በ2020 የሲቪክ መብቶች አያያዝ በአፍሪካ

ሞገስ ተስፋ

የሲቪክ ሞኒተርን ሪፖርት ጠቅሶ ኦልአፍሪካ እንደዘገበው ከሰሃራ በታች ባሉ የአፍሪካ ሀገራት የሲቪክ መብቶች አያያዝ እንደተሸረሸረ እንደመጣ ዘግቧል፡፡ዓለም አቀፍ የሲቪል ማኅበራት ህብረት ከሰሃራ በታች ባሉ የአፍሪካ ሀገሮች ውስጥ በተለይም የጋዜጠኞች እስራት፣ የተቃውሞ አመጽ መቋረጥ፣ ማስፈራራት እና የተቃውሞ ሰልፈኞች መታሰር ከተሸረሸሩት የሲቪክ መብቶች መካከል ናቸው፡፡

የመሰረታዊ የመብት መብቶች፣ የመደራጀት፣ ሰላማዊ የመሰብሰብ እና ሀሳብን የመግለፅ ነፃነትን ጨምሮ በመላ አፍሪካ እ.ኤ.አ. በ2020 ባሳለፍነው የቅርብ ጊዜ ዓመታዊ ሪፖርቱ በ196 አገራት የዜግነት መብቶችን የሚከታተል ሲቪሲከስ ሞኒተር የተሰኘው የመስመር ላይ መድረክ በምዕራብ አፍሪካ የሚገኙትን አራት አገራት ዝቅ አድርጎታል፡፡እነዚህ ሀገራት ደግሞ ኮትዲቯር፣ ጊኒ፣ ኒጀር እና ቶጎ ሁሉም “ከተደናቀፉ” ወደ “ከተጨቆኑ” ምድቦች ዝቅ እንዲሉ ተደርገዋል፡፡ይህም ማለት በእነዚህ ሀገራት ያሉ ሰዎች መሰረታዊ መብቶቻቸውን ለመጠቀም ሲሞክሩ ከባድ እገዳዎች ያጋጥሟቸዋል ማለት ነው ሲል የዘገበው ኦል አፍሪካ ነው፡፡

ባለፈው ዓመት ሲቪሲከስ ሞኒተር ባወጣው መረጃ በአፍሪካ ውስጥ በርካታ ዜጎች የሕግ ጥሰት ሲፈፀምባቸው ታይቷል፤ በከፋ ጭቆና ተስተውሏል፡፡ይሄም በምርጫ ሂደቶች በተለይም በፕሬዚዳንታዊ ምርጫዎች ላይ ጨምሮ ታይቷል፡፡በተለይ በምርጫ ወቅት የሚፈፀሙ የሲቪክ መብቶች ጥሰት ብዙውን ጊዜ የተቃዋሚ አባላትን እና የዴሞክራሲ ተሟጋቾች መታሰርን፣ የበይነ መረብ መዘጋትን፣ ጋዜጠኞችን ማሰር እና በተቃዋሚዎች ላይ የሚደረግ ርምጃን ያጠቃልላል፡፡

እንደ ኦልአፍሪካ ዘገባ፣ ከቅርብ ዓመታት ወዲህ ከአራት የምዕራብ አፍሪካ ሀገሮች መካከል ኮትዲቯር፣ ጊኒ እና ቶጎ የህገ-መንግሥት ማሻሻያዎችን ያፀደቁ ሲሆን፤ የአሁኖቹ ፕሬዚዳንቶች አላሳን ኦታታራ፣ አልፋ ኮንዶ እና ፋሬ ጋና ሲንቤ ሁሉም አዲስ ህገ መንግሥቶች እንዲወዳደሩ አስችሏቸዋል::

 ፡ነገር ግን ተጨማሪ ውሎችን ማለትም ህገ-መንግሥቶችን የመቀየር ወይም የጊዜ ገደቦችን መተላለፍ ሂደት ከመጠን በላይ ኃይል ወደ ተደረገበት የተቃውሞ ሰልፎች፣ ገዳቢ ህግን በማፅደቅ እና መጠቀምን እንዲሁም በስልጣን ላይ ያሉትን ለሚተቹ ተቃዋሚዎች በተለይም የዲሞክራሲ አቀንቃኞች ቅጣት ማስከተሉ ተነግሯል፡፡

የሰብዓዊ መብት ጥሰቶች ስለቀጠሉ እና የሲቪል ማኅበራት እገዳዎች ስለጨመሩ በሀገራቱ ዴሞክራሲያዊ ተስፋ ላይ ከባድ ጥያቄዎች ይነሳሉ፡፡እነዚህ ከሰሃራ በታች ያሉ ሀገሮች ተቃዋሚዎችን ለማጉላላት፣ ለማግለል እና ከምርጫ ጋር በተያያዘ የተቃውሞ ሰልፎችን ለመግታት በሚደረገው ጥረት ብቻ አልነበሩም ይልቁንም መጥፎው ስዕል ለሌሎች ሀገራት እንዳይተርፍ ስጋት መፍጠሩን የሲቪክ ሞኒተርን መረጃ ጠቅሶ ኦልአፍሪካ ዘግቧል፡፡

ለመጀመሪያ ጊዜ ከአሥር ዓመታት በኋላ እ.ኤ.አ. በ2020 በተካሄደው የአፍሪካ አስተዳደር ጉባኤ መሠረት፣ በአፍሪካ ውስጥ ያለው አጠቃላይ የመልካም አስተዳደር ቀንሷል፤ በመብቶች፣ በሲቪል ማኅበራት እና በተሳትፎ ረገድ አህጉሪቱ ከረጅም ጊዜ በፊት ወደ ተበላሸ መንገድ የሄደች ሲሆን፤ ወረርሽኙም ይህን ነባራዊ ሁኔታ በአሉታዊ ሁኔታ ያባብሰዋል፣ ተብሏል፡፡በአህጉሪቱ በብዙ ሀገራት መሰረታዊ ሃሳብን የመግለፅ፣ ሰላማዊ የመሰብሰብ እና የመደራጀት ነፃነቶች አይከበሩም፡፡ምክንያቱም ምርጫዎች ሲካሄዱ ሰዎች የፖለቲካ መሪዎቻቸውን በመምረጥ ረገድ እውነተኛ አስተያየት ሊኖራቸው አይችልም ማለት ነው፡፡

 እ.ኤ.አ. በ2021 የበለጠ ምርጫዎች ባሉባቸው ሀገራት ውስጥ ሌሎችም መንግሥታት ሰዎች ያለምንም ማስፈራራት ሀሳባቸውን የመግለፅ እና ተቃውሟቸውን ለመግለጽ በሰላማዊ መንገድ የመሰብሰብ መብትን ጨምሮ መሰረታዊ ነፃነቶች እንዲከበሩ ቅድሚያ መስጠት አለባቸው፡፡የአፍሪካ መሪዎች ነፃ እና ፍትሃዊ ምርጫዎች እንዲካሄዱ በማረጋገጥ በአፍሪካ ዴሞክራሲ፣ ምርጫ እና መንግሥት የአፍሪካ ቻርተርን ማክበር እንዳለባቸው ኦልአፍሪካ በድረ ገፁ አስፍሯል፡፡

ቪክስ ሞኒተር እ.ኤ.አ. በ2020 በወጣው ዘገባ በአራት የምዕራብ አፍሪካ አገራት ውስጥ የዜግነት ቦታ መቀነስ እና በዲሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ እና በሱዳን የሲቪክ መብቶች መከበር መሻሻሉን ኦል አፍሪካ በዘገባው አስነብቧል፡፡

አዲስ ዘመን ታህሳስ 6/2013