ሮምን የወረረው ብቸኛው ኢትዮጵያዊ ወታደር

ቀደም ባሉት ዓመታት ጥቁሮች በስፖርታዊ መድረኮች ለመሳተፍ ከነጮቹ እኩል ዕድል የማግኘታቸው ነገር ቀላል አልነበረም። የ1952 የሮም ኦሊምፒክ ሲከናወን በርካታ የአፍሪካ አገራት ገና በቅኝ ግዛት ቀንበር ሥር ነበሩ። አንድ ጥቁር በውድድሩ ተሳትፎ አሸንፎ የወርቅ ሜዳሊያ ሲያጠልቅ … ያውም የዓለም ክብረ ወሰንን ሰብሮ … ምን ዓይነት አስገራሚ ሁነት እንደሚሆን መገመት አይከብድም። ይህ ሰው ያስመዘገበው ድል አንድ ድል ብቻ አልነበረም። ጥቁሮች በስፖርታዊ መድረኮች ለመሳተፍ ከነጮቹ እኩል ዕድል በማያገኙበት ዘመን፣ አንደኛ ደረጃ፣ የወርቅ ሜዳሊያና አዲስ የዓለም ክብረ ወሰን! ይህን ማድረግ የቻለው ደግሞ ኢትዮጵያዊው አትሌት ሻምበል አበበ ቢቂላ ነው።
አበበ ነሐሴ 30 ቀን 1925 ዓ.ም በቀድሞው የሸዋ ጠቅላይ ግዛት በደብረ ብርሃን አውራጃ፣ ደነባ አካባቢ ልዩ ስሟ ጃቶ በምትባል ሥፍራ ተወለደ። ወጣቱ አበበ እንደአካባቢው ባሕልና ልማድ በእረኝነትና በትምሕርት ተሰማርቶ በ12 ዓመቱ የቄስ ትምህርቱን አጠናቀቀ። አበበ ገና በጨቅላ ዕድሜው ስመ ጥር የገና ተጫዋች እንደነበር ይነገርለታል። በ1944 ዓ.ም ወደ አዲስ አበባ በመሄድ በክብር ዘበኛ ሠራዊት በወታደርነት ይቀጠርና በገና ጨዋታ እና በስፖርት እየዳበረ ቆየ። ክቡር ዘበኛ ሠራዊት ውስጥ ሲገባም፤ ከስፖርት ጋር ይበልጥ ተቀራረበ እንጂ አልተራራቀም። ከውትድርና አገልግሎት ጎን ለጎን፤ በሠራዊቱ የስፖርት እንቅስቃሴ በተለይም በአትሌቲክስና በገና ጨዋታ ጎልቶ ለመታየት ጊዜ አልፈጀበትም።
በኅዳር ወር 1948 ዓ.ም በአስራ ስድስተኛው የሜልቦርን ኦሊምፒክ ላይ የተሳተፈውን የኢትዮጵያን ቡድን ለመቀበል በተደረገው ሰልፍ ላይ ከለበሱት ልብስ ጀርባ በኩል የአገራቸው ስም ‹‹ኢትዮጵያ›› የተጻፈበትን መለያ ልብሳቸውን ለብሰው አገራቸውን ወክለው የተወዳደሩትን ወጣቶች ባየ ጊዜ ከፍ ያለ የኩራት ስሜት ተሰማው።
አበበ ሁኔታውን በዝምታ ማለፍ አልቻለም። ‹‹እነዚህ ስፖርተኞች እነማን ናቸው ?›› ብሎ ጠየቀ። ስፖርተኞቹ እነማሞ ወልዴና እነ ባሻዬ ፈለቀ ነበሩ። የአትሌቲክስ ፍቅር ወደ አበበ ውስጥ የዘለቀው ከዚያች አጋጣሚ በኋላ እንደሆነ ይነገራል። ‹‹ኢትዮጵያ›› ተብሎ የተጻፈበት ልብስ ለመልበስና በዓለም አቀፍ ውድድር አገሩን ወክሎ ለመሳተፍ ቁርጠኛ ጥረት ጀመረ። በዚሁ ዓመት የጦር ሠራዊት ብሔራዊ ሻምፒዮና የማራቶን ውድድር ተካፈለ። በወቅቱ ታዋቂ ከነበሩት አትሌት ዋሚ ቢራቱና ሌሎች አትሌቶችም ጋር ተወዳደረ።
ዋሚ ቢራቱ የወቅቱ የአምስት ሺ እና የ10ሺ ሜትር የኢትዮጵያ ክብረወሰን ባለቤት ስለነበሩ፤ በዚሁ የማራቶን ውድድር እንደሚያሸንፉ ቢጠበቅ አይገርምም፤ ምክንያቱም ሩጫውን በቀዳሚነት እየመሩ ነበር። ከተወሰኑ ኪሎ ሜትሮች በኋላ ግን ስታዲዬም ውስጥ የነበረው ሕዝብ ውድድሩን ከሚዘግቡ ጋዜጠኞች ‹‹አበበ ቢቂላ እየመራ ነው›› የሚል ያልተጠበቀ ዜና ሰማ። ‹‹ማን ነው አበበ? ይህ አዲስ ባለታሪክ ማነው?›› በማለት በአድናቆት ሲጠብቅ የነበረው ሕዝብ መልስ አገኘ። አበበ ቢቂላ ለመጀመርያ ጊዜ በተሳተፈበት የማራቶን ውድድር አሸነፈ።
አበበ ቢቂላ በሌሎች ውድድሮችም አሸነፈ። በአምስት ሺ እና በ10ሺ ሜትር ርቀቶች በአትሌት ዋሚ ቢራቱ ተይዞ የቆየውን ብሔራዊ ሪከርድ ሲሰብር፤ ብዙዎች ኢትዮጵያ አዲስ ጀግና አትሌት ማፍራቷን ተናገሩ። የአበበ የመጀመሪያ ህልምም እውን ሆነ። በውድድሮች ባሳየው ድንቅ ብቃት ለኦሊምፒክ ቡድን ተመረጠ።
በጦር ካምፕ ውስጥ አበበ የሚያደርጋቸውን ልምምዶች እና ውድድሮች በጥሞና ይከታተሉ የነበሩት ስዊድናዊ አሰልጣኝ ኦኒ ኒስካነን፣ የአበበን ችሎታ በመገንዘባቸው ከሌሎቹ አትሌቶች ጋር ተቀላቅሎ እንዲለማመድና፣ የሮም ኦሊምፒክ እስኪቃረብ ድረስም ከሁለት ሺ ሜትር በላይ ከፍታ ባላቸው ተራራማ ቦታዎች ላይ የመሮጥና የአንድ ሺ 500 ሜትር ተደጋጋሚ የፍጥነት ሩጫ ልምምዶችን እንዲሠራ አደረጉት። ኢትዮጵያ በታሪኳ ለሁለተኛ ጊዜ በምትሳተፍበት የሮም ኦሊምፒክ ላይ ሲያልመው የነበረውን ‹‹ኢትዮጵያ›› ተብሎ የተፃፈበት የብሔራዊ ቡድን ትጥቅ በመልበስ በ1952 ዓ.ም ወደ ሮም አመራ።
በሮም ኦሊምፒክ ኢትዮጵያን ወክለው ለመሳተፍ ከአሰልጣኙ ጋር ወደ ሮም ካመሩት የኢትዮጵያ ተወዳዳሪዎች መካከል ለማራቶን ሩጫ የተመረጡት አበበ ቢቂላ እና አበበ ዋቅጅራ ነበሩ። ይሁን እንጂ ከ83 አገራት የተውጣጡ ከአምስት ሺ በላይ አትሌቶች በተካፈሉበት የሮም ኦሊምፒክ ላይ የዓለም ሕዝብ ትኩረት በአውሮፓውያን አትሌቶች ላይ ነበር። ስለኢትዮጵውያን አትሌቶች በተለይም ስለ አበበ በቂላ የሚያውቀው ነገር አልነበረም። አበበ ቢቂላ ወይም ሌላ አፍሪካዊ አትሌት ሊያሸንፍ እንደሚችልም አልተጠበቀም፤ ከዚያ በፊት አንድም አፍሪካዊ በኦሊምፒክ ታሪክ ሜዳሊያ አግኝቶ አያውቅምና።
አሰልጣኙ ኒስካነን የሞሮኮው ራህዲ ቤን አብዴሰላም፣ የኒውዚላንዱ ባሪ ማጊ፣ የሶቭዬት ሕብረቶቹ ኮንስታንቲን ቮሮብዮቭ እና የወቅቱ የማራቶን ክብረ ወሰን ባለቤት የነበረው ሰርጌይ ፖፖቭ (2: 15: 17.0) እንዲሁም የብሪታንያው ዴኒስ ኦጎርማን የጊዜውን ምርጥ ማራቶን ተወዳዳሪዎች እንደነበሩ ለሁለቱ ኢትዮጵያውያን ሯጮች በጥብቅ ነግረዋቸዋል። ይሁን እንጂ የሞሮኮው ራህዲ ቤን አብዴሰላም ይለብሰዋል የተባለው የመለያ ቁጥሩ 26 የነበረ ቢሆንም የለበሰው መለያ ግን በአስር ሺ ሜትር ውድድር ላይ ለብሶት የነበረውን መለያ ነበር። ስለሆነም አበበ የሞሮኮው ሯጭ የትኛው እንደሆነ አላወቀም ነበር።
ውድድሩ ተጀመረ። ታላቅ ህልም ያነገበው አበበ ማንም ሳይጠብቀው መሪዎቹን እየተከታተለና በመጨረሻም ቀድሟቸው ውድድሩን በአስደናቂ ብቃት በአሸናፊነት አጠናቀቀ፤ ያውም በባዶ እግሩ! ያውም የዓለም ክብረ ወሰንን በመስበር! አበበ ቢቂላ ውድድሩን በሁለት ሰዓት፣ ከአሥራ አምስት ደቂቃ፣ ከአሥራ ስድስት ነጥብ ሁለት ሴኮንድ (2: 15: 16.2) በማጠናቀቅ የዓለምን ክብረ ወሰንን ሰብሮ የወርቅ ሜዳሊያ አገኘ። ራህዲ ሁለተኛ፣ ባሪ ማጊ ደግሞ ሦስተኛ ደረጃን አገኙ። የአበበ ፍላጎትና ሐሳብ ራህዲ እስከሚያጋጥመው ድረስ ጉልበቱን ለመቆጠብ ነበር። በዚህ ምክንያት ባይሆን ኖሮ ክብረ ወሰኑን በተሻለ ውጤት ይሰብር እንደነበር አሰልጣኝ ኒስካነን ጥርጣሬ እንዳልነበራቸው ገልፀዋል።
የሮም ኦሊምፒክ የማራቶን ውድድር ውጤት የዓለምን ታሪክ ቀየረ። ለኢትዮጵያ ብቻ ሳይሆን ለመላው አፍሪካና ለዓለም ጥቁር ህዝብ ድል ያበሰረ ችቦ አቀጣጠለ። ኢትዮጵያዊያው አትሌት አበበ ቢቂላ በባዶ እግሩ ሮጦ ታላቁን የኦሊምፒክ ማራቶን በአንደኛነት ከማሸነፉም በተጨማሪ አዲስ የዓለም ክብረወሰን አስመዘገበ። በኦሊምፒክ ታሪክ የሜዳሊያ ባለቤት ለመሆን የቻለ የመጀመሪያው አፍሪካዊ ስፖርተኛ ሆኖ ስሙ በታሪክ መዝገብ ላይ በወርቃማ ቀለም ሰፈረ።
አበበ ቢቂላ የማራቶንን ርቀት ሮጦ ያሸነፈውና ሪከርድ ያስመዘገበው በባዶ እግሩ መሆኑ ደግሞ የመላ ዓለም ስፖርት አፍቃሪዎችን በእጅጉ ያስደነቀ … የአበበ በቂላን ስምና የኢትዮጵያን ዝና በመላው ዓለም ተቀርጾ እንዲቀር ያደረገ ነበር። ጋዜጠኞች አበበ ለምን ያለ ጫማ በባዶ እግሩ እንደሮጠ ጠይቀውት ‹‹ … እኛ ኢትዮጵያውያን ሁሌም የምናሸንፈው በጀግንነትና በወኔ እንደሆነ ለዓለም ህዝብ ለማሳወቅ በመፈለጌ ነው…›› ብሏል።
በውድድሩ ማግሥትም የኢጣሊያ ጋዜጦች በትልልቅ ፊደሎች ጎልቶ የሚታይ ርዕስ በመፃፍ ‹‹ሮምን የወረረ ኢትዮጵያዊ›› የሚል አዲስ ስም አወጡለት። አበበ የክብር ዘበኛ ወታደር እንደሆነ ጋዜጠኞቹ ስለሚያውቁ ‹‹ኢትዮጵያን ለመውረር የኢጣሊያ አገር ወታደር ሁሉ አስፈልጎ ነበር፤ ጣሊያን ኢትዮጵያን ለመውረር ግዙፍ ጦር አዝምቶም ነበር። ኢትዮጵያ ግን አንድ ወታደር ብቻ ልካ ድፍን ሮምን ወረረችው …›› የሚል ጽሁፍ ይዘው ወጡ። ለመጀመሪያ ጊዜ በኦሊምፒክ ውድድር አሸንፎ የወርቅ ሜዳሊያ የወሰደ ጥቁር አፍሪካዊ አበበ ቢቂላ ነው። ይህም አጋጣሚ ብዙ ጥቁር አፍሪካውያን በዓለም አቀፍ ውድድሮች እንዲሳተፉ በር ከፍቷል። የአበበ ቢቂላ ዝናም ከዓለም ጫፍ እስከ ጫፍ ተዳረሰ።
እስከ ጥቅምት 1954 ዓ.ም ድረስ አበበ በግሪክ፣ በጃፓን እና በቼኮዝሎቫኪያ በማራቶን ተወዳድሮ በሁሉም አንደኛ በመውጣት አሸንፏል። ሐምሌ 3 ቀን 1956 ዓ.ም አዲስ አበባ ላይ በተካሄደው የኢትዮጵያ የኦሊምፒክ ማጣሪያ ውድድር የኦሊምፒክ ሜዳሊያና ክብረወሰን ባለቤቱ አበበ ቢቂላ አንደኛ፣ ማሞ ወልዴ እና ደምሴ ወልዴ ደግሞ ሁለተኛና ሦስተኛ በመውጣት አጠናቀቁ፤ ሦስቱም ወደ ቶኪዮ እንደሚጓዙ ሲረጋገጥ ኢትዮጵያ አንድ ብቻ ሳይሆን ሦስት ኃይለኛ ተወዳዳሪዎች እንዳሏት በመላው ዓለም ተሰማ።
የዓለም መገናኛ ብዙኃንም ዝነኛውን አበበ በኦሎምፒክ ማራቶን በድጋሚ ለማየት እንደጓጉ አራት ዓመት አለፉና የቶኪዮ ኦሊምፒክ ደረሰላቸው። ይሁን እንጂ በዚህ የጉጉት ፈንጠዝያ መሐል አስደንጋጭ ወሬ ተሰማ … አበበ ታመመ። ኢትዮጵያውያን በድንጋጤና በሐዘን ሲዋጡ፤ ስፖርት አፍቃሪው የዓለም ህዝብ ግራ ተጋባ። አበበ በትርፍ አንጀት ህመም መሮጥ ተቸግሯል፤ ካልታከመ መኖር አይችልም። የቀዶ ጥገና ህክምና ቢደረግለት የማገገሚያ ጊዜ ያስፈልገዋል። ለኦሊምፒክ የቀረው ጊዜ ደግሞ ከሁለት ወራት ያነሰ ነው። ጭንቅ ሆነ።
የቶኪዮ ኦሊምፒክ 40 ቀናት ሲቀሩት የቀዶ ህክምና ተደረገለት። በፍጥነት እንደሚያገግም ተስፋ በማድረግ የኦሊምፒክ ቡድን ውስጥ ተካተተ። ገና ጤናው ስላልተመለሰ እያነከሰ ነበር የሚራመደው። በቶኪዮ የተደረገለት ልዩ የአድናቆትና የፍቅር አቀባበል በፍጥነት እንዲያገግም እንዳገዘው ይነገራል። እንዲያም ሆኖ በውድድር ይሳተፋል ተብሎ አልተጠበቀም። በእርግጥ በሮም ኦሊምፒክም ያሸንፋል ተብሎ ሳይጠበቅ ነበር ዓለምን ጉድ ለማሰኘት የበቃው። በቶኪዮም ተመሳሳይ ታሪክ እንዲደገም ተስፋ ያደረጉም ነበሩ።
አበበ ከኢትዮጵያ የኦሊምፒክ ቡድን ጋር አብሮ ወደ ቶኪዮ ሲጓዝ በርትቶ ይወዳደራል ብሎ ያሰበ ብዙ ሰው አልነበረም። አበበ ግን አደረገው። ጥቅምት 11 ቀን 1957 ዓ.ም ከ41 አገራት ከተውጣጡ 79 ተወዳዳሪዎችና ከሁለቱ ኢትዮጵያውያን (ማሞ ወልዴና ደምሴ ወልዴ) ጋር ለውድድር ተሰለፈ። ያሸንፋል ብለው ያላሰቡት አድናቂዎቹ በውድድሩ በመሳተፉ ብቻ ፈንድቀዋል።
ከተወዳዳሪዎቹ መካከል ብዙዎች ውድድሩን አቋረጡ። ብዙዎች ጉልበታቸው ዝሎ በየመካከሉ እረፍት ማድረግ ግድ ሆነባቸው። አንዳንዶቹ ተዝለፍልፈው ወደቁ። ማሞ ወልዴ 15 ኪሎ ሜትሮችን ከሮጠ በኋላ አቋረጠ። ቀዶ ጥገና አድርጎ ብዙም ሳይቆይ ወደ ውድድሩ የገባው ልበ ብርቱው ሰው አበበ ቢቂላ ግን እንደተለመደው ብቻውን ወደፊት ገሰገሰ። አሯሯጡ ከጥቂት ሳምንታት በፊት ቀዶ ጥገና የተደረገለት አላስመሰለውም። አሯሯጡ የአትሌቲክስ ባለሙያዎችን ያስደነቀም ነበር።
ሞቃታማው የአየር ሁኔታ ሳይበግረው ወደፊት በረረ። ሲሮጥ ለሚመለከተው ከመሬቱ በላይ የሚንሳፈፍ ይመስል ነበር። አበበ ኦሊምፒክ ስታዲዮሙ ውስጥ የገባው ብቻውን ነበር። በዚያም ይጠባበቅ የነበረው 70 ሺህ ተመልካች በከፍተኛ ሁኔታ አድናቆቱን ገለፀለት። በዚህ ውድድር ላይ የራሱን ክብረ ወሰን በድጋሚ በማሻሻልም ማሸነፍ ቻለ። በሁለት የኦሊምፒክ ማራቶን ውድድሮች ላይ አከታትሎ ሁለት የወርቅ ሜዳልያዎችን ማግኘት ቻለ። አበበ ሁለተኛውን ወርቅ ይዞ ወደ ኢትዮጵያ ሲመለስ የአዲስ አበባ ሕዝብ በነቂስ ወጥቶ የጀግና አቀባበል ካደረገለት በኋላ ንጉሠ ነገሥቱ ቀዳማዊ አፄ ኃይለሥላሴ የሻምበልነት ማዕረግና አዲስ ቮልስ ዋገን ቢትል መኪና ሸለሙት።
በመቀጠል ወደ ሜክሲኮ ኦሊምፒክ ያመራው ጀግናው አበበ፣ የሜክሲኮ ከፍተኛ የመሬት አቀማመጥ ከአዲስ አበባ ጋር ስለሚቀራረብ እንደሚስማማው ገምቶ ነበር። በተጨማሪም ጥሩ የብቃት ደረጃ ላይ እንደሚገኝ ቀደም ብለው በተደረጉ ውድድሮች አውቋል። ስለሆነም አበበ የሜክሲኮውን ውድድር እንደሚያሸንፍ የበርካቶች እምነት ነበር።
አበበ 15 ኪሎሜትሮችን ከሮጠ በኋላ፤ እንደተፈራው ሕመሙ ከአቅም በላይ ሆኖበት ውድድሩን ለማቋረጥ ተገደደ። አበበ ውድድር ሲያቋርጥ፤ የኢትዮጵያውያንና የአፍሪካዊያን አሸናፊነት አልተቋረጠም። ‹‹ጀግና ጀግናን ያፈራል›› ነውና ከአበበ ጋር እየሮጠ የነበረው ኢትዮጵያዊ አትሌት ማሞ ወልዴ፤ ሳይጠበቅ ድል አድርጎ የማራቶንን ክብር ለኢትዮጵያ አጎናፀፈ።
አበበ በ1960 ዓ.ም. ከአዲስ አበበ ወጣ ብላ በምትገኘው ሸኖ ከተማ መኪናውን እያሽከረከረ ሳለ የትራፊክ አደጋ ሲደርስበት፤ ዓለም ሁሉ ከኢትዮጵያውያን ጋር ደንግጧል፤ አዝኗል። በአገር ውስጥና በእንግሊዝ ሕክምና ቢደረግለትም በአደጋው የደረሰበት ጉዳት ከፍተኛ ስለነበረ ከወገቡ በታች ያለውን የሰውነት አካሉንና እግሮቹን ማንቀሳቀስ አልቻለም። ነገር ግን የስፖርተኛነት መንፈሱ እንደድሮው ብርቱ ስለነበር በተሸከርካሪ ወንበር ላይ ሆኖ አካል ጉዳተኞች በሚሳተፉባቸው ዓለም አቀፍ ውድድሮች ላይ ተሳትፎ ለማሸነፍ በቅቷል። የትራፊክ አደጋ ደርሶበት ሁለት ዓመት ሳይሞላው በኖርዌይ በተከናወነው የ25 እና የ10 ኪ.ሜ. የአካል ጉዳተኞች ውድድሮች ላይ በማሸነፍና ለኢትዮጵያውያን የአካል ጉዳተኞች ስፖርት በግንባር ቀደምትነት የሚጠቀስ በመሆን ፈር ቀዳጅነቱን በድጋሚ አስመስክሯል።
ዓለም በመሰከረለት ጀግንነቱና ብቃቱ፤ ዘላለማዊ ህያውነትን የተቀዳጀው ሻምበል አበበ በቂላ፤ ጥቅምት 15 ቀን 1966 ዓ.ም፣ በ41 ዓመቱ ከዚህ ዓለም በሞት ተለይቷል። ሥርዓተ ቀብሩም ንጉሠ ነገሥቱን ጨምሮ እጅግ በርካታ ሕዝብ በተገኘበት ተፈፅሟል። ጀግናው ሻምበል አበበ የአካል ጉዳት በደረሰበት ወቅት ‹‹መልካም ውጤት የሚያመጡ ሰዎች አሳዛኝ አደጋም ይገጥማቸዋል። በእግዚአብሔር ፍቃድ የኦሊምፒክ ማራቶንን ለማሸነፍ በቃሁ፤ እንዲሁም በእግዚአብሔር ፍቃድ የመኪና አደጋ ደረሰብኝ። ድሉን እንደተቀበልኩ ሁሉ መከራውንም መቀበል አለብኝ። ሁለቱንም የሕይወት ሁኔታዎች ስለሆኑ በፀጋ ተቀብዬ ሕይወቴን በደስታ መኖር ነው ያለብኝ›› ብሏል።
ሻምበል አበበ በአትሌትነቱ ላሳካቸው አስደናቂ ከአገር ውስጥ እንዲሁም ከውጭ መንግሥታትና ተቋማት ድሎች በርካታ ሽልማቶች ተበርክተውለታል፤ ብዙ ውድድሮች፣ ጎዳናዎችና ሽልማቶችም በስሙ ተሰይመውለታል።
የኦሊምፒክ ማራቶን አስደናቂ ውድድሮች ተብለው በመጽሐፍ ከታተሙት ታሪኮች ውስጥ፤ አበበ በቶኪዮ ያሳየው ብቃት ዋና ተጠቃሽ በመሆን፤ ‹‹እንከን የለሽ ማራቶን ሯጭ›› የሚል ስያሜ አስግኝቶለታል። ‹‹… አበበ ደረጃ በደረጃ ፍጥነቱን ጨመረ፤ ሳይዋዥቅ በሚፈልገው ፍጥነት እቅጩን ነው የሚሮጠው – ከተሟላ ትኩረት ጋር። ከዚህ የላቀ ፍፁምነት የለም፤ እንከን የለሽ ማራቶን ሯጭ እንዲህ ነው። የቀዶ ጥገና ህክምናውም ሆነ የቶኪዮ ከባድ የአየር ፀባይ አበበን የሚበግሩ አልሆኑም። ብዙ ጉልበት ሳያባክን የመሮጥ ጥበብ የተካነው አበበ፤ አንገቱን እንዳቀና የመፍሰስ ያህል ይሮጣል፤ የሩጫው መንገድ በአበበ እግሮች ሥር የተንሳፈፈ ይመስላል›› ተብሎ በመጽሐፉ ላይ ተገልጿል። ‹‹የማራቶን ጥበበኞች›› የተሰኘ ሌላ መጽሐፍም ‹‹ … ጎበዝ ሯጮች በርካታ መመዘኛዎችን ያሟላሉ፤ አበበ ግን የማራቶን አትሌት ሊመኝ የሚችለውን ሁሉ መመዘኛ ያሟላል፤ ታይቶ የማይታወቅ አትሌት ነው›› ሲል በአድናቆት ጽፏል። አዲስ ዘመን ሚያዝያ 14/2012

አንተነህ ቸሬ