ቦንዳ የሚለውን ቃል ለመጀመሪያ ጊዜ የማውቀው ልጅ እያለሁ በአካባቢያችን ልብስ የሚሰፉ ሰዎች የሚሸጡት ብትን ጨርቅ ነበር:: ልብስ የሚያሰፉ ሰዎች ተለክተው ከብትን ጨርቁ የመረጡትን አይነትና ቀለም አዝዘው ይሄዳሉ:: ይሄው ብትን ጨርቅ የጣውላ ቅርጽ ባላት ስስ መጠቅለያ ተጠቅልሎ ገበያ ላይ ይሸጣል:: የሚሸጡትም በብዛት በልብስ ስፌት ሥራ ላይ ያሉ ሰዎች ናቸው:: ወንድሜ ከእነዚህ አንዱ ስለነበር የብትን ጨርቁ መጠቅለያዋን ስስ ጣውላ በእርሳስ እየጻፍኩ እለማመድባት ነበር:: ይህ የተጠቀለለ ብትን ጨርቅ ቦንዳ ይባል ነበር::
ከዓመታት በኋላ በማኅበራዊ መገናኛ ዘዴዎችም ሆነ በዙሪያዬ ባሉ ሰዎች ‹‹ቦንዳ›› ሲባል መስማት ጀመርኩ:: ደግሞ ከተማ ቦታ ቦንዳ ምን ይሠራል? እያልኩ ብዙም ትኩረት ሳልሰጠው ቆየ:: በኋላ ነገሩን ስረዳ ቦንዳ ማለት ለካ የሰልባጅ ስም ተሽሞንሙኖ ማለት ነው:: እዚች ላይ አንድ የአካባቢያችን ገበሬ ከተማ ቦታ ሄዶ የተናገራትን አስቂኝ ገጠመኝ ላካፍላችሁ:: ያደረ እንጀራ (ደረቅ ማለት የጀመረ ማለት ነው) ጠዋት በድስት ቁሌት ነገር ተሠርቶ ይፈተፈታል:: ይህም በአካባቢያችን ግፍልፍል ተብሎ ይጠራል:: በሥራ ተወጥረው ወይም በሆነ አጋጣሚ ምግብ ማዘጋጀት የማይቻል ሲሆን ለመቆያ ተብሎ የሚደረግ ስለሆነ ብዙም ተመራጭ አይደለም:: እንዲያውም ሙያ የሌላትን ሴት ሲሳደቡ ‹‹ይቺ ግፍልፍላም!›› ይባላል::
እና ይህ የአካባቢያችን ገበሬ ከተማ ቦታ ይሄድና ምግብ ቤት ይገባል:: ምን ምን እንዳለ ሲጠይቅ ‹‹ፍርፍር›› የሚል ቃል ይሰማል:: የሆነ የተለየ ነገር መስሎት ፍርፍር አዘዘ:: ተሠርቶ መጣ፡፤ ሲያየው ያው ከቤቱ የሚያውቀው ነው:: ‹‹አይ! ግፍልፍል ስምሽን ቀይረሽ መጣሽ?›› አለ እየተባለ ሲቀለድ እሰማ ነበር::
ቦንዳ ማለት ምን ማለት እንደሆነ ስሰማ ልክ እንደ ገበሬው ‹‹ሰልባጅ ስምሽን ቀይረሽ መጣሽ?›› የሚለው ነው ትዝ አለኝ:: ሰልባጅ ማለት ከዚህ በፊት የተለበሰ እና ታጥቦ የሚሸጥ ማለት ነው:: ይህ ቃል ከመለመዱ የተነሳ ለስድብነት ሁሉ ያገለግል ነበር:: የአለቃ ዕቃ ማለት ነው:: የማይረባ፣ በቀላሉ የሚበላሽ ማለት ነው::
ቦንዳ ግን ትንሽ ለየት የሚያደርገው ነገር አለ:: በአጭሩ ቦንዳ ማለት ብራንድ ልብስ ሆኖ በሀብታም ሃገራት የተለበሰ ማለት ነው:: በሀብታም ሀገራት ተለብሶ ወደ ድሃ ሃገራት የሚሸጥ ማለት ነው:: ለባሾቹ ድሃ ስላልሆኑ ምናልባትም ከአንድና ሁለት ቀን፣ ቢበዛ ከሳምንት ዕድሜ በላይ አይለብሱትም ተብሎ ይገመታል:: ያው ይገመታል ነው እንግዲህ!
ይህ የቦንዳ ልብስ ከዓመታት በፊት በድብቅ የሚሸጥ ነበር:: በድብቅ ማለት ሻጮቹ ቦንዳ መሆኑን ሳይናገሩ ማለት ነው:: ገዥዎቹም ቦንዳ መግዛታቸውን ሳይናገሩ ማለት ነው:: ከአንድ ዓመት በፊት ራሱ ቦንዳ እንዲህ እንደዛሬው በኩራት የሚሸጥ አልነበረም:: ‹‹ከቦንዳ ገዝቼ፣ ከቦንዳ ልግዛ›› የሚባልም አልነበረም:: ገዥዎችም ቦንዳ ቤት ሲገቡ ተደብቀውና ግራ ቀኙን አይተው ነው እየተባለ በማኅበራዊ ገጾች ይቀለድ ነበር:: ቦንዳ መልበስ ያስፈራ ነበር፤ ትንሽ እንደማሳፈር ይል ነበር::
ዛሬስ? ዛሬማ ‹‹ቦንዳ›› የሚለው ቃል በትልቅ ባነር በኩራት የሚለጠፍ ነው:: ገዥዎችም ጥንድ ጥንድ ሆነው (ፍቅረኛሞችም ሊሆኑ ይችላሉ) ሲለኩና ሲመርጡ እናያለን:: ቦንዳ ቤቶች ከመደበኞቹ ልብስ ቤቶች በላይ በወረፋ ተጥለቅልቀው ይታያሉ:: ሰው ብልጥ የሆነ ይመስላል፤ በእርግጥ ኑሮ አስገድዶት ነው:: ዋጋውን እንጂ የግል ክብር በሚባለው ነገር መንጠራራት እየቀረ ነው::
ኧረ እንዲያውም አሁን አሁን በተቃራኒው እየሆነ ነው:: ቦንዳ በሀብታም ሃገራት ያሉ ዜጎች የለበሱት ነው ተብሎ ስለሚታሰብ የተሻለ አድርጎ የማየት አመለካከት እየሰረጸ ነው:: ቦንዳ መልበስ ያሳፍር የነበረው ቀርቶ የሚያኮራ ሊሆን ነው:: ‹‹ቦንዳም!›› ብሎ ከመሳደብ ወደ ‹‹ዋው! ቦንዳ ነው እኮ የገዛ›› አድናቆት ልንሄድ ነው ማለት ነው::
እዚህ ላይ ግን አንድ ትልቅ ሐሜት አለ:: መደበኛዎቹ ልብስ ቤቶች ከቦንዳ እየገዙ ይሸጣሉ ይባላል:: በእርግጥ ብልጥ ለሆነ ሰው የሚለይበት ዘዴ ይኖረዋል:: ሆኖም ግን ብዙ ሰው ያጭበረብሩበታል:: በመደበኛ ልብስ ቤት ዋጋ ሰልባጅ ይሸጣሉ ማለት ነው:: እንዲያ ከሆነ ደግሞ ከራሱ ከቦንዳ ቤቱ መግዛት ይሻላል ማለት ነው:: ይህ አሠራር ገበያቸውን ይዘጋባቸዋል:: እንዲያውም ከወራት በፊት በወጣ መረጃ በቦንዳ ምክንያት መደበኛዎቹ ልብስ ቤቶች እየከሰሩ እንደሆነ መነገሩን እናስታውሳለን::
ሌላው ችግር ደግሞ ከሃገር ውስጥ ልብስ ይልቅ ቦንዳ መመረጡ ነው:: ‹‹ቦንዳ ቤት›› ብለው በሚሸጡ ቤቶች ውስጥ ያለው ክርክር ‹‹የምር ግን ቦንዳ ነው?›› የሚል ነው:: ከሃገር ውስጥ ዋና (አዲስ) ይልቅ ቦንዳው የተሻለ ተደርጎ ይታሰባል ማለት ነው:: የዚህ ችግሩ ግን የአመለካከት ብቻ አይደለም፤ የምርም ቦንዳው (ሰልባጅ ማለት እኮ ነው!) የተሻለ ጥንካሬም ሆነ ጥራት ስለኖረው ነው:: በዚያ ላይ አመለካከታችንም ቀላል ሚና የለውም:: ምንም ቢሆን ፈረንጅ የሠራው ይሻላል የሚል አመለካከት የሰረፀብን ነን:: የሃገር ውስጥ ምርቶቻችን ግን ይህ ሊቆጫቸው ይገባል፤ መንግሥትም ተገቢውን ትኩረት ሊሰጥ ይገባል::
መደበኞቹ ልብስ ቤቶች ላይ ግን ቁጥጥርና ክትትል መደረግ አለበት:: በመደበኛ ልብስ ዋጋ የቦንዳ ልብስ ሊሸጡ አይገባም:: ይህ ማለት ብዙዎች ያደርጋሉ ማለት አይደለም:: ትልልቅ የገበያ አዳራሾች (ሞል) ይህን ላያደርጉ ይችላሉ:: ዳሩ ግን ብዙ ሰው ደግሞ ከእነርሱ የመግዛት አቅም አይኖረውም:: የቀበቶ ዋጋቸው ብቻ እኮ ከመደበኛ ልብስ ቤት ሦስት ሱሪ ሊገዛ ይችላል:: ስለዚህ ከእነርሱ በታች ያሉት መደበኛዎቹ ልብስ ቤቶች እርስ በእርሳቸው ሊገማገሙ ይገባል:: ምክንያቱም አንዱ የሚሠራው ስህተት የብዙዎችን ገበያ ያበላሻል::
‹‹ለመሆኑ ግን ቦንዳ ለምን ተስፋፋ? ሰዎችስ ለምን መረጡት?›› የሚለውን ግን እንደ መንግሥትም እንደ ግለሰብም ሊያሳስበን ይገባል:: ኑሮ ውድነት ነው:: ሰዎች በውድ ዋጋ ‹‹ኦርጂናል›› ነገር መግዛት ስላልቻሉ ነው:: በሃገራቸው ምርት ቢኮሩም በሚቀንስ ዋጋ የተሻለ ጥራት ያለው ነገር ይሻለናል ብለው በማመን ነው::
ሁለት ነገሮች ግን ልብ ይባሉ:: መደበኛዎቹ ልብስ ቤቶች ቦንዳ እንዳይቀላቅሉ ክትትል ሊደረግ ይገባል፤ የሃገር ውስጥ አልባሳት ላይ መንግሥት ትኩረት አድርጎ ተፈላጊ እንዲሆኑ ይደረግ!
ዋለልኝ አየለ
አዲስ ዘመን ቅዳሜ ሐምሌ 27 ቀን 2016 ዓ.ም
