የዓድዋን ድል ያባከነው ‹‹ይህ ትውልድ››

 አንተነህ ቸሬ

የካቲት 23 ቀን 1888 ዓ.ም ኢትዮጵያ በኢጣሊያ ላይ ያስመዘገበችው አንጸባራቂው የዓድዋ ድል 125ኛ ዓመት መታሰቢያው የካቲት ወር ከገባ ጀምሮ ‹‹እየተከበረ›› ይገኛል። ድሉ ከኢትዮጵያ በተጨማሪ የኢትዮጵያ ኤምባሲዎች በሚገኙባቸው አገራትም ‹‹እየታሰበ›› እንደሆነ ተመልክተናል።

ታላቁ የዓድዋ ድል መላውን ዓለም ያስገረመ፣ ኢትዮጵያን በዓለም አቀፍ ደረጃ ታዋቂ ያደረገና ኢትዮጵያና ድሏ የጭቁኖች የነፃነት ምልክትና መሰረት ሆነው እንዲታዩ ያስቻለ ደማቅ ታሪክ በመሆኑ ተደጋግሞ ሊዘከርና ሊዘመርለት ይገባል። የቀድሞው የደቡብ አፍሪካ ፕሬዝደንትና የዓድዋ ድል ለጥቁሮች፣ በተለይም ለአፍሪካውያን፣ የነፃነት ትግል ስለነበረው ፋይዳ ተናግረው የማይጠግቡት ታቦ ምቩየልዋ ምቤኪ ‹‹የዓድዋ ድል ለትናንት ድሎቻችን ብቻም ሳይሆን ልናሳካቸው ላሰብናቸው አፍሪካዊ እቅዶቻችን ስኬት ታላቅ ስንቅ የሚሆነን አኩሪ ድል ነው›› በማለት በተደጋጋሚ የሚናገሩት የድሉ መታሰቢያ መከበር ከድሉ መንፈስና ዓላማ ለመነጩት አፍሪካዊ እቅዶች ስኬት ትልቅ አበርክቶ እንደሚኖረው በማመን ነው።

የዓድዋ ድል ስናስብ ጥያቄ የሚያጭሩ ብዙ ጉዳዮች አሉ። ለዛሬው ትዝብቴ መነሻ የሆኑኝም እነዚሁ ጉዳዮች (የዓድዋ ድል ትርጉሙና በረከቶቹ፣ ዓድዋና ያለፉት ዓመታት የኢትዮጵያ ጉዞ፣ የዓድዋ ድል አከባበር እና ተያያዥ ጉዳዮች) ናቸው።

የዓድዋ ድል ትርጉሙና በረከቶቹ

በዳግማዊ አፄ ምኒልክ የተመራው የኢትዮጵያ ጦር በወራሪው የኢጣሊያ መንግሥት ጦር ላይ ያስመዘገበው ድል በዓይነቱ የተለየ ስለነበር መላውን ዓለም ያስገረመ፣ ያስደነቀና ያስደነገጠ ክስተት ሆኖ በታሪክ ተመዝግቧል። ይህ ድል ከኢትዮጵያ አልፎ ለመላው ዓለም ጭቁኖች የነፃነት ተስፋን የፈነጠቀና ኢትዮጵያን በዓለም አቀፍ ደረጃ ታዋቂ ያደረገ፤ በአንፃሩ ለወራሪ ጦር ደግሞ ሁለገብ ውድመትን ያስከተለ ድል ነው።

የዓድዋ ድል የአፍሪካ የፀረ-ቅኝ ግዛት ንቅናቄዎች ምልክት መሆን የቻለ ወሳኝ ታሪካዊ ክዋኔ ነው። ጦርነቱና ድሉ ኢትዮጵያውያን ለጋራ ዓላማ በጋራ ተሰልፈው ዓለምን ያስደነቀ ገድል መፈፀማቸውን ለመላው ዓለም ያሳዩበት በመሆኑ ጭቁን ሕዝቦች ለነፃነታቸው በጋራ ሆነው መታገል እንደሚገባቸው ትምህርት የሰጠ ታላቅ ክስተት ነው። የድሉ ትሩፋቶች ለጭቁን ሕዝቦች የነፃነት ትግል ትልቅ የሞራል ስንቅ ሆነዋል፤የነፃነት ትግሎቹም ፍሬያማ ይሆኑ ዘንድ የስኬት መንገድን ጠርገዋል።

በአፍሪካ፣ በካሪቢያንና በእስያ ለተካሄዱ የነፃነት ትግሎች መጀመርና ስኬታማ መሆን የዓድዋ ድል የጎላ ሚና ነበረው። ይህ ሚናውም በበርካታ የአገራ መሪዎች፣ ምሁራንና ታዋቂ ሰዎች ተመስክሮለታል። ከአህመድ ሴኮ ቱሬ እስከ ኔልሰን ማንደላ፣ ከክዋሜ ንክሩማህ እስከ ታቦ ምቤኪ፣ ከዊልያም ኤድዋርድ ዱ ቦይስ እስከ ማርክስ ጋርቬይ፣ ከስቬን ሩቤንሰን እስከ ማሞ ሙጬ፣ ከዶናልድ ናታን ሌቪን እስከ አየለ በከሪ፣ ከቨርጂኒያ ሊ ጃኮብስ እስከ ሮበርት ኔስታ ማርሌይ (ቦብ) … በርካታ የአገራት መሪዎች፣ ምሁራንና ታዋቂ ሰዎች ስለዓድዋ ድል አንፀባራቂነትና በዓድዋ ስለደመቁት ኢትዮጵያውያን ጀግንነት ተናግረዋል፤ጽፈዋል፤ዘፍነዋል!

ኢትዮጵያን እንደሁለተኛ አገራቸውና ቤታቸው ነው የሚቆጥሯት የአፍሪካ የነፃነት መሪዎች (ኔልሰን ማንዴላ፣ ሮበርት ሙጋቤ እና ሌሎችም) የነፃነት ትግላቸውን ባደረጉባቸው ጊዜያትም ኢትዮጵያ ውስጥ መጥተው የተለያዩ ድጋፎችን አግኝተዋል። እንግዲህ ይህ የሚያሳየው ኢትዮጵያ እንደነፃነት ምልክት መቆጠሯ በወሬና በንድፈ ሃሳብ የተገለፀ ብቻ ሳይሆን በተግባር የታዬና የተረጋገጠ መሆኑን ነው። የዚህ ሁሉ ምንጭ ደግሞ የዓድዋ ድል ነው። የአብዛኞቹ የዓለም የጭቁኖች የነፃነት ትግሎች መነሻና የስኬት ምንጭ የዓድዋ ድል ነው።

የዓድዋ ድል በተለያዩ የዓለም አካባቢዎች ለተደረጉ የነፃነት ትግሎች መነቃቂያ ከመሆን ባሻገር አገራት ነፃነታቸውን ካገኙ በኋላ በጭቁኖች ለተቋቋሙ ተቋማት መመስረትም ሚናው የጎላ ነው። ከእነዚህ ተቋማት መካከል አንዱ የቀድሞው የአፍሪካ አንድነት ድርጅት (Organization of African Unity – OAU) የአሁኑ የአፍሪካ ኅብረት (African Union – AU) ነው። የአፍሪካ አንድነት ድርጅት (Organization of African Uni­ty) መመስረት የዓድዋ ድል ውጤት ነው። የድርጅቱን ምስረታ፣ ዋና መስሪያ ቤቱ አዲስ አበባ ላይ የመሆኑንና የአፍሪካ አገራትም በዚህ የመስማማታቸውን ነገር ከዓድዋ ድል ውጭ ማሰብ አስቸጋሪ ነው፤አይቻልምም።

ለድርጅቱ መመስረት ምክንያት የሆነው የፓን አፍሪካ ንቅናቄ (Pan-Africanism) የተጠናከረውም በዓድዋ ድል ነው። ምንም እንኳ የፓን-አፍሪካኒዝም እንቅስቃሴ ከዓድዋ ጦርነት ቀድሞ የተጀመረ ቢሆንም በዓድዋ የተገኘው ድል ግን የፓን-አፍሪካኒዝም እንቅስቃሴን ይበልጥ እንዲጠናከር አድርጎታል። የአፍሪካ አንድነት ድርጅት የዓድዋ ድል ውጤት መሆኑ የዓድዋ ድል የአፍሪካውያን የነፃነት ትግሎችና ከትግሎቹ መጠናቀቅ በኋላ የተመሰረቱ ተቋማት የዓድዋ ድል ደማቅ አሻራ እንዳረፈባቸው ጠቋሚ ምስክር ነው።

የዓድዋ ድል የትብብርንና የአንድነትን ውጤታማነት እንዲሁም ለነፃነት መስዋዕትነት መክፈል ታላቅ ክብር እንደሆነ ያሳየ፤የነጮች የበላይነት ማክተም እንደሚችልም የጠቆመና መንገድ የከፈተ አንፀባራቂ ክስተትም ነው። ይህን ክብርና መንገድ በጀግንነትና በመስዋዕትነት በታጀበ ተግባር ያሳዩትና የመሩት ኢትዮጵያውያን ደግሞ የጭቁኖች መመኪያ መሆናቸውን አስመስክረዋል።

ጥቁሮች በሚኖሩባቸው አካባቢዎች ሁሉ የዓድዋ ድል ትዝታና ስሜት ነበር። ጭቁኖች ኢትዮጵያን የነፃነት ምልክትና የጥቁሮች ሁለተኛ ቤት አድርገው ነው የሚመለከቷት። ‹ኢትዮጵያ አገራችን ናት› ብለው ወደ ኢትዮጵያ ለመምጣት እንቅስቃሴ ሲያደርጉም ነበር። በተለይ ጃማይካዊው የፖለቲካ አክቲቪስትና የመብት ተሟጋች ማርክስ ጋርቬይ በንግግሩም ሆነ በጽሑፉ ላይ ሁሉ ‹‹በባርነት ተይዛችሁ በዘር አድልኦ በሽታ በተጠናወተው ኅብረተሰብ ውስጥ የምትኖሩ ጥቁር አፍሪካውያን በሙሉ ወደ አገራችሁ ወደ አፍሪካ፣ የነፃነት አገር ወደ ሆነችው አገራችሁ ኢትዮጵያ ተመለሱ። ፊታችሁን ወደ ኢትዮጵያ መልሱ፤ ወደ ጥንት ርስታችሁ አፍሪካ ተመለሱ፤ ዘውዱን የደፋውን ጥቁር ንጉሥ ተመልከቱ፤ እርሱ አዳኛችን ነው›› እያለ መጥቀሱ ኢትዮጵያ የጭቁኖች ተስፋና መመኪያ ተደርጋ መቆጠሯን የሚጠቁም ነው።

በድሉ ማግሥት ታላላቅ የአውሮፓ መንግሥታት ከኢትዮጵያ ጋር ወዳጅነት መስርተዋል። ከድሉ በፊት ‹‹ኢትዮጵያውያን ኋላ ቀሮች ናቸው›› ብለው ያስቡ የነበሩ አካላት ከኢትዮጵያ ጋር ወዳጅነት መስርተው የምጣኔ ሀብትና ወታደራዊ ግንኙነት ለመፍጠር ፍላጎት አሳይተዋል። የዓድዋ ድል የኢትዮጵያ ዋና ከተማ (አዲስ አበባ) የብዙ አውሮፓውያን መንግሥታት ኤምባሲዎች መቀመጫ እንድትሆን እድል ፈጥሯል። ድሉ ለምጣኔ ሀብታዊ እድገት (ለከተማ እድገት መነቃቃት፣ ለመሰረተ ልማቶች መገንባትና ለሥራ እድል መፈጠር) ትልቅ አስተዋፅኦ አድርጓል። ኢትዮጵያ የዓለም መንግሥታት ማኅበር (League of Nations)ን ጨምሮ የሌሎች ዓለም አቀፍ ተቋማት መስራች አባል እንድትሆን ድሉ ከፍተኛ ሚና ነበረው። በአጠቃላይ የዓድዋ ድል ኢትዮጵያ ዓለም አቀፍ እውቅና እንደታገኝ አስችሏታል።

ከዓድዋ ድል 40 ዓመታት በኋላ የፋሺስት ኢጣሊያ መንግሥት ኢትዮጵያን ሲወር፣ የኢትዮጵያ መወረር   በዓለም አቀፉ ማኅበረሰብ፣ በተለይም በጥቁሮችና በጭቁኖች፣ ዘንድ ትኩረት እንዲያገኝ ያደረገው የዓድዋ ድል ነው። የድሉ ውጤት ኢትዮጵያ በመላው ዓለም እንድትታወቅ ስላደረጋት ፋሺስት ኢጣሊያ በኢትዮጵያ ላይ የፈፀመው ወረራ ኢፍትሐዊና የኢትዮጵያን ሉዓላዊነት የጣሰ ተግባር እንደሆነ የሚሰብኩ ድምፆች በመላው ዓለም ተስተጋብተዋል። የዓድዋ ድል ለኢትዮጵያም ሆነ በመላው ለሚገኙ ጭቁኖች ያበረከተው አስተዋፅኦ በቀላሉ ተዘርዝሮ የሚያልቅ አይደለም።

‹‹ይህ ትውልድ››ና ዓድዋ

ከላይ የተጠቀሱትን የዓድዋ ድል ትርጉሞችና በረከቶችን እያሰብን የኢትዮጵያን ያለፉትን ዓመታት (በተለይ 50 ዓመታት) ጉዞ ስንቃኝ ‹‹ለመሆኑ ኢትዮጵያ/ኢትዮጵያውያንና የዓድዋ ድል ይተዋወቃሉ?›› ብለን ለመጠየቅ እንገደዳለን። አገሪቱ በድህነት፣ በግጭት፣ በዘረኝነትና በጦርነት ጎዳናዎች ላይ ደጋግማ መመላለሷ የዓድዋ ድል ያስገኘላትን በረከቶች መዘንጋቷንና አለመጠቀሟን ቁልጭ አድርጎ ያሳያል።

ብዙ ሰው ‹‹ … የካቲት 23 ቀን 1888 ዓ.ም ጥቁሩ የኢትዮጵያ ሰራዊት ነጩን የኢጣሊያ ሰራዊት ድል አድርጎ ኢትዮጵያን በቅኝ ግዛት ከመገዛት ነፃ አወጣት … ኢትዮጵያ በቅኝ ግዛት ያልተገዛች ብቸኛ አገር ሆነች … አባቶቻችን በከፈሉት ታላቅ መስዋዕትነት ተከብረን ኖርን …›› በማለት የዓድዋ ድል አልፋና ኦሜጋ ትርጉም አገርን ከወራሪ ኃይል መጠበቅ ብቻ እንደሆነ አድርጎ ያወራል/ይፅፋል። እውነታው ግን ያ ብቻ አይደለም።

የዓድዋ ድል ኢትዮጵያን ከወራሪ ኃይል ጠብቆ የማቆየት አኩሪ ታሪክ እንደሆነ አይካድም። የዓድዋ ድል በማኅበራዊ፣ በኢኮኖሚያዊና በፖለቲካዊ መስኮች ጠንካራና ኃያል የሆነች አገር ለመገንባት የሚያስችል እምቅ አቅም ያለው ድል ነበር። ኢትዮጵያን ከወራሪ ኃይል ጠብቆ ማቆየትና በቅኝ ግዛት አለመገዛት ግን የድሉ አልፋና ኦሜጋ (መነሻም መድረሻም) አይደሉም፤ሊሆኑም አይገባም።

ቀደምት ኢትዮጵያውያን ከወራሪው የኢጣሊያ ጦር ጋር የተፋለሙት ኢትዮጵያን ከወቅቱ ወራሪ ኃይል ለመጠበቅ (ዳር ድንበሯን ለማስከበር) ብቻ ሳይሆን ወራሪው ኃይል ውሎ አድሮ በኢትዮጵያና በኢትዮጵየውያን ላይ የሚያደርሰውን ጥፋት በመገንዘብ ያን ጥፋት በእንጭጩ ለመቅጨትም ጭምር ነው።

ስለዚህ የዓድዋ ድል የመጀመሪያው ውጤት (አበርክቶ) ኢትዮጵያን ከወራሪ ኃይል ጠብቆ ማቆየት ሲሆን ዘላቂው ውጤት ደግሞ ድሉ ያስገኘውን መልካም ፍሬ መንዝሮ ማኅበረሰባዊ ንቃት ያዳበረች፣ በኢኮኖሚ የበለጸገች፣ ልዩነቶችን አስማምታ አንድነቷን የጠበቀች ኃያል የሆነች ኢትዮጵያን መፍጠርና መገንባት ነበር። ይህን ዘላቂ ውጤት ማሳካት የነበረባቸው ደግሞ ድሉን ካስገኘው ትውልድ ቀጥሎ የመጡት ትውልዶች ነበሩ። በሚያሳዝንና በሚያሳፍር ሁኔታ እነዚህ ትውልዶች ግን ያን ማድረግ አልቻሉም/አልቻልንም።

የዓድዋ ድል ምን ማለት እንደሆነ በቀላል ምሳሌ በማስደገፍ እንመልከት። ዚምባብዌና ደቡብ አፍሪካ፣ በተለይ ከመሬትና ሌሎች ሀብቶች ባለቤትነት ጋር በተያያዘ፣ የቅኝ ግዛት ካመጣባቸው ጣጣ ዛሬም ድረስ ሊላቀቁ አልቻሉም። የዚምባብዌው ሮበርት ሙጋቤ መሬትን ከቅኝ ገዢዎቹ ነጮች ነጥቀው ለጥቁሮች መስጠታቸው አገሪቱ ዛሬም ድረስ ልትወጣው ያልቻለችው ከባድ አዘቅት ውስጥ ከቷታል። ደቡብ አፍሪካ ጊዜ እየጠበቀ በሚነሳ የመጤ ጠል (Xenopho­bia) እሳቤ እየተፈተነች ነው። የኢትዮጵያው ሌተናል ኮሎኔል መንግሥቱ ኃይለማርያም ግን የመሬት አዋጅን ለማወጅ ሲነሱ የገጠማቸው ያደረ የቅኝ ግዛት ጥያቄ/ጫና አልነበረም (ጥቂት ከታሪክ ጋር ሆድና ጀርባ የሆኑ ጥራዝ ነጠቆች ኢትዮጵያውያን ባላባቶችንና የመሬት ከበርቴዎችን እንደቅኝ ገዢ መቁጠራቸው ከተረትነትና ከቀልድ ያለፈ ትርጉም ስለሌለው)። ይህም አዋጁን ለማወጅና ለመተግበር ምቹ ሁኔታ ፈጥሮላቸዋል። ዓድዋ ማለት እንዲህ ነው/ነበር!

ቀደምት ኢትዮጵያውያን ለኢትዮጵያና ለኢትዮጵያውያን ነፃነት፣ ክብርና አንድነት ሲሉ በዓድዋና በሌሎች ስፍራዎች ለማመን የሚከብዱ ከባድ ተጋድሎዎችን አድርገው ነፃ አገር ለ‹‹ተተኪው ትውልድ›› ቢያስረክቡም ‹‹ተተኪው ትውልድ›› (በተለይ ልኂቃኑ) ግን ያን ታሪክ ማወቅ አልፈለገም፤ይባስ ብሎ በብሔርና በሃይማኖት ተከፋፍሎ አገር ለማፍረስ ታጥቆ ሲሰራ ኖረ፤አሁንም እየሰራ ነው … የሰማዕታቱ መስዋዕትነት ባከነ፤ተረሳ፤ውለታቸውም ቅርጥፍ ተደርጎ ተበላ። ታላቁ የዓድዋ ድልም የዚህ አሳፋሪ እጣ ፋንታ ሰለባ ከመሆን አልዳነም። አሁን መጠነኛ መሻሻል ቢያሳይም ‹‹ድሉ የእኛ ብቻ ነው … ድሉ የእነርሱ ነው፤እኛን አይመለከተንም … እገሌ ለድሉ አስተዋፅኦ አልነበረውም … ›› የሚሉ አሳፋሪና ረብ የለሽ ጭቅጭቆች በተደጋጋሚ ተደምጠዋል።

ኢትዮጵያ በዘር፣ በሃይማኖትና በአመለካከት ሳይከፋሉ ዓድዋ ላይ ጠላትን ድል ያደረጉ ልጆች እናት መሆኗን ማሰብና ከዓድዋ ድል በኋላ ባፈራቻቸው ‹‹ልጆቿ›› ምክንያት በአስከፊ የዘር ፖለቲካ ስትታመስ መመልከት እጅግ አሳዛኝና አስገራሚ ተቃርኖ ነው። ‹‹ዋነኞቹ የዘር ፖለቲካ ጠንሳሾችና አገር አፍራሾች ታላቁ ድል ከተመዘገበባት ከዓድዋ የተገኙ ናቸው›› ቢባል ማን ያምናል?!

ይህን መራራ እውነት ሳስብ ሰሞኑን አንድ የታሪክ መምህር የነገሩኝ ትዝ አለኝ። ‹‹ … የአሁኑ ትውልድ ዓድዋን በድለነዋል፤ግፍ ሰርተንበታል ብዬ ነው የማስበው። ምናልባትም የጥንት አባቶቻችንን ውለታ ዘንግተናል፤አደራቸውንም በልተናል። ያን ሁሉ መስዋዕትነት ከፍለው ያቆዩልንን አኩሪ ታሪክም ሆነ እነርሱን በተገቢው ደረጃ እያሰብናቸው አይደለም። የዓድዋ ድል ኢትዮጵያና ኢትዮጵያውያን የመላው ጥቁር ሕዝብ መመኪያ እንደሆኑ ያሳየ ገድል ነው። በአሁኑ ወቅት ግን ‹‹ኢትዮጵያና ኢትዮጵያውያን የጥቁር ሕዝብ መመኪያ ነን›› ብለን እንዳንናገር የሚያደርጉ ነገሮች እየበረከቱ ነው። ያ ሁሉ መስዋዕትነት የተከፈለው ኢትዮጵያን ከውስጥም ከውጭም አደጋዎች እንድንጠብቃት ነበር። ነገር ግን ‹አሁን ያን እያደረግን ነው ወይ?› ብለን ስንጠይቅ ጉዳዩ ትልቅ ጥያቄ ውስጥ የገባ ሆኖ እናገኘዋለን። አባቶቻችን የሰሩትን ገድል ለማሰብም ዝግጁ አይደለንም። ይልቁንም በየሰፈሩና በየጎጡ ሆነንና እርስ በእርሳችን ተቧድነን የምናወራው ስለመንደር ነው። ‹ኢትዮጵያ ለሌሎች አፍሪካውያን ተምሳሌት ናት› ተብላ የምትታሰብ አገር ነበረች፤አሁን ግን ስለኢትዮጵያ ማውራት የሚቀፈው ሰው ብዙ ሆኗል … ››

ይህ ውድቀት ደግሞ ‹‹በእውነቱ ይህ የታላቁን የዓድዋን በረከቶች የዘነጋ ትውልድ ድሉን የማክበር/የመዘከር ሞራል አለው?›› የሚል ጥያቄ ይጋብዛል።

በዓድዋ ድል መታሰቢያ ሰሞን ‹‹ዓድዋ የጥቁር ሕዝቦች ድል … ጀግኖች አባቶቻችንና እናቶቻችን … በቅኝ ግዛት አልተገዛንም … ›› የሚሉ ገለፃዎችን መስማት የተለመደ ነው፤አሁንም እያየን ያለነው ይህንኑ ነው። መገናኛ ብዙኃን ትኩረታቸው በእነዚህ ገለፃዎች የታጀቡ ዜናዎችና ዝግጅቶች ይሆናል። ይልቅስ በመገናኛ ብዙኃን መነገርና መፃፍ ያለበት ከዓድዋ ድል በኋላ የነበሩት ትውልዶች፣ በተለይ የአሁኑ ትውልድ፣ ‹‹የዓድዋ ድል በረከቶችን ተጠቅሞ ከዘር ግጭት፣ ከልመናና ከድንቁርና የተፋታች ኃያል አገር መገንባት ያልቻለው ለምንድን ነው? የአያት-ቅድመ አያቶቹን ውለታ የበላበት ምክንያት ምን ይሆን?›› የሚለው ወሳኝ ጉዳይ ነው።

የዓድዋ ድል ያስገኘልንን በረከቶች መንዝረን ተጠቅመንባቸው ቢሆን ኖሮ … ዛሬ በዓባይ ወንዛችን ላይ በምንገነባው ግድባችን ምክንያት ማንም እየተነሳ አያስፈራራንም፤ታሪካዊና ሕጋዊ መብታችንን በአደባባይ ሊነጥቀን አይሞክርም ነበር። [በነገራችን ላይ የዓድዋ ድል በዓባይ ወንዛችን ላይ እየገነባነው እንዳለው ዓይነት ግዙፍ የልማት ስራዎችን እንድንሰራ ስንቅ የሚሆን ድል ነው] … የዓድዋን በረከቶች ብናውቃቸውና ብንጠቀምባቸው ኖሮ በብሄር ፖለቲካ የምታመስ፣ ሚሊዮኖች በችጋር የሚሰቃዩባትና የሚፈናቀሉባት …. አገር አትኖረንም ነበር!

በየዓመቱ የካቲት 23 ሲደርስ ‹‹በአባቶቻችን ጀግንነት እኮራለሁ … ምኒልክ አባቴ፤ጣይቱ እናቴ … ›› እያሉ መሸለል፣ ማቅራራትና መጨቃጨቅ ዋጋ የለውም። ቀደምት ኢትዮጵያውያን ባስገኙት ድል መኩራትና ድሉን መዘከር ጥሩ ቢሆንም የድሉን ትሩፋቶች ሳይጠቀሙ፣ ድሀ (ደካማ የሆነች) አገር ይዞ በድሉ ‹‹መኩራት››ና ድሉን ‹‹መዘከር›› ዋጋ የለውም! ቁም ነገሩ የዓድዋን ድል ያስገኘልንን በረከቶች አውቆ እየመነዘሩ መጠቀምና ማኅበረሰባዊ ንቃት ያዳበረች፣ በኢኮኖሚ የበለጸገች፣ ልዩነቶችን አስማምታ አንድነቷን የጠበቀች ኃያል የሆነች ኢትዮጵያን መፍጠር (መገንባት) ነው።

አዲስ ዘመን የካቲት 22 ቀን 2013 ዓ.ም