በአገር መከላከያ ሚኒስቴር ውስጥ እስከ ሜጀር ጄኔራልነት ማዕረግ ባሉት የተለያዩ ኃላፊነቶች፣ በኦሮሚያ ክልል ርዕሰ መስተዳድርነት፣ እንደገና ወደ ማዕከል በመምጣት በኢፌዴሪ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት በአፈ ጉባኤነት አገልግለዋል። የክልል ርዕሰ መስተዳድር በነበሩት ወቅትም በህዝቡ ከፍተኛ ተቀባይነትን ከማግኘታቸውም በተጨማሪ ውጤታማ ስራዎችን እንደሰሩ ይነግርላቸዋል። ወደ አፈ ጉባኤነት እንዲመጡ ሲደረግም ኃላፊነቱን ለመቀበል ቸግሯቸው እንደነበር ይነገራል – አቶ አባዱላ ገመዳ።
የዲቦራ
ፋውንዴሽን መስራችና የቦርድ ሰብሳቢ እንዲሁም የኦሮሚያ ልማት ማህበር የቦርድ ሰብሳቢ አቶ አባዱላ ገመዳ በአሁኑ ወቅት የየትኛውም
የፖለቲካ ፓርቲ ውስጥ አባል አይደሉም። አቶ አባዱላ ቀጣይ ስራቸውም በማህበራዊ ጉዳይ ላይ የሚያጠነጥን እንደሆነ ገልፀዋል፤ አዲስ
ዘመን ስላለፈው የኃላፊነት ጊዜያቸውና ስለቀጣይ ስራቸው እንዲሁም ስለሌሎች ጉዳዮች ከእሳቸው ጋር ያደረገውን ቃለ ምልልስ ይዞ ቀርቧል።
መልካም ንባብ ይሁንልዎ።
አዲስ ዘመን፡- ከመንግስት ኃላፊነትዎ ከለቀቁ በኋላ አሁን በምን አይነት ስራ ላይ ነዎት?
አቶ አባዱላ፡- በመንግስት ኃላፊነት ከሞላ ጎደል እስኪደክመኝ ድረስ ለረጅም ጊዜ በተለያየ ቦታ ሰርቻለሁ። ከመንግስት ኃላፊነት ከለቀቅሁ በኋላ ትንሽ ዘና ብያለሁ። እንዲህ ስል ሰዎች የመንግስት ኃላፊነትን ከሩቁ ሲመለከቱ ኃላፊነት ያለበት ሰው ዘና ብሎ የሚኖር ይመስላቸዋል፤ እንደዚያ ግን አይደለም። ኃላፊነቱን የወሰደው አካል የቤተሰብ ጊዜ፣ የበዓል ቀን፣ ማህበራዊ ጉዳይ የሚባል ነገር የለውም። ሀገራችን በእድገትና በለውጥ ውስጥ ያለች እንደመሆኗ በርካታ ሊፈቱ የሚገባቸው ችግሮች አሉባት፤ ስለሆነም በኃላፊነት በተለይም ደግሞ በከፍተኛ ኃላፊነት ውስጥ ያሉ ሰዎች ህይወታቸው በጣም ከስራ ጋር የተጣበቀ ነው።
በዚህም ብዙዎች ለበሽታ ይጋለጣሉ። የታደሉት ደግሞ በሰላማዊ መንገድ ወጥተው የተሻለ ህይወት ይኖራሉ። እኔ ከወጣሁ በኋላ እንደሚታወቀው የምክር ቤት አባል ነኝ። የምርጫ ዘመኑ እስኪያልቅ ድረስ በምክር ቤት አባልነቴ እቀጥላለሁ። አስፈላጊ ነው ተብሎ ሲታመንበትና የመንግስት ተጠሪ ሁሉም አባል መገኘት አለበት ሲባል እገኛለሁ፤ አንዳንዴም መገኘት አለብኝ ብዬ ሳምን በራሴም እገኛለሁ።
ከዚያ ውጭ ግን ሌሎች ማህበራዊ ስራዎች አሉኝ። ለአብነትም በ‹‹ዳውንሲንድረም›› ተጠቂ ከሆነችው አራተኛ ልጄ ጋር በተያያዘ የዲቦራ ፋውንዴሽን መስርቼ በትኩረት እየሰራሁ ነው። ፋንዴሽኑን የመሰረትኩት ህዝቡ ከዚህ ትምህርት በመቅሰም ሌሎች ተመሳሳይ ህፃናትን ለመደገፍ እንዲችል በማሰብ ነው። ፋውንዴሽኑን ከመመስረት በተጨማሪ የሚያስፈልጉትን እንቅስቃሴዎች እያደረኩ ነው። ስለዚህም ይህ ራሱን የቻለ ሰፊ ስራ ነው፤ ሰራተኞች እንዲሁም የቦርድ አባላት አሉት። ትኩረትን የሚጠይቁ በርካታ ስራዎችም አሉት። ከዚህ ውጭ ደግሞ ለረጅም ጊዜ ስመራው የቆየሁት በሌላ የስራ ዓለም ሆኜም ያልተውኩት የኦሮሚያ ልማት ማህበር (ኦልማ) አለ።
ሌላውና ረጅሙን ጊዜዬን የምጨርስበትና እየጨረስኩበት ያለሁት ደግሞ ባሳለፍኳቸው ዓመታት ያወቅኳቸውና ያገኘኋቸው ልምዶች አሉ። እነሱን ወደመፅሐፍ የመቀየርና ዛሬም ነገም ትውልድ እንዲያነበው የማድረግ ስራ ነው። እስካሁንም የዲቦራን ጨምሮ ባለፈው አንድ ዓመት ከመንፈቅ ውስጥ ሶስት መፅሐፍትን ለንባብ አብቃቻለሁ። ሌሎችም በእጄ የሚገኙ መፅሐፍት አሉና ወደፊት ለንባብ የሚበቁ ይሆናል። በመሆኑም በርከት ያሉትን ጊዜዎቼን የማሳልፈው በዚሁ በማደራጀት ስራ ነው። በዋነኝነት በዚህ ዙሪያና እነዚህን በመሳሰሉት ጊዜዬን አሳልፋለሁ።
በጣም የሚገርመው ነገር ኃላፊነት ይዤ አልሰራሁም እንጂ ከጊዜ አኳያ ከበፊቱ ብዙም የተለየ ዘና የሚያደርግ ጊዜ የለኝም። ጊዜዬን በአግባቡ እጠቀምበታለሁ። እንዲህም ስል ቀናት ያልፋሉ፤ እያንዳንዳቸው ያለፉ ቀናትን መድገም አይቻልም። የሚኖሩት አዳዲስ ቀናት ናቸው። ስለዚህ ሁሉም ቀናት ሳይባክኑ በመጠቀም የሚፃፈውን መፃፍ ፣ የሚሰራውንም መስራት ያስፈልጋል። ካለፈ በኋላ ይህንን አልሰራሁም ነበር ማለት አይቻልም። ይህም በመሆኑ እኔ ጊዜዬን በአግባቡ እጠቀማለሁ። ጡረታ ስለወጣሁ ብዬ ጊዜዬን አላባክንም። ስርዓት ባለው መንገድ ጊዜዬን ተጠቅሜበት ማስተላለፍ የሚገባኝን ማስተላፍ፣ ማህበራዊ ስራዎችን መስራት እንዲሁም ሌሎች በተጨማሪነት ሊመጡ የሚችሉ ተግባራትንም ማከናወን ማለት ነው።
አዲስ ዘመን፡- ሶስት መፅሐፍትን ለንባብ እንዳበቁ ይታወቃል፤ በቀጣይም ይህንኑ አጠናክረው እንደሚቀጥሉ ጠቁመዋልና ቀጣዮቹ መፅሐፍት በምን ዙሪያ የሚያጠነጥኑ ናቸው?
አቶ አባዱላ፡- በ1996 ዓ.ም አካባቢ ‹‹የኦሮሞ ህዝብ ትግል ከየት ወዴት?›› በሚል ርዕሰ መጽሀፍ ጽፌያለሁ። የዚህ መፃህፍ ሁለተኛው ክፍል ነው በቀጣይ ልፅፋቸው ካሰብኳቸው መካከል የመጀመሪያው ነው ብዬ ያሰብኩት። ትግሉ ምን ላይ ነው ያለው? አሁን ከደረሰበት ወዴትስ ነው የሚሄደው? የሚለው ፅንሰ ሐሳብ የሚከተትበት ነው። ተግዳሮቶቹና መልካም አጋጣሚዎቹስ ምንድን ናቸው? በሚለው ዙሪያ የሚያጠነጥን ነው።
በርካታውን ስራ ቀደም ሲል የጀመርኩት ሲሆን፣ አዳዲሱን ሐሳብ በደንብ ማካተት ያስፈልጋል ብዬ አስባለሁ። በሁለተኛው ደግሞ በአመራር ጉዳይ ላይ የነበረኝን ልምድ ሰብሰብ አድርጌ ማስቀመጥ እፈልጋለሁ። ሶስተኛው ደግሞ በኢትዮ-ኤርትራ ጦርነት ላይ ብዙ ያጠራቀምኳቸውና ያስባሰብኳቸው ጉዳዮች ስላሉኝ በመጽሀፍ አወጣቸዋለሁ። ሌሎቹ ስራዎች ደግሞ እንደ የሁኔታው ይቀጥላሉ።
አዲስ ዘመን፡- በዚህ ዓመት በቅርቡ ለንባብ የሚበቃ ይኖር ይሆን?
አቶ አባዱላ፡- መፅሐፍ በዚህ ጊዜ ነው ለንባብ የሚበቃው አይባልም፤ ምክንያቱም አንድ መፅሐፍ ፅፎ ለንባብ ማብቃት ልጅ እንደመውለድና እንደማሳደግ ያህል ዋጋ ይጠይቃል፤ ብዙ ማስተካከያና እርማት ይጠብቀዋል። የአርትኦቱ ስራ በራሱ ጊዜ የሚወስድ ነውና በዚህ ጊዜ አልቆ ለንባብ ይበቃል ማለት አልችልም።
አዲስ ዘመን፡- «የልማት አርበኞች» የሚለው መፃሐፍዎ የኦሮሚያ ክልል ርዕሰ መስተዳድር በነበሩበት ጊዜ የተሰሩትን የልማት ስራዎች የሚጠቃቅስ ነው፤ ዛሬ ላይ እነዚያ የልማት ስራዎች ውጤት አምጥተዋል ብለው ያስባሉ? በመንደር ማሳባሰቡስ ላይ ያስተዋሉት ለውጥ አለ?
አቶ አባዱላ፡- ያኔ የታሰበው ግቡ አንድ ልማት አልነበረም፤ ኦሮሚያ ሰው ያልሰፈረበት፣ በጣም ሰፊና በውሃ ሀብት የበለፀገ ለየትኛውም የእርሻ ስራና ለከብት ርቢ ሊውል የሚችል ቆላማ መሬት አለው። በሌላ መንገድ ደግሞ በጣም ጠባብ ከጊዜ ወደጊዜ ደግሞ በሰው አሰፋፈር እየጠበበ የሄደ ደጋማ መሬት አለው። ለመስኖ የማይመቹ በዝናብ ላይ ብቻ የተንጠለጠሉ ግብርና ያለባቸው ደጋማ አካባቢዎች አሉት። እሱም እየጠበበ የሚሄደው ነው።
ስለዚህ አንዱ የተጀመረው ስራ በአንድ በኩል እነዚህ ለዘመናት ከልማት ርቀው የቆየውን አርብቶ አደር ህዝባችንን የልማቱ ተጠቃሚ ማድረግና መለወጥ ነው። ስንለውጥ ደግሞ በዘመናዊ የከብት ርቢ፣ በመስኖ እርሻና በመሳሰሉት ነው። በተመሳሳይ መንገድ ደጋ ላይ የተጨናነቀው የሰው ኃይል በጉልበቱም ይሁን ራሱ አምራች ሆኖ ወደቆላው አካባቢ የሚወርድበትና ተጠቃሚ የሚሆንበትን ሁኔታ መፍጠር ነው። ከዚህ አኳያ የተጀመሩ ስራዎች ሰፊ ናቸው።
ፈንታሌን ብንወስድ አጠገቡ የመተሃራ ስኳር ፋብሪካ ከተሰራ ረጅም ዓመት አስቆጥሯል። በምስራቅ አቅጣጫ የመተሃራን ስኳር ፋብሪካ የሸንኮራ አገዳ እያየ በደቡብ ደግሞ የላይኛውን አዋሽ አትክልትና ፍራፍሬ እያየ በመሃል ያለው አርብቶ አደር ግን ሁለመናው ለሆኑት ግመሎቹ ውሃ ማጠጣት የሚያስችል እድል አልነበረውም። አልነበረውም ብቻ ሳይሆን ባለፉት 30 ዓመታት በእርዳታ የኖረ ነው። እሱ ብቻ ሳይሆን የቦሰት ቆላማ አካባቢዎችም እንዲሁ ናቸው። ከአርሲ ጋር የተያያዙና አዋሽን የተከተሉ አካባቢዎችም እንደዛው ናቸው። እንደኛ የታደለ ግን ደግሞ የሚራብ እምብዛም የለም። እኛ መታደላችንን ባለማወቅ የምንራብ ስለሆንን ይህን ሁኔታ መቀየር በሚል ያኔ የተጀመሩ ስራዎች በጣም ውጤታማ ሆነው እስከ ዛሬም የቀጠሉ አሉ።
በአንፃሩ ደግሞ ያልቀጠሉም አሉ። ለአብነት ያህል ያኔ የተያዘው ወደ ስምንት ሺህ ሄክታር መሬት የሚጠጋ ዛሬም በከፍተኛ የአትክልትና ፍራፍሬ ልማት ውስጥ የገባ አለ፤ ስምንት ሺህ ሄክታር ማለት በቆላማው መተሃራ ቀላል አይደለም፤ ብዙ ነው። ስራው ቀጥሎ ቢሄድ ኖሮ እስከ ሃያ ሺህ ሄክታር ድረስ መዝለቅ ይችል ነበር።
ሐረርጌ፣ አርሲ፣ ቦረና፣ ጉጂ እንዲሁም ባሌ ላይ የጀመርናቸው በጣም ሰፋፊ ስራዎች ናቸው። የግንባታ ስራ በባህሪው ዋጋው እየጨመረ ይሄዳል። ስለዚህ በተለያየ ምክንያት መቆራረጥ ስለነበረው የግንባታው ዋጋ እየናረ የሄደበትና አስቸጋሪ እየሆነ የመጣበት ሁኔታ አለ፤ በዚህም ትልቅ ገንዘብ ይጠይቃል። ያኔ የነበረውና አሁን ያለን ፍላጎት እንዲሁም የግንባታ ዋጋና ቴክኖሎጂውም ቢሆን አንድ አይደለም፤ ብዙ ለውጦች አሉ።
ስለዚህ በአሁኑ ሰዓት የክልሉ መንግስት ለመስራት ብዙ ጥረት እያደረገ ነው። እንዲያም ሆኖ ኮንስትራክሽኑ በተጨባጭ ባይሆንም ሐሳቡ ግን ለዛሬው ልማት ጠቅሟል። በነገራችን ላይ ግንባታ በተለያዩ ምክንያቶች ሊቋረጥ ይችላል እንጂ ሐሳብ አይቋረጥም። ይዳብራል፤ ይተገበራልም። በእኔ እምነት ረጅም ርቀትም ይሄዳል።
አዲስ ዘመን፡- እርስዎ በህዝብዎ ዘንድ ትልቅ ተቀባይነት እንዳለዎት ይነገራል፤ በክልሉ የጀመሩት በርካታ ስራ በመኖሩ አሁንም ድረስ ስምዎ ከሰሯቸው ጋር ተያይዞ ይነሳልና ከክልል ርዕሰ መስተዳድርነት ወደ አፈ ጉባኤነት ሲመጡ ሹመቱን ተቀብለውት ነበር? የጀመሩት ስራስ ይቋረጥብኛል ብለው ስጋት አልገባዎትም?
አቶ አባዱላ፡- እኔ ወደ አፈ ጉባኤነት መምጣቱን አልፈለኩም፤ ይህን ስል የጀመርኳቸው ስራዎች ይቀሩብኛል ፤አይቀሩብኝም በሚል ሒሳብ አይደለም፤ ሰዎች አንድ ነገር ለብቻቸው ብቻ ሳይሆን ከሌሎች ጋር ይጀምራሉ፤ አፈ ጉባኤ መሆን ያልፈለኩበት ምክንያት ግን ያኛው ስራ ይቀርብኛል በሚል አይደለም፤ እሱ በማንኛውም ጊዜ ባለቤት ይኖረዋል። የተሰሩ መልካም ስራዎችን መቼም ቢሆን ሰው ያነሳል፤ ልክ እኛ በአድዋ ጦርነት ጊዜ ባንኖርም በትንሹ ከሶስት ትውልድ በፊት ስለሆነው ገድል ማንሳታችን እንደማይቀር ሁሉ። የዚያን አይነቱ ሐሳብ ይንገራገጭ ይሆናል እንጂ ሌሎች የልማት ጀግኖችን እየፈጠረ ይሄዳል።
ሁለት የአመራር መንገዶች አሉ። እኔ የመጣሁበት የአመራር መንገድ ይበልጡኑ ኦፕሬሽናል በሆኑ ጉዳዮች ላይ ነበር፤ የመከላከያ ጀነራል ስለነበርኩ አብዛኛው ስራዬ እንቅስቃሴ የተሞላበትና በዘመቻና በመረጃ የታጀበ ነበር፤በኮር አመራርነትም የሰራሁ እንዲሁም በተለያዩ ውጊያዎች ውስጥ በመሳተፍ የምሰራ እንጂ ተቀምጬ የምሰራ ሰው አልነበርኩም። ፊት ለፊት ኦፕሬሽን ውስጥ ገብቼ ስለምሰራም ልምዴ እሱ ነው። በኦሮሚያ ስሰራ ይህ በጣም ጠቅሞኛል። የማላውቀው በረሃ አልነበረም። ፈታኝ ወደተባለው ቦታ ሁሉ ገብቼ ነገሮችን ለመለወጥ እምብዛም አልቸገረኝም። አብረውኝ የሰሩ ሁሉ በዚህ መልኩ ሲተገብሩ ነው የኖሩት።
ወደ አፈ ጉባኤነቱ ስመጣ ግን ተቀምጬ ነው የምሰራው፤ እንዲህ ስል ኃላፊነቱ ትልቅ አይደለም ለማለት እንዳልሆነ ልብ ሊባልልኝ ይገባል፤ ስራ የለም ለማለትም አይደለም። ነገር ግን እኔ ካለፍኩባቸው የስራ ባህሪያት አንፃር ሲታይ ለእኔ ይቸግረኛል የሚል ነው። ስለዚህም ነው ኃላፊነቱን ላለመቀበል የተከራከርኩት። አንድ ሙሉ ቀን በኢህአዴግ ስራ አስፈፃሚ ጉባኤ ላይ አሁን ይበቃሃል ካላችሁኝ ተውኝ፤ ነፃ ልሁን፤ ምንም አይነት የመንግስት ኃላፊነት አይስፈልግኝም በሚል ተከራክሬያለሁ።
መሆን አለብህ የሚል ነገር ከመጣ በኋላ ግን፣ ራሴን ከዛ መድረክ ጋር ለማዋሃድ ቢያንስ አንድ ዓመት ፈጅቶብኛል። ቁጭ ብዬ የዓለም ፓርላማ ታሪኮችን አንብቤያለሁ። የእኛስ ከዓለም ፓርላማ የተለየ ምን አይነት ባህሪ አለው የሚለውን ለማየት ሞክሬያለሁ። በእርግጥ የምክር ቤት ስራ መድረክ መምራት ብቻ አይደለም፤ በርካታ ስራዎች አሉት። ስለዚህም ያሉኝንም ልምዶች እንዴት ልጠቀምባቸው እንደምችልም በማሰብ ከአባላቱ ጋር በመግባባት ምክር ቤቱን ወደከፍተኛ ደረጃ ለማሳደግ ጥረት አድርጌያለሁ። ተሯሩጬ የምሰራበት ቢሆን ኖሮ የበለጠ ውጤታማ እሆን ነበር ብዬ እገምታለሁ። እንዲያም ሆኖ አይጋነን እንጂ ውጤታማ ስራ እንደሰራሁ አምናለሁ።
አዲስ ዘመን፡- ርዕሰ መስተዳድር በነበሩበት ወቅት ሰርተው ረክቼባቸዋለሁ፤ በውጤቱም ደስተኛ ሆኜባቸዋለሁ ብለው የሚጠቅሷቸው ስራዎች አሉ?
አቶ አባዱላ፡- ክልሎች በአገራችን ህገ መንግስት የስልጣን እርከናቸው ሰፊ ነው፤ ስራዎቻቸውም በጣም ሰፋፊ ናቸው፤ ስለዚህ አሁን ተነስቼ እዚህ ላይ ረክቻለሁ፤ እዛኛው ላይ አልረካሁም ማለት ያስቸግረኛል። ነገር ግን ሁለት ነገሮችን ማንሳት ይቻላል፤ በእርግጥ ሌላውም ማሰብ አለበት ብዬ አምናለሁ። አንደኛው በአይን የሚታይ በእጅ የሚዳሰስ የተሰራ ስራ ለምሳሌ መንገድ፣ መስኖ አሊያም ትምህርት ቤት ሊሆን ይችላል፤ እነዚህ የመጀመሪያዎቹ ሲሆኑ ሁለተኛው ደግሞ ሰውን መስራት ነው። ስለዚህ አመራር ሁለቱን ስራዎች ካላከናወነ በጣም ብዙ ህንፃዎችን ቢሰራ ሊያስቀጥል የሚችል ኃይል ከሌለ ይፈርሳሉ።
ስለዚህ እኔ በጣም ከምረካባቸው ጉዳዮች ኦሮሚያ ውስጥ ወጣቶች የስርዓቱ ባለቤት እንዲሆኑ ለማድረግ ከፍተኛውን አስተዋፅኦ ማድረጌ ነው ብዬ አምናለሁ። የዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች በስፋት ወደ ስርዓቱ እንዲገቡና አዳዲስ መሪዎች እንዲሆኑ ጥሬያለሁ። የሚቀጥል ትውልድ ለመፍጠር የበኩሌን አድርጌያለሁ። ምክንያቱም አንደኛ የእድሜ ጉዳይ አለ፤ ሁለተኛ ደግሞ የእውቀት ጉዳይ አለ።
የቴክኖሎጂና መሰል ነገሮችም አሉና አንድ ቦታ ላይ እኔ ካልኖርኩ የሚል ነገር አይሰራም። ስለዚህ ለሚቀጥለው የሚሆን የቀጣዩን ዘመን ትውልድ አመራርና ሙያተኛን መፍጠር ያስፈልጋል፤ እሱ ካልተፈጠረ ሁሉ ነገር ባዶውን ይቀራል፤ በዚህ ላይ በጣም ውጤታማ ነኝ ብዬ አምናለሁ።
ስምጥ ሸለቆ ላይ በጣም ምርጥ መስኖ ቢሰራ ለጥቂት ሰከንዶች በሚቆይ የመሬት መንቀጥቀጥ ድባቅ ሊመታ ይችላል። ጥሩ ትውልድን ግን ሊያጠፋ የሚችል አይኖርም። ስለዚህም መስኖዎች ቢቆሙም ያ ትውልድ ግን ዛሬ አገር እየመራ ነው ያለው፤ ነገም ይቀጥላል፤ ማቆሚያ የለውም። በመሆኑም ያኔም የነበረኝ እምነት ይኸው ነው፤ ዛሬ ላይም የሚያስደስተኝ ይኸው ነው። ይህ ከትምህርት፣ ከጤና፣ ከስራ ፈጠራ እና በጣም በርካታ ከሆነ ነገር ጋር ተያይዟል። ተጨባጭ ሆነው ለውጥ ከፈጠሩ በርካታ ተግባራት ጋርም ተያይዟል።
ሁለተኛው ደስ ከምሰኝበት ስራ ሚዲያ አካባቢ የፈጠርናቸው ለውጦች ናቸው። ያኔ ስልጣን ላይ የነበርን ሚዲያ የዘመኑ የኒውክለር መሳሪያ ነው ብለን እናምን ነበር። ለኦሮሞና ለኦሮሚያ ደግሞ ሚዲያ እጅግ ይጠቅማል። ትልቅ መሳሪያም ነው ብለን ወሰድን። አንደኛ ቋንቋውን ለማዳበር ይጠቅማል፤ ሁለተኛ ሚዲያ ማህበረሰብን የመገንባት አቅም ስላለው ለመጠቀም አሰብን። ይህ በመሆኑም የኦሮሚያ ሬዲዮ ተጀመረ፤ ቀጥሎም የኦሮሚያ ቴሌቪዥንን የዛሬውን ኦቢንን መሰረትን። ሚዲያውም በቴክኖሎጂ በጣም ምርጥ የሚባል ነው፤ የሚገርመው በወቅቱ በጋዜጠኞች አመራረጥም አልተሳሳትንም ነበር። በቀጥታ ከዩኒቨርሲቲ ወስደንና አሰልጥነን ነው ስራ ያስጀመርናቸው። እና ዘመናዊ ማሽን ቢተከል ብቻውን ትርጉም የለውም፤ ዘመናዊ ሰውም ያስፈልጋልና። ስለዚህ ሁለቱም ተጣጥመው የሚሄዱበትን ሁኔታ በማመቻት ጥረት አደረግን፤ በእኔ ግምት ተሳካልንም።
ለመስራት ግን ተግዳሮቶች ነበሩብን፤ ዛሬ የቴሌቪዥን ጣቢያ እንዲህ አገሩን በሙሉ ሊያጥለቀልቅ፣ ያኔ ከኢትዮጵያ ቴሌቪዥን በስተቀር ለምን ይፈጠራል የሚል ትልቅ ተቃውሞ ነበረብን። ወደ ሳተላይት ለማምጣት ትልቅ ችግር ነበረብን። ይሁንና ችግር ያበረታል እንጂ አያዳክምም። ይልቁኑ የተመቻቸ ነገር ነው ሰውን እንቅልፋም የሚያደርገው። ለተቃውሟቸው በምክንያትነት የሚጠቀሱት አንድ የቴሌቪዥን ጣቢያ ይበቃል፤ ሌላው ገንዘብ ማባከን ነው የሚል ነው። በኢትዮጵያ ቴሌቪዥን የተሰጣችሁን የአንድ ሰዓት የአየር ሽፋን ራሱ በአግባቡ አልተጠቀማችሁምና ገንዘብ አባክናችኋል ሲሉም ነበር የሚቃወሙት።
በወቅቱ ክልሎች ለምናስተላልፈው ፕሮግራም እያንዳንዳችን አንድ ሚሊዮን ብር እንከፍል ነበር። ለምሳሌ በአፋን ኦሮሞ የሚተላለፍ የአንድ ሰዓት ፕሮግራም አለ። ለዚህ በዓመት የምንከፍለው አንድ ሚሊዮን ብር ነው። ትግራይም ሆነ ሌላውም ክልል እንዲሁ አንድ ሚሊዮን ብር ይከፍላል። ይህ የአገሪቱ ሀብት በመሆኑ መጠቀም አለብን፤ እናም አይደለም አንድ ሚሊዮን ብር አንድ ብር እንኳ መክፈል የለብንም ብዬ በመጀመሪያ የቆምኩት እኔ ነኝ።
ስናቆም ግን የኦሮሚያ ቴሌቪዥንን ጀምረን ነው። ከፈለጋችሁ የአንድ ሰዓቱን ፕሮግራም መዝጋት ትችላላችሁ አልን። እንዲያም ሆኖ ዓለም ርቃ በሄደችበት ዘመን እኩል መገንዘብ የማንችልበት ሁኔታ ነበር እየተፈጠረ ያለው። ዓለም ሚዲያን ወደ እያንዳንዱ ሰው እጅ እያስገባች ባለችበት ጊዜ በእኛ አካባቢ ደግሞ ግንዛቤ የሌለበት ሁኔታ ተፈጥሮ ነበር። በወቅቱ የቴሌቪዥን ጣቢያውን በማቋቋም ላይ የነበርን ወገኖች ከነበረው ሁኔታ ትንሽ ወጣ ብለናል። ለአብነት ያህል ዛሬ ስማቸውን መጥቀስ ካስፈለገ የአሁኑ የኢፌዴሪ ጠቅላይ ሚኒስትር ዶክተር ዐብይ አህመድ በቴክኖሎጂው ላይ ነበር። እንዲሁም ሽመልስ ክንዴ የሚባለውም ቴክኖሎጂ ላይ ነበር። ሌሎችም እንዲሁ ነበሩ። ከውጭም ያስመጣናቸው ባለሙያዎች ነበሩ።
ከዚህ ውጭ እኔ ብራዚል፣ ቱርክና ሌላ አገር ተንቀሳቅሻለሁ፤ በየሄድኩበት አካባቢ ግን ቴሌቪዥን ተራ ነገር እንደሆነ ነው ያስተዋልኩት። በየከተማው የሚቋቋም ነገር በመሆኑ የዚያን ያህል የሚያከራክር አይደለም። ለምን አቋቋማችሁ መባል የለበትም፤ በእርግጥም የሚቆጣጠረው አካል ሊኖረው ይገባል፤ አገር እንዳያፈርስም እንዲሁ ይዘቱን ሊቆጣጠር የሚችል አካል ክትትል ሊያደረግበት የግድ ነው።
አዲስ ዘመን፡- በስልጣን ዘመን ቆይታዎ በተለይ የክልል ርዕሰ መስተዳድር በነበሩበት ወቅት የሰሯቸው መልካም ነገሮችን እንደገለፁ ሁሉ ባለሰራኋቸው ብለው የሚፀፅትዎ ይኖር ይሆን?
አቶ አባዱላ፡- ምንም ነገር አይፀፅተኝም፤ እንዲህ ስል ስህተት አልነበረም ማለት አይደለም። እንኳን ክልልን የሚያክል ነገር በመምራት ሂደት ቀርቶ በአንድ ቤተሰብ ውስጥም ስህተት ይፈፀማል። ዛሬ ቁጭ ብዬ ሳስብ እንዲህ ባይሆን ኖሮ የምላቸው ለምሳሌ የራስህን ስራ እስኪ ገምግመህ ፃፍ ብባል ስህተት ናቸው የምላቸው በርካታ ነገሮች አሉ። ሰዎች ሲሞቱ ብቻ ነው የማይሳሳቱት። ሰው ከሰራ ስህተት ይኖራል። በተለይ ደግሞ አዳዲስ ነገሮችን ለመፍጠር ሲታሰብ እንዲሁም በለውጥ ሂደት ውስጥ ለመግባት ሲታሰብ ስህተት ሊኖር ይችላል። እውነት ለመናገር ከስህተት ተቆጥቦ ለውጥ መፍጠር ይቻላል ብዬ አላምንም። ስህተቱ ግን ለግል ጥቅም ተብሎ የሚደረግ ስህተት መሆን የለበትም። የራስን ኪስ ለማደለብ የሚደረግ ስህተት ከሆነ በሰው ባይታይም እንዲሁም ከህግ ቢያመልጥም አዕምሮው ግን እድሜ ልክ እየከሰሰው በሽተኛ አድርጎ የሚያኖረው ይሆናል።
ከዚህ ውጭ ግን ጊዜዬን የተጠቀምኩት 24 ሰዓት ነው። ስሰራ የቆየሁትም በጊዜ የለኝም መንፈስ ነው። ከ270 ሺህ ኪሎ ሜትር በላይ የኦሮሚያን ክልል ዞሪያለሁ። ያልደረስኩበት ወረዳ፣ ያልተገኘሁበት በረሃ የለም። ያኔ ሽፍታ በመሆን በረሃ በነበረበት ጊዜ ኦነግን በጠብመንጃ አላባረርኩም፤ እዛው ህብረተሰቡ ዘንድ ሄጄ በማደርና ህብረተሰቡን በማወያየት ነው የቀየርኩት። ያልገባሁበትና ያላደርኩበት ስፍራ የለም። አንድም ቀን በፓትሮል ታጅቤ ሄጄ አላውቅም። በቆይታዬ ህዝቡን በሚገባ ያወቅኩበት፤ ህዝቡም እኔን ያወቀበትና ለቀሪው የሕይወት ዘመኔ ትልቅ ትምህርት የወሰድኩበት ምናልባትም እንኳን ደክሞኝ ሰራሁ ብዬ ውስጤ የሚረካበት በመሆኑ አይቆጨኝም። በነገራችን ላይ ኦሮሚያ ላይ ብቻ ሳይሆን ባለፍኩባቸው የስራ ቦታዎች ብዙ የሚቆጨኝ ነገር የለም።
አዲስ ዘመን፡- ስልጣንዎን መልቀቅዎ አሁን ላይ ሲያስቡት ትክክል ነበርኩ ብለው ያምኑበታል? ምናልባትም እስካሁን ያልገለፁትና ለመልቀቅዎ በዋና ምክንያትነት የሚጠቀስ ምን ይሆን?
አቶ አባዱላ፡- መልቀቅ ነበረብኝ፤ አሁን ላይ ሆኜ ሳስበው ለመልቀቄ ዋና ምክንያት የሆነኝ ውሳኔዬ እጅግ ትክክለኛ ነበር፤ አንዳች ስህተት የለውም። የተቃውሞ እንቅስቃሴው ምንጭ ኦሮሚያ ነው፤ የጀመረውም 2006 ዓ.ም አካባቢ ነው፤በ2007 ዓ.ም ትንሽ ተረጋጋ፤2008 ዓ.ም ከምርጫ በኋላ እንደገና ቀጠለ። ከሶማሌ ክልልና ከሌሎችም አካባቢዎች ጋር ግጭትና መፈናቀሉ በስፋት ነበር። እኔ የድርጅቱና የኢህአዴግ አባል ብቻ ሳልሆን መስራች ከሚባሉት ሰዎች አንዱ ነኝና ግንባሩን ጠንቅቄ አውቀዋለሁ።
ኢህአዴግ እንኳን ለሰው ህይወት ለዶሮም ሞት የሚጨነቅ ድርጅት ነበር። ለምን የአርሶ አደር ዶሮ ሞተ ብሎ የሚጨነቅ ድርጅት ነበር። የሰው ህይወትን የሚያህል ነገር ተራ የሆነበት ዘመን ላይ ደረሰ። በመቶ ሺህ የሚቆጠር ህዝብ ሲፈናቀል ተራ ወደሚሆንበት አስተሳሰብ ተገባ። ኢህአዴግ ያ አስደናቂ ማንነቱ ቀስ በቀስ ጠፋ። እኔን ጨምሮ ሁሉም የመሰረተውና የታገለበት ድርጅት እንዲሁም ብዙዎች የተሰውበት ድርጅት ማንነቱ እየተሸረሸረ ሃያ ሞተ፤ ሃምሳ ሞተ የሚል ተራ ድርጅት ወደ መሆን ሄደ። ይህ መድረክ ላይም አከራክሯል፤ እኛ ኢህአዴጎች ነን ወይ በሚል ያከራክረን ነበር።
ከዛ በኋላ ይህ ሁኔታ መነሻው ምን እንደነበር አውቀው ነበር። አማራጭ በመናገርም እጠቁምም ነበር። ሰራዊት አንላክ፤ በሰራዊትም ለመፍታት አንሞክር እል ነበር። በሰላማዊ መንገድ ለመፍታት እንጣር እል ነበር። በመፈናቀሉ ውስጥ እጃችንን አናስገባ፤ ምክንያቱም የኦሮሚያና ሶማሌ ህዝቦች የተዋለዱ፣ በእምነት የሚቀራረቡ፣ በጋራ የኖሩ ኢህአዴግን የመሰረትን ሰዎች ሳንፈጠርም የነበሩ ናቸውና ፖለቲከኞች መሃላቸው ገብተው አይበጥብጡ የሚል እምነት ነበረኝ።
ከዚያ በኋላ ወደያቤሎና ሞያሌ ሄድኩና አየሁ፤ ከህብረተሰቡና ከፀጥታ ኃይሉ ጋር ተወያየሁ። ከኦሮሞም ከሶማሌም ህብረተሰብ ጋር ተወያየሁ። ወደ ባሌና ጊኒር ጫፍም በመገኘት አነጋገርኳቸው። የማውቀው ኦሮሞ የማውቀው ሶማሌ ነውና የማላውቀው የለም። እኔ ስልጣን የምፈገልገው ለለውጥ እንጂ ለአንድም ቀን ቢሆን ለስም አሊያም ለመከበሪያነት ፈልጌው አላውቅም።
በወቅቱ ኦህዴድም ተቀባይነትን እያጣና ቀስ በቀስ እየተሸረሸረ የሄደበት ነበር። ትልቅና የህብረተሰብን ክፍል የሚመራ ድርጅት ሆኖ ሳለ ግን ህብረተሰብን ጣል ጣል የሚያደርግ ግንባር በመሆኑ ያለው አማራጭ ትቶ መውጣት ነበር የሚል እምነት አደረብኝ። ከዚህም የተነሳ መልቀቂያ ማቅረቤ እጅግ ትክክለኛ ነበርኩ። መልቀቂያ ሳቀርብ ማንነቴን አውቀዋለሁ። ምን ጫና ልፈጥር እንደምችልና ቦታዬም የት እንደሆነ አውቃለሁ። ጉዳዩ የሚመለከታቸውን ሰዎች በወቅቱ ሳናግራቸው ለማናገር በኮሩበት ግድ የላችሁም ማለት አልችልም። እኔ ላመንኩበት የኖርኩ እንጂ ላላመንኩበት ኖሬ አላውቅም። ስለዚህ ለቀቅኩ።
ስለቅ ግን የኮራብኝ ሁሉ መደወል ጀመረ፤ በአንድ ቀንም ወደ 180 ያህል ስልክ ተደወለልኝ፤ ይሁን እንጂ አልመለስኩም። ሲኮራ የነበረ ሁሉ ካላናገርኩህ ማለት ጀመረ…
አዲስ ዘመን፡- ሳይለቁ እዚያው በስልጣን ላይ ሆነው መታገል አይችሉም ነበር?
አቶ አባዱላ፡- ውስጥ ሆኖ ለመታገል እኮ በር መክፈት ያስፈልጋል፤ እኔ እኮ አሜሪካ እሄዳለሁ አላልኩም…(ረዘም ያለ ሳቅ…)። በነገራችን ላይ እኔም ባለቤቴም አንድም ዘመድ ውጭ አገር የለንም…(እንደገና ሳቅ…) የአብራኬ ክፋይ ያልሆኑ ልጆቼን ግን ውጭ አገር ልኬ አስተምሪያለሁ። ስድስት ልጆች አሉኝ፤ እነዚህ የአብራኬ ክፋዮች ግን እዚሁ አገር ውስጥ ናቸው ያሉት። እኔ ጠፍቶ አሜሪካ በመግባት አላምንም። ከአገር በመውጣትም እንዲሁ። በወቅቱ በደንብ ግልፅ አድርጌያለሁ። ስልጣኔን ለቅቄያለሁ፤ ነገር ግን የምክር ቤት አባልነቴንና የኢህአዴግ ምክር ቤት አባልነቴን አለቅም ነው ያልኩት እንጂ ከድቼ ቤቴ እቀመጣለሁ አላልኩም።
በዚህም የተነሱ ጉዳዮችና ተሰሚነት ያላገኙ ጥያቄዎች ባለቤት አገኙ፤ ክርክርም ይደረግባቸው ጀመር። ይታወስ እንደሆነ ሚዲያ ላይ እንኳ መልቀቄን የገለፀኩት ኃላፊነት በተሞላበት መንገድ ነበር። በእኔ ሰበብ የአንድም ሰው ህይወት እንዲጠፋ አልፈልግም። በግንባሩ መድረክ ላይ የተነጋገርነውን ያህል በሚዲያ ምንም አልገለፀኩም። ዛሬም የማልገልፃቸው ጉዳዮች አሉኝ። ምክንያት ቢባል ብዙም ትርጉም ስለሌለው ነው። በወቅቱ በጉዳዮቹ ላይ ለሳምንታት በመድረክ ላይ ተከራክረናል። ውጤት ስላልነበረ መልቀቄ ልክ ነበር። በነገራችን ላይ እኔ አምኜ ለማደርገው አንዳች ፀፀት የለኝም። ሳደርግም የሚመጣውን ነገር ሁሉ ለመቀበል ዝግጁ በመሆን ነው። ሁሌ ግን ህዝብ የሚባል ነገር አለ። ህዝብ እስካለ ድረስ ደግሞ ማንም ማንንም አይነካም። ሊፎክር ይችል ይሆናል፤ ፉከራው ግን ይቆማል።
አዲስ ዘመን፡- ኢህአዴግ የዶሮ ህይወት እንኳ የሚያሳሳው እንደነበር አስታውሰዋል፤ እርስዎ የዚያኔው ኦህዴድ መስራች መሆንዎ ይታወቃልና የኦሮሚያ ክልል ርዕሰ መስተዳድር በነበሩበት ጊዜ ኢህአዴግ በድርጅቱ ላይ ተፅዕኖ ለማሳደር ያደርግ የነበረው ይኖር ይሆን?
አቶ አባዱላ፡- ስልጣን ላይ የመጣ ድርጅት በትጥቅ ትግል የነበረውን አይነት ባህሪ ይዞ መቀጠል አለበት ብዬ አላምንም። ስልጣን የያዘ ድርጅት ስልጣኑ ራሱ የሚያበላሻቸው ባህሪያት አሉት። በዚያን ጊዜ አገላለፅ ኢህአዴግ ኪራይ ሰብሳቢነት፣ ጥገኝነትና ሌላም ሌላ አገላለፅ በመጠቀም ይገመግማል። ስልጣን በመያዝ ብቻ የሚበላሹ ባህሪያት አሉ። እሱ ቅቡል ነው ባይባልም ግን ኢህአዴግ በረሃ እንደነበረው አይነት ኢህአዴግ ይሁን ብሎ ማሰብ ደግሞ ሞኝነት ነው። ምክንያቱም ብዙ የሚቀየሩ ባህሪያት ስላሉ ኢህአዴግ በረሃ ያለውን አይነት ነባር ባሕሪያት ይዞ መቀጠል አያስችሉትም። እኛ ዘንድ ወደ ወረደው ነገር መውረድ አልነበረበትም።
በየጊዜው ግምገማ ይደረግ ነበር፤ ለምሳሌ ተሃድሶ የሚባለው በ1993 ዓ.ም ከሻዕቢያ ጦርነት በኋላ የተደረገው ነገር አይነት ነገሮች ጫፍ እየወጡ ሲመጡ እሱን ለማስተካከል የተወሰደ እርምጃ ነበር። ተገመገመ፤ ተስተካከለ ነበር የተባለው። ነገር ግን በየጊዜው የሚያስቸግሩ ነገሮች ነበሩ። ለምሳሌ ከመሬት፣ ከግብር አሰባሰብና ከሌሎችም ጋር ተያየዘው የሚያስቸግሩ ነገሮች ነበሩ።
አዲስ ዘመን፡- ከለውጡ በፊትና ከለውጡ በኋላ በተለይ ከብልፅግና ፓርቲ በፊት የነበረውን ኢህአዴግ እንዴት ይገልፁታል?
አቶ አባዱላ፡- ልዩነቱ በጣም ሰፊ ነው፤ እኔ የሚገባኝ ኢህአዴግ ወደዚህ የወረደበት ዋናው ምክንያት ዓላማዎቹና ፕሮግራሞቹ ስህተት ስለነበሩና የሰራቸው ስራዎች በሙሉ ውድቅ ስለነበሩ አይደለም። በጣም ምርጥ ሰራዎች ነበሩት፤ አሉትም። ዛሬም የማይጣሉ ምርጥ ዓላማዎች አሉት። ችግሩ ኢህአዴግ የለውጥ ግለቱን ይዞ አለመቀጠሉ ነው። የሕብረተሰብ አመለካከትም ፍላጎትም ይቀየራል። መሪው ድርጅት ከትውልዱ እኩል አሊያም ፈጥኖ መቀየር አለበት። ይህ ባለመሆኑ የተፈጠሩ ችግሮች ናቸው። ለውጡ ከመጣ በኋላ የሆነው ቢኖር የፈታው እነዚህን ነው።
ለምሳሌ ዴሞክራሲን የማስፋትን ጉዳይ ከዚያ በፊት ያላደረግነው ለምንድን ነው። በውስጣችን እኮ ክርክር ነበር፤ ውጭ አገር የሚገኙ ህዝቦች ይግቡ በሚልም ተከራክረናል። ሁላችንም ተሰባስበን የሐሳብ ክርክሩን እዚሁ እናድርገው ተባብለናልም። እገሌና እገሌ ከዛ ደግሞ እገሌና እገሌን እናስገባ የሚል ሁሉ ተነስቶ ነበር። በዚህ ጉዳይ ኃላፊነት ወስደን ተወያይተናል።
ያቃተን ግን መወሰን ላይ ነው። በያለንበት ተከፋፍለን እዚህ ያለው አንዱ ለልማት ገንዘብ ሲለምን ውጭ ያለው ኢትዮጵያዊ ደግሞ ገንዘብ አትስጡ በሚል ሰልፍ የሚወጣበትን ታሪክ እንቀይረው የሚል ያኔም ነበር። ሁለተኛው ደግሞ በረባውም ባልረባውም ሰዎችን እስር ቤት የማጋዙ እና አሸባሪ ብሎ የመፈረጁ ነገር ድሮ መቀየር ነበረበት። ይህ በዚህ ዘመን የተደረገ በጣም ትልቅ እርምጃ ነው።
ሶስተኛው ደግሞ ምክንያቱ ምንም ይሁን ምን ከኤርትራ ጋር ተዋግተናል። ነገር ግን ከጎረቤት አገር ጋር እየተጣላ የለማ አገር የለም። ስለዚህ በመቶ ሺህ የሚቆጠር ወታደር ድንበር ላይ አስቀምጠን የምንቀልብበት ሀብትም የለንም። እና እንቀየረው የሚለው ነገር አከራክሮናል፤ ይህ አሁን ተፈትቷል። በጥቅሉ ዴሞክራሲን የማስፋትና ሰላም የመፍጠር እንዲሁም ሐሳብ የመግለፅ መብትን ህገ መንግስቱ በሚለው ደረጃ ማከበር ያስፈልጋል። ሚዲያዎች እንዲገቡ ማድረግ በእኔ እምነት እጅግ በጣም ትልልቅ እርምጃዎች ከሆኑት መካከል ናቸው። እነዚህ እርምጃዎች አሁን ሳይሆን በፊት መወሰድ ነበረባቸው። ዶክተር ዐብይ ከመጣ በኋላ የተወሰደው የመጀመሪያው እርምጃ እጅግ ውጤታማ ነበር።
እያንዳንዱ ለውጥ መንገራገጭ አለው። ለምሳሌ እኔ ቤቴ ስገባ ሁሉጊዜ የምቀመጥባት ቦታ አለችኝ፤ ስለዚህም ፈልጌ የምቀመጠው እዚያ ነው። ተለውጦ ቢገኝ ለተወሰኑ ቀናት ያህል ቢሆንም ቅር ያሰኘኛል። ቤት ውስጥ የዚህን ያህል የሚከብድ ሲሆን አገር ላይ ሲሆን ደግሞ ያልተለመዱ ነገሮች ሲመጡ የተለያየ ነገር ይደመጣል። ትዝ የሚለኝ መተሃራ አካባቢ ያለው በረሃ በአዋሽ ወንዝ ሲለማ አዋሽ ወንዝ ጠፋ ነው የተባለው…(መጠነኛ ሳቅ…) ሜዳ ላይ ፈሶ አሸዋ ውስጥ ይሰርግ የነበረው አዋሽ መልማቱ ጥሩ ነው ከማለት ይልቅ የተባለው ሌላ ነው። ስለዚህ ሁሌም ቢሆን አዳዲስ ነገሮች ላይ ተግዳሮት አይጠፋምና ይህም ተፈጥሯዊ ነው።
አዲስ ዘመን፡- ከለውጡ በፊት ክልሎች ምንም እንኳ የሚከተሉት ፌዴራሊዝን ነው ቢባልም፣ ነፃነቱ አልነበራቸውም ይባላልና እርስዎም ርዕሰ መስተዳድር ነበሩና ይህን ጉዳይ እንዴት ይገልፁታል?
አቶ አባዱላ፡- ህገ መንግስቱ ነፃ ክልሎችን ፈጥሯል። በአሰራር ላይ የነበሩ ግድፈቶች አሉ፤ ያሉት ሁለት ፅንፎች ናቸው። በአንድ በኩል እንደ ፈለገ ሊያደርግ የሚችል ህግ አለ። እኔ ፈንታሌን ሳለማ ሲከራከሩኝ ህገ መንግስት ጥሻለሁ ወይ ብዬ ነው የተከራከርኩት። አልጣስክም አሉኝ፤ ስለዚህ ተውኛ አልኳቸው። ስለዚህ ህገ መንግስቱ
ፈንታሌን ማልማት ብቻ ሳይሆን የጭላሎን ተራራ ለመናድም መብት ሰጥቶኛል…(ሳቅ…)…ህገ መንግስቱ እስከዚያ ድረስ መብት ይሰጣል። በአሰራር ደግሞ ድርጅት ስለሆነ ግንኙነቱ ከዚህ እንዳታልፍ የሚል ነገር አለ። ስለዚህ የሚጫወቱት ሁለት ነገሮች ናቸው። በእኔ ግምት እነዚህ ሁለት ነገሮች መስተካከል ነበረባቸው። ልቅ ለሆነውም ልጓም ሊበጅለት፤ ልጓም የበዛበትም ለቀቅ የሚደረግበት ሁኔታ በመፍጠር አገር እንድትቀጥል ማድረግ ይገባል። ከዚህ በላይ ብዙ መናገር አልችልም።
አዲስ ዘመን፡- የኦሮሞ ወጣቶች ከሌሎች ኢትዮጵያውያን ጋር በከፈሉት መራራ ትግል ለውጡ መጥቷል ተብሎ ይታመናልና ይህ ለውጥ ስኬታማ እንዳይሆን ተግዳሮት የሆኑ አካላት አሉ ይባላልና እዚህ ላይስ ምን አስተያየት አለዎት?
አቶ አባዱላ፡- ለውጥ፣ የሆነ ነውጥ ከሌለው ለውጥ አይሆንም። ምክንያቱም አዳዲስ ነገሮችን ሁሉም ሰው በአንዴ አይቀበላቸውም። ጠቃሚነታቸውን ሁሉም እስኪረዳው ድረስ ችግር ነውና ተፈጥሯዊ ባህሪያቸው ነው ብሎ መውሰድ ይቻላል። ስለዚህ ዜጋው ፖለቲካውን ለፖለቲከኞቹ ትቶ ስራውን ቢሰራ እሻለሁ። እኔም ቀደም ሲል እንደጠቀስኩት ፖለቲካው ውስጥ የለሁምና የማይመለከተኝን አላዳምጥም፤ አላነብምም። የማህበራዊ ትስስር ገፅንም አልጠቀምም። እኔን የሚመለከት መረጃ ካለ አንኳኩቶ ራሱ ይመጣል። ስለዚህ ሁሉንም ለየባለቤቱ ብንተው መልካም ነው።
አዲስ ዘመን፡- እንደሚታወቀው በአገሪቱ የፀጥታ ችግርም ሆነ የኑሮ ውድነቱ አለና እዚህ ላይ ምን ይላሉ?
አቶ አባዱላ፡- የኑሮ ውድነቱ ከፍ ዝቅ ይላል እንጂ ተቀይሮ አያውቅም። ከእኛ የባሱ ድሃ አገሮች ግን ለምተዋል። ኮሪያውያን ከእኛ በባሰ ድህነት ውስጥ ነበሩ። እኛ ሰራዊታችንን ለኮሪያ እርዳታ ስንልክ እነሱ ድሆች ነበሩ። ተራራው ድንጋያማ ነበር። ዛሬ ግን ለምለም ነው።በዓለም ደረጃ ከፍተኛ ዓመታዊ ገቢ ካላቸው ህዝቦች መካከል የሚመደቡ ናቸው። ለምን ቢባል 24 ሰዓት በመስራታቸው ነው። በነገራችን ላይ የፈንታሌን ማለትም የእኛን የቆላ ልማት ለመጀመር ያነሳሳኝ ትልቁ ነገር በኮሪያ ሃናን ክፍለ አገር 600 ሺህ ሄክታር መሬት ለማልማት ከአንድ ሺህ 500 ኪሎ ሜትር በላይ ያመጡትን ውሃ መመልከቴ ነው። በወቅቱ ዶዘር ነሽ ግሬደር ነሽ አልነበረም፤ ያንን ያደረጉት በእጃቸው ነው። በዚህ ሁሉ ሰው እየሞተ ልማት እያደገ መጥቷል።
ዓለም ይህንን ካደረገ እኛ አቅማችንን በሙሉ ሳንጠቀምበት ስለድህነታችን ብቻ ብናወራ ምን ትርጉም አለው። ከድህነታችን ለመውጣት ካሰብን የተፈጥሮ ፀጋዎች አሉን። ጊዜያችንን በከንቱ ከምናባክን ጉልበታችንንና እውቀታችንን በተፈጥሮ በታደልነው ፀጋችን ላይ ብናውል ተጠቃሚ ያደርገናል ብዬ አምናለሁ።
የፀጥታ ችግር ለተባለው መንግስት ሁለት ነገር አጣምሮ መስራት አለበት ብዬ አስባለሁ። በአንድ በኩል የዴሞክራሲ ምህዳር መስፋቱ ምንም ጥያቄ የለውም። ዴሞክራሲ አለ ማለት የሕግ የበላይነት አለ ማለት ነው። ዴሞክራሲና የህግ የበላይነት በእኩል መሄድ አለባቸው። ምክንያቱም ጉልበተኛውን ለማስገዛት ያስችላል።
አዲስ ዘመን፡- አሁን ላይ እየተከሰተ ያለው በየዩኒቨርሲቲዎች ያለው ችግር መፍትሄ ማግኘት የሚችለው እንዴት ነው?
አቶ አባዱላ፡- ይህን በተግባር እየተከታተሉ ያሉት ቢመልሱ ጥሩ ይመስለኛል። በራሴ አስተያየት ግን ዩኒቨርሲቲዎች ትንሽዋ ኢትዮጵያ ናቸው ብዬ አምናለሁ። ጥቂቶች እነዚህን በፍቅር አብሮ የሚኖሩ ተማሪዎችን ይበጠብጣሉ። ከበደና በቀለ ተጣሉ ሳይሆን የእገሌና የአገሊት ብሄር ተጣላ ወደሚለው ይወስዱታል። ግጭቱን ወደላቀ ደረጃ እየወሰደ ያለው ነገር ቢኖር የግለሰቦች ጠብ መሆኑ ቀርቶ ወደብሄር መቀየሩ ነው። እኔ ጥሩ ነው ብዬ የማምነው የመጀመሪያው ዩኒቨርሲቲዎች ራሳቸው ኃላፊነትን መውሰድ መቻል ይኖርባቸዋል። በተጨማሪም መምህራኑና ተማሪዎችም እንዲሁ። ከዚህ ባሻገር ተማሪዎች ዓላማቸውን ጠንቅቀው ሊያውቁ ይገባል።
አዲስ ዘመን፡- እርስዎ ብዙ እንደሚጠበቅብዎ ይታወቃልና አሁን ያለው አዲሱ አመራርስ ከእርስዎ ምን መማር አለበት ይላሉ?
አቶ አባዱላ፡- እኔ በእኔ ዘመን ነው የመራሁት። አዲሱ ዘመን ደግሞ የራሱን አመራር ይፈልጋል። ምናልባት ከአንተ እነዚህን እንማራለን የሚሉት እነርሱ ናቸው እንጂ እኔ ከእኔ ተማሩ አልላቸውም። ምክንያቱም አብረን ነበርን፤ አብረንም ታግለናል። በዚህም የፈለጉትን ወስደው የማይፈልጉትን ጥለዋል። ነፃነቱና ውሳኔው የራሳቸው ነው።
አዲስ ዘመን፡- መፅሐፍትን ለንባብ ከማብቃት ባሻገር በቀጣይ አቡዱላን የት እንጠብቃቸው?
አቶ አባዱላ፡- እንጃ! …(ሳቅ)… በእርግጥ እኔ በአንድ ጉዳይ አምናለሁ። እስከመጨረሻው ደቂቃ ድረስ እሰራለሁ። የምሰራው ግን ማህበራዊ አገልግሎት ላይ ነው።
አዲስ ዘመን፡- ለኢትዮጵያ ወጣቶች የሚያስተላልፉት ወቅታዊ መልዕክት ካልዎት?
አቶ አባዱላ፡- እኔ ለኢትዮጵያ ወጣቶች የማስተላልፈው ወጣት ሆኜ እንደማለፌ በቆየሁበት ዘመን የሆነውን አይቻለሁ። እኛ የታደልን ነን። ያደጉት አገሮች ወጣት የሚባል የላቸውም፤ አምራች ዜጋ የላቸውም። የእኛ 60 በመቶ ያህሉ ወጣት ሲሆን፣ በጣም ለውጥ ፈላጊና ትኩስ ኃይል ነው፤ ይህ ትልቅ እድል ነው። ይህ ወጣት ኃይል ጊዜውን ያልሆነ ቦታ እንዳያውል ማድረግ ያስፈልጋል። የቴክኖሎጂ ብቃቱንና ትኩስነቱን በመጠቀም በእርሱ ዘመን አገሩን ለውጦ እንዲያልፍ ነው ፍላጎቴ። ይህ ትኩስ ኃይል አለ፤ አገሪቱ ስንዴ መለመን የለባትም። ይህ ልመና በእኔ ትውልድ ይብቃ ብሎ የሚሰራ አይነት ሐሳብ ይዞ ተደራጅቶ የሚንቀሳቀስ እንዲሆን መልዕክቴን አስተላልፋለሁ።
አዲስ ዘመን፡- ከሰሞኑን አቶ አባዱላ ገመዳ ሹመት አግኝተዋል ይባላል፤ ምን ያህል እርግጥ ነው?
አቶ አባዱላ፡- እኔም ለአባዱላ አዲስ ስልጣን ተሰጠው ተብሎ ሲነገር ነው የሰማሁት። እኔ ምንም ስልጣን አልተሰጠኝም፤ ስልጣንም አልፈልግም። እንደገባኝ ከሆነ እየተባለ ያለው የደቡብ ክልልን በሚመለከት ያሉትን ችግሮች ለመፍታት ስልጣን ተሰጥቶታል የሚል ነው። ግን አልተሰጠኝም። የደቡብ ክልል ህዝቦች ብዙ ጥያቄዎች አሏቸው። ሰላምን በሚመለከት ሰላም ፈላጊ በጎ ፈቃደኞች ተሰብስበናል። ከተሰበሰቡት መካከል ደግሞ አብዛኛዎቹ ከደቡብ ክልል ናቸው። ክልሉ ሰላማዊነቱን ይዞ እንዲቀጥል ነው መሰባሰባችን። እንደሚታወቀው የክልሉ ህዝብ ሰላማዊ፣ ታጋሽና ብሩህ አዕምሮ አለው። 56 ብሄር ብሄረሰቦች ያሉበት እንደመሆኑ ኢትዮጵያችን የምትታይበት ክልል ነው።
አሁን ከተፈጠረው ነገር ጋር ተያይዞ የክልል ጥያቄና ሌሎችም ነገሮች አሉና እነዚህን የህዝብ ጥያቄዎች በሰላማዊ መንገድ የተሻለ መፍትሄ በሚያገኙበት ሁኔታ ብለን እንደ በጎ ፈቃደኞች ራሳችንን የሰላም አምባሳደር በሚል ተሰብስበናል። ስለዚህ የሰላም አምባሳደሮች ነን። የመጀመሪያውን ዙር ከተነጋገርን በኋላ ከጠቅላይ ሚኒስትሩ ጋር ተገነናኝተናል። እርሳቸውም እንዲህ ብታደርጉ ሲሉ ውሳኔ ሳይሆን አስተያየታቸውን ሰጥተውናል። ይህ ማለት ደግሞ አንድ ሰው በመንግስት የተጣለበትን ስራ ሲጨርስ የሚያደርገው በጎ ተግባር ነው ብዬ አምናለሁ እንጂ ስልጣን አልተሰጠኝም።
ሁለተኛው ደግሞ ለ2020 ቶኪዮ ኦሎምፒክ ዝግጅት እየተደረገ ሲሆን፣ የኦሎምፒክ ኮሚቴው በዝግጅቱ ላይ ብትሳተፍ ብሎ ደጋግሞ ስለጠየቀኝ እሺ በማለት የዝግጅት ኮሚቴው ሰብሳቢ ሆኛለሁ፤ ይህም ቢሆን ስልጣን አይደለም። ከዛ ውጭ ግን የዲቦራ ፋውንዴሽን መስራችና የቦርድ ሰብሳቢ እንዲሁም የኦሮሚያ ልማት ማህበር የቦርድ ሰብሳቢ ነኝ። ሌላም ልማት ካለም እሰበስባለሁ…(ሳቅ…) እነዚህ ናቸው ኃላፊነቶቼ።
አዲስ ዘመን፡- ስለሰጡን ሰፊ ማብራሪያ ከልብ አመሰግናለሁ።
አቶ አባዱላ፡- እኔም በጣም አመሰግናለሁ።
አዲስ ዘመን ረቡዕ ጥር 27/2012
አስቴር ኤልያስ
