እንኳን አደረሳቸው!

ኧረ ጎበዝ አሁንስ በጣም እየባሰብን መጣ!  የሰሞኑን ነገር ያየ ሰው ‹‹እውነት ኢትዮጵያዊ ነን?›› ብሎ አይጠራጠርም? ቆይ ግን የእንቁጣጣሽ ሰሞን ይህን ያህል ‹‹እንኳን ለአዲሱ ዓመት አደረሳችሁ›› ተባብለን ነበር? ትልልቅ የገበያ ማዕከላትና ሱቆች የ‹‹ሳንታ ክላውስ››ን ያህል በአደይ አበባ አሸብርቀው ነበር? ኧረ ልናፍር ይገባል ጎበዝ!

ከሰሞኑ ደግሞ አንድ በጣም ያናደደኝ ሌላ ነገር ልንገራችሁ፤ ከጣይቱ ሆቴል በር ላይ ‹‹Merry Christmas›› ተብሎ በቀይ ቀለም በትልቁ ተጽፏል፡፡ ፈጣሪ ያሳያችሁ ከሥር እንኳን የአማርኛ ጽሑፍ የለውም፡፡ እቴጌ ጣይቱ ቢያዩት ምን ይሉ ነበር? ባህልና ሃይማኖትን የሚቀይር የውጭ ጠላት አይወረንም ብለው በአፍጢሙ የደፉትን ፈረንጅ ቋንቋ ስንጠቀም አጥንታቸው እሾህ ሆኖ አይወጋንም? ጭራሽ እቴጌ ጣይቱ ሆቴል በር ላይ የፈረንጅ ቋንቋና ባህል? ‹‹እውን አባትህ አንተን ወለደ!›› አለ ዶክተር በድሉ ዋቅጅራ!

የቀን አቆጣጠራችን ነገር ዝብርቅርቁ የወጣ ሆኗል፡፡ አንዳንዴ ሙሉ በሙሉ የኢትዮጵያን ጥለን በውጭው ብቻ በቆጠርን እላለሁ፤ ምን ላድርግ ግራ ገባኝ እኮ፡፡ እንደዚያ ቢሆን ደግሞ የሚፈጠረውን የባሰ መዘበራረቅ አስባችሁታል? ይሄን ሁሉ በዓላትና ታሪክ ገደል ከተን ማለት እኮ ነው!

እዚሁ ኢትዮጵያ ውስጥ በፈረንጅ የቀን አቆጣጠር ብቻ የሚጠቀሙ መስሪያ ቤቶች አሉ፡፡ እንዲያው ስም መጥቀስ ካስፈለገ አንጋፋውን ልማት ባንክ አንድ ብዬ መቁጠር እችላለሁ፡፡ እያንዳንዷ ሥራ የምትሰራው በፈረንጅኛ ነው፡፡

ወዲህ ደግሞ ለአገር ታሪክ ተቆርቋሪ ነን ወደሚሉት ምሁራን ተብዬዎች እንምጣ! ጥናት ሰራን ብለው የሚያቀርቡት በፈረንጅ ቋንቋ በፈረንጅ የቀን አቆጣጠር የተሰራ ነው፡፡ እንግዲህ አቆጣጠሩን በአገርኛ ማድረግ ካልቻሉ ታዲያ ምኑን ተመራመሩት? ጉዳዩ የውጭ ቢሆን እኮ ችግር አልነበረውም፤ ስለአገር ውስጥ በሚሰራ ጉዳይ ‹‹እንደ አውሮፓውያን አቆጣጠር›› ይባላል፡፡

እዚህ ላይ ግን የአንድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬዚዳንት ሲያወሩ የሰማሁት ነገር ሁሌም ትዝ ይለኛል፡፡ በእርሳቸው ትዝብት ጥናቶች በፈረንጅ ቋንቋና አቆጣጠር የሚሆኑበት ምክንያት ለኩረጃ ስለሚያመች ነው።  በቀላሉ ከበይነ መረብ ላይ ለቃቅሞ ማቅረብ ስለሚያስችል ነው፡፡ ጥናቱ ሁሉ እንዲህ ስለሚሆን በይነመረብ ላይ እንኳን በአገር ውስጥ ቋንቋ ምንም ነገር ማግኘት አይቻልም፤ ከተገኘም ይሄ ብሄርን ከብሄር የሚያበጣብጥ የጥላቻ ጽሑፍ ነው፡፡ እናም እንግሊዝኛው ስለሚመቻቸው ነው፡፡ በእውነት የፕሬዚዳንቱ ትዝብትማ ትክክል ነው፡፡

በየዚህ ሁሉ ውጤት ነው የሰሞኑን የፈረንጆችን አዲስ ዓመት ከእንቁጣጣሽ በላይ እንድናክበረው ያደረገን፡፡ ‹‹ከእንቁጣጣሽ እንኳን አልበለጠም›› እንዳትሉኝ፤ የበለጠበትን ምክንያት ልጨምርላችሁ፡፡ ራሱ በእኛው አዲስ ዓመት እንቁጣጣሽ የሚከበረውም በፈረንጅኛው የሰዓት አቆጣጠር መሆኑ ነው፡፡

አስታውሳለሁ በዘንድሮው አዲስ ዓመት መግቢያ ዋዜማ በአንድ ዝግጅት ተጋብዤ ሳፋየር ሆቴል ሄጄ ነበር፡፡ በዚህ ዝግጅት ላይ የነበረው ሽር ጉድ ከሌሊቱ 6፡00 የሚገባውን አዲስ ዓመት ለመቀበል ነበር፡፡ ባይሆን እንኳን ክርክሩ የኢትዮጵያ አዲስ ዓመት የሚገባው ማታ 12፡00 ነው ጠዋት 12፡00 ነው የሚለው ነው እንጂ ሌሊት ይገባል ብሎ የተከራከረ የሃይማኖት አባትም ሆነ የታሪክ ባለሙያ የለም፡፡ ይሄ ሙሉ በሙሉ ከፈረንጅ አቆጣጠር የተቀዳ ነው፡፡ በፈረንጆች ከሰዓት(PM) እና ጠዋት(AM) የሚቀያየረው በእኛ ሌሊት 6፡00 ላይ ነው፤ ልክ የእኛ ቀን 6፡00 ላይ እንደሚቀየረው ማለት ነው፡፡ እንግዲህ ይህን እንኳን ነው መለየት ያቃተን!

እሺ አሁን እንግዲህ ‹‹እንኳን አደረሰን!›› ነው ወይስ ‹‹እንኳን አደረሳቸው›› ነው የምንለው? እንደኔ እንደኔ ‹‹እንኳን አደረሳቸው›› እንጂ ‹‹እንኳን አደረሰን›› የምንልበት ምክንያት የለኝም፤ ካልኩም ለገና በዓል እንጂ ለፈረንጆች ጥር 1 አይደለም፡፡ ስለዚህ ባይሆን እንኳን መባል ያለበት ‹‹እንኳን አደረሳቸው›› እንበል!

እንኳን አደረሳቸው መባል እንዳለበት አምናለሁ፤ ምክንያቱም የዓለም ጉዳይም ጉዳያችን ነው፡፡ በዚያ ላይ ኢትዮጵያ ብዙ ዓለም አቀፍ ጉዳዮች አሉባት፡፡ እነዚህ ዓለም አቀፍ ጉዳዮቿ የተጻፉት በፈረንጆች አቆጣጠር ነው፡፡ ስለዚህ አይመለከተንም ብለን አንደመድምም፤ ታሪክ ስናነብም ሆነ ስንጽፍም ዓለም አቀፍ ጉዳዮችን በማጣቀስ ነው፡፡ የሌሎች አገራትንም ተሞክሮ እየወሰድን ነው፡፡ ይሄ ሁሉ ሲሆን ግን በራሱ በውጭው ዐውድ እንጂ የኛው አቆጣጠር አድርገን መሆን የለበትም፡፡

ሌላ ግን ግራ የሚገባኝ ነገር የኢትዮጵያንና የፈረንጆችን አቆጣጠር የሚያደበላልቁት! የምንጠቀምበት የራሱ ቦታ እኮ ነበረው፡፡ ለምሳሌ የእንግሊዝኛ ጽሑፍ ውስጥ በኢትዮጵያ ዓመተ ምህረት ተጽፎ እናገኛለን፤ በአማርኛ ጽሑፍ ውስጥ በፈረንጆች አቆጣጠር ተጽፎ እናገኛለን፡፡ ይገባኛል! በእንግሊዝኛ ጽሑፍ ውስጥ የኢትዮጵያ ዓመተ ምህረት በአማርኛ ጽሑፍ ውስጥም የፈረንጆች አቆጣጠር የሚያስፈልግበት አጋጣሚ ይኖራል፡፡ ይህ ሲያጋጥም ግን ጽሑፉ የእንግሊዘኛ ከሆነ ‹‹E.C›› የአማርኛ ከሆነ ‹‹እ.አ.አ›› የሚል መኖር አለበት፡፡ የምናየው ነገር ግን የተደበላለቀ ነው፡፡ አቆጣጠሩ በየትኛው እንደሆነ የሚያውቀው ሁነቱን የሚያውቅ ብቻ ነው፡፡ እንግዲህ ይህን ያህል ተደነባብረናል!

በውጭ የተጻፈውን እንኳን ወደኢትዮጵያ አቆጣጠር መመለስ ይቻላል እኮ፡፡ ለምሳሌ ከመስከረም እስከ ጥር ባለው ወር ውስጥ ከሆነ ከውጭው ዘመን ላይ 7 መቀነስ ነው፡፡ እነርሱ ጥር ላይ አዲስ ዓመት ስለሚቀበሉ ከጥር እስከ ነሐሴና ጳጉሜን ባለው ወር ውስጥ ከሆነ ደግሞ 8 መቀነስ ነው፡፡ ለቀንም እንደዚሁ፡፡ በእያንዳንዱ ወር ውስጥ ያለን ልዩነት ይታወቃል፡፡ ለምሳሌ ዛሬ በፈረንጆች ጥር 6 ቀን 2019 ነው፡፡ ይህን በኢትዮጵያ የቀን አቆጣጠር እናስቀምጠው ቢባል ቀኑ ታህሳስ 28 ዓመተ ምህረቱ ደግሞ 2011 ይሆናል፡፡ ምክንያቱም የእነርሱ የጥር ወር 31 ቀን ነው፡፡ ወራቸው 31 ሲሆን 8 እንሰንሳለን፤ ዓመተ ምህረቱ ደግሞ ከጥር በኋላ ስለሆነ 8 እንቀንሳለን ማለት ነው፡፡ እንግዲህ ይሄ እንኳን ውስብስብ ከሆነብን ቢያንስ ‹‹እ.እ.አ›› የሚለውን እንጠቀም፤ የእንግሊዘኛ ጽሑፍ ሆኖ በኢትዮጵያ የዘመን አቆጣጠር ከሆነም ‹‹E.C›› እንጠቀም፤ ምክንያቱም ጽሑፉ እንግሊዝኛ ሲሆን ዘመኑም በፈረንጆች ስለሚመስል፡፡

ሰሞኑን የፈረንጆች አዲስ ዓመት ስለሆነ ነው እንግዲህ ስለጉዳዩ ያወራነው፡፡ ምንም እንኳን የእነርሱን አከባበር እየተከተልን ቢሆንም ገናም የራሳችን የሆነ ባህላዊ አከባበር ያለው ነው(ይሄንን የባህል ዓምድ እየፈለጋችሁ አንብቡ!)

አዲስ ዘመን ታህሳስ 28/2011

ዋለልኝ አየለ