ተጠርጣሪዎች እንዴት ለህግ ይቅረቡ ?

መንግሥት በሰብዓዊ መብት ጥሰት እንዲሁም በከባድ የሙስና ወንጀል የተጠረጠሩ ኃላፊዎችን ለህግ ለማቅረብ በሚያደርገው እንቅስቃሴ ውስጥ ክልሎች ለመተባበር ፈቃደኛ ያልሆኑበት ሁኔታ እንዳለ መረጃዎች ያመለክታሉ ::መንግሥት በየትኛውም ክልል የሚገኙትን እነዚህን ተጠርጣሪዎች ለህግ የማቅረብ ኃላፊነትም ግዴታም እንዳለበትና ሁሉም ከህግ በታች ነው ሲሉ የህግ ባለሙያዎች ይገልፃሉ ::

 የህግና የሰብዓዊ መብት ተሟጋቹ አቶ ሙልዬ ወለላው እንደገለጹት፤የወንጀል ጉዳይ በኢትዮጵያ ህገመንግሥት የፌዴራል ጉዳይ ነው ::ወንጀልን በተመለከተ የወንጀል ህግ እንዲሁም ሌሎችም የፍትሐብሄር ህጎች በህገ መንግሥቱ ለፌዴራሉ መንግሥት የተሰጡ ሲሆኑ፣ የወንጀል ጉዳዮች አንዳንድ ጊዜ የፌዴራል ውክልና ባላቸው ክልሎች ዳኝነት ሊታዩም ይችላሉ፡፡ ማንኛውም ወንጀል ሰርቷል ተብሎ የተጠረጠረ ሰው የፌዴራል ጉዳይ ከሆነ ፌዴራሉ የሚከታተለው ይሆናል ያሉት አቶ ሙልዬ አሊያም ደግሞ ውክልናው የተሰጣቸው ክልሎች የሚከታተሉት ይሆናል ይላሉ፡፡

‹‹ፌዴራል መንግሥትና የክልል መንግሥታት በአወቃቀራቸው እንደ ተለያዩ አገሮች ተደርገው ሊወሰዱ አይችሉም ::ምክንያቱም የፌዴራል መንግሥቱ የተዋቀረው ህገመንግሥቱ እንደሚለው በክልሎች ነው ::ይህ ማለት በተዘዋዋሪ ክልሉና ፌዴራል መንግሥቱ አንድ ናቸው ማለት ነው፡፡›› ሲሉም ያብራራሉ፡፡ ክልሎች ራሳቸውን በራሳቸው የማስተዳደር ስልጣን ህገ መንግሥቱ እንደሰጣቸው ጠቅሰው፣ ይህ ግን በወንጀል የተጠረጠረን ሰው አሳልፎ የመስጠትና የመከልከልን ጉዳይ የሚያመላክት እንዳልሆነም ነው የሚያብራሩት፡፡

የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ዳኛ እና የህገ መንግሥት ጉባዔ አባል አቶ ክፍለፅዮን ማሞ ፣ሁል ጊዜ ቅድሚያ መሰጠት ያለበት ለህግ እንደሆነ ይገልጻሉ ::ህግን በአግባቡ መተግበር ብዙ ወጪ እንደማያስወጣ ጠቅሰው፣ በህግ ደረጃ ማንም ሰው ከህግ በላይ እንዳልሆነም በመግለጽ የአቶ ሙልዬን ሃሳብ ያጠናክራሉ፡፡ በአገሪቱ ህግና ሥርዓት መስፈኑ ለሁሉም እንደሚጠቅም ጠቅሰው፣ ከክልሎቹ ጋር በመወያየት ተጠርጣሪውን አሳልፈው እንዲሰጡ ማድረጉ የተሻለ እንደሆነ ያመለክታሉ፡፡ እንደ አቶ ክፍለጽዮን ገለጻ፤ቁጭ ብሎ ቃላት መወራወር ብቻ ሳይሆን መነጋገርና መወያየት ያስፈልጋል ::በአንድ ክልልና በፌዴራል መንግሥት መካከል በህገ መንግሥቱ የተቀመጡ የስልጣን ክፍፍሎች አሉ።

 በመብት፣ስልጣንና ጥቅም ዙሪያ ፌዴራልና ክልሎች እንዲሁም ክልሎችም እርስ በርሳቸው የሚያግባባቸው ጉዳይ ሊኖር ይችላል ::በአንድ ፌዴራላዊ ሥርዓት ውስጥ ለመኖርም ስምምነት ይደረጋል፡፡ በወንጀል ህጉ ላይ ክልል በሚል የተጠቀሰ ነገር እንደሌለ ተናግረው፣ የወንጀል ህጉ የሚመሰረተው በህገመንግስቱ ላይ ነው ::ህጉ ሲተረጎም መሰረት የሚያደርገውም ህገ መንግሥቱን ነው፡ ሲሉ ያብራራሉ፡፡ ‹‹ክልል አልተባበር ካለና የፌዴራል መንግሥቱ ገብቶ ቢይዝ ምን ሊከትል ይችላል? የሚለውም መታየት›› ይኖርበታል፡፡›› የሚሉት አቶ ክፍለጽዮን፣‹‹የፌዴራል መንግስቱ ‹ያለኝን አቅም ተጠቅሜ ሄጄ ይዤ አመጣለሁ› የሚል ከሆነ ይህን ዓይነቱን እርምጃ ህገ መንግሥቱ ይፈቅዳል ወይስ አይፈቅድም የሚለው የህገ መንግሥት ትርጉም ይሆናል። ›› ሲሉ ያብራራሉ፡፡

ዋናው ነገር የክልሎችና የፌዴራል መንግሥቱ ግንኙነትና ስምምነት መጠበቅ ያለበት መሆኑ ላይ ነው፡፡›› ይላሉ፡፡ እንደ አቶ ክፍለፅዮን ገለፃ፤አለመግባባት ሁሌም ይፈጠራል፤ነገር ግን አለመግባባቱን በውይይት ለመፍታት ቅድሚያ መስጠት ይገባል ::ሌላ ምንም መፍትሄ የለውም ::እንኳን በግለሰቦች ጉዳይ አይደለም ለሌሎች አበይት ጉዳዮችም ከህግና ከውይይት ውጪ ሌላ መፍትሄ የለም :: ‹‹ የተጨበጠ ነገር ካለና ያንን መሰረት በማድረግ ተጠርጣሪው ያለበትን ክልል ‹አስረክብ ሲባል አላስረክብም› የሚልበት ምክንያት ካለም ያንን ለህዝቡ ማቅረብ ይገባል፡፡››ይላሉ፡፡

የሰብዓዊ መብት ተሟጋቹ አቶ ሙልዬ፣‹‹ፌዴራል ፖሊስም ሆነ መከላከያ ታዲያ የት ላይ ሆነው ነው የሚሰሩት?›› ሲሉ ይጠይቁና፤ የፌዴራል መንግሥት እንደነዚህ ያሉ ተጠርጣሪዎችን በኢትዮጵያ በየትኛውም ክልል ህጋዊ በሆነ ስርዓት ተጣርቶ ጉዳያቸው የሚቀጥል ተጠርጣሪዎችን ለህግ የማቅረብ ኃላፊነት፣ ግዴታም ሆነ ስልጣን አለው ::ይህን ባያደርግ በህገ መንግሥቱ ተጠያቂም ይሆናል፡፡››ነው የሚሉት፡፡ እንደ አቶ ሙልዬ ማብራሪያ ፤የፌዴራል ፖሊስ ከየትኛውም ሥፍራ በወንጀል የተጠረጠረን ሰው የማምጣት መብት አለው ::የፌዴራል ፖሊስ በራሱ የክልሎች ስብስብ መሆኑም ለዚህ ይጠቅማል ::

ሊከለክለው የሚችል አካል መኖር የለበትም፤ እንዲያውም የክልሉን ልዩ ኃይል ትብብር ሊጠይቅ ይችላል፡፡ ‹‹ከዚህ በስተቀር የፍቀድልኝ ዓይነት ነገር በህግ አይሰራም፡፡››ሲሉ ጠቅሰው፣ ጉዳዩ ከፌዴራል ፖሊስ በላይ ሲሆን ደግሞ መከላከያውን መጠቀም እንደሚቻል ይገልጻሉ ::ይህን በማድረግ የፌዴራል መንግሥቱ ህገ መንግሥቱን የማስከበር ኃላፊነት እንዳለበት በማስገንዘብ፡፡ አቶ ክፍለፅዮን ጉዳዩ ከህግ በላይ ከሆነም የሚሆነው የፖለቲካ ጉዳይ እንደሆነ በመጥቀስ፣በህግና በፖለቲካ መካከል የተሰመረ ድንበር መኖሩን ይናገራሉ፡፡‹‹ሁልጊዜ ቅድሚያ መሰጠት ያለበት ለህግ በመሆኑ፣ ህግ በአግባቡ የሚተገበር ከሆነ ወደ ግጭትም አያስገባም ::ከህግም ከፖለቲካም መፍትሄ በላይ የሚሆን ከሆነ ግን በሦስተኛ ደረጃ ወደ ግጭት ነው የሚገባው፤ ይህ ደግሞ የማይፈለግ ነው ::››ሲሉ ያመለክታሉ፡፡

በአንድ አገር ውስጥ ያሉ ክልሎች የውስጥ ጉዳዮችን ብቻ ሳይሆን በመንግሥታትም መካከል ያለ ግንኙነት የሚወሰነው በዚህ መሆኑን ጠቅሰው፣በመጀመሪያ ከዓለም አቀፍ ግንኙነት ጋር በተያያዘ በመንግሥታት መካከል የህግ ግንኙነቶች መኖራቸውን፣ሀገሮቹ የማይስማሙ ከሆነ ጉዳዩን ወደ ፖለቲካ ሊወስዱ እንደሚችሉ እና ከዚያ ሲብስ ደግሞ ወደ ማዕቀብና ሌሎች ጉዳዮች እንደሚወስዱ ይህ ደግሞ የማይፈለግ ዓይነት ውሳኔ ነው ሲሉ ዳኛው ያብራራሉ፡፡ ‹‹አሳልፎ መስጠት አለመስጠት የሚባለው ነገር እንዴት በአንድ አገር ውስጥ ሊኖር ይችላል፡፡››ሲሉ የሚጠይቁት አቶ ሙልዬ፣‹‹አሳልፎ መስጠት አገር ከአገር ጋር የሚፈጸም መሆኑን ይናገራሉ ::

በኢፌዴሪ ህገ መንግሥት የፍርድ ቤቶች ጣምራነትና ስልጣንን አስመልክቶ አንቀፅ 80 ንዑስ አንቀፅ 1 ላይ የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት በፌዴራል ጉዳዮች ላይ የበላይና የመጨረሻ የዳኝነት ስልጣን እንዳለው ተደንግጓል፡፡ በአሁኑ ወቅት ሀገሪቱ የሕግ የበላይነትን ለማስከበር እርምጃዎች መውሰድ የጀመረች ሲሆን፣ ለዚህም በቅርቡ ስልጣናቸውን አለአግባብ በመጠቀም ከባድ የሙስና ወንጀል ፈጽመዋል በተባሉ 26 ተጠርጣሪዎች ላይ ክስ መመስረቱ ይታወሳል ::ከእነዚህም መካከል አቶ ጌታቸው አሰፋን ጨምሮ በሌሉበት ክስ የተመሰረተባቸው አራቱ የብሄራዊ መረጃ ደህንነት አገልግሎት ከፍተኛ የሥራ ኃላፊዎች ናቸው ::

በሀገራችን አንዳንድ ክልሎች እየተፈጸመ ባለው የማፈናቀል ተግባር ሚና የነበራቸውን ተጠርጣሪዎች በህግ ተጠያቂ ለማድረግ በሚደረገው ጥረት የመንግሥት መዋቅሩ ከለላ በመስጠት አሳልፎ አለመስጠት እየታየበት መሆኑንም የሰላም ሚኒስትሯ በቅርቡ መናገራቸው ይታወሳል፡፡ በየደረጃው በማፈናቀል ተግባር ላይ የተሳተፉ የፖለቲካና የፀጥታ ኃይል አባላትም በክልሎችና በከፍተኛ አመራሩ ትብብር ማነስ በህግ ጥላ ስር ለማዋል መቸገሩንም አስታውቋል።

የሠላም ሚኒስትር ወይዘሮ ሙፈሪያት ካሚል፤ የሚኒስቴር መስሪያ ቤቱን የ2011 በጀት ዓመት የ9 ወራት የእቅድ አፈፃፀም ለህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ሲያቀርቡ እንዳስታወቁት ከ2008 ዓ.ም ጀምሮ እስካሁን 4043 መዝገቦች ላይ ምርመራ ተደርጎ በ2276ቱ ላይ ዓቃቤ ህግ ክስ እንዲመሰርት ተልኳል። ከማፈናቀል ጋር በተያያዘ እስካሁን ክስ የተመሰረተው በ4 መቶ 68 ላይ ብቻ ነው። ከእነዚህም 420ዎቹን አፈናቃዮች በህግ ጥላ ስር ለማዋል ክትትል እየተደረገ መሆኑንም ተናግረዋል።

አቶ ክፍለፅዮን፣ተጠርጣሪዎችን ለመያዝ በሚደረገው ግብግብ ወደ እርምጃ የሚኬድ ከሆነ ምን ዓይነት ውጤት ይኖረዋል የሚለው መታየት እንዳለበት ያመለክታሉ ::አቶ ሙልዬ በወንጀል የተጠረጠሩ ግለሰቦች ህግ ፊት እንዲቀርቡ የማይደረግ ከሆነ ስርዓት አልበኝነት ይመጣል ::የፈለገው አካል በጉልበቱ የፈለገውን ያደርጋል፤ ህገ መንግሥቱና ህጉ አደጋ ላይ ይወድቃሉ ::አገርም የመፍረስ ስጋት ያድርባታል ::በማለት ያክላሉ። በመሆኑም የትኛውም ኃላፊነት የተሰጠው የፍትህ አካል እንዲሁም የፀጥታ ኃይል በመተባበር ማንም በወንጀል የተጠረጠረ አካል በህግ ፊት እንዲቀርብና ፍትሐዊ በሆነ ዳኝነት እንዲዳኝ ማድረግ ይጠበቅበታል ::

አዲስ ዘመን ግንቦት 6/2011

አስቴር ኤልያስ