በዓለም ትልቁ የኤቨረስት ተራራ እያደገ መሆኑን ሳይቲስቶች ገለጹ

በዓለም ትልቁ የኤቨረስት ተራራ እያደገ መሆኑን ሳይንቲስቶች ገለጹ።

ከባሕር ወለል በላይ 8 ነጥብ 85 ኪሎ ሜትር ርዝመት ያለው የዓለም ትልቁ የኤቨረስት ተራራ እስካሁን እያደገ ነው።

ኤቨረስት እና ሌሎች የሂማሊያ ቦታዎች የሕንድ ከፊል አሕጉር ከኢዩራዥያ ጋር ተጋጭቶ ከተፈጠረበት ከዛሬ 50 ሚሊዮን ዓመታት በፊት ጀምሮ ከተጠበቀው በላይ በማይቆም ዕድገት ላይ ነው።

አሁን ላይ ሳይንቲስቶች የዕድገቱን ምክንያት ምን እንደሆነ አውቀነዋል ብለው ያስባሉ፤ ባቅራቢያው ያሉ ሁለት ወንዞች መጋጠም ነው ይላሉ።

የኮሲ እና የአሩን ወንዞች ከ89 ሺህ ዓመታት በፊት ወደ አንድ መግጠማቸው የቀጠናው የወንዝ ሥርዓት በመቀየሩ ኤቨረስት 15 እስከ 50 ሜትር እንዲያድግ አድርጎታል። ይህ ማለት ተራራው በየዓመቱ ከ0.2 እስከ 0.5 ሜትር ድረስ ያድጋል ማለት ነው።

ሳይንቲስቶቹ እንደሚሉት ይህ የዲኦሎጂካል ሂደት “አይሶስታቲክ ሪባውንድ” ይባላል። ይህ የመሬት ገጽ ምድር ክብደት ሲቀንስ የመሬት ቅርፊት (የመሬት የላይኛው ክፍል) ወደ ላይ ከፍ እንዲል ያደርጋል።

የመሬት ቅርፊት በከፊል ፈሳሽ ከሆነ አለት ላይ ተንሳፎ የሚገኝ ነው። የኮሲ ወንዝ የአሩን ወንዝን በመዋጥ መንገድ ሲቀይር ከፍተኛ መጠን ያለውን አፈር እና አለት ጠራርጎ በመውሰዱ ኤቨረስት እና በአካባቢው ያለው ክብደት ቀንሷል።

“አይሶስታቲክ ሪባውንድ ማለት በመንሳፈፍ ላይ ያለ ቁስ ክብደት ሲቀንስ ቦታ እንደሚቀይረው ማለት ነው” ሲሉ በቤጂንግ ዩኒቨርሲቲ የሚገኘው የቻይና የጂኦሳይንስ ዩኒቨርሲቲ ጂኦሳይንቲስት ጂን ጀን ዳይ ሰኞ በታተመው ‘ኔቸር ጂኦ ሳይንስ ጆርናል’ ላይ ተናግረዋል።

“እንደ በረዶ ያሉ ከባድ ክብደቶች ወይም የተሸረሸሩ አለቶች ከመሬት ቅርፊት ሲወገዱ፣ ውሃ ላይ ያለች ጀርባ ጭነት ሲነሳላት ከፍ እንደምትለው ሁሉ መሬቱም ቀስ እያለ ወደ ላይ ይነሳል” ይላሉ ዳይ። የሁለቱ ወንዞች የተቀላቀሉት ከኤቨረስት ተራራ በስተምሥራቅ በኩል 45 ኪሎ ሜትር ላይ ነው።

የወንዝ ሥርዓቱን አመጣጥ ለማሳየት ኑሜሪካል ሞዴል የተጠቀሙት ተመራማሪ አይሶስታቲክ ሪባውንድ ለተራራው ዓመታዊ ዕድገት 10 በመቶ አስተዋፅዖ እያደረገ ነው። ይህ የጂኦሎጂካል ሂደት በሂማሊያ ብቻ የተፈጠረ አይደለም።

“በስካንዲኒቪያን በበረዶ ዘመን ቀጣናውን የሸፈነው የበረዶ ክምር ሲቀልጥ የመሬት ቅርፊት ወደ ላይ ከፍ እያለ ነው። ይህ ሂደት እስከዛሬ ድረስ መቀጠሉን እና በጠረፍ አካባቢ ባሉ ቦታዎች ላይ ተፅዕኖ እያሳደረ ነው” ብለዋል።

የጥናቱ ተባባሪ የሆኑት የለንደን ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ በኧርዝ ሳይንስ የሦስተኛ ዲግሪ ተማሪ የሆኑት አዳም ስሚዝ የጂፒኤስ መለኪያዎች ኤቨረስት እና ሌሎች የሂማሊያ ቦታዎች እያደጉ መሆናቸው እንደሚያሳዩ ተናግረዋል።

በጋዜጣው ሪፖርተር

አዲስ ዘመን ሰኞ መስከረም 27 ቀን 2017 ዓ.ም