ለረጅም ዓመታት በመንግስት የተለያዩ የሥራ ኃላፊነቶች ሲሰሩ ቆይተዋል። በአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር በባለአደራነት ምክትል ከንቲባ ሆነው ከተማዋን የመምራት ኃላፊነታቸውን ተወጥተዋል። በውጪ ጉዳይ ሚኒስቴር በዲፕሎማትነት፣ በአምባሳደርነት ለስምንት ዓመታት ሰርተዋል። በተባበሩት አረብ ኤምሬት፣ በኳታር የኢትዮጵያ ባለሙሉ ስልጣን አምባሳደርና ልዩ መልዕክተኛ ሆነው አገልግለዋል።
በጠቅላይ ሚኒስትር ጽህፈት ቤት ኃላፊ ሆነው ሰርተዋል። በሠራተኛና ማህበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴር ሚኒስትር ዴኤታ፣ በንግድና ኢንዱስትሪ ሚኒስቴር ሚንስትር ዴኤታ ሆነው አገልግለዋል። ይህንን ቃለመጠይቅ እስካደረግንበት ዕለት የኢትዮ ኢንጂነሪንግ ግሩፕ ዋና ሥራ አስፈጻሚ ሆነው በማገልገል ላይ ነበሩ፤ (በቃለ ምልልሱ የሚነሱ ነጥቦችም በዚሁ ኃላፊነታቸው ላይ እያሉ የሰጡት መሆኑን ልብ ይሏል)። ሰሞኑን ደግሞ የውጪ ጉዳይ ሚኒስቴር ሚኒስትር ዴኤታ ሆነው ተሹመዋል- አምባሳደር ምስጋኑ አረጋ ሞኧች። በተለያዩ የበጎ አድራጎት ስራ ላይም ይታወቃሉ።
አምባሳደር ምስጋኑ፣ በትምህርት ዝግጅት በዓለም አቀፍ ግንኙነት የመጀመሪያ እና ሁለተኛ ዲግሪያቸውን ሰርተዋል። በሠላምና ደህንነት መስኩም ተምረዋል። በአገር ውስጥና በውጪ አገራትም በርካታ ኮርሶችን ወስደዋል። ለዛሬው የዘመን እንግዳ አድርገን የመረጥናቸው አምባሳደር ምስጋኑ፣ ስለራሳቸው ለመናገር በጣም ቁጥብ ናቸው። ስለዚህ ከብዙ በጥቂቱ ስለእሳቸው፣ ሰፊውን ደግሞ ስለመሩት ተቋም (ኢትዮ ኢንጂነሪንግ ግሩፕ) ያደረግነውን ቆይታ እንደሚከተለው አቅርበነዋል።
አዲስ ዘመን፡- ቀደም ሲል ‹‹ሜቴክ›› ተብሎ ይታወቅ የነበረው ተቋም በአሁኑ ወቅት ወደ ኢትዮ ኢንጂነሪንግ ግሩፕ መለወጡ ይታወቃል። የዚህ ተቋም ዓላማና ተልዕኮ ምንድነው?
አምባሳደር ምስጋኑ፡- ሜቴክን መንግስት በዋናነት ሲያደራጀው ለአገር ልማትና ዕድገት ቁልፍ ተቋም እንዲሆን በማሰብ፤ ለአገር ልማት የሚያግዙ በጣም ትላልቅ ተቋማቶችን በውስጡ ይዞ ነው። ዓላማው ከጅምሩም እጅግ አስፈላጊና ጠቃሚ ነበር። ስለዚህ ከመጀመሪያውም በአስፈላጊነቱ ላይ ምንም የሚነሳ ነገር የለም። ነገር ግን ተቋማት ሲደራጁ ግልጽ የሆነ የአሰራር ስርዓቶች ተዘርግተውለት እና ተጠያቂነትን አስፍኖ መስራት ያስፈልጋል። ተቋማትን ሰው ተኮር ሳይሆን ስርዓት ተኮር አድርጎ መምራትን ይጠይቃል። የአሰራር ስርዓቶች በበቂ ሁኔታ ባልተደራጁበትና ባልተዘረጉበት ሁኔታ ተቋማት ሲቋቋሙ ለተለያዩ ብልሹ አሰራሮች የተጋለጡ ይሆናሉ። ሜቴክም ተቋም በወቅቱ የገጠመው ይሄው ነው።
ዓላማው የአገራችንን ልማት እንዲያግዝ፤ የጀመርናቸውን ትልልቅ የልማት ስራዎችን በአገር ውስጥ አቅም ለመስራት ነው። በተለይ ትልልቅ ሜጋ ፕሮጀክቶችን በራስ አቅም ለመገንባት የሚያስችል አቅም ለመፍጠር ታስቦ ነው የተጀመረው። ሆኖም ግን ያንን አቅም በሚገባ ገንብተን የተለያዩ የአሰራር ስርዓቶችን ዘርግተን ባለመሄዳችን ስራዎች በተለያየ መልኩ ለችግር ተዳርገው ነበር።
ተቋሙ ከጅምሩ የተቋቋመበት ዓላማ አገርን አንዲያግዝ ነበር። አሁንም ያንኑ ዓላማ ይዞ ነው የቀጠለው። ከዓላማ አንጻር ለውጥ የለውም። የበለጠ ትኩረት እንዲያደርግ የአሰራር ስርዓቶችን እንዲዘረጋ፤ የህግ ስርዓቶችን እንዲዘረጋ ነው በአዲስ መልክ የተደራጀው። በተሻለ ደረጃ በአቅሙ ልክ ጭምር መስራት ማከናወን በሚችለው ስራ ላይ እንዲሰማራ ነው የተደረገው። በተለይ የተቋማት ስራዎችን ወስዶ ከሚሰራ ይልቅ በራሱ አቅም ሊሰራቸው በሚችለው ስራ ላይ ትኩረት አድርጎ እንዲሰራ፤ ፕሮጀክቶች ላይ እንዲያተኩር ሳይሆን በውስጥ የማምረት ስራ ላይ እንዲያተኩር፣ የያዛቸውን ኢንዱስትሪዎች ይዞ ወደ ማኑፋክቸሪንግ ስራው እንዲገባ ነው የተደረገው።
የማኑፋክቸሪንግ ስራው ጥቃቅን የሆኑ የማኑፋክቸሪንግ ስራ ሳይሆን ለአገር ልማት እጅግ አጋዥ የሆኑ፣ ከፍተኛ የውጪ ምንዛሬ ወጥቶባቸው ከአገር ውጪ የሚመጡ የኢንዱስትሪ ምርቶችን፣ ማሽነሪዎችን፣
በብረት፣ በፓወር፣ በአውቶሞቲቭ ዘርፉ፣ በግብርና ማሽነሪ፣ በኤሌክትሪክ ዋየርና ኬብል እንዲሁም በሶላር ዘርፍ በተለይ በአገር ውስጥ ማምረት የምንችላቸውና ከፍተኛ ወጪ አምጥተን ወደአገር ውስጥ የምናስገባቸው ምርቶችን ለመተካት በሚያስችል መልኩ ሪፎርም እያደረግን ነው። ዓላማውም ይሄው ነው። ከነበረው አሰራር ወጥቶ አሁን በተለይ ለልማቱ እጅግ አጋዥ የሆኑ የኢንዱስትሪ ግብዓቶችን፣ ምርቶችን ማምረት በውስጥ አቅም ላይ አተኩሮ እንዲሠራ ነው።
በፊት የሚታወቀው ከሜጋ ፕሮጀክቶች ጋር ተያይዞ ነው። ህዳሴ ግድብ፣ ያዩ ማዳበሪያ ፋብሪካ፣ ስኳር፣ እንዲሁም ኤሌክትሪክ ማመንጫ ፕሮጀክቶች ጋር ተያይዞ ነበር። አሁን ያደረግነው ከፕሮጀክቶች ወጥተን ኢንዱስትሪዎቹን ሪፎርም በማድረግ፣ ወደ ስራ እንዲገቡና ምርት እንዲያመርቱ፣ ማኑፋክቸሪንግ ምርቶችን በማምረት ላይ እንዲያተኩር ነው፤ ለውጡም ይህ ነው።
በዚህ ዘርፍ የአገራችንን ልማት ሊያግዙ የሚችሉ፤ ለምሳሌ፣ አቃቂን ብንወስድ ትልልቅ ማሽነሪዎችን በማምረት፣ ቢሾፍቱ አውቶሞቲቪን ብንወስድ ትልቅ የከተማ አውቶብሶችን፣ ፒካፖችን፣ የጭነት መኪናዎችን ለማምረት የሚያስችለው አደረጃጀት ውስጥ ገብቶ እንዲሰራ ሪፎርም እያደረግን ነው። አዳማ የግብርና ማሽነሪ ትራክተሮችን መገጣጠም፣ ዘመናዊ ትራክተሮችን ለግብርና ስራ የሚውሉ የአገሪቱን የግብርና ትራክተር ፍላጎት ሊያሟላ በሚችል መልኩ፤ እንዲሁም ማረሻዎች፣ መከስከሻዎች፣ ኮምባይነሮችንና ፓምፖችን ጭምር መገጣጠምና ማምረት እንዲችሉ የማድረግ ስራ ነው አሁን እየተሰራ ያለው።
ቀደም ሲል ግዙፍ ፕሮጀክቶች ላይ ያነጣጠረ ሲሆን አሁን ግን ለኢንዱስትሪዎች ትኩረት የሰጠ ነው። ከውጪ የሚገቡ ምርቶችን በአገር ውስጥ መተካት፣ ከፍተኛ የውጪ ምንዛሬ የሚያስወጡ ማሽንና ማሽን ነክ የሆኑ የኢንዱስትሪ ምርቶች በቀላሉ አገር ውስጥ በማምረት ላይ ትኩረት እንዲሰጥ ተደርጓል።
አዲስ ዘመን፡- ተቋሙ ቀደም ሲል የኤሌክትሪክ ትራንስፎርመር ያመርት ነበር፤ ከጥራቱ ጋር ተያይዞ ይነሳ የነበረ ቅሬታ እንዳለ ሆኖ። አሁን እሱን አርሞ የአገር ውስጥ ትራንስፎርመር እጥረትን በማቃለል ረገድ በምን ደረጃ ላይ ነው?
አምባሳደር ምስጋኑ፡- አንዱ ሪፎርም የምናደርገውና ያደረግነውም የፓወር ዘርፉን ነው። የፓወር ዘርፉ ከፍተኛ የሆነ የውጪ ምንዛሬ ወጥቶበት የሚገቡ ምርቶችን የሚያመርት በመሆኑ ከፍተኛ ትኩረት ሰጥተን እየሰራን ነው። በዋናነት የትራንስፎርመሩን ደረጃ የማሳደግና የኢትዮጵያ ኤሌክትሪክ ኃይል የሚያወጣቸውን ደረጃ የሚያሟላ እንዲሆን እየሰራን ነው። አሁን በደረጃው (በእስታንዳርዱ) መሰረት እያመረትን ነው።
ከዚህ ቀደም የነበሩት ምርቶች የጥራት ደረጃቸው ሳይረጋገጥ በግል ዘርፉ እንዲመረቱ የተደረጉትን ምርቶች የሜቴክ አርማ ብቻ እየተለጠፈባቸው ይሰራጩ ነበር። አሁን ግን ራሳችን እናመርታለን እንጂ በሌሎች አስመርተን አንረከብም። ይህ ማለት የኢትዮጵያ ኤሌክትሪክ ኃይል አገልግሎት ያወጣቸውን የኢትዮጵያን ብቻ ሳይሆን ዓለም አቀፍ ስታንዳርዶች አሉ። አንደኛ ዓለም አቀፍ መስፈርቶች በሚያሟላ መልኩ፤ ሁለተኛ የኢትዮጵያ ደረጃዎች ኤጀንሲ ባረጋገጠው መልኩ የሲስተም፣ የጥራትና የምርት ሰርተፍኬሽን ባሟላ መልኩ እንዲመረቱ ይደረጋል። በሌላ መልኩ ጥራት የሌለው ምርት አቅርበን የአገሪቱ ኢኮኖሚ እንዳይጎዳ፤ የፓወር ዘርፉ አገልግሎት እንዳይደናቀፍ በዚህ ደረጃ መሰራት አለበት ብለን እየሰራን ነው።
ለአገር ውስጥ ብቻም ሳይሆን ለውጪ ጎረቤት አገሮችም የትራንስፎርመር ምርት ማቅረብ በምንችልበት ደረጃ እየተሰራና ምርቶች እንዲመረቱ እየተደረገ ነው። አሁን ትልቅ ፍላጎት አለ። ትልቅ በጣም ከፍ ያለ የውጪ ምንዛሬ የምናወጣበት ዘርፍ ስለሆነ በተለይ አገራችን ትራንስፎርመር ከውጪ እንዲመጣ ማድረግ ከፍተኛ የሆነ የውጪ ምንዛሬ ስለሚጠይቅ ይህንን ኢንዱስትሪ ማስፋት ልማቱን ማገዘ ነው ብለን እናምናለን።
በፓወር ዘርፍ አንዱ እያስፋፋን ያለነው የኬብልና የዋየር ፋብሪካ ነው። ይሄንን የማስፋፋትና የበለጠ አቅም ከፍ አድርገን ለአገሪቱ የሚያስፈልጉ የኤሌክትሪክ ገመዶችን በዝቅተኛ፣ በመካከለኛ እና በከፍተኛ ቮልቴጅ ደረጃ ለማምረት በሚያስችል መልኩ እየሰራን ነው። ይሄንንም ሪፎርም እያደረግን ነው።
ሌላው ደግሞ ኮምፓክት ሰብስቴሽን የምንላቸው ከትራንስፎርመር ውጪ የምናመርታቸው ስራዎችንም ደረጃቸውን የማሳደግ እና ምርቶቻችን የሲስተም፣ የምርትና የጥራት ሰርተፍኬሽን አልፈው በአገሪቱ የኃይል ሴክተር ላይ ደረጃቸውን ጠብቀው እንዲወጡ ሰርቲፋይድ የሆኑ ምርቶች (የአይኤስኦ) ሰርተፍኬት እንዲያሟሉ ጥረት እየተደረገ ነው ያለው። ከዚህ በፊት በጥራት የሚነሱ ችግሮች ሁሉ መቆም አለባቸው። እኛ የመንግስት ተቋም ነን። ስለዚህ ልማቱን የሚያግዙ ስራዎችን ወደ ኢኮኖሚው ማስገባት አለብን። የኢኮኖሚ ሸክም የሚሆኑ እንደገና ሌላ ወጪ የሚያስወጡ ፕሮዳክቶችን ፈጽሞ አይገቡም። ይህንን የተቋማችን መርህ አድርገነዋል። የተቋማችን ሞቶ ‹‹ርካሽ እጅግ ውድ ነው›› የሚል ነው።
አሁን ሰርቲፋይድ ያልሆነና ጥራትን ያላሟላ ምርት ከዚህ ተቋም አይወጣም። በእርግጥ አሁን ገና ጅምር ላይ ነን። በገበያው ላይ ደግሞ ብዙ ፍላጎት አለ። ይሄንን ማሟላት በማንችልበት ደረጃ ራሳችንን ልናስተዋውቅ ስለማንችል የምናመርተውን ብቻ ነው ይዘን እየሄድን ነው ያለነው።
በኤሌክትሪክ ዘርፍ ሰፊ የሆኑ የለውጥ ስራዎች እየሰራን ነው። በዋናነት መጠቀስ የሚገባው የሶላር ፋብሪካ ነው። የሶላር ፋብሪካው ሪፎርም አድርገን በአዲስ መልክ በሽርክና ምርት ማምረት እንዲችል እየሰራን ነው:: ከዚህ በፊት የ20 ሜጋ ዋትና የ80 ሜጋ ዋት የሚያመርቱ ማሽነሪዎች ተክለን ነበር፤ እነሱን ፋብሪካው አምርቶ ለገበያ የሚያቀርብበት ሁኔታ አልነበረም። በቅርብ ጊዜ ውስጥ 500 ሜጋ ዋት ሲያልፍም 800 እና ከዛም በላይ ሜጋ ዋት ማምረት የሚችል ኩባንያ ከአሜሪካኖች ጋር የሽርክና ስምምነት አድርገን ወደ ስራ እየገባን ነው። በፓወር በኩል በሶላር ዘርፍም አንድ ውጤታማ የሆነ ኤክስፖርትን ታሳቢ ያደረገ ምርቶች ለማውጣት እየሰተራ ነው። አንዱ ሪፎርም እያደረግን ያለነው የፓወር ዘርፉን ሲሆን በትኩረት እየሰራንበት ነው።
አዲስ ዘመን፡- በተባለው የጥራት ደረጃ ትራንስፎርመር እያመረታችሁ ትሸጣላችሁ? የማምረት አቅማችሁስ?
አምባሳደር ምስጋኑ:- አሁን በተጨባጭ አምርተን እያቀረብን አይደለም። እንደሌላው ምርት ለግል ወይም ለተቋም የምንሸጠው አይደለም። ለኢትዮጵያ ኤሌክትሪክ ኃይል ይህን ያክል ምርት አለን ስንል እስታንዳርዱን ያረጋግጣል። ይሄ ከተጠናቀቀ በእነሱ በኩል ፈቃድ ላገኘው አካል ነው የምናቀርበው። በራሳችን ገበያ አውጥተን አንሸጥም። አንድ ተቋም መጥቶ ትራንስፎርመር እፈልጋለሁ ቢልም አንሸጥለትም።
አሁን ይሄን ያክል እናመርታለን ማለት አልችልም። ምክንያቱም ከዚህ ቀደም ተሰርተው ደረጃውን ያላሟሉትን ትራንስፎርመሮች ነው እያሻሻልን ያለነው። አዲስ ግብዓት አስገብተን ሳይሆን በፊት የነበሩትን የተበላሹትን የማስተካከል ስራ ነው። ከኢትዮጵያ ኤሌክትሪክ ሀይል የገባናቸው ውሎች አሉ፣ እነሱን እየጨረስን ነው።
የተቋሙን ኃላፊዎች፣ ስታንዳርዶችን፣ መመሪያዎችን በአጠቃላይ በርካታ ነገሮችን ቀያይረናል። አሁን ገና ጅምር ላይ በመሆናችን ይህን ያክል ነው ምርታችን ለማለት አይቻልም።
አዲስ ዘመን፡- ቀደም ሲል በነበረው ተቋም ላይ ይነሳ የነበረው ወቀሳ ብልሹ አሰራር የሰፈነበት፤ በህግና በመመሪያ ስራ የማይሰራበት የሚል እንደነበር ይታወሳል። አሁን ይሄንን ችግር በሚፈታ መልኩ ተደራጅቷል ማለት ይቻላል?
አምባሳደር ምስጋኑ፡- ቀደም ሲል ተቋሙ ላይ የነበረው ችግር ከላይ የጠቃቀስኳቸው ነበሩ። ስለዚህም መንግስት ይሄንን ተረድቶ ነው ስሙን ከመቀየር ጀምሮ የሄደው። በአደረጃጀት ፕሮጀክቶች ተኮር ከማድረግ ይልቅ ኢንዱስትሪ ተኮር በማድረግ በማኑፋክቸሪንግ ላይ ለውጥ እንዲያመጣ ተደርጎ ተደራጅቷል። ይህ ሲደረግ በርካታ ህጎች፣ መመሪያዎች፣ ደንቦችና አሰራሮች ከ20 በላይ እንዲወጡ ተደርጓል። እነዚህ በፊት ያልነበሩ ናቸው። ከዛ በፊት የነበረው የግለሰብ ውሳኔ ነው።
ተቋም ሲገነባ መጀመሪያ የአሰራር ስርዓት ያስፈልጋል። ይሄንን ዘርግቶ ካልተኬደ በስተቀር ለብልሹ አሰራር ያጋልጣልና ይህ ተቋም የነበረው የግዢ ስርዓት የሃብት አስተዳደሩ ለዚህ ያጋለጠው የአሰራር ስርዓት አለመኖር ነው። አሁን ትልቁ ስራችን ተቋሙ በአዲስ ከተቋቋመ በኋላ በርካታ መመሪያዎችንና የግዢ ስርዓቶችና አሰራሮችን መዘርጋት አሁን በአብዛኛው ተጠናቋል። በዋናነት ተቋማት ውስጥ ክትትልና ቁጥጥር ያስፈልጋል።
ይሄ ተቋም ቦርድ አለው፤ የስራ አመራር አለው። ቦርዱ በሚሰጠው አቅጣጫ ተከትሎ የሂሳብ ኦዲት፣ የሂሳብ ምርመራዎች እንዲደረጉ ትክክለኛ የሂሳብ አሰራር እንዲዘረጋ፣ ቁጥጥርና ክትትል እንዲኖረው ተደርጎ ነው የተዘረጋው። በዚሁ መሰረት ክትትልና ቁጥጥር ይደረጋል። አመራር ይሰጣል። አሁን በሁሉም መልኩ ሪፎርሙ ጥሩ መስመር ውስጥ እየገባ ነው። ውጤታማ ይሆናል ብለን እናምናለን። እኛም ለዚህ ተግተን እየሰራን ነው።
አዲስ ዘመን፡- የማኑፋክቸሪንግ ዘርፉን ለማሳደግ አሁን ምን የተለየ ጥረት እየተደረገ ነው?
አምባሳደር ምስጋኑ፡- በማኑፋክቸሪንግ ዘርፍ አብዛኛውን የያዝናቸው ፋብሪካዎች የቆዩና ረጅም እድሜ ያስቆጠሩ ናቸው። እነዚህን ማሻሻልና ተወዳዳሪ ኢንዱስትሪዎች ማድረግ ያስፈልጋል። የዛሬ 30 እና 40 ዓመት የገባ ማሽን ይዘን አሁን ወቅቱ የሚጠይቀውን ተወዳዳሪነት ማምጣት አይቻልም። ስለዚህ የኢንዱስትሪዎችን አቅም ማሳደግ ይገባል። በጣም ቁልፍ የሆኑ የልማት ምርቶችን የሚያመርቱ ኢንዱስትሪዎች ናቸው። በብረታ ብረት ዘርፍ፤ በኢንዱስትሪ ዘርፍ፣ በፓወር ዘርፍ፣ በግርብርና በአውቶሞቲቭ ዘርፍ አገራችን ከፍተኛ የውጪ ምንዛሬ የምታወጣባቸው ዘርፎች ስለሆኑ ኢንዱስትሪዎቹን ማዘመን ይገባል። አንዱ ትኩረታችን የማሽን አቅማቸውን የቴክኖሎጂ አቅማቸውን ዘመናዊ ማድረግ ነው። የሰው ሀብት አመራር የኢንዱስትሪ አመራር ስርዓታቸውን ዘመናዊ ማድረግ ነው። የአመራር ስርዓታቸውን ማስተካከል ነው በትኩረትም እየሰራን ያለነው በዚህ ላይ ነው።
ኢንዱስትሪዎቹን የእውቀትና የቴክኖሎጂ ሽግግር በማድረግ ምርታማነታቸው እንዲጨምር ማስቻል ነው:: በተለይ ለአገራችን ቁልፍ የሆኑ ምርቶችን እንዲያመርቱ የማድረግ ስራ ነው የሚሆነው ። እነዚህን ካላሻሻልናቸው በዛሬ የውድድር ምህዋር ውስጥ ገብተው ተጨባጭና ውጤታማ የሆነ ስራ ሊሰሩ አይችሉም። ስለዚህ አስፈላጊውን የሪፎርም ስራዎች በመስራት ለአገራችን ቁልፍ የሆኑና ከፍተኛ የሆነ የውጪ ምንዛሬ የሚያስገኙ ምርቶች ለይተን እሱ ላይ እንድንገባ የማድረግ ስራ መስራት ያስፈልጋል።
እኛ የግል ዘርፉ በሚያመርተው ትናንሽ ነገሮች ላይ መግባት የለብንም። ትልልቅ የውጪ ምንዛሬ የሚጠይቁ ምርቶችን በማምረት ለፕሮጀክቶች ለአገር ልማት ሊያግዙ የሚችሉ ትልልቅ ኢንዱስትሪያል ምርት በማውጣት ላይ ነው ትኩረታችን። ከዚህ ቀደም ኢንዱስትሪዎቹ የተሰማሩባቸውን ጥቃቅን ነገሮች በመተው ለልማት ቁልፍ የሆኑ ምርቶችን በማውጣት ላይ አተኩረን ነው የምንሰራው።
አዲስ ዘመን፡- ይሄን ከማድረግ አኳያ አሁን ለተቋሙ ተግዳሮት የሆነው ምንድነው?
አምባሳደር ምስጋኑ፡- ይህን ተቋም በሚታሰበው ልክ ለመጠቀም ዓለም አቀፍ ትብብሮች ያስፈልጋሉ። ከዚህ በፊት የተጀመሩ ዓለም አቀፍ ትብብሮች ሽርክናዎች እንዲሰፉ፤ አዳዲሶቹ እንዲመጡ በማድረግ ኢንዱስትሪዎቻችን ከውጪዎቹ ጋር ግንኙነት ፈጥረው አቅም እንዲያገኙ የማድረግና የማሳደግ ስራ እየሰራን ነው። በተለይ ዘመናዊ የሆነ የእርሻ ማሽነሪ ኢትዮጵያ ውስጥ እንዲከፈት ትልቅ ስራ ተጀምሯል። ይህ ፋብሪካ በዓመት እስከ 10ሺ ትራክተሮች ማምረት የሚችል ፋብሪካ ነው። ከዋይቲዎ ጋር ብራንድ የሆነ ለአገራችን ከረጅም ጊዜ ጀምሮ ሲሰራጭ የነበረ ፋብሪካ ነው። እዚሁ ተክለን ለአፍሪካ ጭምር ትራክተር፤ የግብርና ማሽነሪዎች ማቅረብ የምንችልበት ይሆናል። ይሄ በአጭር ጊዜ ወደስራ ይገባል ብለን እናስባለን፤ ሞጆ ላይ ስራው ይጀምራል፤ አሁን የቅድመ ዝግጅት ስራውን አጠናቀናል። አንዱ ትልቁ ትብብር ብለን የምንወስደው ይሄ ነው።
በኢትዮጵያ እርሻን ዘመናዊ ማድረግ ከማሽነሪ ውጪ የሚታሰብ አይደለም ማሽነሪውን ደግሞ እዚሁ ማምረትና ማቅረብ አለብን። ያለቀ ትራክተር አምጥተን መሸጥ ብቻ ሳይሆን እዚሁ ደረጃውን በጠበቀ መልኩ በማምረት አለፍ ሲልም አንዳንድ የማሽነሪ ክፍሉን እዚሁ ፋብርኬት ለማድረግ እንድንችል የፋብርኬሽን አቅማችንን ከፍ በማድረግ በሂደት በኢትዮጵያ የተመረተ ትራክተር ወደሚባል የምንገባበትን መሰረት እየጣልን ነው። በዋናነት ታሳቢ የምናደርገው ኢትዮጵያን ገበያ ብቻ ሳይሆን የአፍሪካን ገበያ ጭምር አስበን እየሰራን ነው።
ጎን ለጎንም የፓምፕ ፋብሪካ፣ የፓምፕ መገጣጠሚያ ፋብሪካ ለመስራት ከጣሊያን ኩባንያ ጋር ሥምምነት ጨርሰናል። ይሄም አንዱ ለግብርናው ትራክተር ማምረት ብቻ ሳይሆን ውሃ ተኮር ለሆነው ግብርና ልማቱን ለማገዝ የሚያስችል የልማት ስትራቴጂ ጋር እንዲሄድ እየሰራን ነው።
ሌላው የሶላር ፋብሪካው ነው። ይሄም በቢሊየን የሚቆጠር ኢንቨስትመንት የሚጠይቅ ነው። ይሄንንም እያስፋፋን ስለሆነ ሰንዳፋ አካባቢ ያለውም በቅርብ ጊዜ ስራ ይጀምራል። አሁን ‹‹አብግሬድ›› የማድረጉን ስራ በሽርክና እየሰራን ነው።
እንዲሁም የኮንስትራክሽ ማሽነሪ መገጣጠም ስራ ሌላው ነው። በተለይ የኮንስትራክሽን ስራውን ማገዝ የሚችሉ የፍሬም ወርክ ፋብሪካ ከጣሊያን አገር ኩባንያ ጋር ጨርሰናል። ዓለምአቀፍ ትብብር በማድረግ ጭምር እየሰራን ነው።
በኦቶሞቲቭ ኢንዱስትሪው ተጨማሪ ዩቶንግ ባስ ጋር የነበረን ትብብር እያሰፋንና ከሌሎች ኦቶሞቲቭ ኢንዱስትሪዎች ጋር ትብብር እየጀመርን ነው። እነዚህ የሚሰፉ ናቸው፤ ከተለያዩ ኦቶሞቲቭ ኢንዱስትሪዎች ጋር ተጨማሪ ትብብር ለማድረግ እየሰራን ነው። በዋናነት ትልቁ ትኩረት የቴክኖሎጂ ሽግግርና ዘመናዊ አመራረት ስልታቸውን በማምጣት ኢንዱስትሪዎቻችን ወደተሻለ ምርት ማምረት እንዲገቡ የማድረግ ስራ ነው። እዚህ ላይ በተለይ ዓለም አቀፍ ትብብሩ የኢንዱስትሪዎቻችን አቅም ዘመናዊ በማድረግ ፣ ቴክኖሎጂ አቅማቸውን በማሳደግ፤ የገበያ ትስስር በመፍጠር ፣ጥራት ያላቸው ምርቶችን በማምረት በኩል ትልቅ አቅም የሚፈጥር ነው።
በዓለም ላይ ስመጥር (ብራንድ) የሆኑ፣ በምርት አቅማቸው ውጤታማ የሆኑትን መርጠን ነው እየሰራን ያለው። እንደከዚህ ቀደሙ ሽያጭ ላይ አላተኮርንም። ያለቁ ምርቶችን እያመጣን ለገበያ አናቀርብም። ቢያንስ ቢያንስ በከፊል ያለቁ ምርቶችን አምጥተን እዚሁ ገጣጥመን እናወጣለን። በዋናነት ግን ሙሉ ለሙሉ ተበታትነው መጥተው የተወሰኑ ክፍሎችንም በአገር ውስጥ ማምረት በሚያስችለን መልኩ ነው ፋብሪካዎችን ወደ ስራ እያስገባን ነው። ሆኖም ፋብሪካዎቹ ረጅም ዕድሜ ያስቆጠሩና የማምረት አቅማቸው ደካማ በመሆኑ እነዚህን የማሳደግ ስራ ትኩረት የምንሰጣቸው ናቸው።
የቴክኖሎጂ አቅም ሌላው ተግዳሮት ነው። እንዲሁም ግብዓት የምንጠቀመው ሙሉ ለሙሉ ያለቀላቸው (ኮምፕሊት ኖክዳውን ፎርማት) በመሆኑ የውጪ ምንዛሬ ያስፈልገናል። የውጪ ምንዛሬ አምጥተን ገጣጥመን ለገበያ ማቅረብ ስላለብን የውጪ ምንዛሬ ሌላው ተግዳሮት ነው።
ይሄንን ለመቅረፍ የተለያዩ ዘዴዎችን እየተጠቀምን ነው። አንዱ በዝቅተኛ ወለድ ከውጪ ኩባንያዎች ጋር ተደራድረን ምርት ማግኘት የምንችልበትን ሁኔታ ብሄራዊ ባንክም ድጋፍ እያደረገልን ነው። በዚህ ሞዴል ውስጥ እንገባለን ብለን እንቅስቃሴ ጀምረናል። ምክንያቱም የዶላር ምደባ አላገኘንም ብለን ኢንዱስትሪዎችን ማቆም ስለማንችል፤ ከዓለም አቀፍ ድርጅቶች ጋር ተባብረን ያልተቆራረጠ የግብዓት አቅርቦት ብድር ከሚፈፅሙ ተቋማት (ሰፕላይ ክሬዲት) ገብተን ፋብሪካዎቹ መስራት እንዲችሉ የማድረግ ስትራተጂ እየተከተልን ነው። ይህ ቶሎ ከተጠናቀቀ ውጤታማ መንገድ ነው ብለን እንወስዳለን።
በዚህ ዘርፍ ሌላው ተግዳሮት የምርት መጠናችንን ከፍ የሚያደርግ የሰው ኃይል ማሰልጠን ነው። ዘመናዊ ማድረግ፤ ምርቶቻችንንም ዲጂታል በሆነ መልኩ ማምረት፣ የሰው ኃይሉም በዚያው መንገድ በቴክኖሎጂ የታገዘ ማድረግን ይጠይቃል፤ ይሄም ከፍተኛ ወጪን የሚጠይቅ ነው ትልቅ ተግዳሮትም ነው። ማሰልጠን ማብቃት፣ አምራች የሆነ የሰው ኃይል የማብቃት ስራ እየሰራን ነው። ይህን አጠናክረን የምንቀጥለው ይሆናል::
አዲስ ዘመን፡- በደብረብርሃንና በሌሎች አካባቢዎችም የተከማቹና ለጉዳት የተዳረጉ የእርሻ መሳሪያዎች እና ሌሎች ምርቶችም እንደነበሩ ይታወቃል። አሁን በምን ሁኔታ ላይ ናቸው?
አምባሳደር ምስጋኑ:- አብዛኛዎቹን ሸጠናል፤ አንዱ እየሰራን ያለነው የማጽዳት ስራ ነው። ግብዓት ከውጪም እያገኘን ስላልሆነ ያሉና የነበሩ በየቦታው ያልተሸጡ የተከማቹ ምርቶቻችንን አሁን እያደስን፣ አንዳንዱን አብግሬድ እያደረግን፣ ወደገበያ እያወጣን ነው። አብዛኛው ቦታ ያለው ምርት አሁን እያለቀ ነው። በሪፎርሙም በየአካባቢው ምን ሀብት አለን የሚለውን መቁጠር ነበር ስራችን። በጣም ብዙ ሀብት ስላለ ያንን ሀብት በየዘርፉ ለይቶ መቁጠር፣ መመዝገብ እና ወደ ጥቅም የሚውልበትን ስርአት መዘርጋት ነበር። አንዱም የአሰራር ስርዓት እየዘረጋን ያለነው ያሉን ሃብቶች ምንነት፣ ማንነት፣ ማወቅ ለምርታማነትና ለገበያ እንዲውሉ የማድረግ ስራ ነው ።
ባለፉት ሁለት ዓመታት ዶላር አላገኘንም። ዶላር ሳናገኝ እዚሁ ያለውን ሀብት በመጠቀም ብቻ ኢንዱስትሪዎቹ ወደስራ እንዲገቡ ነው የተደረገው። ኢትዮ ኢንጂነሪግ ግሩፕ ኪሳራ ውስጥ ነበር። አሁን ለመጀመሪያ ጊዜ ከኪሳራ ወጥቶ እንደግሩፕ አትራፊ ሆኗል። ለመጀመሪያ ጊዜ እስከ 60 ሚሊየን ብር ነው ያተረፍነው። ያለውን ሃብት መልሶ ለልማትና ለግብዓትነት እንዲውል በማድረግ ወደስራ እየተገባ ነው። በዚህ ሁኔታ ከቀጠልን ትርፋማ እንሆናለን። ፋብሪካዎቹ በቀጣይ በታሰበው ልክ ማምረት ከቻሉ ትርፋማ ይሆናሉ።
አዲስ ዘመን፡- በቀጣይ የኢትዮ ኢንጂነሪግ ግሩፕ የት ደርሶ እናየዋለን ብለው ያስባሉ?
አምባሳደር ምስጋኑ፡- ሰራተኛው አሁን የተነቃቃ መስመር ውስጥ ገብቷል። ማትረፍ እንደሚቻል አይተናል። ስለዚህ ያሉንን ቁልፍ ኢንዱስትሪዎችን በማዘመን የኢትዮጵያን ዘመናዊ የማሽን ፍላጎት ሙሉ ለሙሉ ማሟላት ባንችል በዋናነት አቅራቢ አምራች ሆነን የማኑፋክቸሪንግና የኢንዱስትሪ ዘርፉን ከፍተኛ የውጪ ምንዛሬ ወጪ የምናወጣበትን በአገር ውስጥ ምርት መተካት እንችላለን።
ሁለተኛ የማኑፋክቸሪንግ ዘርፉ መምራትና የቴክኖሎጂ ማዕከል መሆን አለብን። አዳዲስ ምርቶች ይዘን መውጣትና የምርምር ማዕክል መሆን አለብን። ለዚህ አገር ተስማሚ የሆኑ ምርቶች አምርተን ማውጣት የምንችልበት ደረጃ ላይ መድረስ አለብን ብለን እየሰራን ነው። መስራት እንደምንችል አይተናል፤ ዋናው ነገር የአመራር ስርዓቱን ማስተካከል ነው። የአመራር ስርዓቱን በህግ፣ በመመሪያ፣ በአሰራር፣ በቴክኖሎጂና በአመለካከት የተስተካከለ ቁመና ውስጥ ማስገባት ነው። በያዝነው መስመር ከቀጠልን ትርፋማ እንሆናለን።
አዲስ ዘመን፡-ስለሰጡን ማብራሪያ በጋዜጣው ዝግጅት ክፍል ስም ከልብ አመሰግናለሁ::
አምባሳደር ምስጋኑ፡- እኔም ስለሰጣችሁኝ እድል አመሰግናለሁ።
አልማዝ አያሌው
አዲስ ዘመን ጥር 6/ 2015 ዓ.ም
