የቡና ገለባን ወደ ተፈጥሮ ማዳበሪያነት የሚለውጥ የምርምር ውጤት መውጣቱ ተገለጸ

 * አዳዲስ ቴክኖሎጂዎችን ለማስፋፋት ድጋፍ ያስፈልጋል

አዲስ አበባ፡- የኢትዮጵያ ባዮ ቴክኖሎጂ ኢንስቲትዩት በርካታ ችግር ፈቺ ቴክኖሎጂና ጥናቶች ማግኘት ቢቻልም ለማህበረሰቡ በስፋት ለማድረስ ከባለድርሻ አካላት ድጋፍ እንደሚያስፈልገው ገለጸ፡ ፡የቡና ገለባን ወደ ተፈጥሮ ማዳበሪያነት ለመቀየር የሚያስችል የምርምር ውጤት ተገኝቷል።

የኢንስቲትዩቱ ምክትል ዳይሬክተር ጀኔራል ዶክተር ሃይሉ ዳዲ እንደተናገሩት፤ ኢንስቲትዩቱ ከተለያዩ ዩኒቨርሲቲዎች እና በግል የምርምር እና የቴክኖሎጂ ፈጠራ ውጤቶች የሚሰሩ 26 ተመራማሪዎችን ይደግፋል፡፡ ከነዚህ ውስጥ ደግሞ በደብረብርሃን ዩኒቨርሲቲ በቡና ተረፈ ምርት ላይ ያተኮረ የምርምር ውጤት አንዱ ነው፡፡

የአካባቢ ጥበቃን በተመለከተ በአገሪቱ የተከማቸውን የቡና ገለባን ‹‹በትል›› በማስበላት የተፈጥሮ ማዳበሪያ ማግኘት ተችሏል፡፡ ቀደም ሲል ተረፈ ምርቱ በሰው፣ በአካባቢ እንዲሁም በእንስሳት ላይ ትልቅ የጤና እክል እየፈጠረ ነበር፡፡ አሁን በተገኘው የምርምር ውጤት ለአየር ንብረት ጠንቅ የሆነውን ገለባ ማስወገድ ከመቻሉም ባለፈ ጥቅም ላይ እንዲውል አስችሎታል፡፡

ኢንስቲትዩቱ ይህን መሰል ቴክኖሎጂ ቡና አምራች በሆኑ አካባቢዎች እና የኢንዱስትሪ ባለቤቶች በስፋት ሊጠቀሙበትና ሊያስተዋውቁት ይገባል የሚል አቋም መያዙን የሚናገሩት ዶክተር ኃይሉ፤ በተመሳሳይ በግብርና፣ በጤና፣ በአየር ንብረት የባዮቴክኖሎጂ ሴክተር እንዲሁም በኢንዱስትሪ መሰል የፈጠራና ምርምር ሥራዎች ለማስተዋወቅ ድጋፍ እንዲደረግለት ጥሪ አቅርቧል፡፡

ኢንስቲትዩቱ ከሚሰራቸው እጅግ በርካታ ምርምሮች መካከል በሰብሎች ውስጥ የሚገኘው ‹‹የአፍላ ቶክሲን›› መርዝ አንዱ መሆኑን ምክትል ዳይሬክተር ጀኔራሉ አስታውቀው ሂደቱም በግብርና የሰብል ምርቶች እንዲሁም ውጤቶች ላይ መርዛማ በመሆን ምርታማነትን የሚያዳክም ኬሚካልን ለመከላከል የሚደረግ ጥረት መሆኑን ገልፀዋል፡፡ በውጤቱም አፍላ ቶክሲንን የሚያመነጩ ሰብሎችን መለየት መቻሉን ተናግረው ቀጣዩ በተለያዩ የቴክኖሎጂ ውጤቶች የመከላከል ሥራ መስራት መሆኑንም ገልፀዋል፡፡

አሁን ላይ የተገኙትን ችግር ፈቺ የምርምር ውጤቶችና የቴክኖሎጂ ፈጠራዎች በሚፈለገው መንገድ አባዝቶ ማህበረሰቡ ጋር ለማድረስ የተለያዩ የሚኒስቴር መስሪያ ቤቶችና አጋር ድርጅቶች ጋር በጋራ መስራት አስፈልጓል ያሉት ዶክተር ሀይሉ ባለድርሻ አካላቱ ከኢንስቲትዩቱ ሞዴል የምርምርና የፈጠራ ውጤቶችን በመውሰድ አባዝተው ለህብረተሰቡ እንዲያስተዋውቁ ይደረጋል ፡፡ሆኖም ግን ሞዴሎችን አባዝቶ በስፋት ለተጠቃሚው ለማድረስ መዋቅራዊ ስልት የለም ብለዋል፡፡

‹‹ ከመንግስት፣ ከግል እና ከዓለም አቀፍ አጋር አካላት ጋር በቅርቡ የጋራ መግባቢያ ሰነድ ውል ፈፅመናል›› ያሉት ዶክተር ሃይሉ፤ በግብርና፣በጤናው፣በአየር ንብረት የባዮቴክኖሎጂ ዘርፍ እንዲሁም በኢንዱስትሪ ዘርፎች ላይ ለመስራት ከስምምነት ላይ መድረሳቸውን አስታውቀዋል፡፡ በዚህም ትብብሩ ለአገር ልማት የሚጠቅሙ የቴክኖሎጂና የጥናት ውጤቶችን በማሰራጨት ለተግባራዊነታቸው መስራትን ዋነኛ አላማው ያደርጋል ብለዋል፡፡

አዲስ ዘመን ህዳር 21/2012

ዳግም ከበደ