በራስ ወርቅ መድመቅ

በዘመናችን ፋሽን የአብዛኛው ሰው የእለት ከእለት የኑሮው አንድ አካል መሆን ከጀመረ ሰነባብቷል። ምን ልብላ? ምን ልጠጣ? ከማለት ባልተናነሰ መልኩ ምን ለብሼ? በምን ላጊጥ? የሚለው ጉዳይ በተለይም በከተሜው ሕዝብ ዘንድ ጎልቶ እየታየ መጥቷል። መቼም ሁሉም ሰው ማለት ይቻላል ቆንጆ ሆኖ በሌሎች ዘንድ መታየትን አይጠላም፣ አይጠላም ብቻ ሳይሆን ይወዳል። ይህን መውደዱም ተፈጥሯዊ ነው ተብሎ ይታመናል። በአንዳንዶች ዘንድ ግን በፋሽን ተውቦ፣አምሮና አጊጦ መታየትን ከመውደድም ያለፈ እንደ ግዴታ የሚታይበት አጋጣሚ ትንሽ አይደለም። “ፏ! ፈሽ! ብለን ካልቀረብን ውሏችን ውሎ መልካችንም መልክ አይመስለንም” የሚሉ የፋሽን ተከታዮች ቁጥር ቀላል አይደለም።

ታዲያ በፋሽን አምሮና ተውቦ የመታየት ጉዳይ ሲነሳ ፋሽን መከተል የራሱ አሉታዊና አዎንታዊ ተፅእኖ አለውና ስንቶቻችን በፋሽን ለመዋብ የምንጨነቀውን ያህል የምንከተለው ፋሽን ከባህልና ማህበረሰባችን አኳያ ተጨንቀን እንዋባለን? ስንቶቻችንስ የሀገራችንን ወግና ባህል፣ ስርአትና ልማድ በጠበቀ መልኩ ፋሽንን እንከተላለን? የሚለው ጉዳይ ብዙ ጊዜ አነጋጋሪ ነው።

አንዳንዴ ከራስ ጸጉር እስከ እግር ጥፍራችን አለባበሳችን ሌሎች ላይ አይተን ከወደድነው አሊያም ከምናደንቀው ሰው በመኮረጅ ሊሆን ይችላል። ከዚያም የወጪ ወራጁ አይን እኛ ላይ መሆኑን ስናይ ‘አቤት ምን ያህል ቆንጆ ሆኜ ብታያቸውና ብማርካቸው ነው እንደዚህ የሚያፈጡብኝ..’ እያልን በልባችን ስንብሰለሰል፤ የተገላቢጦሽ “አዬ ይሄማ ከአማኑኤል ያመለጠ እብድ መሆን አለበት…ደግሞ ብላ ብላ ላባዋ የረገፈ ዶሮ መስላ መጣች…” የሚል ይገጥመናል። አለባበሳችንን ተመልክቶ ሰው “ከአይን ያውጣሽ፣ ከአይን ያውጣህ” ይለኛል ብለን ስንጠብቅም ‘አይንህ ይውጣ’ ሊመጣብንም ይችላልና ነገሩ ‘ያሉሽን በሰማሽ ገበያ ባልወጣሽ’ እንዳይሆንብን የምንከተላቸው የፋሽን ከማህበረሰባችን ስብዕና ጋር የሚሄድ መሆኑን ቀደም ብለን ማሰብ እንደሚገባ ይታመናል።

ፋሽን የዘመናዊነትና የስልጣኔ ምልክት ነው። ፋሽንን መከተልም ክፋት የለውም። መጥፎነቱ ግን በማይጠቅሙን መጤ ፋሽኖች ተከትበን የምንኖርበትን ማህበረሰብ ስርዓት መጠበቅ ካልቻልን ነው። ያኔ የራሱ የሆነ ትልቅ አደጋ አለው። ‘ሲያዩት ያላማረ ሲበሉት ያቅራል’ የሚለው ማህበረሰባችን ቀድሞ ስብዕናችንን የሚለካው በሚያየው ገጽታ ስለሆነ በውስጣችን ያለውን ጥሩ ነገር ለማሳየት ብንጥር እንኳን አይሆንልንም።

በዘመናችን ወቅቱ የዋጃቸውን ፋሽኖች ከባህልና ወጋችን አኳያ መከተል ከባድ አይደለም። ለዚህ ደግሞ የሀገራችን ቱባ ባህሎች ከማንም በላይ ለፋሽን ምቹ ናቸው። ትልቁ ፈተና የሚገጥመን ማህበረሰባችን ፋሽን የማይወድ ስለሆነ አይደለም። ፈተናው ያለንን አውደ ብዙ ባህል ተጠቅመን ከዘመኑ ጋር የሚጣጣም የራሳችን የሆኑ ፋሽኖችን መፍጠር ሲያዳግተን ነው።

በምእራባውያን የባህል ወረራ ተፅእኖ ውስጥ ወድቀን ከባህልና አይነኬ እሴቶቻችን የሚፃረሩ ፋሽኖችን እንከተል ካልን ከሰፊው ማህበረሰባችን ጋር እንደሚያጋጨን ሳይታለም የተፈታ ነው። የጥንቱ ባህልና ወግ እንደወረደ ሙጭጭ ብለን ስንቀር ደግሞ ከዘመኑ ጋር እንጋጫለን፤ ስለዚህ ቁልፉ የሚገኘው ባህልን ከዘመኑ ጋር የማጣጣም ፈጠራ ላይ ነው። የፋሽን ወረራ የባህል ወረራን የሚያስከትል፣ ጋሻና ጦር ይዘን የማንመክተው ረቂቅ ነገር በመሆኑ በትኩረት ማጤኑ የሁልጊዜም የፋሽን ተከታዮች የቤት ስራ ነው።

ኢትዮጵያ በፋሽን ረገድ የታደለች አገር ናት። ከራያ እስከ ቆቦ፣ ከሶማሌ እስከ ባሌ፣ ከሽሬ እስከ አደሬ፣ ከጎጃም እስከ የም፣ ከጎንደር እስከ አፋር፣ ከጉራጌ እስከ ሀረርጌ ኧረ! ስንቱ ተነስቶ ያልቃል። እኚህን ሁሉ ቱባ ባህሎች ይዘን የሌላውን ከቋመጥን ሀገራዊ ኩራታችን ብቻ ሳይሆን ጥልቁ ማንነታችንም በማይረባ ቅራቅንቦ ይሸፈናል። ዋናው ቁም ነገር ቬሎን ትተን በሀበሻ ቀሚስ እንሞሸር አይደለም፤ ቬሎ ብለን ለሰርግ ጊዜ የምናጌጥበትን ልብስ እንደ ወረደ ከሌላው አለም አምጥተን ከምናጌጥ ከአገራችን ከቱባ ባህሎች ጋር አስተሳስረን እኛን በሚገልጽ መልኩ አሰናድተን ልንደምቅበት አንችልም ወይ? ነው።

በእርግጥ እንደ ምሳሌ ባነሳነው የሰርግ ቬሎ ሙሽሮች በሰርጋቸው ወቅት ማጌጡን በተወሰነ ደረጃ እያስቀሩ መጥተዋል። በከተሞችና ፋሽን ተከታዮች ነን በሚሉ ሰዎች ሳይቀር ከዘመናዊው ቬሎ ይልቅ ሰርጎች በአገር ባህል ልብሶች እየደመቁ መጥተዋል። በዚህ ረገድ ሰፊ ለውጥ እስካሁን ማየት ባይቻልም ጅምሩ አበረታችና ሊያድግ የሚችል ነው።

ይህን ጅምር ለማሳደግና የሚታይ ለውጥ ለማምጣት በሀገራችን እውቅ የፋሽን ዲዛይነሮች የተጀመሩ አበረታች የፈጠራ ስራዎች አሁን አሁን ብቅ እያሉ ቢገኙም የራሳችንን ቱባ ፋሽን በመከተል ሀገራችንን ለአለም ማሳየቱ የእያንዳንዳችን ድርሻ ነው። ቁጥር ስፍር ከሌላቸው ባህሎች እየተቀዱ በዘመናዊ መልኩ እየተፈሸኑ ለገበያ የሚቀርቡ አልባሳቶች ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ሰፊ ተቀባይነት ማግኘት እንደቻሉ ይታወቃል። ለዚህም የአገራችን ዲዛይነሮች የፈጠራ ጥበብ ትልቁን አስተዋፅኦ አበርክቷል። በቂ ነው ማለት ግን አይቻልም። ዲዛይነሮች ተጨንቀውና ተጠበው ባህልን ከዘመናዊ ፋሽን ጋር ሲያስተሳስሩ በህዝብ ዘንድ ተቀባይነትን የማግኘት ችግር እንደሌለ መመስከር የሚያስችሉ ማስረጃዎች ብዙ ናቸው። ይህም ዲዛይነሮች የባህል ወረራን የመመከት ትልቅ ጉልበት እንዳላቸው ማሳያ ነው። ኢትዮጵያ በሰርግም ይሁን በሌሎች ኩነቶች የሚዘወተሩ ፋሽኖችን ከባህልና ወግ ጋር አስተሳስራ ለመጠቀም ያላት እምቅ ሃብት ገና አልተነካም። ዲዛይነሮች በዚህ ረገድ የባህር ውሃ በጭልፋ ተቀድቶ እንደማያልቀው ሁሉ እያንዳንዱን ባህል እየፈተሹ በማውጣት በጥበብ እጃቸው ዳብሰውና ዘመኑን ዋጅተው እንዲወጡ ተኝተው ማደር የለባቸውም። ይህንንም የባህል፣ወግና የሞራል ግዴታቸው አድርገው ሊሰሩበት ይገባል።

 በሙሉጌታ ብርሃኑአዲስ ዘመን  ታኅሣሥ 17 /2015