም ያለው ሰው መሆንም ልጅነታቸው የሰጣቸው ትልቁ በረከት ነው። ሌላው መምህራንን ከምንም በላይ ማክበርና የሚሉትን መስማት ሲሆን፤ የልጅነት ፍላጎታቸውን ሳይቀር እነርሱ የሚወስኑላቸው እንደነበሩና በዚያም ስኬታማ እንደሆኑበት ያስረዳሉ።
ትምህርት
ዶክተር አብርሃም በአባታቸው ጥረት ትምህርት ወዳድ ሆነዋል። የትምህርትን ዋጋ ጠንቅቀው ስለሚያውቁ ሁሉም ልጆቻቸው እንዲማሩ ይፈልጋሉ። በዚህም ትምህርታቸውን አሀዱ እንዲሉ በዚያው በተወለዱበት አካባቢ ንጉስ ተክለሃይማኖት ትምህርት ቤት እንዲገቡ አድርገዋቸዋል። እስከ አስረኛ ክፍልም የተማሩት በዚሁ ትምህርት ቤት ነው። ጥሩ የሚባሉ ተማሪም ነበሩ። ከዚያ የተሻለ ትምህርት ፍለጋ ወደ አዲስ አበባ የላኳቸው ሲሆን፤ ዳግማዊ ምኒልክ ትምህርት ቤት ገብተውም እስከ 12ኛ ክፍል ተምረዋል።
የዩኒቨርሲቲ መግቢያ ውጤት ሳይመጣ የ12ኛ ክፍል ተማሪዎች አገር ለመጎብኘት ገንዘብ አዋጥተው ጉዞ በጀመሩበት ወቅት ጎንደር መማርን የተመኙት ባለታሪካችን፤ ውጤት ለማምጣት ከባድ ቢሆንም እርሳቸው ለዚህ አልተበገሩምና የአሰቡት ቦታ ለመሄድ ችለዋል። በጊዜው የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ጎንደር ጤና ጥበቃ ኮሌጅ ይባል ነበርና በዚያ ገብተው የጤና መኮንንነት ትምህርት መማር ችለዋል። ስልጠናው ለአራት ዓመት ያህል የቆየ እንደነበርም አጫውተውናል።
ትምህርት ለእርሳቸው ልዩ ዋጋ እንዳለው የሚያነሱት ዶክተር አብርሃም፤ እየሠሩ መማር ይፈልጉ ነበር። ሆኖም ግን የድህረ ምረቃ ትምህርት በጊዜው በአገር ደረጃ አይሰጥም። የውጭውም ቢሆን በቀላሉ አይገኝም። ስለሆነም ጊዜ ቢወስድም እየፈለጉ መቆየታቸውን መረጡ። በዚህ ሁኔታ ውስጥ እያሉም አዲስ አጋጣሚ ተፈጠረ። ይህም የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ሕክምና ፋካሊቲ ጤና መኮንኖችን ተቀብሎ በሀኪምነት የሚያሰለጥን መሆኑ ነው። በብዙ ፈተና ውስጥ ቢያልፉም ነገሮች ተስተካክለው ተፈላጊውን መስፈርት በማሟላት ትምህርት እንዲጀምሩ ሆኑ።
እንግዳችን የሕክምና ትምህርታቸውን ሲከታተሉ ያልሞከሩት የተግባራዊ ልምምድ አልነበረም። በዚህም ሙሉ ኃላፊነት ጭምር ተሰጥቷቸው ቀዶ ሕክምና አድርገዋል። ጎንደር ጤና ኮሌጅንም ሲቀላቀሉ ይህንኑ ተግባር በስፋት አከናውነዋል። ይህ ደግሞ ሌላኛውን የትምህርት ምዕራፍ እንዲያዩ አስችሏቸዋል። ትምህርቱ የቀዶ ህክምና ሲሆን፤ በኢትዮጵያ የድህረ ምረቃ ትምህርት ሲጀመር በአገራቸው ለመማር ያመለከቱበት ነው። ሆኖም ጊዜው እንዳለፈ ተነገራቸውና ሳይሳካ ቀረ። ነገር ግን ተስፋ መቁረጥን ስለማያውቁ በእንግሊዝ አገር ለመማር አመልክተው መጠበቅ ጀመሩ።
ፍላጎት ያለው ሰው በማንኛውም መልኩ ሳይታክት ከሞከረ አጋጣሚዎች ሰፊ እድል ይሰጣሉ የሚሉት ባለታሪካችን፤ የእንግሊዙ ምላሽ ሳይመጣ እጃቸው ላይ ሌላ እድል ከተፍ አለ። ይህም ከምስራቅ ጀርመን ጋር በቅርበት ይሰሩ ነበርና እኛ ጋር ሄደህ ለምን አትማርም የሚል ነው። እድሉን ምንም ሳያቅማሙ ነበር የተቀበሉት። ነገር ግን የሚሰሩበት ኮሌጅ ሊለቃቸው አልፈለገም። ‹‹አንተን የሚተካ ሌላ ሰው ሳይመጣ አትሄድም›› ብሏቸዋል። በብዙ ትግል ግን ሁኔታዎች ተስተካከሉላቸው። ወደ ጀርመን ሄደውም በዚያ ለመማር ቋንቋ ግድ ነውና ተማሩ። ከዚያ የቀዶ ሕክምና ትምህርቱን ገቡበት። በጣም ከባድና ፈታኝ ቢሆንም እርሳቸው ቀደም ሲል ልምዱ ነበራቸውና በቀላሉ ሊወጡት ቻሉ።
ቀጣዩ የትምህርት ምዕራፍ የሚወስደን ወደ ካናዳው ማጊል ዩኒቨርሲቲ (McGill University) ሲሆን፤ ከፍተኛ የቀዶ ሕክምና ትምህርትን የተከታተሉበት ተቋም ነው። ጥሩ ልምድ የቀሰሙበት፤ ለአገራቸውም የተረፉበት እንደነበርም ያስታውሳሉ።
ተዘዋዋሪው ሥራ
የመጀመሪያ ሥራቸውን አሀዱ ያሉት በጎጃም ጠቅላይ ግዛት መተከል ጤና ጣቢያ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ በር በአሁኑ አጠራር ቻግኒ ላይ ነው። በጤና መኮንንነት ተመድበውም ነው ያገለገሉት። ሥራው በአስተዳደሩ ላይ ብቻ ሳይሆን ክፍተት ባለበት ሁሉ ነው። ምንም እንኳን አዳዲስ ነገሮች ቢገጥሟቸውም ይህንን በትጋትና በንቃት ተወጥተውታል። የመንደር ጤና አገልግሎት ጭምር በመሥጠት ያገለገሉም ናቸው። ሱዳን ጫፍ ድረስ እየተጓዙም ኃላፊነታቸውን ተወጥተዋል።
ከአንድ ዓመት አገልግሎት በኋላ ደግሞ ወደ ተማሩበት ኮሌጅ ተመልሰው በመምህርነት አገልግለዋል። በኮሌጁ ውስጥ ጤና መኮንኖችን፣ የማህበረሰብ ነርሶችንና የጤና ተቆጣጣሪዎችን አሰልጥነዋልም። በተጨማሪም በማሰልጠኛ ጤና ጣቢያዎች ጭምር እየሄዱ የተመደቡትን ተማሪዎች በሳምንት አንድ ቀን ይቆጣጠራሉ፤ ያሰለጥናሉ፤ ችግራቸውንም ይፈታሉ። የማሰልጠኛ ጤና ጣቢያዎቹ ተቆጣጣሪ ቦርድ ሊቀመንበር ሆነውም አገልግለዋል።
ከሕክምና ትምህርት በኋላ የገቡትም እዚያው ጎንደር ጤና ጥበቃ ኮሌጅ ውስጥ ሲሆን፤ መኖሪያ ቤት ሳይኖራቸው ሆቴል ተከራይተው ጭምር የቀዶ ሕክምናውን ተግባር ሲያከናውኑ ነበር። ይህ የሆነበት ምክንያት ከእርሳቸው በፊት የነበረው ሕንዳዊ ቀዶ ሀኪም ስለሄደ ነው። ስለዚህም የአገራቸውን ክፍተት ደፍነው ቀን ብቻ ሳይሆን ሌሊቱን ጭምር ማገልገል ችለዋል። የክፍለ አገሩ ቀዶ ህክምና ባለሙያ በመሆናቸው ያለ እረፍት ቢሰሩም አንዳንድ ቢሮክራሲዎች በእጅጉ ያማርሯቸው ነበር። ሥራ እስከማቆም የደረሱባቸውን ጊዜያትም ነበሩ። በተለይም የቤት ጉዳይ፤ የኃላፊዎች ጣልቃ ገብነት በጣም ፈተና ሆኖባቸው እንደቆየ ያስታውሳሉ።
ጤና ጥበቃና አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ሐኪሞችን ሳያነጋግሩ እንዲሁ በየራሳቸው በሐኪሞቹ እንቅስቃሴና ክፍያ ላይ የሚወስኑት ነገርም እርሳቸውን ዋጋ ካስከፈሏቸው መካከል ይጠቀሳሉ። ሁመራ የሄዱበት አጋጣሚ ደግሞ ለዚህ ጥሩ ማሳያ እንደነበርም ያነሳሉ። ማንም ምንም ሳይነገራቸው ሄደው ልብሳቸው ሳይቀር እላያቸው ላይ እስኪበሰብስ ሠርተዋል። በእርግጥ በሰሯቸው ተግባራት ደስተኛ ናቸው።
ሁመራ ላይ ጦሩ በቂ የሕክምና ማዕከል ስለሌለው ወደ ኤርትራ ከመግባቱ በፊት አንድ የቀዶ ህክምና ሆስፒታል ያስፈልገዋልና እርሳቸው ይህንን በማቋቋሙ በኩል ብዙ ለፍተዋል። ከዘመቻ በላይ ዘመቻ በማድረግም ነው ተግባሩን የፈጸሙት። እንደውም የውሃ ጉዳይ ፈተና ሆኖባቸው ነበር፤ ውሃ ለማስገባት ጠዋትና ማታ እየቆፈሩ ጭምር ሆስፒታሉን እውን አድርገዋል።
እንግዳችን ከሁመራ በኋላም ቢሆን ወደነበሩበት ሥራ አልተመለሱም፤ እንደ ዘማች ወደ ተሰነይ ጉዞ ጀመሩ እንጂ። ተሰነይ ያለው ጦር በተላላፊ በሽታ ተይዟል በመባሉ እርሳቸው እንዳይመለሱ አድርጓቸዋል። በዚህም ወደ ቦታው በማቅናት የበሽታውን መንስኤ ፈትሸው ሕክምና ከመስጠት ጎን ለጎን የከተማው ውሃ መሳቢያ ተነቅሎ ተወስዶ ስለነበር እንዲተካ አደረጉ። ጦሩም ሆነ ሌላ የህብረተሰብ ክፍል ውሃውን ከተጠቀመ ደግሞ አፍልቶ መሆን እንዳለበት አስጠነቀቁ። በዚህም በአጭር ጊዜ መፍትሄ መጣ። ይህ ሲጠናቀቅ ደግሞ አሁንም ወደ አቆርዳት እንዲሄዱ ታዘዙ።
ሆስፒታሉ ሁሉም የሕክምና ቁሳቁስ የተወሰደበት በመሆኑ ያንን ሙሉ እንዲያደርጉ ግዴታ ተጣለባቸው። ነገር ግን የጦር ክፍሉ ኃላፊዎች በብዙ መንገድ ፈቃደኛ ሊሆኑላቸው አልቻሉም። ሆስፒታሉ በቁስለኛ እስኪሞላ ድረስም ነገሮች አልተስተካከሉላቸውም። “ከዚህ በኋላ አልጠየቅም፤ ወደ አስመራ ወስዳችሁ ማሳከም ትችላላችሁ” የሚል ውሳኔ ሲያሳልፉ ነገሮች ተቀየሩ። የተባሉት ነገሮችም በቅጽበት ውስጥ ተሟሉ። እርሳቸውም ሥራቸውን በአግባቡ ፈጸሙ። ከቤት በድንገት ከወጡ ደግሞ ስምንት ወር ተቆጥሯል። ነገር ግን አሁንም አትሄድም ተባሉ። ይህንን ግን መታገስ አልቻሉም ነበር። አስመራ የሚሄዱበትን መንገድ ያመቻቹትና ጤና ጥበቃ ሚኒስትሩን ያነጋገሩበት ምስጢርም ይኸው ነው።
ሚኒስትሩን በደብዳቤ የጠየቁ ሲሆን፤ መልሱም ‹‹አስመራ መካነ ሕይወት ሆስፒታል የሚሰሩ የወዳጅ ሀገር የቀዶ ህክምና ቡድን በቅርቡ ስለሚመጡ እነርሱን አስተምረህ ትመለሳለህ›› የሚል ነበር። በዚህም ተስፋ ሳይቆርጡ ጠበቁ። የተባሉትን አድርገው ሲጨርሱ ግን ሌላ ቅራኔ ገጠማቸው። ከኤርትራ ጤና ጽህፈት ቤት ኃላፊ የይለፍ ደብዳቤ ሲጠይቁ እንቢ ተባሉ። እርሳቸውም አልሰራም ብለው አመጹ። ከወራት በኋላም ሙያቸው የግድ አስፈላጊ ሆኖ በመገኘቱ በልመና ገብተው እንዲሠሩ ተደረገ። በመጨረሻም የፈቃድ ደብዳቤ ቤታቸው ድረስ መጣላቸው። ወደ ጎንደርም ተመለሱ።
ከዘመቻ መልስ ከመደበኛ ሥራቸው በተጨማሪ ሐኪሞችን የማሰልጠን ሥራ ለመሥራት ዝግጅት የጀመሩት እንግዳችን፤ ስሙ ተቀይሮ ጎንደር ጤና ሳይንስ ኮሌጅ በተባለው ውስጥ መሥራታቸውን ቀጠሉ። ይሁንና ብዙም ሳይቆዩ ለትምህርት ወደ ጀርመን አቀኑ። ከዚያ መልስ ጎንደር ሳይመለሱ አዲስ አበባና መሰል ከተሞች ላይ እንዲሠሩ ሆኑ። ለዚህ ምክንያቱ ሁለት ነበር። የመጀመሪያው ቤተሰባቸው ላይ በደል መድረሱ ሲሆን፤ ሁለተኛው ደግሞ ያለ ምንም መረጃ አገሩን ጥሎ ጠፋ መባላቸው ነው።
አገር ያስተማረችው ልጅ አገሩን እንጂ ሌሎችን ማገልገል የለበትም ብለው የሚያምኑት ዶክተር አብርሃም፤ ጎንደር መሥራት አለበት ቢባልም ባለመቀበላቸው ለአምስት ወር ያህል ያለ ሥራ ተቀምጠዋል። በመጨረሻ ለማዕከላዊ ፕላን ቢሮ የሰው ኃይል ክፍል ‹‹አገሪቱ ለቀዳጅ ሀኪም ከጎንደር ውጭ ቦታ ስለሌላት ቪዛ ተሰጥቶኝ ሌላ አገር ሄጄ እንድሰራ ይፈቀድልኝ›› የሚል ደብዳቤ አስገብተው ጤና ጥበቃ ሚኒስቴር የካቲት 12 ሆስፒታል እንዲመድባቸው ሆነዋል።
ከአራት ወር የሥራ ላይ ቆይታ በኋላም አዲስ አበባ ሊመደብ አይገባውም የሚለው ጭቅጭቁ ዳግመኛ በመነሳቱ ወደ ጅማ የተላኩት እንግዳችን፤ ብዙም ሳይቆዩ ለእረፍት አዲስ አበባ በመጡበት ወቅት ለአስቸኳይ ሥራ አሰላ ሄደው እንዲያገለግሉም ሆነዋል። ቀጣዩ የሥራ ቦታቸው ጦር ኃይሎች ሆስፒታል ውስጥ ሲሆን፤ የቀዳጅ ሀኪም እጥረት ስላጋጠመ የተመደቡበት ነው። አምስት ወር ያህልም በቦታው ላይ ሠርተዋል። ይህ ሁኔታ ደግሞ በአዲስ አበባ የመሥራታቸውን ነገር አረጋግጦላቸዋል።
የጠቅላይ ሚኒስትሩን ሹፌር የማከም እድል ገጥሟቸው ነበርና የሆስፒታሉ ዳይሬክተር ጸሐፊና ሹፌሩ ስለሚግባቡ በእርሷ አማካኝነት ጫናና እንግልታቸው እንዲታይላቸው ሆኗል። በዚህም በጥቁር አንበሳ ሆስፒታል ተመደቡ። የህክምና ዳይሬክተር ሆነውም ያገለግሉ ጀመር። ከካናዳ መልስም እንዲሁ ከዚሁ ሳይወጡ ሠርተዋል። በወቅቱ የህክምና ዳይሬክተሩ ሥራውን ለቆ ነበርና ከዋና ሥራቸው ጋር ደርበው እንዲሰሩ ተደርገዋል። ከዚያ በተጨማሪ የድህረ ምረቃ ትምህርት በመጀመሩ ምክንያት የቀዶ ህክምና ሀኪሞች ይፈለጉ ነበርና እርሳቸውም በድህረ ምረቃ ትምህርት ቤት እንዲሰሩ ሆኑ። በእርግጥ ፈልገው አልገቡበትም። በፕሮፌሰር አስራት ጉትጎታና ትግል ነው ተግባሩን የፈጸሙት።
እርሳቸው ዳይሬክተር በነበሩበት ወቅት የፓርቲ አባል መሆን ያሾማል፤ ያሽራልም። ስለዚህም እርሳቸውም በዚያ ውስጥ እንዲካተቱ ይፈልጋሉና ኃላፊ አደረጓቸው። ነገር ግን አልተቀበሉትም ነበር። ማንኛውም ሙያ መመራት ያለበት በውድድር በመጣ ሰው ነው ብለው ያምናሉና አሻፈረኝ አሉ። ተግባራቸው ያልጣማቸው የበላይ ኃላፊዎችም በተለያየ መልኩ መከራን ያበዙባቸው ጀመር። በገዛ ፈቃዳቸው የመልቀቃቸውም ምስጢር ይህ እንደነበር ያስታውሳሉ።
እንግዳችን ጳውሎስ ሆስፒታልም በኃላፊነት አገልግለዋል። ሆስፒታሉ የማስተማሪያ ሆስፒታል በመሆኑ በዩኒቨርሲቲው ቀዶ ህክምና ኃላፊ ትዕዛዝ የቀዶ ሕክምና ክፍልንና ትምህርቱን በኃላፊነት መርተዋል። በተመሳሳይ በጳውሎስ ያሉ መምህራን ዘውዲቱ ያሉትንም ሰልጣኞች ይደግፉ ነበርና ያንንም አድርገዋል። አሰራሮች አልመችህ ሲላቸው ደግሞ ሁሉንም ነገር እርግፍ አድርገው በመተው ፊታቸውን ወደ ግል ሆስፒታሎች አዙረዋል። ለረጅም ጊዜም በግል ሆስፒታሎች ላይም አገልግለዋል፤ እያገለገሉም ነው። በትርፍ ሰዓታቸው ደግሞ መንግስታዊ ባልሆኑ ድርጅቶች ውስጥ በቦርድ ሊቀመንበርነት፣ በአባልነትና በበጎ አድራጎት ድርጅቶች ውስጥ ሠርተዋል።
ሥራ ወዳድነታቸው ብዙ አጋጣሚዎችን የሚፈጥርላቸው እንግዳችን፤ ሱዳን ዳርፉር በመሄድ የሠሩበት አጋጣሚ ለዚህ አንዱ ማሳያ ነው። ወዳጃቸው የሆነ አንድ የአፍሪካ ሕብረት ሕክምና ኃላፊ ለደረጃ አንድና ሁለት የህክምና ተቋማት የሚያስፈልጉ ቁሳቁስ ዝግጅት ላይ እንዲሳተፉ አደረጋቸው። ፕሮጀክቱ በዋናነት አፍሪካውያንን ብቻ የሚይዝ ስለነበር በአራት ቀን መዘጋጀት አለበት ተብለው የገቡበትም ነው። የህክምና ቡድን አደራጅተውም ተግባሩን እውን አድርገውታል። ይሁን እንጂ በቀላሉ የለቀቃቸው አልነበረም። መሬት ወርዶ ይሰራበት ሲባልም ከአንተ ውጭ አይሆንም ተባሉ። በብዙ ትግልም ስምምነት ላይ ደረሱ። ለአፍሪካዊያን የሚጠቅመውን ይህንን ፕሮጀክት ከቡድኑና ከጓደኛቸው ጋር ሆነውም ተፈጻሚ አደረጉት።
ኃላፊነትና እይታቸው
ሙያ በአካዳሚክ ውጤት አይለካም። ጥሩ ውጤት ያመጣ ሁሉ በተሰማራበት ልክ ውጤታማ ሊሆን አይችልም። የሰዎች የማገናዘብና መፍትሄዎችን ቀድሞ የመመልከት ልክ ነው ለስኬት የሚያበቃው። አንድ ሰው ያለ ፍላጎት እዚህ ሙያ ላይ ይግባ መባሉም ትክክል አይደለም። ሰዎች ለዚያ ሙያ ዝንባሌ ከሌላቸው ኃላፊነታቸውን ሊወጡ አይችሉምና። ያልወደዱትን ሙያ ተገደው ስለሚሰሩ ውጤታማም አይሆኑም። ከሁሉም በላይ ደግሞ ሙያውን ከገንዘብ ጋር እንዲያይዙት ይሆናሉ። ስለዚህም የሙያው ፍቅርን እንዲያስቀድሙና በኃላፊነት እንዲሰሩ ፍላጎት የመጀመሪያ መስፈርት መሆን እንዳለበት ያስገነዝባሉ።
ሰራተኞች የሙያ ስነ ምግባራቸውን እንዲያከብሩ ለማድረግ ሁለት መሰረታዊ ነገሮች ያስፈልጋሉ። አንደኛው ልጆች ከልጅነታቸው ጀምረው በስነ ምግባር የታነጹ እንዲሆኑ ማድረግ ነው። ከልጅነት ጀምሮ የተሰራ ሰው ሰው እንጂ ሌላ አይሆንም። ለዚህ ደግሞ ወላጅ፣ ትምህርት ቤት እና የሃይማኖት ተቋማት ትልቅ ኃላፊነት አለባቸው። በማህበረሰቡ እሴትና ባህል ተኮትኩቶ እንዲያድግ የተቻላቸውን ሁሉ ማድረግ አለባቸው። ይህ ካልሆነ ግን የገቡበትን ሙያ ስነ ምግባር ሊያከብሩ አይችሉም።
ሌላው በሁሉም ሙያ ውስጥ ያሉ የበላይ ሃላፊዎች ምሳሌ መሆን ይኖርባቸዋል። ያለዚያ ግን ታችኛውን ሰራተኛ በስነምግባር ማነጽም ሆነ ኃላፊነቱን እንዲወጣ ማድረግ አዳጋች ነው። በተመሳሳይ ሰራተኞችም ቢሆኑ ማህበረሰቡን ፊደል ያልቆጠረ በመሆኑ እንደ እውቀት ምንጭ አለመቁጠራቸው ትክክል አይደለም። የተማረ ሊቅ እንጂ አዋቂ አይባልም። አዋቂ ማለት ለገንዘብ ሳይሆን ለማህበረሰብ ደስታ የሠራ ነው። ለእድገት፣ ለሰላም፣ ለተቸግሩ የሚደርስ ሰው ነው። ማህበረሰቡን አንድ ላይ እንዲቆይ የሚያደርግም ነው። በተለይም ስነ ምግባርን ከባህል፣ ከእምነት እና መሰል አካባቢዊ ነገሮች ጋር አዋህዶ የሚጓዝ ከሆነ እርሱ በሥነ ምግባር ያደገ ነው።
የትምህርት አሰጣጥ ሁኔታውም እንዲሁ አንዱ ኃላፊነታችንን በአግባቡ እንዳንወጣ የሚያደርገን እንደሆነ የሚጠቁሙት ዶክተር አብርሃም፤ የምዕራባዊያን የትምህርት ስርዓት እኛን የሚያውቅ አይደለም። ይሁን እንጂ ትክክል ነው በማለት በቀጥታ እንጠቀምበታለን። ይህ ደግሞ ሳናውቀው እንድንሰራበት ያስገድደናል። እናም ከዚህ ለመውጣት የእኛን ታሪክ፤ ባህልና አሰራር አጎልብተን የሚያስፈልገንን በመጨመር መጓዝ አለብን። ይህ ካልሆነ ግን በአለው የትምህርት አሰጣጥ የግለሰብ እንጂ የቤተሰብ አለያም የአገርን ችግር ልንፈታ አንችልም። ለምሳሌ በግብርና የተመረቁ ልጆች ማህበረሰቡን ለማገዝ ወደ ገጠር በሄዱ ጊዜ የእርሻ መሳሪያዎችን እንኳን አያውቁም። በሌሎች ሙያዎችም ተመሳሳይነት ያለው ተግባር እናያለን። ስለሆነም ይህ ከምን መጣ የሚለውን መመርመር እንደሚያስፈልግ ያስረዳሉ።
አሁን ላይ ያለው ነባራዊ ሁኔታ ሙያውን አክብሮ የመስራት ወይስ ጥቅማጥቅምን አስቦ መንቀሳቀስ ስንል ሰፊውን ቦታ የሚይዘው በተለይም ከኃላፊነት ጋር ተያይዞ ጥቅማጥቅም ነው። ለዚህ መነሻው ደግሞ ድህነት እንደሆነ ይታመናል። ለቁሳቁስ ያለን ፍላጎት ያየለ ነው። እናም ሙያችን ከገንዘብ እኩል ሊስተካከል አልቻለም። ፍቅሩ በልጦ ቢሆን ግን በገንዘብም አንደለልም። እናም ይህ የሚሆንበትን መሰረት ከልጅነት ጀምሮ ማቆም አስፈላጊ መሆኑን ይናገራሉ።
ኃላፊነት ከአለቃ፣ ከሥራ ዝርዝርና መሰል ነገሮች በላይ ነው፤ እስከቻልንና ማንንም እስካልጎዳ ድረስ የምንከውነው ሊሆን ይገባል። ያልተገለጹ ኃላፊነቶችን ጭምር ለሙያችን ክብር ስንል መሥራት አለብን። ይህ ሲሆንም ነው ማህበረሰብንና አገርን መጥቀም የምንችለው። የሌሎችን ኃላፊነት በተሸከምን ቁጥር የእኛንም የሚያግዝ ይፈጠራልና ቀና ሆኖ ማገልገል ልምዳችን ይሁን። ሰው መጠንቀቅ ያለበት ፉክክር ውስጥ መግባትን ነው። ያን ጊዜ ሥራውም ሆነ ኃላፊነቱ ስኬታማ ይሆናል ይላሉም።
ኃላፊነት ከወንበርና ጠረጴዛ ይልቅ ሥራን ማስረከብም መረከብም ልምድ ማድረግ ነው። ከዚያ በህሊናችን ልክ ማሰራት ይሆናል። ይህንን ጊዜ ውስጣዊ እርካታ፣ ጤና፣ ሰላምና ሌሎች እድሎች ይመጣሉና እንጠቀምባቸውም ምክራቸው ነው።
መልእክት
አገር የሚኖረው የማህበረሰቡ አካል መሆናችንን ስናስብ፣ ባህሉ ሲገዛንና በዚያ ቦታ መፈጠራችንን ማመንና ላሉ ችግሮች መፍትሄ ማበጀት ስንጀምር ነው። ራሳችንን ከኢትዮጵያዊነት ይልቅ ኢንተርናሽናል (አለማቀፋዊ) እያደረግን የምናጠፋው ጊዜ መኖር የለበትም። ለአብነት እንደ አገር 80 በመቶ የሚሆነው ጊዜ የሚጠፋው እኛን በማይመለከተን ጉዳይ ነው። የሌሎችን እያዩ መጎምዠት መቼም አይለውጠንም። እኔ የምቆፍረው ወይም የማለማው መሬት ከሌለኝ አገሬ ምን ትሰራልኛለች፤ ቤት የምሰራበት ቦታ ከሌለኝ አገሬ ምን ጠቀመችኝ የሚለው አስተሳሰብም የመነጨው ከዚህ አንጻር ነውና ብዙ መሥራት ያለብንን ጊዜ በዚህና መሰል ጉዳዮች አናባክነው መልእክታቸው ነው።
ሌላው ያነሱት ሀሳብ በብሔር መከፋፈላችንን እናቁም የሚለው ነው። ሦስት ሺህ ዓመት ከኖርን ሁላችንም ድብልቅ እንጂ ከአንዱ ብሔር አልተፈጠርንም። ስለሆነም የዘር ግንዳችን ኢትዮጵያ ብቻ ነው። እንደውም እንደ አገር ብቻ ሳይሆን እንደ ሰው ልጅ መፈጠርም መሰረት እኛ ብቻ ነን። ስለዚህም የእንትና ብሔር ብሎ ማነስ እኛን አይመጥነንምና አናድርገው። ዛሬ የተከፋፈልነው በብሔር ሳይሆን በቋንቋ መሆኑን ማመን ይገባናል። ይህ ደግሞ አስተዳደግ እንጂ ተፈጥሮ አላመጣውምና በተፈጥሮ እንግባባ። በህክምና በቤተሰብ እየጠበብን ስንመጣ ለበሽታ እንጋለጣለን። ስንራራቅ ደግሞ በሽታው ሊጠፋ ይችላል። ስለሆነም መስፋታችን ጤናችን እንደሆነ አምነን ውበታችንን እናጉላው ሲሉ መልእክታቸውን ያስተላልፋሉ።
እንደ አገር ችግሩ የሕዝብ ሳይሆን የፖለቲካ ልሂቃን እንደሆነ የሚያነሱት ዶክተር አብርሃም፤ የእነዚህ ፖለቲከኞች ሥራ ራሳቸውን ማቆየት እንጂ ሕዝብን ከችግር ማውጣት አይደለም። ለሕዝብ ነው የሚሉ ከሆነ ታች ወርዶ መስማትንና መሥራትን ልምዳቸው ማድረግ አለባቸው። ሕዝብ ሲሰቃይ ሳይሆን ሲለወጥም መሰረት መሆናቸውን ማረጋገጥ ይገባቸዋል። ነገር ግን ዛሬ ላይ እየሆነ ያለው ከዚህ በተቃራኒ ነው። በማይገባ ንግግራቸው ሕዝብን ያደማሉ፤ ያሳምጻሉም ያጥላላሉም። ይህ ደግሞ ፖለቲካው ለሕዝብ እንባ አባሽ እንዳይሆን ያደርገዋል። ስለሆነም ቆም ብለው ያስቡ በማለትም ይመክራሉ።
የመብት መከበር ከራስ ይጀምራል። ለማንም የሚሰጥ አይደለም። እናስከብርልህ የሚሉም አጭበርባሪዎች እንጂ አዳኞች አይደሉም። አንተ የት ሄደህ እነርሱ ያስከብሩልሃል? እነርሱ መጀመሪያ የተሰጣቸውን ኃላፊነት በአግባቡ ይወጡ። ያልሆነውን ሆነሀል ከማለትም ይቆጠቡ። መኪናና ብሩ ብቻ ሳይሆን ከዚያ በላይ ያለውን ኃላፊነት ተረድተው ለሕዝብ ይስሩ። ያን ጊዜ ለራሳቸውም፣ ለሕዝባቸው እድል ይሰጣሉ። አገርንም አሸናፊ ያደርጋሉ የሚለውም ሌላው መልእክታቸው ነው።
የውጭው ዓለም ከእኛ በብዙ መልኩ ይለያል። አንዱን ብቻ ብናነሳ ተካፍሎ መብላትን አያውቅም። ለሌሎች መስጠትንም እንዲሁ። ለእናቱ ጭምር የማይራራ ነው። በምሳ ሰዓት ምሳ እየበላ እናቱ ብትመጣ አብረን እንብላ ሳይሆን የሚለው የእኔ ብቻ ነውና ሱፐር ማርኬት ሄደሽ ገዝተሸ ብይ ነው። ይህ ደግሞ ለማንም እንደማይሆን በግልጽ ያሳየናል። በተለይም እንደ እነ አሜሪካ አይነት አገሮች በእጅ አዙር ከእኛ የሚፈልጉት ነገር ከሌላቸው ሊያስፈራሩንም ሆነ ሊደግፉን አይችሉም። እናም አሁን ቆም ብለን የምናስተውልበት ጊዜ ነውና የምናሸንፍበትን መንገድ እንቀይስ። አንድነትና ባህላችንን ተጠቅመው ይህንን ፈታኝ ጊዜ ማለፍ ይኖርብናል። እኛ ተቸግረን ለልጆቻችን አዲሷን ኢትዮጵያን ማስረከብም የውዴታ ግዴታችን ነውና እናድርገው ምክራቸው ነው።
አውሮፓውያን ከግል ፍላጎታቸው በስተቀር በምንም አይደራደሩም። አንድ አገር ጥሬ እቃ አቅራቢ ከሆነ ዘላለም ያንን ብቻ ያድርግ ባይ ናቸው። አድጎ ሥራቸውንና ጥቅማቸውን እንዲነጥቃቸው አይፈልጉም። በሌላ መልኩ የእነርሱ ገንዘብ በሁሉም ሁኔታ ዋጋ እንዲያገኝ ይሠራሉ። ስለዚህም አሁን በጫና ውስጥ እንድንሆን በተለያየ መልኩ የሚሠሩት እያደግን እንደመጣን ስለተመለከቱ ነው። እናም ነቅተንና ታጥቀን ይህንን ትግላችንን ማስቀጠል ይገባናልም ሌላው መልእክታቸው ነው።
እኛ መሆን ያለብን በታሪክ ተማሪና ታሪክን አስቀጣይ እንጂ አምላኪ አይደለም። አምላኪነት በበፊቱ ታሪክ አሁንን መኖር ነው። ያ ደግሞ ምን ያህል ዋጋ እያስከፈለን እንደሆነ በሚገባ አይተነዋል። እናም ተማሪ ሆነን መልካሙን በመያዝ ስህተቱን ባለ መድገም ወደፊት መጓዝ ከምንም በላይ ያስፈልገናል። ለእኔም ሆነ ተበደልኩ ለሚለው አካል በታሪክ መከሰሳችን መፍትሄ ሳይሆን ለሌሎች ቀዳዳ መክፈትና የእለት ሆዳችንን አለመሙላት ነውና ልብ እንበለው ሲሉ ይመክራሉ።
በመጨረሻ ያነሱት የራሳችንን ወዳዶች መሆን እንዳለብን ነው። በተውሶ የሰለጠነ አንድም አገር የለምና ያንን እናድርገው። እኛ አገር እየተመረተ በእነርሱ ቋንቋና ፊደል እየሸጥንላቸው ማንነታችንን አንቅበረው። የስልጣኔ ምንጭ ጀማሪ መሆናችንን እናስፋበት እንጂ አናቅለውም ሲሉ መልእክታቸውን ያስተላልፋሉ። እኛም መልእክታቸው ይፈጸም በማለት ለዛሬ አበቃን። ሰላም!
ጽጌረዳ ጫንያለው
አዲስ ዘመን ሚያዝያ 2 ቀን 2014 ዓ.ም
