ብዙዎች ተሾመ ባላገሩ እያሉ ይጠሩታል። ለዚህ መነሻቸው የአገሩን ማንነት በልቡ ብቻ ሳይሆን በአለባበሱ ጭምር ይዞ የሚዞር መሆኑ ነው። ሲያዩትም የገጠሪቱን ኢትዮጵያዊ ባህል ፍንትው አድርጎ ስለሚያሳይ ይማረኩበታል። እንዲያውም የቆየንበትን ታሪክ በዓይናችን ከሰተልን፤ በአፍንጫችን አሸተተን ይሉታል። በቅርቡ ደግሞ አገራዊ ወቅታዊ ሁኔታን አስመልክቶ ያደረገው ተግባር አገራዊ ስሜትን የሚቀሰቅስ ስለነበር ብዙዎች እንዲሳቡ ምክንያት እንደሆነ በየሚዲያው ሲንሸራሸር አይተናል።
የክተት ሠራዊት ዓላማንም ቢሆን በሚገባ ያሳየበት ነው። ምን ያህል ሰው እንደተጎዳ፣ ነጻነትን እንደናፈቀ፣ ማልቀስን እንደተመኘና ድል ምን ያህል ደስታን እንደሚፈጥር በብዙ መንገድ ያየነው በእርሱ ነበር። በተለይ ደግሞ የእርሱንም ሆነ የሰዎችን የርህራሄ መጠን ለመለካት በመገናኛ ብዙኃኑ ሲዘዋወር የነበረው ምስል ቁልጭ አድርጎ አግባብቶናል። በተመሳሳይ ስንት አገር ወዳዶች እንዳሉና የኢትዮጵያ ልጆች ምን ያህል ጠንካራ እንደነበሩም እንድንመለከትበት አግዞናል። ለመሆኑ ከቅስቀሳ እስከ መዝመት ምን አደረሰህ፤ ባላገርነት ምንድነው፤ ኢትዮጵያዊነትስ ስንል ከወቅታዊ ሁኔታው ጋር አጣምረን በመጠየቅ ለዛሬ ‹‹የሕይወት ገጽታ›› አምድ እንግዳችን አድርገነዋል። ሕይወቱንም ብዙ ቁምነገር ትጨብጣላችሁና ተማሩበት ስንል ጋበዝናችሁ።
የአገር ልጅ
ለእንግዳችን የኑሮና የሕይወት ለውጥ መሠረቱ ቤተሰብ፣ የአካባቢው ማኅበረሰብና ትምህርት ቤቱ ናቸው። በተለይም ኢትዮጵያዊነትን እንዲኖረው አስተዳደጉ ብዙ ድርሻ ነበረው። በባህሪው ጀግናና አገር ወዳድ እንዲሆን ያገዘውም የወታደርነት ሥነምግባርን በአባቱ ዘንድ እየተማረ ማደጉ ነው። ኢትዮጵያ ከቤተሰብ በላይ ነች የሚለውን የወታደር መርሕ የሚከተለውም ለዚህ ነው። በእርግጥ አባቱ በንጉሡ ጊዜ ወታደርና ሃምሳ አለቃ ሲሆኑ፤ በሱማሌ ጦርነትም ትልቅ ጀብዱ ፈጽመዋል። ይህ ደግሞ ለልጃቸው የሚያወርሱት እንዲኖር አስችሏቸዋልና ተሾመም እድሉን ያገኘው በዚህ ምክንያት ነው።
የተኩስ ልምምዱ የአባቱ ቢሆንም የአካባቢው ባህልም ቢሆን ብዙ አግዞታል። ምክንያቱም በተወለደበት ስፍራ ጥይት ለሰርግ፣ ለኃዘን እንዲሁም ታቦት ሲወጣ ይተኮሳል። አገር ለመጠበቅም ቢሆን ቀድሞ የሚቀሰቀስበት ነው። ስለሆነም እርሱና መሰሎቹ አልሞ ተኳሽ ልጅ ሆነው እንዲያድጉ ዕድል ሰጥቷቸዋል። ዛሬ ላይ አገር ችግር ውስጥ ስትገባ አለሁልሽ ማለት የቻሉትም ለዚህ ነው።
ተሾመ በባህሪው ለሰው የሚኖርም ነው። ስለዚህ መርዳትና ከሰው ጋር ተካፍሎ መብላት ልዩ መለያው ነው። እንግዳ ከቤት ከመጣ እነርሱ የሚያደርጉትን እንዲደረግለት ይፈልጋል። ካልሆነ ግን ቤቱን በአንድ እግሩ ነው የሚያቆመው። ስለዚህም ይህ ልምዱ ሰው ወዳድ አድርጎት እንደቆየ ይናገራል።
ተሾመ ተወልዶ ያደገው እርሱ ባለው ቋንቋ በአማራ ክልል በታላቋ ሸዋ ካሲማ ቀበሌ ወንዛምባ ተብላ በምትጠራ ስፍራ ነው። ከደብረብርሃን በእግር አራት ሰዓት በመኪና ደግሞ አንድ ሰዓት ተጉዞ ይገኛል። ስለሆነም በዚህ ስፍራ ብዙ የልጅነት ጊዜያትን አሳልፏል። ልዩ ልዩ ተግባራትንም ፈጽሞበታል። በተለይ ቤተሰብን በማገዝ ዙሪያ ለዛሬ ስንቅ የሚሆነውን ተግባር አከናውኖበታል። ለአብነትም ጥቂቶቹን ብናነሳ አካባቢው ላይ የሴት ሥራ ወንድ አይሠራም ቢባልም በእነርሱ ቤት ይህ ልዩነት አይሰራምና የእናቱን ሥራ ሙሉ ለሙሉ በሚባል ደረጃ ያከናውናል። እንጀራ መጋገር፣ ወጥ መሥራት፣ ቤት መለቅለቅና ቡና ማፍላት ብርቁ ሳይሆን ልጅነቱን አጠናቋል። ይህ ደግሞ በዛሬ ሕይወቱ ላይ ያሳረፈው አሻራ ቀላል እንዳልነበር ያስታውሳል።
የልጅነት ሕልሙ ሀብት ንብረት ኖሮት ሰዎችን ማገዝና ያለውን ማካፈል የሆነው ተሾመ፤ ሁልጊዜ እውነትን ተገን አድርጎ የሚራመድም ልጅ ነበር። ይህ ተግባሩ ደግሞ እኔ ያልኩት ብቻ ይሁን የሚል ባህሪን አምጥቶበታል። ነገር ግን ነገሮችንም ያገናዝባል። እናም ዓመታት ያለፉት በዚህ አኳኋን እንደነበር ያነሳል። ዛሬ ድረስ በልጅነቱ ያከናወናቸው ተግባራት የማይረሱትና የሚያስደስቱትም በዚህ ምክንያት እንደሆነ አጫውቶናል።
ትምህርትን በ10
እናትና አባቱ ከአካባቢው ማኅበረሰብ በተለየ መልኩ ለትምህርት የቀረቡ ናቸው። ከተማውንም ሆነ የገጠሩን ኑሮ ጠንቅቀው ይረዳሉም። እንደውም ከትምህርት ወዳድነታቸው የተነሳ ከሁለት የአካባቢው ሰዎች ጋር በመሆን በአካባቢው ትምህርት ቤት እንዲተከል አድርገዋል። ተሾመ አንደኛ ደረጃን የተማረውም በዞ ብለው በጠሩት ትምህርት ቤት ነው። ከአንደኛ እስከ ስድስተኛ ክፍል ተከታትሎበታልም።
ሰባተኛ እና ስምንተኛ ክፍልን ወደ ደብረብርሃን በማቅናት አጼ ዘርዓያዕቆብ ትምህርት ቤት የተማረው ባለታሪካችን፤ ቤተሰቦቹ ባህልና ልምዳቸውን ብቻ ሳይሆን የትምህርት አቋማቸውንም ስላወረሱት መቼም ትምህርቴን አቋርጣለሁ ብሎ አያስብም። በዚህም አዲስ አበባ ሄዶ እንኳን ቀን እየሠራ ማታ መማሩን አላቆመም። እስከ አስረኛ ክፍል በሽመልስ ሀብቴ ትምህርት ቤት በማታው የቀጠለውም በዚህ ሁኔታ ነው። ነገር ግን ነገሮች በፈለገበት መንገድ አልሄዱለትም። ስለዚህም ከዚያ በኋላ ትምህርቱን መቀጠል አልቻለም።
ቤተሰቡ ጋር ሆኖ ሲማር ብዙ ሁኔታዎች ምቹ ነበሩ። ለአብነት መምህራን እንኳን ቅርቡ ናቸው። ምክንያቱም ቤተሰቡ ለአካባቢው ማኅበረሰብም ሆነ ለልጆቻቸው ሲሉ ለመምህራን ቤት በነጻ ሰጥተው ያኖሯቸዋል። የፈለጋቸውን እንዲመገቡም እንዲሁ። ስለሆነም የተቸገሩበት ነገር አልነበረም። አዲስ አበባ ሲገባ ግን የሥራ ጫናው ፍንክች አላደርግ አለው። ስለዚህም እናቱ እንዲማርላቸው ሲያደርጉለት የነበረውን እንክብካቤ ሳይቀር ከውስጡ ባይጠፋም ለመርሳት ሞክሮ የሚወደውን ትምህርት አቆመው። በዚህ ድርጊቱ ደግሞ አሁን ድረስ በጣም ይቆጭበታል። መማር የቤተሰቡ አደራ ብቻ ሳይሆን የራሱ ህልም ማሳኪያ እንደሆነም ይገነዘባልና ሳይሆን በመቅረቱም ይናደዳል። አንድ ቀን እንደሚሳካለት ግን ተስፋ ያደርጋል። እማራለሁም ነው ያለን።
ጥበቃ እምነት ነው
የመጀመሪያ ሥራው የግለሰብ ቤት መጠበቅ ሲሆን፤ ዛሬ ድረስ የሚወደውና ከሥራው ሁሉ የሚመርጠው ሙያ ነው። ምክንያቱ ደግሞ አለቆች ሕይወታቸውንም ሆነ ንብረታቸውን ከእግዚአብሔር ቀጥሎ የሚሰጡበት ሙያ ስለሆነ እንደሆነ ያብራራል። ስለዚህም መጀመሪያ በ35 ብር ከዚያም በጣም ጎበዝና ታማኝ ሠራተኛ በመሆኑ 40 ብር ተደርጎለት ለዓመት ያህል ሲሰራበት ቀይቷል። ደስተኛም እንደነበር ያነሳል።
ሁለተኛው የሥራው ቦታ ቢጂአይ ሲሆን፤ አክራም ኢትዮጵያ የሚባል ድርጅት ውስጥ በቢራ ጫኝና አውራጅነት ነበር ያገለገለው። ይህ ሲሆን ደግሞ ጥበቃውን ማታ ላይ እየሠራ ነው። ሁለት ዓመት ያህልም በሥራው ላይ ቆይቷል። ከዚያ ጥበቃውን በመተው በድርጅቱ የሙሉ ቀን ሠራተኛ ሆነ። ቀን የማከፋፈሉን፣ የመጫንና ማውረዱን ሥራ ያከናውንና ማታ ደግሞ የመንጃ ፈቃድ ስላወጣ የሰርቪስ አገልግሎት ይሰጣል። ይህንን የሥራ ሁኔታውን ሲያብራራም ‹‹እኔ ሥራን የተማርኩት ከዝንጀሮ ነው። እርሱ ለግሉ ብቻ 13 ሰዓታትን ይቆፍራል። እኛ ቤተሰብና አገር ኖሮን ግን ስምንት ሰዓት ለመሥራት እንገደዳለን። ይህ ደግሞ በጣም ያናድደኛል። ከዝንጀሮ እንዳነስኩ እንዲሰማኝ ያደርገኛል። ስለሆነም ከእርሱ ለመብለጥ ቢያንስ 16 ሰዓት እሰራለሁ›› ይላልም።
ቀን ያለምንም እረፍት ሲሠራ አምሽቶ ማታም እስከ አራት ሰዓት ሰራተኞችን ወደ ቤታቸው ያደርሳል። እስከ ስምንት ሰዓት ከተኛ በኋላም ሌላውን ሰዓት ዳግም ወደ ሥራ የሚገቡትን ሰራተኞች ማምጣት ላይ ያሳልፋል። ስለዚህም በዛ ቢባል ሦስት ሰዓት እንደሚተኛ ይናገራል። ሥራውን ሲሠራ መኝታውም፣ መብያውም፤ ልብስ መቀየሪያውም መኪናው ስትሆን፤ እቃ ማስቀመጥ ሲፈልግ ደግሞ ለጥበቃዎች አደራ ሰጥቶ ይውላል። የሥራው ሁኔታ ቤት ሳይከራይም ዓመታትን እንዲያሳልፍ እንዳደረገውም ያስታውሳል።
ይህንን የኑሮ ሁኔታ የለወጠው ሲያገባ ሲሆን፤ እስከዚያ ግን ለለውጡ መሠረት የሚሆኑትን ተግባራት ሲያከናውን ቆይቷል። በዚህም በተለይ የራሱን የሥራ እድል ራሱ እንዲወስን ሆኗል። የተለያዩ የሥራ አማራጮችን እንዲያይ በር የከፈተለትም ይህ ጥንካሬው እንደሆነ አጫውቶናል።
ባላገሩ የሚለውን ስያሜ ያገኘው በዚህ ትጋቱ የተነሳ እንደሆነ የሚናገረው ተሾመ፤ መጀመሪያ አካባቢ ስድብ ስለሚመስለው ይናደድ ነበር። በኋላ ግን አስተሳሰቡ ባላገርነት ጥንካሬ፣ የአገር ባለቤትነት እንደሆነ በአለቃው አማካኝነት ሲረዳ ተቀየረ። ባላገሩ ሲባልም ደስተኛ ሆኖ አቤት ማለት ጀመረ። በእርግጥ ስሙ ሲወጣ ሌሎቹ ሠራተኞች ከእርሱ እኩል ባለመሥራታቸው እርሱን አስጠቆርከን በማለት ለመፎገርና ለማሸማቀቅ የሚያደርጉት ነበር። በዚህ ደግሞ እስከመደባደብ ደርሶ እንደነበረም አይረሳውም። ሰውዬውን እንዳይሞት እንዳይሽር አድርጎ መቶት ስለነበር ሥራውን ትቶ በእግሩ ወደ አገሩ ለመግባት ሞክሮም ተመልሷል። ከዚህ የሥራ ቦታ የለቀቀውም ከስሙ ጋር ተያይዞ እንደነበር አይዘነጋውም።
ሌላኛው የሥራ ምዕራፉ ሰርቪስ የሚሰጥበትን መኪና ይዞ በየክፍለአገሩ የሚዞርበት ሲሆን፤ መኪናዎች ለተለያዩ ጉዞዎች ይከራይ ነበርና በሹፌርነት ብዙ ዓመታትን አገልግሏል። በተለይም ለጎብኚዎች በስፋት መከራየቱ ከጎብኝዎች ጋር በቅርብ እንዲገናኝና የተለየ የሥራ አማራጭን እንዲያይ አስችሎታል። በተጨማሪም ተግባቢና አገልግሎት ሰጪነቱ በብዙዎች ዘንድ እንዲፈለግ አድርጎታል። ከእነ ኢስተርን ትራቭል፣ ኢትዮጵያን እንወቅን የመሳሰሉ አስጎብኚ ድርጅቶች ጋር እንዲሰራም የረዳው ይኸው ጥንካሬው ነበር። ይሁን እንጂ በዚህ አጋጣሚ ለዚህ ሥራ ያጩትን አለቃውን አቶ ፍቅረሥላሴን ሳያመሰግን አያልፍም። ምክንያቱም እርሳቸው ችሎታውን አይተው ወደ ቱሪዝሙ ዘርፍ እንዲቀላቀል አድርገውታል። አቶ ዐቢይም እንዲሁ ያደረጉለት ብዙ ነገር እንደሆነ ይናገራል።
ባለታሪካችን ብዙ ልምድን ከአገኘ በኋላ ክብራን ኢትዮጵያ፣ ምድር ጦር፣ አድኖ ኢትዮጵያ፣ አፍኬ፣ ግሎባል ኖማድ ወዘተ የሚባሉ በወቅቱ ትልልቅ አስጎብኚ ድርጅቶች ላይ በሹፍርና እና በምግብ አብሳይነት ለዓመታት እንዲሠራ ሆኗል። የዘመድ መኪና ላይም እንዲሁ ሠርቶ ያውቃል። ይህ ሲሆን ደግሞ አንዱ ለአንዱ እየተዋዋሰው ጭምር እንደነበር ያስታውሳል። በሥራው ደግሞ እርሱን ያላገዘ ድርጅት እንዳልነበረና ሁሉንም ላበረከቱለት አስተዋፅዖ እንደሚያመሰግን አጫውቶናል።
ሰው ከሠራው እኔስ ምን ያቅተኛል የሚል እይታ ያለው ተሾመ፤ የትምህርት ዝግጁነትና የገንዘብ አቅም ግድ ቢሆንበትም ልምዱና ቆራጥነቱ ከብዙዎች ጋር ስለአስተዋወቀው ይህንን በእነዚህ ተግባራቶቹ ሸፍኗቸው ዛሬ ላይ አንቱታን ያተረፈ አስጎብኝ ድርጅት ባለቤት ሆኗል። በእርግጥ መጀመሪያ ላይ ባላገሩ አስጎብኚ ድርጅቱን ሲመሰርት በ1842 ብር ነበር። እርሱም ቢሆን በጊዜው ከባድ እንደነበር ያስታውሳል። ይሁን እንጂ ካልጠነከሩ ስኬታማ መሆን እንደማይቻል ያውቃልና ገባበት። ደከመኝ ሰለቸኝ ሳይልም በመሥራቱ የዛሬውን ሕልሙን አሳካ። ከምንም በላይ የሚያስደስተው ሥራው በኮቪድና ጦርነቱ ፈተና ውስጥ ቢሆንም እርሱ አለመውደቁና ከ12 ሰራተኞች ውስጥ አንድም ሳይቀንስ መቀጠሉ ነው።
እንግዳችን ከቱሪዝሙ በተጨማሪ ‹‹ፍቃዷ ጅምላ ንግድ›› የሚል ድርጅት ከፍቶ ይሠራል። በዋናነት ሥራው ኢትዮጵያ ላይ የሚመረቱ የምግብ ውጤቶችን እና የንጽሕና መጠበቂያ ሳሙናዎችን ማከፋፈልና ማቅረብ ሲሆን፤ እንደጤና ዘይት፣ ፓስታ፣ መኮረኒ የመሳሰሉትን ያከፋፍላል። እንደዘራፍ፣ ስጦታ ያሉ የንጽህና መስጫ ሳሙናዎችን ደግሞ በራሱ ብራንድ ለኅብረተሰቡ ያቀርባል፤ ይህንን የሚሠሩም 20 ሠራተኞች አሉት።
ለዚህ ሁሉ ስኬት ደግሞ ከቤተሰቦቹ ቀጥሎ ባለቤቱ ትልቅ ድርሻ እንደነበራት ያነሳል። ስለእርሷም ሲናገርም ደግ፣ አዋቂ፣ ፍጹም እናትነትን፣ እህትነትንና ሚስትነትን አስተባብራ የያዘች ነች ይላል። ዛሬን እንዲያይም ያደረጉት እነርሱ መሆናቸውን ይናገራል።
አርቲስት ተሾመ ሥራ በግል ብቻ የሚከናወን ተግባር አይደለም ብሎ ያምናል። በመረባረብና በመተራረም የሚከወን እንደሆነም ያስባል። ምክንያቱም በእርሱ እምነት ዘመናዊነትን ከባህሉ ጋር አዋህዶ መራመድ እንዲችል ስለተማረ የትብብሩ ውጤት መሆኑን ስለሚያስብ ነው። ባለቤቱ የአዲስ አበባ ልጅ ናት። እርሱ ደግሞ የገጠሪቱ ኢትዮጵያዊ ባህል ያለው። ስለሆነም ሁለቱ ተደምረው ዘመናዊውንም ባህሉንም እንዲኖሩት ሆነዋል። በዚህም ሳቢያ እኔ የባለቤቴ፣ እርሷ ደግሞ የእኔ ውጤት ሆናለችና ልጆቻችንም ያንን እንዲኖሩት እንሠራለን ይላል። ለዚህ ደግሞ ከስማቸው ስያሜ ጀምሮ ራሱን ለመሆን እንደሠራ አስረድቶናል። ቴዎድሮስ፣ አቢሲኒያ፣ ሉሲና ኢትዮጵያ በማለት ከባህሉ ፈቀቅ ሳይል እንዳወጣላቸውም ነግሮናል።
የሕይወት ፍልስፍና
ሁልጊዜ በሚሰራ ሰው ላይ ችግር ይኖራል። ነገር ግን አብሮ የሚመጣው ቁልፍ ስላለ በትዕግስትና በሥራ ይፈታል። ምንም አይነት ችግር ያለመፍትሔ አልተፈጠረም። ይህንን ፈልጎ የሚያገኝ ደግሞ የሚሠራ ሰው ብቻ ነው። ምክንያቱም ይህ ሰው ችግር ጥቅም አለው ብሎ ያስባል። ችግር ለውጤታማነት ያንደረድራል የሚል እምነትም አለው። እናም ሰው በዚህ ከኖረ ያሸንፋል የሚለው የመጀመሪያው ፍልስፍናው ነው።
ሌላው መርሑ በሕይወታችን እኛ ለማናደርገው ነገር መቆጨትም፣ መናደድም የለብንም ባይነቱ ሲሆን፤ እኛ የምናደርገው ነገርም ሊያመልጠን አይገባም። ምክንያቱም ጊዜ አሁን እንጂ ዛሬ አይደለም። ማይክሮ ሰከንዷም መቆጠር አለበት ይላል። በዚህ ውስጥ ደግሞ ሦስት ነገሮች ጥቅም ላይ መዋል እንዳለባቸው ያምናል። የመጀመሪያው ማመስገን ሲሆን፤ ለተደረገልን፣ ለሚደረግልንና ለምናደርገው ጭምር ምስጋና ማቅረብ ይገባል ይላል።
ሁለተኛው ጠያቂ መሆን ይኖርብናል የሚለው ሲሆን፤ በመጠየቅ ውስጥ ብዙ መልሶች አሉ። እነዚህ መልሶች ደግሞ የሕይወት ምዕራፋችንን ከጊዜ ወደ ጊዜ ያሻሽሉልናል ባይ ነው። ሦስተኛው መሥራትና መስማትን ልምድ ማድረግ ሲሆን፤ በዚህ መመሪያ ውስጥ ካለፍን ራሳችን ደስተኛ ሆነን ሌሎችንም እናስደስታለን የሚል አቋምም አለው።
ኢትዮጵያዊነት በእርሱ ዓይን
በእርግጥ ሲጀምር ‹‹ስለኢትዮጵያ ጥልቅ ተንታኝ ነኝ ብሎ የሚናገረው ተመራማሪ እንኳን ምስጢሯን ገልጦ አይጨርሰውም። ምክንያቱም እርሷ አንድ ነገር ብቻ አይደለችም። ጥልቅ ጉድጓድ ያለባት አልፋና ኦሜጋ ምድር ናት። ስለሆነም በእኔ ዓይን ግለጻት ብባል አይቻለኝም። ስለእርሷ ብዙ ነገርም የመዘርዘርና የመተንተን አቅም የለኝም። ነገር ግን አንድ ነገር ማለት እችላለሁ። ምድረ ቀደምት የሰው ዘር መገኛ ምስጢራዊ አገር ነች።›› ይላል የታየውን ሲያብራራ። ይቀጥልናም ሰውነትን ከእግዚአብሔር ቀጥሎ የሰጠች አገርም ነች ይላታል። በዚህም ማንም ሳይሆን መኩራትና ዋጋውን ማወቅ ያለበት ኢትዮጵያዊ ብቻ እንደሆነ ይናገራል።
በተሰጠው ክብርና ሞገስ መኩራትና በዚያ መኖርም ያለበት ሕዝብ እርሱ ብቻ ነው። ነጮች ስለነጡና ስለሠሩ ተለወጡ እንጂ ስለተቸሩ የሆነላቸው ነገር የለም። የእኛ ልጆች እንጂ የራሳቸው እንኳን አይደሉም። የሁሉ ነገር መሠረታቸው እኛና እኛ ነን። አሁን በለጥናችሁ የሚሉትም በብዙ ነገር ስለምንበልጣቸው ለማሸማቀቅ ነው። እናም ኢትዮጵያውያን ይህንን ተረድተው ዋጋቸውን ማጉላት ላይ ሊሰሩ እንደሚገባ ያስገነዝባል።
‹‹ኢትዮጵያ ያዋረዳትን ማንበርከክ፣ ከጎኗ ያለውን ማለምለም የምታውቅ እናት ነች›› የሚለው አርቲስቱ፤ ለሰው ልጅ ሁሉ ግንድ መሆኗን፤ ያላትን ዋጋ ለተረዳ የተለየች አገር ናት። ስለሆነም በሥራችን ዋጋችንን ብቻ ካሳየን፣ እኛ ከብደን ከአከበድናት ማንም አይደፍራትም፤ ይንበረከክላታልም ባይ ነው። አሁን ይህ ያስፈልጋታልም የሚል እምነት አለው።
ይህ ትውልድ ኢትዮጵያዊነት ላይ በሦስት ምክንያት ጎብጧል የሚለው ባለታሪካችን፤ የመጀመሪያው ተገዶ ሲሆን፤ በተለያዩ ሰዎችና ቡድኖች አማካኝነት ብዙ ጫና አርፎበት ሳይወድ በግዱ የማይኖረውን ኑሮ እየታመመ እንዲያሳልፈው ሆኗል። ቀና የሚያደርገው ከመጣ ግን በቀላሉ ይመለሳል። አሁንም በመመለስ ላይ እንዳለ በብዙ መልኩ ራሱን እያሳየ ነው። ስለሆነም ኢትዮጵያዊነትን ለመግለጽና እውነተኛዋን ለማሳየት እዚህ ላይ መስራት ይገባልም ይላል።
ሁለተኛው ተፈጥሮ ያጎበጠው ሲሆን፤ ማኅበረሰቡ በራሱ እያስተማረ እንዲመልሰው ማድረግ ያስፈልጋል። ትምህርት ቤቶችና የሃይማኖት ተቋማት እንዲሁ ብዙ የቤት ሥራ አለባቸው። እናም የውሸት ኑሮ የሚጠፋበትን መስመር መዘርጋት ግድ ነው። ከዚህ ትይዩ ትውልዱ በሥራ ራሱን ለመለወጥ መከፈል ያለበትን መስዋዕትነት ዛሬ መክፈል ይጠበቅብናል። ይህ ሲሆን ደግሞ ኢትዮጵያውያንንም ሆነ ኢትዮጵያዊነትን እናድናለን እንገልጣቸዋለንም ባይ ነው።
ሌላው ሦስተኛው ወዶ የጎበጠው ሲሆን፤ ለመመለስ ብዙ ያስለፋል። ነገር ግን ዜጋችን በመሆኑ ልንጥለው አንችልም። እናም የተቻለን ማድረግ ላይ መረባረብ ይገባል። በተለይ አድርባይነትን ማስወገድና ስለእውነት መዘመር ላይ መሥራት አለብን። ኢትዮጵያዊነትም ነጥሮ፣ ፈተናን ተጋፍጦ ማደግ በመሆኑ ትውልዳችንን ከነበረበት ችግር መታደግ የአሁን የቤት ሥራ እንደሆነም ይገልጻል።
ኢትዮጵያ ዛሬ
ጦርነት ሰው፣ ሀብት፣ ጊዜ ይበላል። ወንድማማችነትን፣ አብሮነትን ያሻክራል። የኢትዮጵያዊነት ስሜትንም ያዳክማል። ይህንን ደግሞ አድራጊዎቹ በደንብ አስበውበት እየተገበሩት ነው። ምክንያቱም እነርሱ አገርን ማፍረስ ዒላማቸው ነበር። ተግባሩ አጸያፊ ብቻ ሳይሆን የማይታሰብ ነበር። ከጅምሩ ኢትዮጵያውያን በኢትዮጵያውያን ላይ ሊያደርጉት የማይገባም ነው። የመጀመሪያውን አብሮነትና ፍቅር ማየት ነበረባቸው። ነገር ግን ታላቋን ኢትዮጵያን ለማፍረስ ከማያብሩት ጋር ተባበሩ። ሕዝብን በብዙ ነገር ሲያሰቃዩት ቆይቶ አልተቆጣቸውም። በአገር ዋርካ የሆነው መከላከያ ሠራዊት ሲመጡበት ግን ማንም ሊታገሳቸው አልቻለም። ዝመት እስኪባል የጠበቀም አልነበረም። ያው ዝመቱ ቢያበዛውም።
እንደአገር በተከሰተው ችግር ውስጥ አይደለም ሕዝብ ዝንጀሮም መሪ አለውና አገር ዜጎቼ ተደፍረዋል ብላ ስትጣራ ማንም ዝም ብሎ መቀመጥ አልተቻለውም። የነበረበት ስቃይም ቢሆን ብርቱ ክንዱ ሆኖለታል። ስለዚህም ዛሬ ሊፈጠር የማይገባው ግጭት ውስጥም ተገባ። ብዙ ነገሮች በትዕግስት ቢታለፉት መታገስ ፈሪነት የመሰላቸው አካላት በመበራከታቸው ማን ፈሪ እንደሆነ ለማረጋገጥ ትግሉ ተጀመረ። ፍልሚያው ፈሪን ብቻ ማረጋገጥ ሳይሆን ከዚያ አይሎ ማን ጠላት ማን ወዳጅ እንደነበርም አሳይቷል። የኢትዮጵያን ኃያልነት ቁልጭ አድርጎ አረጋግጧል።
ሁኔታው በመንግሥት ላይ የተፈጸመ ደባ መስሎ በብዙዎች ዘንድ ታይቶ ነበር። ወደ ጦርነቱ ሲገባ ግን የአገር ጉዳይ መሆኑ ታይቷል። ምክንያቱም ሕዝብ እንደ ሕዝብ በግሉ ብዙ ዋጋ ከፍሏል። ምግቡ ተበልቶበታል፣የሚለብሰው ተለብሶበትና ተወስዶበታል፤ ሀብት ንብረቱ ሳይቀር ወድሞበታል። ከቦታውም ተፈናቅሏል። ሕይወቱን ያጣውም ቢሆን ቀላል አይደለም። ከምንም በላይ ደግሞ ቤተሰቡ በአሰቃቂ ሁኔታ ሲገደልና ሲደፈርበት የሚያይም ሰው ነበር። ለዚህም ነው የተፋለመው። ተንቀጥቅጦና ተቀጥቅጦ ጉራንጉር ውስጥ ሳይቀር እንዲገባ ያደረገውም ይላል ከነበረበት አንጻር ሲያነሳ።
አሸባሪው የአንድ አርሶ አደር ድመት የማያደርገውን ተግባር በሕዝቡ ላይ ፈጽሟል። ከዚያም በላይ ሲዋጋ ጭምር የውጪ ኃይሎችን በመጨመር ነበር። ለዚህም ማሳያው ከካርታ ሰሪ እስከ መሪ ድረስ ያሉት ነጮች ነበሩ። ሹፌርና ተዋጊ በመሆን ደግፈዋቸዋል። ስለዚህም ኢትዮጵያ ይህንን ድል የተቀዳጀችው ከአገር ውስጥ ጠላት ጋር ብቻ ሳይሆን ከውጪ የገቡትንም ጭምር በመዋጋት ነው። ይህ ባይሆን ኖሮ ዛሬ ድረስ ማንም አይኖራቸውም። ሆኖም ግን በተለይ በጠቅላይ ሚኒስትሩ ተከተሉኝ ካሉ በኋላ የመጣው ድል ከጫናው በላይ እንደነበር ሁላችንም ምስክሮች ነንም ይላል።
በአገሩ ላይ እንዲህ የጨከነ፣ በእኛ ላይ እንዲህ የሚጸዳዳ አይጠቅመንም ሲል ሕዝብ የተፋለማቸው አካላት ነገም ከነገወዲያም ይህ ይሆንባቸዋል የሚለው ባለታሪካችን፤ አገሩን እየሸጠ ያለን አካል መደገፍ አገርን ከመካድ አይተናነስም። ስለሆነም ከአለበት ፈልፍሎ በማውጣት ልኩን ማሳየትም እንደሚገባ አበክሮ ይናገራል።
አገር በዚህ ወቅት ሌላ የድል ምዕራፍን ያየችበት እንደሆነና እርሱን ማጠንከር እንደሚገባ የሚያነሳው ተሾመ፤ አሁን ጀግና ታይቷል፣ ተለይቷል፣ እነርሱ ያሰቡት ሳይሆን ኢትዮጵያ ሕልሟ ላይ ደርሳለች። ከመጡበት ይልቅ የተመለሱበት ፍጥነት እጅግ አስገራሚ ሆኖ ድሉ ቀጥሎበት ብዙዎች ደስታቸውን እንዲገልጹ ሆነዋልም። ኃይላችን ምን ያህል እንደሆነ በብዙ መንገድ አይተውታል። እናም ይህ ዋጋችን እያየለ ሊሄድ ይገባልም ብሏል።
የእኔ ሕይወት ከአገር መሪ አይበልጥም፤ ከአዋጊም እንዲሁ ብሎ የዘመተው ባለታሪካችን፤ በአሸባሪው ሕወሓት ውስጥ ያሉ ትልልቅ የሚባሉ መሪዎች ቤተሰባቸውን በአግባቡ የጠበቁ መሆናቸውን ያነሳል። ይቀጥልናም ለድርጊታቸው የተጠቀሙት የድሃዋ ትግሬ ልጅ በመሆኑ ገና ብዙ ሊከፍለው የሚገባው ሂሳብ አለበት። የኢትዮጵያ ሕዝብ የልጆቹን ደም ማስከፈል ይጠበቅበታል። በተለይ የትግሬ እናት። ምክንያቱም ቡድኑ እወክለዋለሁ ለሚለው ሕዝብ የነገ ሕይወት አላሰበም። ስለሆነም እነርሱ እንዳሉት ኢትዮጵያን ለማፈራረስ ሲዖል እንወርዳለን እንዳለው ኢትዮጵያን ከሀሳባቸው ውጪ አድርጎ ሲኦል መውረዱን ግን እያፈጠነላቸው መቀጠል እንዳለበትም ያስገነዝባል።
መልእክት
አሁን እያመሰገንን የምንሰራበት ጊዜ ላይ ነን። በተለይም ኢትዮጵያን የሚጠላውን የውጪም ሆነ የውስጥ አካል የምናቆመውና ልኩን የምናሳየው ሠርተን የቀደመውን ቦታችንን ስንይዝ ነው። ከተሞቻችን ከአሉበት ችግር ወጥተው ወደ ቀደመው የልማት ጉዟቸው መግባት አለባቸው። ለዚህ ደግሞ ያልተነኩ አካባቢዎች ማገዝ ይጠበቅባቸዋል። በተመሳሳይ ነዋሪዎችም ከበፊቱ ሥራቸው በበለጠ ጠንክረው መሥራት ይኖርባቸዋል። ትናንት ሁለት ጊዜ በልተው ከሆነ ዛሬን ለማለፍ አንድ ጊዜ አድርገው ለለውጥ መትጋት አለባቸው መልዕክቱ ነው።
አሁን ኢትዮጵያ እንደቀደመው ጀግና ልጅ ያላት እንደሆነች እያየን መጥተናል። መብላትም ሆነ ማብላት፤ ማለምለምም ሆነ ማምከን እንዲሁ በፈተና አለመውደቅን አረጋግጠናል። ድልን እያንቦገቦግንም ነው። ስለሆነም ይህንን አንድነትና ጥንካሬ ማስቀጠሉ ላይ ሁሉም መረባረብ አለበት። በተለይም ትውልዱ አገሩን ለማስቀጠል ምን ማድረግ እንዳለበት ሊያስብበት ይገባል። የውሸት ታሪክ ፈጣሪዎችን ሁሉ ማሸማቀቁ ላይ መሥራትም የውዴታ ግዴታችን መሆን ይኖርበታልም ሲል ይመክራል።
አሁን ባለንበት ሁኔታ መተጋገዝ ግድ ነው። ነገር ግን መብዛት የለበትም። ድጋፉ ሲበዛ ስንፍናን ያሰፋል። እናም ድጋፋችን ሥራን በሚያበረታታ መልኩ መደረግ አለበት። ከዚህ ተረጂነት መውጣት በሚቻልበት ሁኔታ መቃኘት ይጠበቅበታል። ለዚህ ደግሞ መሥራትን ልምዳችን ማድረግ ያስፈልጋል ሌላው መልዕክቱ ነው።
ምቹ የሆነች አገር ለመፍጠር መንግሥት ብቻ የሚያደርገው ነገር የለም። ሁሉም በየግሉ ድርሻ አለው። ለዚህ ደግሞ ምቹ የሆኑ ከተሞችን መፍጠር ያስፈልጋል። አማራጭ ከተሞችን ማየትም ይገባል። ስለሆነም ይህንን አስበው መንቀሳቀስ ለነገ የሚባል ሊሆን አይገባም። ዛሬ ባለንበት ሁኔታ መፍጠንና መፍጠር ያስፈልገናልም ምክሩ ነው።
በመጨረሻ ያነሳው ኢትዮጵያ ላትፈርስ የተሰራች ሀገር መሆኗን ሲሆን፤ ዓለም ሁሉ የሚጠለልባት ቪዛ የምትሰጥበት ጊዜ ሩቅ አይደለም ይላል። ምክንያቱም ትናንትም አገራት አሲረዋል፤ ዛሬም እያሴሩ ናቸው፤ ነገም የማያደርጉት ነገር አይኖርም። ይሁንና አንድም ቀን አልተረታችም፤ አላጎነበሰችም። ይልቁንም ጎንበስ ብለው እንዲሰግዱላት ታደርጋቸዋለች። ለዚህ ደግሞ መጀመሪያ አምላክ ከዚያም ሕዝቦቿ ይጠብቋታል፤ ይንከባከቧታልም። እናም ከዚህ በኋላ ሰዓቱ እንዳለቀ መነጋገር ይኖርብናልም ብሏል።
ኢትዮጵያ ማንም ሊኮረኩማት የሚችልበት ጊዜ ላይ አይደለችም። አሁን በህዳሴ ግድቡ ብቻ ታሪኳን ትመልሳለች። አንድነቷም ወደነበረበት እየመጣ ስለሆነ በሥራ ታሳፍራለች። እናም ነጮችም ሆኑ አፍሪካውያን ወንድሞቻችን ይህንን አውቀው ከአሁኑ ወዳጅነታቸውን ቢያጠነክሩ መልካም ነው። ከዚያ ከወጡ ደግሞ ዋጋቸውን በቅርቡ እንደሚያዩት ያነሳል፤ ይመክራልም።
ጽጌረዳ ጫንያለው
አዲስ ዘመን ታኅሳስ 17/2014 ዓ.ም
