ልዩነታችንን የቱ ጋ ነበር ያቆምነው

በተደጋጋሚ በዚሁ ጋዜጣ ላይ እንደገለጽሁት ሀገር ሲወረር ፤ ሉዓላዊነት ሲደፈር ልዩነታችንን ትተን ቀፎው እንደተነካ ንብ በአንድነት መቆማችንና መትመማችን የሚገባ ቢሆንም ፤ ወረራንና ጥቃትን እየጠበቅን አንድ የምንሆነው የታሪክ ልምምድ ምቾት አይሰጠኝም። አንድ ለመሆን ሁልጊዜ መወረርና መደፈር አለብን ወይ የሚል ጥያቄ ያጭርብኛል። በሰላሙ ጊዜ ለምን ለልማት ለለውጥ በአንድነት አንነሳም ? ከሰላም ስምምነቱ ወዲህ በአንድነት ለመቆም ለምን እግራችንን እንጎትታለን። የሰሜን ዕዝ ከጀርባው መወጋቱና ጥቃቱ በአንድነት እንድንቆም አድርጎናል። የሰላም ስምምነቱ የጦርነቱን ያህል በአንድነት ለምን አላቆመንም።

በነገራችን ይሄ አባዜ እኔንም ይመለከታል። በረባ ባረባው ልዩነት ልዩነት እያለኝ ነው። ወቀሳው እኔንም ይመለከታል ለማለት ነው። ዛሬ ተመልሰን “ ልዩነታችንን የቱ ጋ ነበር ያቆምነው ? “ ብለን በይደር ወደአቆየነው የልዩነትና የጥላቻ አዙሪት የምንመለስ ከሆነ ለዚህ ሲባል ወረራንና ጦርነትን የሚሰራ፤ ሀገርንና ሕዝብን እረፍት የሚነሳ ተቋም ወይም እንደ አፄ ልብነድንግል መሬትን 40 እየገረፈ ጦርነት አውርድ የሚል ንጉሱ ያስፈልገናል ማለት ነው።

ከሰላም ስምምነቱ ወዲህም”ልዩነታችንን የቱ ጋ ነበር ያቆምነው ?” ብሎ ወደ ቀደመው ሴራው ፣ ውዝግቡና ብሽሽቁ ተመልሷል። ተቃዋሚው ፣ ዩቲውበሩና አክቲቪስቱ ብቻ አይደለም በራሱ በብልጽግና ውስጥ ያለ አመራር ጭምር “ልዩነታችንን የቱ ጋ ነበር ያቆምነው ?”ብሎ እንካ ስላንትያውንና ሴራ መጎንቆሉን ተቀላቅሏል። ለዚህ አንዱ ምክንያት የተጣባን ክፉ አባዜ ነው ።

በጦርነት ጊዜ ዳር እስከ ዳር በአንድነት አቁሞን ሰላም ሲሆን ደግሞ ወደ ቀደመው ልዩነትና ጥላቻ የሚዘፍቀን ክፉ አባዜ። የአባዜው መነሻ ምን እንደሆነ ግን ራሱን የቻለ ጥናት ይፈልጋል። ሌላው ስለሰላም ስምምነቱ የሚነዙ ብዥታዎችን በወቅቱ ለማጥራት መንግስትም ሚዲያዎቹም እግራቸውን መጎተታቸው የሰላም ስምምነቱን ለሴራ ትንተናና ሀሰተኛ መረጃ ስለዳረገው “ልዩነታችን የቱ ጋ ነበር የቆመው፤”ብሎ ካቆመበት እንዲቀጥል አድርጎታል።

ሌላው ከዚህ ወገንም ሆነ ከዚያ ሀገር ሰላም ሲሆንና ሕዝብ አንድ ሲሆን የሚያባባቸው እኩያን እና የልዩነትና የግጭት ነጋዴዎች ነጋ ጠባ ልዩነትንና ግጭትን የሚፈጥሩ አጀንዳዎችን ስለሚጎነቁሉ ነው። እነዚህ እኩያን በገዢው ፓርቲ ብልጽግና ሳይቀር መኖራቸው ችግሩን አባብሶታል። በአዲስ አበባ ትምህርት ቤቶች ለተፈጠረው ውዥንብርና ሁከት ራሱ የብልጽግና አመራር እጁ እንደነበረበት በአደባባይ ተነግሯል ። በሰላም ስምምነቱ ላይ ከሚነዙ ውዥንብሮችና አሉባልታዎች ጀርባም ይሄው አመራር አለበት። ዛሬም ብልጽግና መዋቅሩን መፈተሽና ማጽዳት አለበት የሚባለው ለዚህ ነው። ከሁሉም በላይ በተደጋጋሚ እያገረሹ ወደ ልዩነትና ጥላቻ መልሰው የሚዘፍቁን የታሪክ ዕዳዎችና የፈጠራ ትርክቶችን በማያዳግም ሁኔታ በሀገራዊ ምክክሩ እስኪቀረፉ በሚያሳዝን ሁኔታ አብረውን ይኖራሉ።

ኢትዮጵያውያን ከሰላም ጊዜ ይልቅ በጦርነት ጊዜ አንድነታቸው ይበልጥ እንደሚጠነክር በሰሞኑ የሕግ የበላይነትና የህልውና ዘመቻ ፤ በኢትዮ ኤርትራ ጦርነት፤ በሶማሊያ የሲያድባሬ ወረራ ፤ በጣሊያን ሁለተኛ ወረራ፤ በአድዋ ጦርነት ፤ ወዘተረፈ ተመልክተናል።የታሪክ ዳናዎቻችን ሺህ አመታት ወደኋላ ተመልሰን ብንከተል ሀቁ ከዚህ የተለየ አይሆንም።በአብዛኛው በችግር በተለይ በጦርነት ጊዜ የማንኛውም ሀገር ዜጋ ልዩነቱን ወደጎን ብሎ በአንድነት ከባንዲራው ከመሪው ጀርባ ይሰለፋል። ይሁንና ሰላም ሲሆን ወደጎን ወዳቆየው ቁርሾና ልዩነት ይመለሳል ማለት አይደለም።

ሆኖም በመንግስት እንዝህላልነት፣ ከፋፍሎ ለመግዛትና ስልጣን ላይ ለመቆየት ካለው ፍላጎት እና የሕዝቡን አንድነት የሚያዘልቁና የሚያጸኑ ስትራቴጂካዊ ተግባራትን ባለማከናወኑ ፤ በልሒቃን በተለይ በፖለቲካ ልሒቃን ስውር ፍላጎት የተነሳ ፤ በመደበኛና በማህበራዊ ሚዲያ በሚከሰቱ መጓተቶችና ጽንፍ ረገጥ ሚዲያዎች ሳቢያ ፤ ወዘተረፈ የሀገርና የሕዝብ አንድነት ወደ ኋላ ሊንሸራተት ይችላል። በአንጻሩ እነዚህ አካላት ወይም ተቋማት በቅንጅት ለአንድነት ከተነሱ ሀገራዊ አንድነቱን እንደ ብረት እንደሚያጠነክሩት የታሪክ ድርሳናት ያትታሉ።

የንጉስ ምኒልክ ወደዙፋኑ መቃረብ ያስደሰተው የጣሊያን ወኪል ፔትሮ ኢንቶኔል ግንኙነቱን በፊርማ ለማረጋገጥ ሚያዝያ መገባደጃ ላይ በ1881 ዓ.ም ውጫሌ ላይ የሁለትዮሽ ስምምነት ለመፈራረም በቃ ። ዳሩ ግን ውሎ ሳያድር የስምምነቱ አንቀፅ 17 ውዝግብ አስነሳ። በዚህ አንቀፅ የጣሊያንኛ ቅጅ መሰረት ኢትዮጵያ የውጭ ግንኙነቷን የምታደርገው በጣሊያን በኩል እንደሆነ የሚያስገድድ መሆኑ በተዘዋዋሪ ሀገሪቱን በጣሊያን ሞግዚትነት የምትተዳደር ያደርጋታል።

የአማርኛው ቅጅ ግን የውጭ ግንኙነት ማድረግ ትችላለች ይላል። በስምምነቱ አንቀፅ 19 ላይ የአማርኛና የጣሊያንኛ ቅጅዎች እኩል ተቀባይነት እንዳላቸው መደንገጉ አለመግባባቱን አካረረው ። በ1887 ዓ.ም በወርሀ መስከረም በገበያ ቀን ቅዳሜ አፄ ምኒልክ ታሪካዊውን የ “ ወረኢሉን “ ክተት አዋጅ አስነገሩ። “ …ሀገርንና ሃይማኖት የሚያጠፋ ጠላት ባሕር ተሻግሮ መጥቷል። እኔም የአገሬ ሰው መድከሙን አይቼ ብታገሰውም ፤ እያለፍ እንደ ፍልፈል መሬት ይቆፍር ጀመር ፤ አሁን ግን በእግዚአብሔር እርዳታ አገሬን አሳልፌ አልሰጠውም።

ያገሬ ሰው ጉልበት ያለህ ተከተለኝ፤ ጉልበት የሌለህ በጸሎትህ እርዳኝ ፤ …” አዋጁን ተከትሎ በአፄ ምኒልክ አዝማችነት ፣ ከመላው ሀገሪቱ በከተቱት መኳንንትና መሳፍንት ባለሟልነት ከ100ሺህ በላይ ወዶ ገብ የገበሬ ጦር እና 29ሺ ፈረሰኞች በኢትዮጵያዊ አንድነት ፣ ጀግንነት ፣ ቆራጥነት ፣ አልበገር ባይነት ፤ ዳርድንበሩን ፣ ሉዓላዊነቱን ሊያስከብር ቀፎው እንደተነካ ንብ ወደ ሰሜን ተመመ። በዚህም ታላቁ ፣ አኩሪውና አንጸባራቂው የሰው ልጆች በተለይ የጥቁር ሕዝቦች ሁሉ ድል የሆነው አድዋ እውን ሊሆን ችሏል።

ድህረ አድዋ በኢትዮጵያውያን ዘንድ አንድነትን ከመፍጠሩ ባሻገር ሀገሪቱን በወቅቱ ከነበረው ቴክኖሎጂ ጋር እንድትተዋወቅ በር ከፍቶላታል። ድሉ ያስገኘው እውቅና እና ክብር ከውጭ ሀገራት ጋር ሰፊ ግንኙነት እንዲመሰረት ረድቷል። ይህን ተከትሎ ለዘመናዊ አሰራርና አስተዳደር እርሾ የሆኑ ተግባራት እንዲከናወኑም አስችሏል። ከዚህ ባሻገር በጭቆና ቀንበር ይማቅቁ የነበሩ የሰው ልጆችን በተለይ ጥቁሮችን ለጸረ ጭቆና ትግል ከማነሳሳቱ ባሻገር።

ለፓን አፍሪካኒዝም ፣ ለብላክ ኮንሽየስ ፣ ለአፍሪካ አንድነት ድርጅት/ ለአፍሪካ ሕብረትና ሌሎች ንቅናቄዎች መሰረት በመሆን አገልግሏል። በሀገር ውስጥ ግን የቅድመም ሆነ ድህረ አድዋን አንድነት ማዝለቅ ፣ ማጥለቅና ማስፋት ላይ ውስንነት መኖሩን ከንጉሱ ሞትና ከልጅ እያሱ መምጣት በኋላ የተፈጠሩ ልዩነቶችን በአብነት ማንሳት ይቻላል። ከዚህ በላይ ለመሔስ ግን ዘመነ ጓዴነት / ኮንቴምፓራሪነስ/ ይገድበኛል።

በሁለተኛው የጣሊያን ወረራ ኢትዮጵያውያን ምንም እንኳ እንደ አድዋው ባይሆንም ወረራውን ለመቀልበስ ዳር እስከ ዳር በአንድነት ተነቃንቋል። ሆኖም በተፈጠሩ ወታደራዊ ስህተቶች እና ጣሊያን ዘመናዊና የኬሚካል ጦር መሳሪያ እስከአፍንጫው ታጥቆ ስለነበር ጦሩ ሊፈታና ጃንሆይም መንግስታቸውን ይዘው ወደ እንግሊዝ ሊሰደዱ መግፍኤ ሆኗል። ያፈገፈገው ጦርና አርበኛ እንደገና ተደራጅቶ፤ ጣሊያን የቆየባቸውን አምስት አመታት ሲዖል አድርጎበታል።

በመጨረሻም በእንግሊዝ ድጋፍና በጀግኖች ተጋድሎ ፋሽስት ጣሊያን ተጠራርጎ ሊወጣ ችሏል ። ከስደት የተመለሰው የግርማዊነታቸው መንግስት አጋጣሚውን በመጠቀም የተፈጠረውን አንድነት ከማጠናከር ከማዝለቅ ይልቅ ፤ በዱር ገደሉ ከወራሪው ጋር እየተዋደቀ ሀገር ያቆየውን አርበኛ ከመሾም ከመሸለም ይልቅ በአምስት አመቱ የጣሊያን ቆይታ ለጣሊያን አድረው ሀገር የከዱ ባንዳዎችን በመሾማቸው እና በመንግስታቸውም ለውጥና ማሻሻያ ያደርጋሉ ተብሎ ሲጠበቅ በዛው በመቀጠላቸው መጨረሻቸው እንዳያምር ከማድረጉ ባሻገር ሀገሪቷንና ሕዝቡን ለወታደራዊ አስተዳደር ደርግ እና ዛሬ ለምንገኝበት ምስቅልቅል ዳርጓታል።

ደርግ ወደ ስልጣን እንደመጣ መሬት ላራሹን በማወጅ እና ጊዜያዊ ማሻሻያ በማድረግ ያገኘውን ተቀባይነት ማጣት በጀመረበት ሰዓት ፤ በእብሪተኛው የወቅቱ የሶማሊያ ገዢ ዚያድባሬ ታላቋን ሶማሊያ እመሰርታለሁ በሚል የቀን ቅዠት ፤ የኢትዮጵያ አንድነት በውስጥ ተቃውሞና በሻቢያ የትጥቅ ትግል ተዳክሟል በሚል የተሳሳተ ግምገማ በተወሰደ ውሳኔ የሀገራችንን ድንበር ጥሶ እስከ መሀል ሀገር በወረረን ጊዜ መላው ኢትዮጵያዊ ከየማዕዘናቱ የሀገሩን ዳር ድንበርና ሉዓላዊነቱን ለማስከበር እንደ ንብ ተመመ። በጥቂት ወራት ወታደራዊ ስልጠና የእብሪተኛውን የዚያድባሬ ጦር አይቀጡ ቅጣት በመቅጣት የግዛት አንድነቷን አስከብሯል።

ይሁንና ደርግ ይህን ሀገራዊ መነሳሳትና አንድነት ለብሔራዊ መግባባትና እርቅ ከመጠቀም ይልቅ ጠመንጃ ወደ ማምለክና ልዩነቱን ሁሉ በኃይል ጸጥ ለማድረግ በመንቀሳቀሱ መጨረሻው ምን እንደነበርና እርሱም ሀገሪቱን ለጠባቡና ቂመኛው ሕወሓት አሳልፎ በመስጠት ለውርደት ዳርጓታል። የሚያሳዝነው በእግሩ የተተካው አገዛዝ ከደርግ ውድቀትም ሆነ ከራሱ ስህተት ለመማር ዝግጁ አለመሆኑ መጨረሻው የሽንፈት ከሉን መከናነብ ሆኗል።

ከኤርትራ ጋር በድንበር የተነሳ ወደ ጦርነት ሲገባ፤ የሀገር ሉዓላዊነት ለአደጋ ሲጋለጥ፤ ሀገር ሲወረር፤ ኢትዮጵያውያን ዳር እስከዳር በነበረው ከፋፍሎ የመግዛት መርህ ፤ አድሎአዊና ኢፍትሐዊ በሆነ አገዛዙ ፤ በአፈናውና በጭቆናው ፤ በኤርትራ መገንጠል በነበረው ወራዳ ሚና ፤ አይን ባወጣው ዘረፋው ፤ ወዘተረፈ የተከፉና ያዘኑ ቢሆንም ከአገዛዙ ጋር የነበራቸውን የማይታረቅ ልዩነት አቆይተው ከጎኑ ተሰልፈዋል ። በነቂስ ተመዋል።

በከፍተኛ መስዋዕትነት የሀገር ዳርድንበርና ሉዓላዊት ወደነበረበት ተመልሷል። ሆኖም አገዛዙ ይህን ሀገራዊ አንድነት ለጊዜያዊ ጥቅም እንጂ ለዘላቂ ሀገራዊ መግባባት ፣ መቀባበልና መቀራረብ ስለማይፈልገው ልጆቻቸውን ያጡ ወላጆች እንባ ሳይደርቅ ወደለመደው ከፋፍለህ ግዛው ፣ አፈናውና አድልዎ ተመለስ ። ይህን መልካም አጋጣሚ ለሀገራዊ አንድነት ፣ ለብሔራዊ እርቅ ፣ ለለውጥና ለሪፎርም ቢጠቀምበት ኑሮ እንዲያ መውጫው ባልጠፋው፤ ማጣፊያው ባላጠረው።

እንደ መውጫ

የክቡር ጠቅላይ ሚኒስትርና የመንግስታቸውን የአመራር ጥበብና ብቃት እንዲሁም ተቋማት በእርግጥ እየተገነቡ መሆኑን በመከላከያ ሰራዊት ግዳጅን የመፈጸም ብቃትና ጀግንነት አረጋግጠናል። በድሉ ከመፎከርና ከመሸለል ይልቅ በሰላም ስምምነት እንዲቋጭ የተሄደበት ርቀት የፖለቲካዊና ዲፕሎማሲያዊ የአመራር ብስለት የተስተዋለበት ነው። ይህን ተከትሎ በሀገሪቱ የተፈጠረውን መነቃቃትና አንድነት መንግስት ፣ ልሒቃን ፣ ተፎካካሪ የፖለቲካ ፓርቲዎች ፣ መገናኛ ብዙኃን ፣ አክቲቪስቶች ግለቱን ጠብቆ በማስቀጠል ለዘላቂ አንድነትና ብሔራዊ መግባባት መሰረት መጣልና ተቋማዊ ማድረግ ሲጠበቅባችው እያስተዋልን ያለነው ግን ለየቅል ነው።

ዲያቆን ዳንኤል ክብረት እንዳለው ድሉ ካጎናጸፈን ልዕልና እንዳንወርድ ፖለቲከኞችና አክቲቪስቶች ወደ መንደርና ጠባብ አስተሳሰብ ዝቅ እንዳይሉ እንዳሳሰበው፤ በዚህ አንጸባራቂ ድል ማግስት” ልዩነታችን የቱ ጋ ነበር የቆመው !? “ ብለን ወደ ቀደመው የሴራ ፖለቲካ፣ አቅላይነት ፣ ጥላቻ ፣ ልዩነት ፣ ጎጠኝነት፣ ምቀኝነት፣ መጠራጠር ፣ ዘረፋ ፣ ወዘተረፈ የምንመለስ ከሆነ ከታሪካችን አልተማርንም። ታጥቦ ጭቃ ፣ አድሮ ቃሪያ ነን ማለት ነውና ወደ ኋላ መመለስና መንሸራተት የለብንም።

ሻሎም ! አሜን።

 በቁምላቸው አበበ ይማም (ሞሼ ዳያን)

fenote1971@gmail.com

አዲስ ዘመን  ታኅሣሥ 27 /2015