የስፖርት ማሕበራት መሻገር የተሳናቸው ፈተናዎች

በኢትዮጵያ የስፖርት ልማት ዕድገት ላለፉት ረጅም ዓመታት በርካታ ያልተሻገራቸው ውስጣዊና ውጫዊ ችግሮች እንዳሉበት ግልጽ ነው። ለዚህም በአትሌቲክስ የረጅምና መካከለኛ እርቀቶች ከሚመዘገቡ ዓለም አቀፍ ድሎች ውጪ ኢትዮጵያ በተለያዩ የስፖርት አይነቶች ለውጤት መብቃት ቀርቶ በዓለም አቀፍ መድረኮች መሳተፍ እንኳን ብርቋ ሲሆን መስተዋሉ አንድ ማሳያ ነው።

ይህም የአገሪቱ ስፖርት በከፍተኛ ደረጃ እየዋዠቀና ከሶስት አስርት ዓመታት በፊት ከነበረበት ደረጃ እየወረደ ለመምጣቱ ማሳያ ተደርጎ ይቀመጣል።

በኢትዮጵያ በአሁኑ ወቅት ከሰላሳ አንድ በላይ የስፖርት ማሕበራት፣ ፌዴሬሽኖችና አሶሴሽኖች በአገር አቀፍ ደረጃ ተዋቅረው እንደሚንቀሳቀሱ መረጃዎች ይጠቁማሉ። እነዚህ የስፖርት ማሕበራት በኢትዮጵያ የተቋቋሙበትና በአህጉርና ዓለም አቀፍ አቻ ማሕበራት አባል የሆኑበት ዘመን ረጅም ዓመታትን ያስቆጠረ ቢሆንም፣ ሕዝብ በሚፈልገው መጠን ግን ውጤታማ መሆን አልተቻለም።

መንግሥት ከቅርብ ጊዜ ወዲህ በአገሪቱ የስፖርት እንቅስቃሴ ችግር የሆኑና ዘርፉ በሚፈለገው ደረጃ ስኬታማ እንዳይሆን እንቅፋት ለሆኑ ጉዳዮች መፍትሄ ለመስጠት ጥረት እያደረገ መሆኑን በየጊዜው ይገልጻል።

በዚህም በተቀረፀው ብሔራዊ የስፖርት ፖሊሲ ላይ በተቀመጠው ስልት መሰረት ሕዝባዊ መሠረት ያላቸው የስፖርት ማሕበራት በማደራጀት ለስፖርቱ ልማት ዕድገት የበኩላቸውን አስተዋፅኦ እንዲያበረክቱ ድጋፍ ሲያደርግ መቆየቱ ይታወቃል።

ይሁን እንጂ ሕዝባዊ መሠረት ያላቸውን የስፖርት ማሕበራት ለማደራጀት በየአራት ዓመቱ የሚካሄደው የሥራ አስፈፃሚ ኮሚቴ ምርጫና ጠቅላላ ጉባኤ፣ የአህጉርና ዓለም አቀፍ ፌዴሬሽኖች ህጎች፣ ደንቦችና መመሪያዎች፣ የኦሊምፒክ ቻርተርን እንዲሁም የአገሪቱን የስፖርት ማሕበራት መቋቋሚያ መመሪያን በማክበርና በማስከበር ሰላማዊ ምርጫ

ማካሄድ ሲገባ እየሆነ ያለው ተቃራኒ መሆኑን ባህልና ስፖርት ሚኒስቴር ሰሞኑን በአዳማ ባለድርሻ አካላት በተገኙበት ባቀረበው ሰነድ አረጋግጧል።

የማሕበራት የስራ አስፈጻሚ ምርጫ ከሕግና ደንብ ባፈነገጠ መልኩ እንደሚካሄድ የጠቆመው ሰነዱ፣ በዕጩዎች አቀራረብ፣ በድምፅ አሰጣጥና በምርጫ ዘመን ቆይታ ዙሪያ ግለሰቦች በሚፈጥሩት ኃላፊነት የጎደለው ውዝግብ፣ ቡድንተኝነትና የበላይነት መንፈስ እየበዛበት በመምጣቱ በመንግሥትና በሕዝብ ዘንድ እምነት እያሳጣቸው መምጣቱን ያስቀምጣል።

ባህልና ስፖርት ሚኒስቴር ይህን በመረዳትም በቀጣይ የመፍትሄ አቅጣጫዎች ለማስቀመጥ እንዲረዳ በአፈፃፀም ሂደት የተገኙ ስኬቶችና ሲከሰቱ የነበሩት ችግሮችን መነሻ በማድረግ በማሕበራቱ ጎልተው የሚስተዋሉ ችግሮችን በሰነድ አስደግፎ አቅርቧል። ከስፖርት ማሕበራቱ ችግሮች መካከል መዋቅር አንዱና ዋነኛው ሲሆን፣ የአሰራር ችግር፣ የፋይናንስና የግንኙነት ችግሮች እንዳሉ በስፋት ተዳሷል።

ከአሰራር አንጻር የስፖርት ማሕበራቱ በትክክል የሚያወዳድሯቸው ክለቦች ካለመኖራቸው ባሻገር የተወሰኑት የስፖርት ማሕበራትና አሶሴሽኖች ለደንብና መመሪያ ተገዥ አለመሆናቸው ይጠቀሳል። በዚህ ረገድ ስፖርት ሕዝባዊ መሠረት እንዲኖረው አለማድረግና የስፖርት ክለቦችን መስፈርት በማውጣት በስፋት አለማወዳደር እንዲሁም ደረጃቸውን የጠበቁ ውድድሮች አለማድረግ የጎላ ችግር መሆኑን አስቀምጧል፡፡

አብዛኞቹ ማሕበራት የራሳቸው የስፖርት ማዘውተሪያ ስፍራና የራሳቸው ጽህፈትቤት ባለቤት ለመሆን ጥረት ካለማድረጋቸው በተጨማሪ የአሠራርና የሥነ-ምግባር መርሆዎችን አለመተግባር እንዲሁም ግልፀኝነትና ተጠያቂነት ያለው አሠራር እንደማይከተሉ ተጠቁሟል።ማሕበራቱ የሚያወጧቸውን ደንቦች ለሕዝብ ግልጽ አድርጎ አለማቅረብና በሕብረተሰቡ በቀላሉ እንዲታውቁ አለማድረግም ሰነዱ ካነሳቸው ችግሮች መካከል ይገኙበታል፡፡

በአጠቃላይ የአገር አቀፍ ስፖርት ማሕበራት የአሰራር ሥርዓት በተሟላ መልኩ አለመዘርጋታቸውና የሚያወጧቸውን ደንቦችና መመሪያዎች የጋራ ግንዛቤ ተይዞ አለመስራታቸው እንዲሁም ለሕግና ደንቦች ተገዥ አለመሆናቸው እንደሚስተዋል ሰነዱ ከቀረበ በኋላ አስተያየት ተሰጥቶበታል።

ከግንኙነት አንፃር የብሔራዊ ፌዴሬሽኖችና አሶሴሽኖች የስራ ግንኙነት ከዓለም አቀፍ አቻ የስፖርት ማሕበራት ጋር ያላቸው ግንኙነት በስፖርቱ እድገት ላይ ከፍተኛ ውጤት ሊያስመዘግብ የሚችል መሆኑ ቢታመንም፣ ማሕበራቱ ይህን ከሚኒስቴር መስሪያ ቤቱ ስትራቴጂክ እቅድ ጋር በማዛመድ አለመስራታቸው ሰፊ ክፍተት መሆኑ ተነስቷል።በዚህ ረገድ የተወሰኑት ፌዴሬሽኖችና አሶሴሽኖች ከሚኒስቴር መስሪያ ቤቱ ጋር በቅርበት ተረዳድቶ የመስራትና የመመካከር ችግር እንዳለባቸውም ተመላክቷል።

የማሕበራቱ የገጽታ ግንባታ ስራዎች ደካማ መሆን፣ ከአቻ አገር አቀፍ ማሕበራትና የዓለም አቀፍ ፌዴሬሽኖችና አሶሴሽኖች ጋር የተጠናከረ ግንኙነት ያለመኖር ተሞክሮዎችን ለማሳደግ እንቅፋት ከመሆኑም በላይ ለክልሎችና ከተማ አስተዳደር ፌዴሬሽኖች የሚያደርጉት ድጋፍና ክትትል ዝቅተኛ እንደሆነ ተጠቁሟል።

ከሚኒስቴር መስሪያ ቤቱ ጋር ዕቅዶችን በጋራ በማዘጋጀት ወደ ስራ መግባት ላይ ክፍተቶች መኖራቸው፣ ወቅታዊ የሆኑ የክትትልና ድጋፍ ስራዎች እንዳይጠናከሩ ከማድረጉ በተጨማሪ የግብረ መልስ አሰጣጥ ሥርዓት እንዳይኖር የማድረግ ችግሮች ጎልተው ታይተዋል፡፡ ማሕበራቱ ሁል ጊዜም እንደሚነገረው የራሳቸውን ገቢ በማመንጨት ከመንግሥት ጥገኝነት ለመላቀቅ የሚያደርጉት ጥረት ውጤት እንዳላመጣ ተጠቁሟል።

አስተማማኝና ዘላቂ የገቢ ምንጭ ለመፍጠር አለመጣራቸው ለዚህ ችግር ዋነኛ ምክንያት ተደርጎ የተቀመጠ ሲሆን፣ ለክልል ፌዴሬሽንና አሶሴሽን በቁሳቁስና ፋይናንስ ድጋፍ በሚጠበቀው ደረጃ እንዳያደርጉ እንቅፋት ሆኗል።

ማሕበራቱ ከዓለም አቀፍ አቻ ፌዴሬሽንና አሶሴሽኖች ጋር የጠበቀ ግንኙነት በመፍጠር የኢኮኖሚና የቁሳቁስ ድጋፍ ለማግኘት በሚጠበቀው ደረጃ ጥረት አለማድረጋቸውም የችግሩ ምንጭ መሆኑ ታምኖበታል።

የተሻለ ዓለም አቀፍ ግንኙነት የፈጠሩ ማሕበራትም ቢሆኑ የሚገኙ የፋይናንስና የቁሳቁስ ድጋፎችን ግልጽና የፋይናንስ ሥርዓቱን በጠበቀ መልኩ እንደማይጠቀሙ ተመላክቷል።

ከመንግሥት የሚደረገውን የበጀት ድጋፍም በአግባቡ ወጪ ቆጣቢ በሆነ መልኩ እንደማይጠቀሙ ተገልጿል። ሀብት በማመንጨት ከመንግሥት ድጋፍ ለመውጣት እና ዘላቂ የፋይናንስ አቅምን ለመፍጠር የተደረገው ጥረት ውጤታማ እንዳልነበር ያለፉት ዓመታት አፈፃፀሞች ማሳያ ተደርገው ተቀምጠዋል።

ለዚህም መንግሥት ባለፉት 6 ዓመታት ብቻ በየደረጃው የሚገኙ የስፖርት ማሕበራትን በፋይናንስ ለማጠናከር 1,258,757,414 ብር በመመደብ ከፍተኛ ድጋፍ ያደረገ ሲሆን አገር አቀፍ ስፖርት ማሕበራት ደግሞ መንግሥት ከሚያደርገው ድጋፍ በግማሽ ባነሰ መልኩ 500,329,367 ብር ማሰባሰባቸው ማሳያ ተደርጎ ተቀምጧል።

ሰነዱ ማህበራቱ ያሉባቸውን ክፍተቶች ለመድፈን የተለያዩ የመፍትሄ ሃሳቦችን እንዲሁም ምክረ ሃሳቦችን ለማስቀመጥ ሞክሯል።በተለይም ከአሰራር፣ ግንኙነትና ፋይናንስ አኳያ የሥነ -ምግባር መመሪያ በየደረጃው ማውጣትና የመረጃ አያያዝን በማዘመን የተደራጀ ስራ መስራት አስፈላጊ እንደሆነ ጠቁሟል።

የፌዴሬሽን ሰራተኞች የሙያና የክህሎት ክፍተትን በአጭርና በረጅም ሥልጠናዎች መሙላት፣ የስፖርት ማሕበሩን የሚዲያ ሽፋን ተደራሽ ማድረግ፤ በእቅድ መመራት፣ በጥናት የተደገፉን ችግር ፈቺ ስራዎችን መስራትና የረጅም ጊዜ የስፖርት ልማትን ትኩረት ያደረገ ስራ ማከናወን መፍትሄ እንደሚሆን ተጠቁሟል።

ከዚህ በተጨማሪ የድጋፍ አውታር መረብ ማጠናከር ከዓለም አቀፍ አቻ ማሕበራት ጋር ያለውን ግንኙነት ለማጠናከር እንደሚረዳ የተጠቆመ ሲሆን፣ ጠንካራ የሆነ የክትትልና ግምገማ እንዲሁም ድጋፍ ዘዴን መዘርጋት ያስፈልጋል ተብሏል።

ቦጋለ አበበ

አዲስ ዘመን መጋቢት   2 /2014