ዛሬ የሚለምኑ ሕጻናት ነገ ምን ይሆናሉ?

በምንም አይነት መንገድ ይሁን በአገራችን ሰላም መስፈን አለበት፤ አለበት ብቻ ሳይሆን በጣም የግድ ነው። አለበለዚያ የትውልድ ክፍተት ይፈጠራል። አሁን የምናየው ሁኔታ ከዚህ በላይ ከቀጠለ የማይተዋወቅ ትውልድ ይፈጠራል፤ ከአንድ ትውልድ በኋላ የሚኖረው ማህበረሰብ ጨካኝና የሚበላላ ሊሆን ይችላል።

አዲስ አበባ ውስጥ በተንቀሳቀሳችሁባቸው አካባቢዎች ሁሉ ልብ ብላችኋል? በትራንስፖርት መሰለፊያ ቦታዎች፣ በምግብ ቤቶች በር ላይ እና በአጠቃላይ በየጎዳናዎች ዳር ላይ የሚለምኑ ሕጻናትና እናቶችን ታዝባችሁ ታውቃላችሁ? መታዘብ ሲባል ‹‹ለምን ለመኑ?›› በሚል አይደለም፤ በምን ምክንያት ለልመና ተዳረጉ? የሚለውን ነው።

አሁን አሁን በጣም ከመብዛቱና ከመለመዱ የተነሳ መደበኛ ሕይወት አድርገነዋል። ሁለትና ሦስት ሕጻናት ልጆች ይዛ የምትለምን እናት አይቶ የሚረበሽ ብዙም አይኖርም፤ ምክንያቱም ተለመደ፤ መደበኛ ሕይወት ሆነ። መንገድ ዳር ዝናብና ፀሐይ የሚፈራረቅባቸውን ሕጻናት ማየት እያስደነቀ አይደለም።

ከምንም በላይ የከፋ የሆነው ግን የታዳጊ ልጆች በየምግብ ቤቱ በር ላይ እና በየመስመሩ መብዛታቸው ነው። በራሳቸው የሚለምኑት እንዳሉ ሆነው ከወላጆቻቸው ጋር የሚለምኑ ትንንሽ ሕጻናት ደግሞ አሉ። ምግብ ቤቶች ውስጥ ሲገቡ የአስተናጋጆችና የባለቤቶች ቁጣ ይገላምጣቸዋል። ባለቤቶችም ነጋዴ ናቸውና አይፈረድባቸውም፤ ደንበኛው(ተጠቃሚው) ምቾት ስለማይሰጠው ነው በቁጣ ‹‹ውጡ!›› የሚሏቸው።

በዚህ ሁሉ ትዕይንት ውስጥ አንዳንዱ ምንም ሳይመስለው ምግቡን ቢበላም አንዳንዱ ደግሞ ሰውነታቸው የጠወለገ ሕጻናትን እያየ መብላት ውስጡ ይላወሳል። ሕጻናት አይናቸው ቅርጭም ቅርጭም እያለ መብላት ያሳቅቃል።

ሌላው ደግሞ በየመስመሩ ዳር ሕጻናት ልጆችን ይዘው የሚለምኑት ናቸው። ቀደም ሲል እንዳልኩት ከመለመዱ የተነሳ መደበኛ ሕይወት አድርገነዋል። ለዚህም ነው ሕጻናቱ አላፊ አግዳሚውን ልብሱን ይዘው ‹‹ጋሼ ዳቦ ግዛልኝ!›› ሲሉ አንዳንድ ሰዎች ‹‹ልቀቀኝ!›› ወይም ‹‹ልቀቂኝ!›› በማለት እጃቸውን መንጭቀው የሚቆጧቸው። እነዚህ ሰዎች ምናልባትም ከሌላው ሰው በተለየ ሰብዓዊነት የሌላቸው ሞራለ ቢስ ሆነው አይደለም፤ መደበኛ ሕይወት ስለተደረገ ነው።

በሌላ በኩል፤ ችግራቸውን አያውቁላቸውም። የችግሩ ገፈት ቀማሽ ዘመድ አዝማድ የሌላቸው ሰዎች የሚያስቡት ሕጻናቱ የሚለምኑት በወላጆች ትዕዛዝ ብቻ ነው ብለው ነው። ወላጆች ደግሞ የሚያዟቸው ሥራ መሥራት ሰንፈው ለልመና ሱስ ብቻ ነው ተብሎ ይነገራል። የሚለምኑ ሰዎችን ‹‹ሰርተህ አትበላም?›› የሚል የተግሳጽ ምክር እንሰማለን፤ እየተባባሰ ሲሄድ እንጂ ችግሩን ሲቀርፍ ግን አልታየም።

ልመና እጅግ አፀያፊ ነገር ነው። የሚለምኑት ሰዎችም አፀያፊነቱን ያውቃሉ። ምናልባትም ከአቅም በላይ ሆኖባቸው ይሆናል። ይህ ማለት ግን በስንፍና ብቻ የሚለምኑ የሉም ማለት አይደለም። እያወራን ያለነው ስለጠቅላላው የልመና ምክንያት ስለሆነ ነው።

ከልመና ምክንያቶች አንዱና ዋናው የሰላም እጦት ነው። ምንም ሰፊ ጥናትና ምርምር ሳያስፈልገው ማንም ሰው ማረጋገጥ የሚችለው ነው። አጠገባችሁ ያለች እናት ወይም ሕጻን ልጅ ከየት እንደመጡ እና ለምን እንደሚለምኑ ብትጠይቋቸው ከመጡበት አካባቢ ችግር ስለነበር ነው። ይህ ሲባል ወደ ብዙዎቻችን አዕምሮ የሚመጣው ምናልባትም የሰሜኑ ጦርነት ነው። ዳሩ ግን ልብ ያልተባሉ ብዙ የሰፈር ሽፍታዎች ሁሉ ማፈናቀል ጀምረዋል። ሰው እያገቱ ብር ያስልካሉ፤ በዚህ ምክንያት መገዳደል ይመጣል፤ በዚሁ ምክንያት ሰዎች ይሰደዳሉ። ይህ የሚሆነው ከህጋዊ ውጭ ባሉ የመንደር ታጣቂዎች ነው። ለምን ዓላማ ሰው እንደሚገድሉ በማያውቁ ሽፍታዎች ነው።

ሌላው የልመና ምክንያት ከማህበራዊ ሕይወታችን የሚቀዳ ነው። ማህበራዊ ሕይወታችን ብዙ አኩሪ እሴቶች እንዳሉት ሁሉ መቀረፍ ያለባቸው ጎጂ ልማዳዊ ድርጊቶችም አሉበት። ለምሳሌ፤ ያለዕድሜ ጋብቻ እና ያለአቻ ጋብቻ የብዙዎችን ሕይወት አተረማምሰዋል። አንዲት ሴት ልጅ ያለዕድሜዋ ስትዳር ከአካላዊ ጉዳት ጀምሮ እስከ አዕምሯዊ ህመም ትዳረጋለች። የዚች ልጅ ዕጣ ፋንታ የሚሆነው ጎዳና መውጣትና መለመን ነው።

በየመንገዱ ለልመና ከተዳረጉ እናቶች አብዛኞቹ ምናልባትም ተገደው ተደፍረው የወለዱ ናቸው። ያለአቻቸው በግዴታ ተድረው ግፍ ሲበዛባቸው ልመና ይሻላል ብለው ወደ አዲስ አበባ የሚሄዱ ናቸው። የአካባቢያቸው ሕይወት ከልመና የከፋ ሆኖባቸው ሽሽት የመጡ ናቸው።

ከምንም በላይ የከፋ የሆነው ግን የሰላሙ ጉዳይ ነው። እኔ በማውቀው አካባቢ እንኳን ብዙ ሰዎች የተሰደዱት በመንደር ሽፍታዎች ነው። የመንደር ሽፍታ የቆመለት ዓላማ የለውም። ሰው ገድሎ ወይም ንብረት ዘርፎ ወይም አስገድዶ ደፍሮ ከሕግ ለማምለጥ ጫካ የገባ ነው። በእነዚህ ሽፍታዎች ምክንያት ብዙ ዜጎች እየተፈናቀሉ በአዲስ አበባ ጎዳናዎች ላይ ለዝናብና ፀሐይ ተዳርገዋል። ወደ አዲስ አበባ መሸሽ ያልቻሉት ወይም የመጣው ይምጣ ብለው የተቀመጡት ከመንግሥት የሚፈልጉት ሰላምን እንዲያስከብርላቸው ነው።

ይህን አስከፊ የልመና መስፋፋት የምናስቀረው በመጀመሪያ ሰላም ሲሰፍን ነው። ሰላም የሚሰፍነው ደግሞ ሁላችንም ለሰላም ስንሰራ ነው። አንድ አካል ብቻ ሰላም እንዲያመጣ ከጠበቅን አይመጣም። ከመንግሥት በላይ ሰላምን ማምጠት የሚችለው ሕዝብ ነው። አንድ ጥሩ ምሳሌ ልጥቀስ!

የመንግሥት የፀጥታ አካላት ወደ ሕብረተሰቡ ገብተው ሕብረተሰቡን ወንጀለኞችን ጠቁሙ ሲባል አይጠቁሙም። እንዲያውም ወንጀለኛውን ለመደበቅ የሚተባበሩ ሁሉ አሉ። ይህ የሚሆነው አንዳንዶቹ በአድርባይነት፣ አንዳንዶቹ መንግሥት ተገቢውን እርምጃ ስለማይወስድ ለምን ከሽፍታው ጋር ቂም ውስጥ እገባለሁ በሚል በተስፋ መቁረጥ፣ አንዳንዶቹ ደግሞ ምናልባትም ከሽፍታው የሚያገኙት ጥቅም ስለሚኖር ነው። ይህ ሁሉ ጣጣ ስለሚኖር ሰላም ፈላጊዎች መንግሥትን መተባበር አለባቸው።

አለበለዚያ የትውልድ ክፍተት ይፈጠራል፤ ልመናም አገራችንን እያቃወሰ ነው። እነዚህ በየምግብ ቤቱ በር ላይ ያሉ ልጆች ትምህርት እየተማሩ አይደለም፤ ቀጣይ ሕይወታቸው ምን ሊሆን እንደሚችል መገመት ለማንም ቀላል ነው። ከዛሬ ምናምን ዓመታት በኋላ እነዚህ ልጆች ያልተማረ ዜጋ ነው የሚሆኑት። ከዛሬ ምናምን ዓመታት በኋላ ዓለም የት እንደምትደርስ ማሰብ ቀላል ነው። መጻፍና ማንበብ የማይችል ማህበረሰብ የሚኖርባት ብቸኛ አገር ኢትዮጵያ ልትሆን ትችላለች። ይህንን እያሰብን ነው መሥራት ያለብን።

በየአካባቢው ሰላም ከሰፈነ በኋላ የግንዛቤ ማስጨበጫ መስጠት ይቻላል፤ ትምህርት ቤቶችና ሌሎች ተቋማት ይከፈታሉ። መሰረተ ልማቶች ሲሰሩ የዘመኑ ውጤት የሆኑ ቴክኖሎጂዎች ተደራሽ ይሆናሉ። ያኔ የሰዎች አመለካከትም ዘመናዊ ይሆናል። ስለዚህ መንግሥትም ሕዝብም ለሰላም ይስራ፤ ልመናን እናስቀር!

 ዋለልኝ አየለ

አዲስ ዘመን ሚያዝያ 25/2015