“ የምክክር መድረኩ በአገር ደረጃ ከገባንባቸው ችግሮች የሚያወጣን ብቸኛው መንገድ ነው” ዶክተር ሰይፈ ሥላሴ አያሌው የእናት ፓርቲ ተጠባባቂ ፕሬዚዳንት

ኢትዮጵያ ውስጥ ባሉ መሠረታዊ አገራዊ ጉዳዮች ዙሪያ ምክክር በማድረግና ብሔራዊ መግባባትን ለመፍጠር ይህንን ሂደት የሚመራና የሚያስተባብር አካል ለማቋቋም የሚያስችሉ የተለያዩ ሥራዎች ተከናውነዋል። በዚህም 11 አባላትን የያዘ አገራዊ የምክከር ኮሚሽን ተቋቁሟል ። አገራዊ የምክክር ኮሚሽኑ በሕዝቡ፣ በፖለቲካ ፓርቲዎች እንዲሁም በልሂቃን መካከል ለዓመታት ምላሽ ሳያገኙ ቀርተው መግባባት ላይ ያልተደረሰባቸውን ዋና ዋና ጉዳዮች በማንሳት ታላላቅና ተከታታይ አገራዊ ምክክሮችን አሳታፊ በሆነ መንገድ በማካሄድ መግባባትን መገንባት ዋነኛ አላማው እንደሆነ ተደጋግሞ ተነግሯል።

በኢትዮጵያ የተለያዩ ዓላማዎችን አንግበው በፖለቲካው መድረክ ላይ ያሉ ኃይሎችና ልሂቃን እንዲሁም ሕዝቡ ተቀራርበው ጥያቄዎችና ሀሳቦቻቸውን መሠረት አድርገው እንዲወያዩ ለማስቻል እንዲሁም ለአገራዊ አንድነት ገንቢ አስተዋጽኦ እንዲያበረክቱ አገራዊ ምክክሩ አውንታዊ ሚና ይኖረዋል ተብሎ ታምኖበታል።

በዚህም የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ታኅሣሥ 20 ቀን 2014 ዓ.ም ያጸደቀው እና ላለፉት ወራት ሲረቀቅ ብሎም የተለያዩ ውይይቶች ሲደረጉበት የቆየው “የኢትዮጵያ አገራዊ የምክክር ኮሚሽን” አዋጅ አሁን ላይ ወደ ተግባራዊ ሥራው ለመግባት የኮሚሽነሮች ምርጫ ተካሂዶ የኮሚሽነሮቹ ማንነት ተለይቶ ለዝርዝር ተግባር በመንደርደር ላይ ነው። ይህም ቢሆን ግን ስለ ኮሚሽኑ ቀጣይ የቤት ሥራዎች ስለውጤታማነቱና ተያያዥ ጉዳዮች ዙሪያ ዛሬም ድረስ መነጋገሪያ እንደሆነ ነው ያለው ። ኮሚሽኑ በተለይም በሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ከጸደቀ በኋላ ሁለት ጊዜ መሠረታዊ የማሻሻያ ስራዎችን አልፏል፤ አዋጁ በርካታ አስተያየቶችና ትችቶችን ሲያስተናግድ ቆይቷል።

በፍትሕ ሚኒስቴር አርቃቂነት፣ በሚኒስትሮች ምክር ቤት መሪነት እና በሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ጸድቆ ወደ ሥራ ለመግባት በዝግጅት ላይ ስላለው አዲሱ ኮሚሽን የእናት ፓርቲ ተጠባባቂ ፕሬዚዳንት ዶክተር ሰይፈ ሥላሴ አያሌውን አነጋግረናቸዋል።

አዲስ ዘመን ፦ አገራዊ የምክክር መድረኩ ከዚህ ቀደምም አሁናዊም የሆኑ የአገራችንን ችግሮች ከመፍታት አንጻር የሚኖረውን ሚና እንዴት ይገልጹታል?

ዶክተር ሰይፈ ሥላሴ ፦ ምክክር መድረኩ አገራዊ ችግሮችን በመፍታት በኩል የሚኖረው ሚና ትልቅ እንደሆነ ይሰማኛል። ማንኛውም ችግር መፍቻ ብቸኛውና ዋነኛው መንገድ እንደ ፓርቲም እንደ ግለሰብም ስመለከተው ንግግር ትልቁን ቦታ ይይዛል። ኢትዮጵያ ውስጥ ደግሞ ሆን ብለን የፈጠርናቸው ከዓመት ዓመት እየተንከባለሉ መጥተው የተጠራቀሙ ብዙ ችግሮች አሉብን። ከእነዚህ ችግሮች መውጪያ ብቸኛው መንገድ ደግሞ አገራዊ ምክክር ነው ብለን እናምናለን።

እናት ፓርቲም እንደማንኛውም ሕዝብ ይህ አገራዊ የምክክር መድረክ የተከማቹትን ችግሮቻችንን ብሎም አሁን ላይ እየፈጠርናቸው ያሉ ያለመግባባቶችን ወደፊትም ሊፈጠሩ የሚችሉ ልዩነቶችን በሙሉ ይፈታል ብሎ ያምንበታል። በመሆኑም ይህ የምክክር መድረክ እንደ አገር ከገባንበት ችግር የሚያወጣን ብቸኛ መንገድ ነው ብለን እናምናለን።

አዲስ ዘመን ፦ አገራዊ ምክክር መድረኩ ሁሉንም አካታች ሊሆን ይገባል የሚል ሃሳብ ይነሳል ፤ እንደው አካታችነቱ ሊገለጽ የሚችለው በምን መልኩ ነው ይላሉ?

ዶክተር ሰይፈ ሥላሴ ፦ ትልቁ ጉዳይ ይህ ነው ። በነገራችን ላይ ኢትዮጵያ ውስጥ ሁሉም የኅብረተሰብ ክፍል ችግር አለበት ማለት ትልቅ ጥያቄ ነው። ኢትዮጵያ ውስጥ ምናልባት የፖለቲካ ልሂቃን ፣ ምሁራን እያልን የምንጠራቸውን ከሕዝቡ ብናስወጣና ሌላውን ሕዝብ ብናይ ሁሉም በሰላም የሚኖር ነው። ይህም ቢሆን ግን በተለይም አሁን ላይ አገር የተመሰቃቀለ ነገር ውስጥ እንድታልፍ እየተገደደች ነው። ይህንን ከማድረግ አንጻር አገር አንድ መቶ ሚሊዮን ሕዝብ አላት በመሆኑም መቶ ሚሊዮኑን ሁሉ በአንድ ማካተት ወይም ደግሞ በተጀመረው አገራዊ ምክክር ውስጥ የሚሳተፍበት ሁኔታ የለም።

አሁን እኛ በጀመርነው አገራዊ ምክክር ሂደት ውስጥ ያለፉ አገራትንም ተሞክሮ በምንመለከትበት ጊዜ መላው ሕዝባቸውን ያሳተፉበት ሁኔታ አልተስተዋለም። ነገር ግን ወካይ የሆኑ የኅብረተሰብ ክፍሎችን በምን መልኩ እናሳትፍ የሚለውን ማስተዋል ያስፈልጋል። በተለይም እነዚህ ወካይ የምንላቸው የኅብረተሰብ ክፍሎች እነማን ናቸው? ሊሳተፉ የሚችሉት በምን መልኩ ነው? በምን ያህል ቁጥርስ መምጣት አለባቸው? የሚለው ትልቅ ነገር ነው። በመሆኑም መቶ ሚሊዮኑን ሊወክሉ የሚችሉ የተመረጡ የኅብረተሰብ ክፍሎች መሳተፍ እንዳለባቸው ደግሞ የሁላችንም እምነት ነው።

ለምሳሌ የፖለቲካ ፓርቲ ተወካዮች ፣ ታዋቂ ግለሰቦች፣ የአገር ሽማግሌዎች፣ ምሑራን ፣ የሃይማኖት አባቶች በሙሉ ኅብረተሰቡን ወክለው በዚህ አገራዊ የምክክር መድረክ ላይ መሳተፍ አለባቸው። ይወክላሉ በምንልበት ጊዜ በእርግጥ የእነዚህ አካላት ውክልናም ራሱን የቻለ ጥያቄ ያለበት ሊሆን ይችላል፡፡ ነገር ግን በእርግጠኝነት የምንናገረው መቶ ሚሊዮኖችንም በዚህ ሂደት አንሳተፍም፤ ግን ደግሞ በተለያየ መልኩ የሚወከልበት አጋጣሚ መኖር መቻል አለበት።

ይህ ውክልና አገር ትክክለኛ አገራዊ ምክክር አድርጋ መግባባት ላይ እንድትደርስ ከተፈለገ ከማንኛውም አይነት ተጽዕኖ ነጻ በሆነ መልኩ ከመንግሥትም ጣልቃ ገብነት በጸዳ ሁኔታ ሊተገበር የግድ ነው። ሆኖም ከዚህ ቀደም ይደረግ እንደነበረው መንግሥት ከዚህም ከዚያም የሚፈልጋቸውን ሰዎች ወስዶ ተመካከርን ከዛ በኋላ የሆነ ነገር ላይ ደረስን የሚለው አካሄድ ከዚህ በኋላ ኢትዮጵያ ውስጥ አይሠራም። ትክክለኛ ዘላቂ የሆነ መግባባት መፍጠር ከተፈለገ ሕዝቡ በሆነ መንገድ የሚወከልበትን ሁኔታ መፍጠርና የሚወክሉትንም አካላት በተለያዩ ቡድኖች አማካይነት መርጦ ማውጣት እንደሚያስፈልግ መታወቅ ይኖርበታል።

አዲስ ዘመን፦ እንደ ኢትዮጵያ የተለያዩ ሃሳቦች የሚንጸባረቅባቸው አገሮች ላይ ይህ መሰሉ የውይይት መድረክ የሚኖረው ሚና እንዲሁም ውጤታማነት እንዴት ይገለጻል ?

ዶክተር ሰይፈሥላሴ፦ በነገራችን ላይ የሃሳብ ልዩነት የሌለበት አገር የለም፡፡ ነገር ግን አገራት ያሉባቸውን የሃሳብ ልዩነቶች አቻችለው በመሄድ በኩል የራሳቸው ድክመት ጥንካሬ ይኑራቸው እንጂ አብረው እየኖሩ ያሉት አንድ አይነት ሃሳብ አመለካከት ስላላቸው አይደለም ። የቅርብ ጊዜ ተሞክሮና ልምድ የሆነውን ነገር ብንመለከት ደቡብ አፍሪካ ጥሩ ማሳያ ናት ። ደቡብ አፍሪካ በአፓርታይድ ዘመን በነጮችና በጥቁሮች መካከል የነበረው ነገር በትክክል በዘር የመጣ ፍጅት ነበር፡፡ እኛ አገር በዘር ብለን የምንናገረው ነገር የለም።

በጥቁሮች ላይ የነበረው ግፍ ያንን ተከትሎ የነበረው መከራ እስር ግድያ ጥፋት ሁሉ ስናስታውስ በጣም ከባድ ነው። ነገር ግን ደቡብ አፍሪካ ከዚህ ሁሉ ፍጅት በኋላ ድህረ አፓርታይድ ብላ የእርቅና የእውነት አፈላላጊ ኮሚሽን ማቋቋሟ ትልቅ ውጤትን አመጥቶላታል። ይህ ለእኛ ብቻ ሳይሆን ለመላው ዓለም ጥሩ ምሳሌ የሆነን አካሄድ ደግሞ በእኛም አገር ብንተገብረው በእርግጠኝነት ውጤቱን የምናየው ይሆናል ።

እዚህ ላይ ግን የእኛ ትልቁ ችግር ከአካባቢያችን ነገሮችን ወስደን ለመማር ዝግጁ አይደለንም ። ጉዳዮችን በትክክል ወስደን ወደራሳችን ተርጉመን የመተግበር አቅማችንም ውስን ነው እንጂ፤ ብዙ የተሳኩ የሌሎች አገሮች ተሞክሮም አለ።

አዲስ ዘመን ፦ ከሌሎችም የምንወስደውን ወስደን የራሳችንንም አክለን አገራዊ የምክክር
መድረኩን ማስተናገድ የሚጠበቅብን እንዴት ባለው ሁኔታ ነው?

ዶክተር ሰይፈሥላሴ፦ አገራዊ የምክክር መድረክ ይደረጋል ለማለት ለይስሙላ ሳይሆን በትክክል አገራችን ውስጥ ያለውን ነባራዊ ሁኔታ ባገናዘበ መልኩ ችግሮችን ተረድተን ወደራሳችን መልሰን ተቀብለን ከዚህ ሁኔታ ልንወጣ የምንችለው እንዴት ባለው መልኩ ነው? የሚለውን በትክክል አስቀምጠን ከችግራችን ብቸኛው መውጫ መንገዳችን ደግሞ ንግግርና ምክክር አገር አቀፍ ውይይት ነው የሚለውን በሁሉም ደረጃ ስናምንበት ነው።

በመጀመሪያ ደረጃ ከሁሉ አስቀድሞ መንግሥት በአካሄዱ ላይ ከልቡ ሊያምንበት ይገባል፡፡ በእርግጥ ኮሚሽን አቋቁሟል፡ ኮሚሽነሮች ተሰይመዋል፤ አዋጅ ወጥቷል፤ እንዴት ይኬድ? የሚለው ነገርም አቅጣጫ እየተቀመጠለት ነው። ነገር ግን ይህ አካሄድ እስከ መጨረሻው ድረስ በተያዘው መልኩ ሊጸድቅ ሊሄድ የሚገባው ነው። በሌላ በኩል ደግሞ ይህ አገራዊ የምክክር ጉባኤ ከመንግሥት ጣልቃገብነትና ጫና ተላቆ ራሱን ችሎ ሊሄድ ከቻለ መንግሥትም ይህንን ለማድረግ ቁርጠኝነቱ ካለው ወደ ሚፈለገው መልካም ውጤት የማይመጣበት አንዳችም ምክንያት አይኖርም።

በነገራችን ላይ ልንገፋ የምንፈልገው መንግሥትን ብቻ አይደለም፤ ተጫዋች ፓርቲዎች እንዲሁም ያገባናል የሚሉ የተፎካካሪ ፓርቲዎች ምናልባት በሰው ደም የመንገድ ፍላጎት ከሌላቸው በቀር፤ መድረኩ አገርን ወደ ፊት የማስኬድ፤ የማሳደግ፤ ከገባችበት አዘቅት የማውጣት ፍላጎት ካላቸው የነቃ ተሳትፎን ማድረግ ይጠበቅባቸዋል።

ሌሎቹ ማለትም የሃይማኖት ተቋማት ፣ የሲቪክ ማኅበራት የሚባሉትም ቢሆን ሚናቸው ቀላል አይደለም፤ ነገር ግን እንደ መንግሥትና ተፎካካሪ ፓርቲዎች በዚህ ጉዳይ ላይ አዎንታዊ አስተዋፅዖን የሚያበረክት ስለሌለ ሚናቸውን ተረድተው ግንባር ቀደም ተሳታፊ መሆን አለባቸው ብዬ አስባለሁ።

አዲስ ዘመን፦አሁን አገራችን ካለችበት ሁኔታ አንጻር እንዲሁም የገባንበት ጦርነት ካለመቋጨቱ አኳያ አንዳንዶች አገራዊ ምክክሩ ወቅቱን የጠበቀ አይደለም ይላሉ ፤ በዚህ ላይ ያለዎት ሃሳብ ምንድን ነው?

ዶክተር ሰይፈሥላሴ ፦ እዚህ ላይ ሕይወት አንዱን አስጨርሳ ወደ ሌላው፤ ሌላው ሲያልቅ ደግሞ ወደሚቀጥለው የሚኬድባት አይደለችም። አዎ! አገራችን ላይ ጦርነት አለ ፤ በይፋ በሰሜኑ የአገሪቱ ክፍል ካለው ጦርነት በባሰ ሁኔታ በምዕራቡ የአገራችን ክፍል በየእለቱ ሰዎች የሚታረዱበት የሚገደሉበት ሁኔታ አለ፡፡ ወለጋ ውስጥ የምንመለከተው ነገር በጣም ከባድ ነው። ነገር ግን ለእነዚህ ሁሉ ችግሮች መቋጫው አገራዊ ምክክር ብቻ ነው።

ከዚህ አንጻር አንደኛውን ነገር ቋጭተን ወደ ሁለተኛው እንመጣለን ብለን በምንልበት ጊዜ የዚያኛው መቋጫ የት ነው? እስከዛስ በምን ዓይነት መልኩ ነው መቋቋም የምንችለው ? የሚለው ሊጤን ይገባል፤ እኔ አንዱን ሳንቋጭ ወደሌላው ሄድን ከሚሉት ወገን አይደለሁም ፤ ያሉብን ችግሮች ጦርነቱም ሌላው ሌላውም እልባት ሊያገኝ ይገባል፤ በተመሳሳይ ደግሞ አገር ይህንን ጉዳይ ማስኬድ አለባት፡፡ ምናልባትም ይህ ምክከር መድረክ እነዚህን ችግሮቻችን ብለን የምንላቸውን ነገሮች መፍትሔም የሚሰጥባቸው መንገድ ሊሆን ይችላል።

አዲስ ዘመን ፦ ይህ አገራዊ የምክክር መድረክ ኢትዮጵያ ለሁሉም ዜጋ እኩል እንድትሆን ዘላቂ ሰላምና ልማት እንዲታይባት ከማስቻል አንጻር ሚናው እንዴት ይገለጻል?

ዶክተር ሰይፈሥላሴ፦ እንደ አገር ምክክርም ብናደርግ መቶ በመቶ አንድ አይነት ሃሳብ ይኖረናል ማለት አይቻልም ፤ ነገር ግን ገዢ የሆነ ነገር እናወጣለን፤ ከሞላ ጎደል የጋራ ሆኖ ሊያስማማን የሚችል ነገር እናመጣለን፡፡ እዚህ ላይ የምናወራው ስለልማት አይደለም፡፡ በሌላ በኩል የፖለቲካ ፓርቲዎች ወደምርጫ በሚመጡበት ጊዜ የሚነሳው በምን መልኩ የኢትዮጵያን እድገት እናፋጥን? ሕዝቡም ካለበት ዝቅተኛ ኑሮ እንዴት እናሻሽለዋለን? የሚልም ጉዳይ አይደለም ።

ከዛ ይልቅ አሁን ላይ ትኩረት አድርገን የምንሄድበት ሕገ መንግሥቱ እንደዚህ እንደዚህ አይነት ክፍተቶች አሉበት፤ በምን መልኩ እናስተካክለው ? የጎሳ ፖለቲካን አስወግደን የተሻለ ነገር ለአገራችን እናምጣ? የሚለው ጉዳይ ተደጋግሞ ይነሳል። እነዚህ ነገሮች በሌሎች አገሮች የምርጫ አጀንዳ እንኳን አይደሉም ፤ ለእኛ ግን ላለፉት 30 ዓመታት የቤት ሥራችን ሆነው እንዲቀጥሉ ተደርጓል። በመሆኑም አሁን ላይ እነዚህን ሁኔታዎች ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ ተስማምተን የጋራ መግባባትን ከፈጠረን አጀንዳዎቹን አንድ ቦታ ላይ ገድለናቸው እናልፋለን።

ከዛ በኋላ ጥያቄው የሚሆነው አገርን የማሳደግ የማልማት ላቅ ወዳለ ደረጃ የማሳደግ ነው። ተፎካካሪ ፓርቲዎችም ለምርጫ ሲመጡ ከመንግሥት ጋር የሚከራከሩት በዚህ ነው፡፡ አሁን ላይ ግን በእነዚህ አጀንዳዎች ላይ እንዳንነጋገር ወደኋላ የሚጎትቱን በርካታ ነገሮች ስላሉ፤ ይህንን ለመፍታት አገራዊ የምክክር መድረኩን አጠናክረን መቀጠል በቀጣይ እንደ አገር ሰቅዞ የያዘንን ድህነትና በኋላ ቀርነት ላይ ማድረግ አንችላለን። በመሆኑም አገራዊ ምክክር አድርገን መግባባት የምንችል ከሆነ መሠረታዊ ለውጥ እናመጣለን።

አዲስ ዘመን ፦ እናት ፓርቲ እንደ አንድ ተፎካካሪ ይህንን መድረክ በምን መልኩ ለማገዝ ተዘጋጅቷል?

ዶክተር ሰይፈሥላሴ፦ የጎላና የነቃ ተሳትፎን አስፈላጊ በሆነበት ላይ ሁሉ እናደርጋለን። በሌላ በኩል ግን አገራዊ ምክክሩን ተቋማዊ ለማድረግ በማሰብ አዋጅ ተዘጋጅቶ በዛ መሠረትም አገራዊ የምክክር ኮሚሽን እንዲቋቋም ሆኗል። ከመነሻው እንደ ፓርቲ ግልጽ ይሁን የሚል ጥያቄን አቅርበናል። ሂደቱ ግልጽ ሆኖ መሄድ መቻል አለበት፤ ሲባል ውጤቱ የሚመሠረተው ከመጀመሪያው ሂደቱ ላይ በመሆኑ ነው። ከዚህ አንጻር ሂደቱ ግልጽ እንዲሆን ጫና ፈጥረን ጥያቄዎችንም አቅርበን ነበር ፤ ነገር ግን ያን ያህል አመርቂ መልስ ተሰጥቶበታል የሚል እምነት የለኝም።

አሁን ይህንን ወደኋላ ተመልሰን የምንከራከርበት አይደለም፤ የመጣንባቸው መንገዶች ስህተቶች አሉባቸው፡፡ የማንስማማባቸው ሁኔታዎችም ብዙ ናቸው፡፡ ነገር ግን ስህተት ስለሆኑና ስለማንስማማባቸው ብቻ ግን ነገሩን አንቀበልም ብለን ድፍን ይበል አንልም፡፡ ችግሮቹን እያመላከትን እየተቸን እየወቀስን እንቀጥላለን።

ይህንን አገራዊ ምክክር እኛ ሳንሆን ኢትዮጵያ ስለምትፈልገው ሊያጣምመው የሚፈልግ አካል እንኳን ቢያጣምመው በተቻለ መጠን የሚፈለገውን ኃይል በሙሉ ተጠቅመን በቀና መንገድ እንዲሄድና አገር በዚህ ውስጥ ልታገኝ የሚገባትን ጥቅም እንድታገኝ እስከ መጨረሻው ድረስ የምንሄድበት እንዲሆን እናት ፓርቲ ከፍተኛ ግፊት ያደርጋል፡፡ የራሱንም የጎላ ሚና ይጫወታል።

አዲስ ዘመን ፦ ለነበረን ቆይታ በጣም አመሰግናለሁ።

ዶክተር ሰይፈሥላሴ ፦ እኔም አመሰግናለሁ፡፡

ዕፀገነት አክሊሉ

አዲስ ዘመን የካቲት 24/2014