ሀገራዊ ምክክር ከሌሎች የሠላም ግንባታ ሂደቶች በምን ይለያል?

ዜና ትንታኔ

በየዘመናቱ ሳይመለሱ ለቀሩ የሕዝብ ጥያቄዎች መፍትሔ ለማበጀትና ብሔራዊ መግባባት ለመፍጠር ሀገራዊ ምክክር ወሳኝ ሚና አለው። ምክክሩ በአለመግባባት የሚባክን ሀብትና የሰው ሕይወትን በመታደግ ዘላቂ ሠላምን የሚያጸና ነው፡፡

ምክክር፣ ድርድርና ሽምግልና ለዘመናት ላጋጠሙ ችግሮች መፍቻ ቁልፍ ከመሆን አልፈው እንደ ሕግም የሚከበሩና የሚተገበሩ ባሕላዊ ዕሴቶቻችን ሆነው አገልግለዋል።

ሀገራዊ ምክክር ለሀገራችን ኢትዮጵያ አዲስ ልምምድ እንደመሆኑ መጠን ፅንሰ ሀሳቡ ከሌሎች የሠላም ግንባታ ወይም ከግጭት አፈታት ሂደቶች ጋር እየተቀላቀለ ብዥታን ሲፈጥር ይስተዋላል፡፡

የምክክር፣ የድርድር እና የሽምግልና ልዩነቶች እንዲሁም አንድነቶች ምንድን ናቸው? ከሌሎች የሠላም ግንባታ ሂደቶች በምን ይለያል? በሚሉት ነጥቦች ዙሪያ የሕግና የእርቀ ሠላም ባለሙያዎችን ጠይቀን ሃሳባቸውን ሰጥተውናል፡፡

ምክክር ማለት የተለያዩ ፍላጎቶች ሲስተዋሉ፣ ልዩነቶች ወደ ተካረረ መንገድ ሲያመሩ፣ ሀገራዊ የሆኑ አንገብጋቢ ጥያቄዎች ሲያጋጥሙና በተደጋጋሚ ወደ ጦርነት የሚያስገቡ ምክንያቶችን በጋራ በንግግር ለመፍታት እንዲሁም የአቅጣጫ ለውጥ ለማምጣት የሚደረግ የሠላም ሂደት መሆኑን የእርቀ ሠላም ባለሙያና አማካሪ የሆኑት አቶ ጋረደው አሰፋ ይናገራሉ፡፡

ምክክር ዜጎች በአንድ ተቋም ጥላ ስር በመሆን ላጋጠማቸው ችግሮች በጥልቀት ተወያይተውና ተነጋግረው የመፍትሔ ሃሳብ እንዲያመነጩ የሚረዳ ተመራጭ የሠላም ሂደት እንደሆነ ይገልጻሉ።

ምክክር ውጤት ሳይሆን የሚያመጣው በምክክር ውስጥ ውጤት ሊያመጡ የሚችሉ ነገሮችን የሚያመላክት ነው የሚሉት ባለሙያው፤ በምክክር እስካሁን ምላሽ ያላገኙና በሕዝብ መካከል መከፋፈል የፈጠሩ ጉዳዮችን መስመር በማስያዝ ቀጣይ ማኅበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊና ፖለቲካዊ አለመግባባቶችን በዘላቂነት ይፈታል ሲሉም አስረድተዋል፡፡

በሌላ በኩል ድርድር ከጦርነትና ወደ ጦርነት ከሚወስድ ውዝግብ ለመውጣት የሚደረግ የሰጥቶ መቀበል መርሕን የሚከተል የሠላም ሂደት መሆኑን ይገልጻሉ፡፡ ለዚህም የፕሪቶሪያው የሠላም ስምምነት እንደ ማሳያ ያነሳሉ፡፡

ድርድር ሂደት በውስጡ ሁለት መሠረታዊ ነገሮችን እንደሚይዝ የሚገልጹት አቶ ጋረደው፤ የመጀመሪያው ጦርነት በማቆም ወደ ተሻለ ሠላም መመለስ ሲሆን ሌላኛው ዳግም ወደ ጦርነት ላለመግባት ቃልኪዳን (ስምምነት) ማድረግን ይፈልጋል ይላሉ፡፡

እርቅ(ሽምግልና) ማለት ጦርነት በሌለበት ሁኔታ በታሪክ ሂደቶች፣ በተፈጠሩ ትርክቶችና በተለያዩ ምክንያቶች ማኅበረሰብ ተኳርፎ ሲቀመጥና ወደ አወንታዊ ሠላም ለመመለስ የሚረዳ ድልድይ መሆኑን

አስገንዝበዋል። የኢትዮጵያ ባሕል የሚፈቅደው ማስታረቅንና ወደ ቦታው መመለስን እንደሆነ የሚያስረዱት አቶ ጋረደው፤ እርቅ (ሽምግልና) ሰዎች ከኩርፊያ ወጥተው አብሮ ወደሚሠሩበት ሁኔታ የሚያሸጋግር አፍሪካዊ እንዲሁም ሀገር በቀል ማኅበራዊ የሠላም ሥርዓት መሆኑን ያብራራሉ፡፡

በኢትዮጵያ የሚነሱ የመሬት፣ የሕገመንግሥት፣ የቋንቋ የመሳሰሉ ጉዳዮች ከታች ወደ ላይ እናምጣቸው ቢባል እድሜ ልክ በንትርክ ውስጥ ከመቆየቱ የተነሳ መፍትሔ ለማምጣት አዳጋች እንደሚሆን የሚጠቁሙት አቶ ጋረደው፤ ነገር ግን ምክክሩን የፖለቲካ፣ የሃይማኖት፣ የትምህርት ምሑራን እንዲሁም መገናኛ ብዙኃኖችን ጨምሮ መሰል አካላት አድርገውት ወደ ታችኛው የኅብረተሰብ ክፍል እንዲወርድ የሚደረግና ከሞላ ጎደል ፖለቲካዊ የሚመስል የሠላም ሂደት እንደሆነ ይጠቁማሉ።

የኮሚሽኑ የተከተለው አካሄድ ከታችኛው የማኅበረሰብ ክፍል ወደ ምሑራን መሆኑን አንስተው፤ ይህም ሂደቱን እንዳይፋጥን ሊያደርገው ይችላል ሲሉ ስጋታቸውን ይገልጻሉ፡፡

ምክክር የብዙ ሰዎችን ተሳትፎ ቢጠይቅም ሁሉንም ሕዝብ ማመካከር በጣም አስቸጋሪ መሆኑን የሚያነሱት የእርቀ ሠላም ባለሙያው፤ ነገር ግን በመጀመሪያ ደረጃ ለተከሰቱ ችግሮች ዋነኛ ተዋናይ የሆኑ አካላት በጉዳዩ ላይ በጥልቀት እንዲመክሩበት ማድረግ ያስፈልጋል ነው የሚሉት፡፡

የኢትዮጵያ የሀገራዊ ምክክርም በዚሁ ሂደት ቢመራ ውጤታማ ሊሆን እንደሚችል የመፍትሔ ሃሳባቸውን ያስቀምጣሉ፡፡

አቶ ፍቃዱ ጴጥሮስ ጠበቃና የሕግ ባለሙያ በበኩላቸው፡- ምክክር ማለት በአንድ ሀገር ውስጥ የሚኖሩ ዜጎች ስለገጠማቸው የተለያዩ ችግሮች ምን ማድረግ እንዳለባቸው በጋራ የሚነጋገሩበት መድረክ ነው፡፡

ምክክር ከሌሎቹ የሠላም ግንባታ ሂደቶች አንጸር የሁሉንም ፍላጎት የሚንጸባረቅበት፣ ብዙ ተሳታፊና ረጅም ጊዜ ስለሚወስድ ወደሚፈለገው የጋራ ግብ ለመድረስ የሁሉንም ዜጎች አጀንዳ ማሰባሰብ እንደሚጠይቅ ይገልጻሉ፡፡

ላጋጠሙ ችግሮች ብቻ ለብቻ አስቀመጦ በማነጋገር መፍትሔ ማምጣት ሳይቻል ሲቀር ዜጎች ወደ ምክክር ሥርዓት እንደሚገቡ ይገልጻሉ፡፡

የምክክር ሂደት መግባባት ላይ የተመሠረተ ሲሆን በውስጥ የሚከናወኑ ተግባራት ግልጽ በሆነ መንገድ ይቀመጣል፣ የሁሉም ዜጋ ተሳትፎ አለበት፣ በስተመጨረሻ ውጤቱም የሕዝብ ተቀባይነትን ያገኛል፡፡ ምክክር ሂደቱን ከሚያስተባበሩና ከሚያመቻቹ አካላት ውጪ ሌላ የሦስተኛ ወገን ጣልቃ ገብነት የለበትም ይላሉ፡፡

ሂደቱን በምክክር ላይ አብዛኛው ነገር የጋራ መሆኑን የሚገልጹት አቶ ፍቃዱ፤ በመጀመሪያ ምክክር የሚፈልጉትን ነገሮች ግልጽ አድርጎ ማስቀመጥና መለየትን ያስፈልጋል ይላሉ፡፡

ምክክር ላይ የሚቀመጡ አካላት በጋራ የሚፈልጉት ነገር እንዲታወቅ አጀንዳቸውን ሂደት ውስጥ ሁሉም ዜጋ በጋራ ማግኘት ወደሚፈልገው ነገር ለመድረስ ምን መደረግ አለበት ተብሎ የሚመከርበት ነው፡፡

ምክክር ትኩረቱ ሰቶ መቀበል ላይ ሳይሆን በሀገር አቀፍ ደረጃ የጋራ መግባባትና ሠላም መፍጠር መሆኑን ጠቅሰው፤ ዋና ባሕሪው የጋራ መግባባት ለመፍጠር እንዴት እንሂድ የሚል ነው ብለዋል፡፡

ሌላኛው ድርድር ሲሆን ይህም ሰቶ መቀበል ላይ የተመሠረተ በመሆኑ እያንዳንዱ አካል አስቀድሞ ምን እንደሚቀበልና ምን እንደሚሰጥ ይታወቃል ብለዋል፡፡

በተጨማሪም ሂደቱ ከሞላ ጎደል ግልጽ ላይሆን ይችላል የሚሉት የሕግ ባለሙያው፤ በሂደቱ የሦስተኛ ወገን ጣልቃ ገብነት ይኖረዋል ብለዋል፡፡ በምክክርና በድርድር ውስጥ ጉዳዩን አድምጦ ውሳኔ የሚሰጥ አካል እንደማይኖር አስረድተዋል፡፡

ሽምግልና (እርቅ) ማለት በመቀያየም ወይም ባለመግባባት ውስጥ ያሉ ወገኖች ሀሳባቸውን ካቀረቡ በኋላ አሸማጋዮች በሚሰጡት የእርቅ ሀሳብ የነበሩ ችግሮች እንደሚፈቱ ገልጸዋል፡፡

አማን ረሺድ

አዲስ ዘመን ነሐሴ 8 /2016 ዓ.ም