አምባሳደር ኢብራሂም ኢድሪስ በውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር የድንበርና ድንበር ተሻጋሪሀብቶች የሚኒስትሩ አማካሪ የኢትዮጵያ የድርድር ቡድን የህግ አማካሪ
እነሆ አዲሱ ብስራት ለኢትዮጵያውያን እውን ሆነ። በመላ ኢትዮጵያውያን ድጋፍና ተሳትፎ እየተካሄደ የሚገኘው ታላቁ የህዳሴ ግድብ ሁለተኛ ዙር የውሃ ሙሌት ተበሰረ። ኢትዮጵያ የድል መጀመሪያዋን በመንግስት ቁርጠኝነት፤ በተደራዳሪዎች ብርታት፣ በሕዝቦቿ ልዩ ትጋትና ጥረት የብርሃን ፋና ተፈነጠቀ። ሁሉም በእንባ ጭምር ደስታውን ወደመግለጹ ገባ። ኃይል፣ አንድነት፣ የልቦና ጽናት ውጤቶችም ምን ያህል እንደሚያስደስቱ በብዙ ችግሮች ውስጥ ያለፈው ሕዝብ ሲናገራቸው የታዩበት ጊዜ መጣ።
ለመሆኑ እዚህ ሁለተኛ የውሃ ሙሌት ላይ እንዴት ደረስን፤ ፈተናዎቹና ስኬቶቹ እንዴት ይገለጻሉ፤ እና መሰል ጥያቄዎችን በማንሳት ለጉዳዩ ቅርበት ካላቸውና በውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር የድንበርና ድንበር ተሻጋሪ ሀብቶች የሚኒስትሩ አማካሪና የኢትዮጵያ የድርድር ቡድን የሕግ አማካሪ ፤ የኢትዮጵያና የሱዳን ወሰን ኮሚሽን አባል እንዲሁም የግብጽ አምባሳደርም በመሆን ካገለገሉት አምባሳደር ኢብራሂም ኢድሪስ ጋር ቆይታ አድርገናል፤ ተጋበዙልን።
አዲስ ዘመን፡- ለታላቁ የኢትዮጵያ ሕዳሴ ግድብ የመሰረት ድንጋይ ከተቀመጠለት ጊዜ ጀምሮ ያለው የአስር ዓመቱ ፈተና እና ስኬት እንዴት ይገለጻል?
አምባሳደር ኢብራሂም፡– የፈተናው ጅማሬ ግብጽና ሱዳን ውሃውን ለሁለት ተካፍለው መጠቀማቸውና ተቀናቃኝ ገባብን ብለው ሲያስቡ ጀምሮ የተፈጠረ ነው። ምክንያቱም እነርሱ ድርሻው ውስጥ ያላስገቧት ግን 85 በመቶውን የምትለግሰው አገር ግድብ ልስራ ማለቷም ለእነርሱ ዱብ እዳ ነበር። በመብቷ መጠቀም መጀመሯም እንዲሁ። በዚህም ከመጋቢት ወር 2003 ዓ.ም ጀምሮ የነበረው ፈተና ቀላል የሚባል፣ በቃላት ተገልጾ የሚያልቅ አይደለም።
በእነዚህ ዓመታት ውስጥ እጅግ ፈታኝ ጊዜያት አልፈዋል። ለአብነት መጀመሪያ አካባቢ ውሃው እኮ የእኛ ነው፤ በምን ውሃ ላይ ነው ይህንን ሥራችሁን የምትሰሩት ማለት ጀመሩ። ጭራሽ እንዳይጀመርም የተቻላቸውን ሁሉ ጣሩ። ከተጀመረ በኋላ ደግሞ ግንባታው እንዳይቀጥል ብዙ ትግሎችን አደረጉ። ሊሳካላቸው አይችልም የሚል አቋምም ይዘው ሲከራከሩም ነበር። ለዚህ ደግሞ የገንዘብ አቅምና ጉልበት የላቸውም የሚለው መሰረታዊ ሀሳባቸው ነው። ለዚህ ደግሞ ገንዘብ የሚገኝበትን መንገድ ሁሉ ዘግተው እንደነበር ይታወሳል። ሆኖም ኢትዮጵያ በውጪ አገራት ድጋፍ ሳይሆን በራሷ አቅም እንደምትሰራው በተግባር እያዩ ሲመጡ ሌሎች አማራጮችን ለመጠቀም ወደመሞከሩ ገቡ። ሁኔታችንንና ቅስቀሳችንን ሲያዩ ደግሞ የበለጠ ኃይላቸውን አጠናክረው መጮኃቸውን ተያያዙት።
አገራቱ ምን ሲደረግ ነው ኢትዮጵያ ግድብ የምትገነባው ሲሉም በተቃራኒው ወገን ቆመው እንደነበር ታይተዋል። እኛ ሳናውቀውና ሳንፈቅድ ኢትዮጵያ በዓባይ ወንዝ ላይ ግድብ መስራት መፈለጓ አግባብነት የለውም ሲሉም ቆይተዋል። ግድብ መስራት አይፈቀድላትም ከማለታቸውም በተጨማሪ የግድቡን መጀመር አናምንም ሁሉ ብለው እንደነበር ይታወሳል። በተለይ ከግብጽ ወገን አውሮፓ፣ አረብ አገራትንና ሌሎች ያግዙኛል ብለው ወደሚያስቧቸው አገሮችና ተቋማት ዘንድ እየተዘዋወሩ ኢትዮጵያን የማጠልሸት ሥራ የሰሩት እጅግ ከባድ ፈተና ነበረበት።
በዓባይ ላይ ግድብ ጀምሬያለሁ የምትለውን ቀልድ ታቁም የሀሳባቸው መጀመሪያ ነበር። ለዚህ ደግሞ ለአንድ ጠብታ የናይል ውሃ አንድ ጠብታ ደም እንከፍላለን ማለታቸውም አይረሳም። ይሁን እንጂ የግድቡ ግንባታ ስራ ከመነሻው ጀምሮ በቁርጠኝነት የተሄደበት ስለሆነና የኢትዮጵያውያን ህብረት የታየበት ስለነበረ ማንም ሊያስቆመው አልቻለም።
ግብጽና ሱዳን የማደናቀፊያ እቅድ ሲያጥራቸው ግድቡ የተፋሰሱ አገራትን ያጠፋል፤ ጥራት የለውም ወደማለትም ገብተው ነበር። ይህም ያልተሳካላቸው እነዚህ አገራት ወደሌላ ጩኸት ውስጥ እንዲገቡ ሆኑ። ይህም ግድቡ አይስፋ ትንሽ ግድብ ይሁን የሚል ነው። ነገር ግን ይህም ሀሳባቸው ተቀባይነት አላገኘም። ይበልጥ ኢትዮጵያውያን ስለ ህዳሴ ግድባቸው በግልጽ መነጋገር ፣ መተረክና መጠየቅ፣ ማወቅና መምከር ሲጀምሩ ቁርጡን በመረዳታቸው ከእነርሱ በላይ ኃይል እንደሚያስፈልግ ተረዱ። ሌሎች እንዲያግዟቸው ጭምር መስራት ጀመሩ።
ሁሉም እውነትነቱን መረዳቱ ይበልጥ ጭንቀት ውስጥ የከተታቸው እንደነበር በሁለቱም ወገን ታይቷል። በተለይም በግብጽ በኩል ይህ ነገር ተስፋ አስቆራጭ ግን የበለጠ ለማስቆም የምትሰራበት ጊዜ ስለነበር ለኢትዮጵያ የመጀመሪያው የትግል ጊዜ ሆኖ አልፏል። ድርድሩም ቢሆን እንዲሁ ብዙ ውጣ ውረድ የበዛበት ነበር። ነገር ግን ከመንግሥት አመራር እስከ ታችኛው ማህበረሰብ ድረስ የነበረው ትጋትና መተባበር የአገር ፍቅርን ያስቀደመ ትብብር የተመላበት ስለነበረ ማንም ሊንደው አልቻለም። ብሔራዊ ጥቅም ቦታውን አግኝቶ የመጀመሪያ ድርድሩ ስኬታማ ሆኗል። የግድቡ ግንባታ ቴክኒካዊ ተግዳሮት የከፋ ጉዳት ሳያደርስም በመንግሥት ቁርጠኛ አመራር እርምት ተደርጎበት ስኬቱን እንዲቀዳጅ እድል ሰጥቶታል።
ይህ የአስር ዓመታት ፈተናዎች ከውጪው ብቻ ሳይሆን ከአገርም ውስጥ ጭምር የነበሩበት ነው። ሥራው የሕዝብ ገንዘብን የያዘ እስከማይመስል ድረስ ብዙ ችግሮች ተፈጥረውበታል። ትክክለኛ መሳሪያ በተገቢው ጊዜ አቅርቦና ትክክለኛ ሰዎችን መርጦ ማሰራቱ ላይም ሆነ መከታተሉ ላይ በከፍተኛ ሁኔታ እንዝላልነት የታየበት እንደነበር አይካድም። በዚያ ሁኔታ አገርን ከፍተኛ ዋጋ አስከፍሏል። መጀመሪያ 80 ቢሊዮን ብር ይፈጃል የተባለው ፕሮጀክትም አሁን በእጥፍ ጨምሯል። ለዚህ ደግሞ ዋናው ችግር አሰራራችንን አለመፈተሻችን እንደሆነ ግልጽ ነው።
አሁን ብዙ ስኬታማ ነን የሚያስብል ነገሮች ላይ ደርሰናል። ለዚህ በአብይነት የምናነሳው ደግሞ ለችግሩ እልባት ሰጥቶ ሁለተኛውን ሙሌት ማጠናቀቃችን ነው። የሕዝቡ ተሳትፎ ከእለት እለት መጨመሩ እንዲሁም ዲፕሎማሲያዊ ሥራዎች መጠናከራቸው የአገራችን እውነተኝነት በዓለም አደባባይ መናኘቱ ነው። ጀምሮ መጨረስ ላይ እንደደረስን ማሳየታችንም ሌላው ድላችን ነው። ምክንያቱም ለመጨረሻው ውጤት ተቃርበናል። ለዚህ ደግሞ ማንም ተስፋ የሚቆርጥ አይሆንም። ለወደፊትም በኢትዮጵያ አንድነትን ካስቀደምን የማይበገር ክንዳችንን እንደምናሳይ እምነት አለኝ።
አዲስ ዘመን፡- እርስዎ ከመጀመሪያው ድርድር ጀምሮ ተሳታፊ ብቻ ሳይሆኑ ግብጽን በቅርበት ያውቋታልና የእርሷን የዕለት ከዕለት መለዋወጥ እንዴት ያዩታል፤ አሁን እያሳየች ያለችውን ተግባርስ እንዴት ይገልጹታል?
አምባሳደር ኢብራሂም፡– የግብጽ ምሁራን፣ የግብጽ አስተዳደርና አመራሩ ለረጅም ጊዜ ሕዝባቸውን ውሸት ሲመግቡ የነበሩና ኢትዮጵያን እንደ ትንሽ አገር እነርሱን ደግሞ እንደ ትልቅ አገር አድርገው የሚያሳዩ ናቸው። በዚህም ከዓባይ ወንዝ ላይ ምንም ያለእኛ ፈቃድ ጠብታ ውሃ አይወስድምን እንዲይዝ አድርገውታል። በተለይም እስከ 2010 ዓ.ም ድረስ ከግብጽ ምድር የሚፈልቅ ውሃ እንደሆነም ሲሰብኩት ነበር። ነገር ግን ኢትዮጵያውያን ሊሰሩ ነው የሚለው ሲመጣ ነው 85 በመቶው ከእርሷ ይፈልቃል የሚለውን ሃሳብ መናገር የጀመሩት።
ግብጽ በውሃ የሰለጠነ ብዙ ምሁር ያለባት አገር ነች። ሆኖም በራስ ወዳድነቷ ብዙ መጠቀም ያለባትን ትታ ከእኛ ጋር ተቃውሞን መርጣለች። ይሁን እንጂ ይህንን ማድረጓ በብዙ መንገድ እንደማያዛልቃት አሁን እያየች የመጣችበትን ሁኔታ አይተናል። አሁን ደግሞ የመጨረሻ እድሌ ነው የምትለውን እየተጠቀመች ነበር። በተለይ የእርስ በርስ ግጭቱንና ምርጫውን የድሏ ማጠናቀቂያ ማድረግ ፈልጋ ነበር። ሆኖም ፖለቲከኞቹ ተስማምተውና አገራቸውን አስቀድመው አሳፍረዋታል። ግጭቶችም ቢኖሩ በአገር ጉዳይ መለያየት እንደሌለ ግድቡ የእኔ ነው በሚለው ዘመቻ ብቻ ሀሳቧን አክሽፈውባታል። ስለዚህም አማራጯ አንድና አንድ መሆኑን እየተመለከተች የመጣች ይመስለኛል። ይህም ከኢትዮጵያ ጋር ተስማምተው መስራት ነው። አዋጪውም ይህ ብቻ ነውና ልትጠቀምበት ይገባል ባይ ነኝ።
ግድቡ በኢትዮጵያ ሕዝብና መንግስት አንጡራ ጥሪት የሚሰራ መሆኑን፤ የግድቡ ስራ ለኢትዮጵያ ሕዝብ ወሳኝ የልማት ፕሮጀክት እንደሆነ እንዲሁም መላ የኢትዮጵያ ሕዝብ ግድቡን በቁጭት እና በአርበኝነት ስሜት ይዞ እየሰራው እንዳለ የተረዱበት ሁኔታም ይህ የሁለተኛው ዙር ሙሌት እንደሆነ በደንብ ይገነዘባሉ የሚል ግምትም አለኝ። በተጨማሪም የኢትዮጵያ ሕዝብ የግድቡን ጉዳይ ዋጋ በመክፈልም ጭምር የያዘው መሆኑንም ዛሬ ተረድተዋል ብዬ አምናለሁ። ምክንያቱም ምን አይነት ነገር ሲያደርጉ እንደነበረ ያውቁታል።
ግብጾች ኢትዮጵያን የሚያስቧት እንደላም ነው። ማለብና መጠቀም ብቻ ዘላቂነት አለው ብለው ያምናሉ። ላሟ እንክብካቤ ካልተደረገላት ወተት እንደማትሰጥ እያወቁ እንለባት ብቻ የሚሉ ናቸው። ለዚህም ነው ተቃውሟቸው በየጊዜው ተለዋዋጭ ግን ጥቅም የለሽ የሆነው። ጥቅሙን ቢያዩ በተፈጥሮ ሀብት ልማት አገሪቱን ያግዟት ነበር። የውሃውንም መመጣጠን ከጉዳቱ ጥቅሙ እንደሚበረታ ያዩ ነበር። ሆኖም ይህ አይመለከተንም ባይ ናቸውና እውነታውን መቀበል አልፈለጉም፤ ትግል ያዋጣኛል ብቻ ነው የእነርሱ ጉዞ። ግን አዋጭነቱ ምንም ነው። እኛም መቼም ቢሆን ስኬታችንን በድል ሳናከብረው አናቆመውምና ከአሁኑ ቁርጣቸውን ይወቁ ማለት እፈልጋለሁ።
የግድቡ ስራ ከውጭ የፋይናንስ ተጽዕኖ ነጻ ነው፤ ከሁሉም በላይ ኢትዮጵያ በግዛቷ ውስጥ ያለውን የተፈጥሮ ሀብቷን የማልማት ፍላጎቷን የሚያረጋግጥ ነው። ቁርጠኛ አቋሟን በእምነትና በተግባር ያሳየችበትም ነው። የታችኞቹን አገሮች እስካልጎዳ ድረስ ኢትዮጵያ በድንበር ተሻጋሪ የውሃ ሀብቷ የመጠቀም መብቷን ማንም ሊገድበውም ሊያስቆመውም አይችልም። ይህንንም እንዲሁ ሁሉም ጣቱን እየቀሰረ አይቷል። ከዚህ በኋላ የግድቡ የልማት ትሩፋት እንጂ ጭቅጭቅ ለማንም የሚተርፍ አይመስለኝም። በዚህም ሱዳንም ሆነች ግብጽ ወደ ኢትዮጵያ ወገን መጠጋታቸው ይበጃል ሳልል አላልፍም።
እንደ አጠቃላይ የግብጽ ተለዋዋጭ የድርድር አካሄድ የኢትዮጵያ ወገን በትዕግስት፣ በአስተውሎት፣ በእውቀት፣ በአገር ፍቅር እና በኢትዮጵያ ሕዝብ የተባበረ ክንድ ጠነከረ እንጂ አልተበጠሰም። ይህ ደግሞ አንዱ የስኬታችን ማረጋገጫ ተደርጎ ሊወሰድ የሚገባው ነው ብዬ አስባለሁ። የሱዳን የሚዋዥቅ አቋምና በአብዛኛው ከብሔራዊ ጥቅም ይበልጥ የተላላኪነት አካሄድ በትዕግስትና በትዝብት ጭምር በመከታተል እዚህ ስኬት ላይ መድረሱም ሌላው ውጤታማነታችን የታየበት ድል እንደነበር መውሰድ ይቻላል።
አዲስ ዘመን፡- የአሜሪካ እና የምዕራባውያኑ ተጽዕኖ በኢትዮጵያውያን ተደራዳሪዎች ላይ ያሳደረው ጫና ምን ይመስላል? በወቅቱ እንዴትስ ታለፈ?
አምባሳደር ኢብራሂም፡- ሁልጊዜ አንድነት የላላበትና ያላደገ አገር በአደጉት አገራት እንደሚጠቃ እሙን ነው። ስለዚህም አሜሪካም ሆነች ሌሎች አገራት እጃቸውን ያነሱት አንድነታችን በመሸርሸሩና ጠንካሮች መሆን ባለመቻላችን ነው። ስለዚህም ለጥቃቱም ለብርታቱም መፍትሄው እኛ ጋር ነው። ለዚህም ማሳያው የአሜሪካ በህዳሴው ግድብ ላይ የነበራት ጣልቃገብነት ነው።
ግብጽ ያለ እረፍት የአሜሪካን መንግስት በመወትወት ድጋፍ እንዲሰጣት ባደረገችው ጥረት የአሜሪካ መንግስት በህዳሴ ግድብ ድርድር በታዛቢነት ደረጃ ብቻ ለመገኘት ፈቃድ በመጠየቁ ፈቃዱ ተሰጥቶት ነበር። ሆኖም ግን ለታዛቢነት የተፈቀደለትን ውለታ እና መስመር አለፈ። በዚህም አትችልም፣ አንገኝም ወዘተ በማለት ኢትዮጵያ ለመብቷ ተሟግታ ትክክለኛውን መስመር ያዘች። ይህ ግን አሜሪካንን ቂም አሲዟታል። የቀድሞ ፕሬዚዳንቱ ጭምር ያሉትም የቅርብ ጊዜ ትዝታ ነው። እናም ላለፉት አስርተ ዓመታት ተደራዳሪዎች ከአሜሪካና መሰል አገሮች ከፍተኛ ጫና ሲፈራረቅባቸው ነበር።
መጀመሪያ ውይይቶቹ በቴክኒክ ጉዳዮች ላይ መሆን እንዳለበት ቢታመንም የኢትዮጵያ ተደራዳሪዎች በቴክኒኩ በኩል አጥብቀው ሲሄዱ ግብጾች እኤአ ከ2014 እና 2015 ጀምሮ የፖለቲካ ጉዳዮችን ጣልቃ ማስገባት ፈለጉ። መፍትሄው የፖለቲካ ውሳኔ ነው ወደማለቱም ገቡ። በዚህም ከቴክኒካዊ ጉዳዩ ይልቅ ፖለቲካውን ማቀንቀኑን ተያያዙት። ይህ መሆኑ ደግሞ የኢትዮጵያን ቴክኒሽያኖች በመጥፎ ዓይን እንዲያዩዋቸው ሆነዋል። በወቅቱ የነበሩት ጠቅላይ ሚኒስትር አቶ ኃይለማሪያም ደሳለኝ ግን ይህ ሁሉ እንዳይሆን ከቴክኒሻኖቹ ጋር በመሆን እየተመካከሩ ብዙ ርቀት አገራችንን አሻግረዋል።
በወቅት አንዱ የሌላኛውን ክፍተት እየሰማ፤ በመተጋገዝ ይሰራ ነበር። በዚህም የተነሳ በኢትዮጵያ ኤክስፐርቶች ላይ ከፍተኛ ጥላቻ ቢኖራቸውም በኢትዮጵያ በኩል ምንም በር ሳይከፈት የቴክኒክ፤ የፖለቲካ፤ የዲፕሎማሲው ጉዳይ በጋራ ሆኖ ዛሬ ላይ እንዲደርስ አስችሎታል። ለግብጽ የወገነ አቋም በመያዝ ራሱን ከታዛቢነት ወደ አደራዳሪነት በማሳደግ ያልተገባና ለግብጽ ብቻ አመቺ የሆኑ የኢትዮጵያን መብት እና ጥቅም የሚጻረሩ ስምምነቶችም ድል የተመቱት ይህ በመሆኑ ነው። ነገር ግን ጫናው ከሁሉም አካላት በተለያየና በአዲስ መንገድ ጭምር ይመጣ ነበር።
እነርሱ በቴክኒኩ ላይ ብቻ ቢጓዙ አያዋጣቸውም። ይህ ይሁን ቢባል በውሃው ግብጽና ሱዳን የፈረሙትን የውሃ ክፍፍል ኢትዮጵያ አልተሳተፈችበትም። አላቀረቧትም ነበር። 85 በመቶ ባለቤቷ ደግሞ እርሷ ነች። ስለሆነም የቀደመውን ስምምነት በኢትዮጵያ ላይ መጫን ደግሞ አይችሉም። ያንን በተስማሙት ስምምነት መሰረት ያገኙትን የውሃ መጠን እንደ ቤዝ ላይን አድርገው እንዳይጠቀሙም ኢትዮጵያ ለዚያ ስምምነት ዕውቅና አልሰጠችም። ይህ ሳይሆን ደግሞ በቴክኒኩ ስርዓት ወደ ተግባር እንዲገቡ የሚፈቅድ ሕግ የለም። ስለሆነም የቴክኒክ ጉዳዩን ትተው ኢትዮጵያ ላይ የዲፕሎማሲ፤ የፖለቲካና በሌሎች መንገዶች ባለ በሌላቸው አቅም ዓለም አቀፍ ጫና በመፍጠር የማትቀበለውን ነገር ማስደረግ ነው።
አንዲት አገር ባልተሳተፈችበት ስምምነት ልትገዛ አትችልም። በመሆኑም ኢትዮጵያም የቴክኒክ ጉዳዮችን ያጠበቀችው ለዚህ ነው። ስለዚህም ዓለም በሚያውቀው እውነት በሆነው ጉዳይ ላይ ተከራክራ ድል አድርጋለች። ወደፊትም እውነት እንጂ መስመር የሳቱ ነገሮችን ስለማትይዝ ታሸንፋለች። ይህ ማለት ደግሞ ጫናዎች ደካማን አገር ለመኮርኮም ቢመጡም በአንድነቷ ሳትደራደር የአገር ፍቅርን በማስቀደምና እውነታን በመያዝ ጫናን በእውነት ትረታለች። ለዚህ ደግሞ የምሁራኖቿ፣ የመንግስትና የማህበረሰቡ ተባብሮ መስራት ግዴታ እንደሆነ ማሰብ ያስፈልጋል።
አዲስ ዘመን፡- እርስዎ ውጪ ጉዳይ ከገቡ ጀምሮ ለህዳሴ ግድቡ ውጤታማነት የተሰሩ ሥራዎችን እንዴት ያብራሩታል፤ ፈተናዎቹስ በምን መልኩ ነው የሚገለጹት?
አምባሳደር ኢብራሂም፡– የህዳሴው ጉዳይ በውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር በኩል ላለፉት አስር ዓመታት በተቀናጀ መልኩ ሲሰራ ነበር። በሚኒስትሩ፤ በባለስልጣናቱ፤ በዲፕሎማቶቹ፤ በኤምባሲዎቹ ደረጃ እንዲሁም በኤክስፐርቶቹ ብዙ ሥራዎች ተከናውነዋል። ምናልባትም ግልጽ ሆኖ አልታየም ይሆናል እንጂ የዲፕሎማሲ ሥራው በውጤታማት እንዲቀጥል ብዙ ተግባራት ተከናውነዋል። ታላቁ የሕዳሴ ግድብ በተጀመረና በመጀመሪያዎች ወራት የነበረውን የግብጽ ወገን ሮሮ እና ግብጽን በሆነ ባልሆነው የሚደግፉ ወገኖች የሚሰራጨውን ስሞታ ለማምከን የኢትዮጵያ መንግሥት በውጪ ጉዳይ በኩል ያላሰለሰ ጥረት ሲያደርግም ነበር። በኢትዮጵያ በኩል የግድቡ አሰራር በተገቢ ጥናት እና ዲዛይን ላይ የተመሰረተ መሆኑን ለማረጋገጥም ከሚመለከታቸው አካላት ጋር በስፋት ተሰርቷል።
እኤአ ከ2012 እስከ 2013 ባለው ጊዜ ውስጥ የመስክ ጥናትን ጨምሮ ሰፊና ሙያዊ ጥናት በማካሄድ የግድቡ አሰራር ዓለም አቀፍ ከፍተኛውን ደረጃ የሚያረጋግጥ መሆኑን፤ ለወደፊት ግድቡ በስራ ላይ በሚውልበት ወቅት በታችኛዎቹ መዳረሻዎች ላይ ሊያስከትል የሚችል ተጽዕኖ ይኖረዋል ተብሎ የሚጠረጠር ሲሆን፣ ሶስቱም አገሮች በጋራ በማስጠናት ሊኖር የሚችለውን ተጽዕኖ በጋራ በማስጠናት ማስተካከል ይችላሉ በማለት ዓለም አቀፍ የኤክስፐርቶች ፓናል ምክረ ሐሳብ አቀረበ። ይህ የኢትዮጵያ መንግሥት ትልቅ የዲፕሎማሲ ስኬት ነው። ውጪ ጉዳይም እዚህ ላይ የሰራው ሥራ ቀላል የሚባል አልነበረም።
የዲፕሎማሲውን ውጤት የግብጽም ሆነ የሱዳን ወገን ሊቀበለው አይችልም። ይሁንና በተደጋጋሚ በተሰራው ሥራ ያደረጉት ጥረት መክኖባቸዋል። ለዚህም የዲፕሎማሲ ስኬት የኢትዮጵያ መንግስት፣ የኢትዮጵያውያን ተደራዳሪዎች፣ መላ የኢትዮጵያ ሕዝብ እና የተለያዩ ከግድቡ ጋር ተያያዥነት ያላቸው አዳዲስና ነባር ተቋሞች፣ የግድቡ የተለያዩ የድጋፍ አደረጃጀቶች እና ስብስቦች በትብብርና በመናበብ በአንድ ላይ መስራት በመቻላቸው ነው። አሁንም ቢሆን እስከ መጨረሻው የግድቡ ቁመት ይህንን የማድረጉ ሥራ ይቀጥላል። ምክንያቱም የዲፕሎማሲያዊ ስራ የአገር የጀርባ አጥንት ማለት ነውና።
አዲስ ዘመን፡- በዚህ ረገድ ያጋጠሙት ፈተናዎች እንዴት ይገለጻሉ፤ መፍትሔዎቹስ በምን መልኩ ይሰጡ ነበር?
አምባሳደር ኢብራሂም.፡- አንዳንዴ ውይይት ሲደረግ እነሱ ቢያንስ ለሶስት ወር አቋርጠው ይወጣሉ። ደግሞ አሁንም ውይይት እናደርጋለን፤ ከዚያም ለሰባት ወር አቋርጠው ይወጣሉ። እንደገናም ደግመን ውይይት ስናደርግ አሁንም ለሁለት ወር አቋርጠው ይወጣሉ። አቋርጠው ከወጡ በኋላም እየሄዱ በዓለም አቀፍ መድረክ በኢትዮጵያ ላይ የጥላቻ ዘመቻ ያደርጋሉ። ‹‹ኢትዮጵያ ግትር ናት፤ ኢትዮጵያ የምንላትን አትሰማም። ኢትዮጵያ ውሃችንን እየወሰደችብን ነው›› እያሉ ይከሳሉ፣ ስምን ያጠለሻሉ።
ይህ ሳይሳካላቸው ሲቀር ደግሞ ሦስተኛ አካል ካልገባ ይላሉ። ለዚህ መሳካትም ያለ የሌለ ሀብትና ጉልበታቸውን ይጠቀማሉ። እንዲህ በሉልንማ ብዙ ነበር። እንዲህ ካላደረጋችሁ ይህ ይመጣባችኋልም ዝቶሽ ሁሉ ነበረብን። ስለዚህም ፈተናዎቹ ቀላል አልነበሩም። ግን ኢትዮጵያ የእውነት ታጋይ በመሆኗ ሁሉንም እንዳመጣጡ መልሳዋለች። በዓለማቀፉ መድረክ እየሄዱ ስም ለማጥፋት የሚያደርጉትን ሙከራ እስካላቆሙ ድረስም ታግላ አሸንፋቸዋለች። ይህ ማሸነፏ የመጣው ደግሞ ከሁለት አኳያ ነው። አንድም ከሕግ፣ በሌላ በኩል ደግሞ ከእውነት ጋር በመጓዟ ነው። አሁንም ይህ ነገሯ የሚዛባ አይሆንም።
አዲስ ዘመን፡- የሕዝቡ አዎንታዊ ድጋፍና ተሳትፎ ለኢትዮጵያውያን ተደራዳሪዎች ምን አንድምታ ነበረው፤ እንዴትስ አግዞ ነበር?
አምባሳደር ኢብራሂም፡-የዚህ ሁሉ መሰረት የሕዝቡ ድጋፍ ነው። ሕዝቡ ባለቤት ነው፤ ኃይልም ነው። ምክንያቱም የዲፕሎማሲ ስራ ብቻውን የሚቆም አይደለም። አገር ውስጥ በሚሰራ ሥራ ላይ የተመሰረተ ማንኛውም ነገር ሊሳካ የሚችለው ሕዝብ ሲወደውና ሲደግፈው ብቻ ነው። ለምሳሌ በአሁኑ ወቅት በኢትዮጵያ ውስጥ ‘’ግድቡ የኔ ነው’’ የሚለው ስሜት ይሄ የፖለቲካ ፕሮጀክት እንዳልሆነ በግልጽ ያሳየና የሰበከ ነው። ጠላትን ሁሉ ያስበረገገና አለም አፉን በእጁ እንዲይዝ ያደረገ ነው።
ፕሮጀክቱ የመንግሥት ብቻ ፕሮጀከት እንዳልሆነም ያረጋገጠ ነው። ግድቡ ሕዝቡ የሚከታተለው ጉዳይ እንደሆነ አገር ሁሉ እንዲያይ ያደረገም ነው። ይህንን ነገር ምንም ሊቀለብሰው እንደማይችል ያረጋገጠ ንቅናቄም ነው። ምክንያቱም ባለቤቱ ሕዝቡ ነው የሚለው ሀሳብ በተለይ ኢትዮጵያ ውስጥ ‘’ግድቡ የኔ ነው’’ የሚለው መፈክር መሰማት ከጀመረ በኋላ የአረቡን ዓለም ነው ያንቀጠቀጠው፤ በተለይ ግብጽን።
በግብጽ እይታ ይህ ፕሮጀክት ላለፉት ዓመታት ሲታሰብ የነበረው የመንግሥት ፕሮጀክት ነው ተብሎ ነበር። አሁን ላይ ብዙውን ጊዜ የግብጽም ሆነ በተለይ የዓረቡ ዓለም ጋዜጠኞችና ሚዲያዎች የግድቡ ስራ የማይቀር ነው፤ በድሆች ኪስ እየተሰራ ያለ ነው፤ ስለዚህም ይሄ ግድብ በምንም እንደማይቀር እወቁት አስብሏል። ይህ ደግሞ ለተደራዳሪዎች ብቻ ሳይሆን ለኢትዮጵያም ትልቅ ጥንካሬ የሚሰጥ ተግባር ነው። ስለዚህም በውስጥ የምንሰራው ስራ ነው ወሳኝ የሆነው።
የኢትዮጵያ ሕዝብ አዎንታዊ ድጋፍ በምንም መንገድ ተዘርዝሮ አያልቅም። ምክንያቱም ድጋፋቸው ወንዱና ሴቱ፣ ህጻንና አዋቂው፣ አርሶ አደሩና ከተሜው ፣ ወታደሩና ሲቪሉ፣ ተማሪውና ሰራተኛው በአጠቃላይ ማንንም ያልለየና ሁሉንም ያቀፈ ነው። ከዚሁ ጎን ለጎን ተስፋውንም ሰንቆ ነገ እጠጣለሁ ብሎ በጉልበቱ ጭምር ያገዘም አይጠፋም። ስለዚህም በዚህ ሁሉ ትብብር ውስጥ ተደራዳሪው አለመነሳሳት አይችልም ማለት ሞኝነት ነው። በእርግጥ ብቻውን ቢሆንም ይህንን ያደርጋል። የአገሩን ተስፋውንና ዘላቂ ጥቅም ማስከበርም ግዴታው ነው። ይሁን እንጂ የማህበረሰቡ ድጋፉ ከጎኑ መሆኑ ሲታየው ኃይሉ በእጥፍ ይጨምራል። ስለዚህም አንዱ በአንዱ ተመጋግቦ ነው ዛሬን ያየነው።
አዲስ ዘመን፡- የህዳሴ ግድቡ ሁለተኛው ዙር የውሃ ሙሌት ለማስኬድ የነበረው ፈተና እና ምቹ ሁኔታ እንዴት ያዩታል?
አምባሳደር ኢብራሂም፡– ሁላችንም እንደምናውቀውና እንዳየነው ባለፉት ጊዜያት በዓለም አቀፍ ደረጃ ከፍተኛ ዘመቻ ነው የተደረገው። በተለይ በዓረብ፤ በአፍሪካ ሀገሮች፤ በአውሮፓ አገራት እየሄዱ የኢትዮጵያን ስም የማጠልሸት ስራ እየሰሩ ነው የነበረው። ይህ በተለይ በግብጽና በሱዳን በኩል የተሰራ ስራ በጣም የሚያሳዝን ነው። ግን ኢትዮጵያ ሀቅ አላት፤ ዕውነት አላት። መብትም አላት። ሕዝቦቿ ለዘመናት በችግር ውስጥ ነው የቆዩት፤ ለዚህም ኑሯችን ይለወጣል፤ ይሻሻል ብለው የሚያስቡ ሕዝቦች ናቸው። ይሄንን ግንባታም መጠናቀቁን የሚጠይቁ ናቸው፤ ስለዚህም እነዚያ አገራት ሲያደርጉ የነበረው ጫናና ተንኮል ሁሉ ኢትዮጵያን ሊበግራት አልቻለም።
ስለ ታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብና አሞላል ኦፕሬሽን የግብጽ እና የሱዳን ወገን አስቀድመን ማወቅ አለብን በማለት የሚያቀርቡትን ጭቅጭቅ መስመር ለማስያዝም በጣም ብዙ ፈተናዎች ነበሩ። ነገር ግን እኤአ በ2015 እጅግ ፈታኝ ድርድር ተካሂዶ የመርህ መግለጫ ስምምነት እኤአ በመጋቢት 2015 በሱዳን ካርቱም ላይ በሶስቱም አገር መሪዎች ደረጃ ተፈርሟል። በዚህ ስምምነት መሰረት የታላቁ ኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ አሞላል ከግድቡ ግንባታ ጋር ጎን ለጎን የሚሄድ ስለመሆኑ ውል ተገብቷል።
ስምምነቱ በዓለም ጭምር እንዳይታወቅ ብዙ ጥረዋል። አልተነጋገርንም፣ ይቁም አይቁም፣ ይሞላ አይሞላም የሁልጊዜ ንግግራቸው ነበር። ኢትዮጵያ ግን ስምምነትን ታከብራለችና መርሁን ተከትላ ባለፈው ዓመት የመጀመሪያው የውሃ ሙሌት አድርጋለች። አሁን ደግሞ ሁለተኛውን ብስራት ተናግራለች። በቀጣይ ዓመትም የሚከናወነው የሙሌት ስራ ይህንን ስምምነት በያዘ መልኩ ይሆናል።
ሁለተኛው ዙር የታላቁ ህዳሴ ግድብ ሙሌት ጉዳይ ኢትዮጵያውያን እና የዓለምን ፖለቲከኞች ቀልብ በእጅጉ የሳበ ክስተት ነበር። በተለይ ግብጽና ወደ ግብጽ ተለጣፊ የነበሩ አገራትን በእጅጉ እንዳነጋገረ ያየነው ጉዳይ ነው። ያልተገባ ጭቅጭቅ ውስጥ የምትገኘውን ሱዳንንም ቢሆን ከመጠን በላይ በተጋነነ ወሬ ውስጥ አቆይቷታል። መታወቅ የነበረበት አሁንም ያለበት ጉዳይ ኢትዮጵያ ታላቁን የህዳሴ ግድብ የምትገነባው ሙሌት አካሂዳ የኤሌክትሪክ ኃይል ለማመንጨት ብቻ እንደሆነ ነው።
በኢትዮጵያችን በኩል በተከናወኑት እጅግ በርካታ እና እልህ አስጨራሽ ውጥረቶች ውስጥ ግን ድል ከኢትዮጵያውያን ጋር ሆኗል። የኢትዮጵያ መንግስት በመጀመሪያ በጽሑፍ ከዚያም በተግባር የግድቡ ሙሌት ለግብጽና ለሱዳን መንግስት አሳውቋል። ዓለምም በዓይኖቹ ትናንት በይፋዊ መድረኮቻችን አይቷል። ከጽሁፎቻችንም ብስራቱን አንብቧል። ስለዚህም ኢትዮጵያ ፈተናውን በሚያስፈልገው ሁሉ ተቋቁማ ሙሉ ዝግጅት በማድረግ ድል እንደምትቀዳጅ አሳይታለች። ከዚህ በኋላም ቢሆን እስካሁን የተገኘው ስኬትና ልምድ ለነገው ስንቅ መሆኑን በጥንቃቄ መቀመርና ለመጪዎቹ ፈተናዎች በብቃት መዘጋጀት አማራጭ የሌለው መሆኑን እንድታይበት ሆናለች። ታደርገዋለችም።
አዲስ ዘመን፡- በአውሮፓ ህብረት የህዳሴው ጉዳይ በአፍሪካ ህብረት ጥላ ስር እንዲታይ መደረጉ እነሱ ከሄዱበት ርቀት አኳያ እርስዎ እንዴት ያዩታል?
አምባሳደር ኢብራሂም፡– እዚህ ላይ በግሌ ለኢትዮጵያም ሆነ ለዓለም ሕዝብ ግልጽ ለማድረግ የምፈልገው ነገር አለ። የአፍሪካ ህብረት አደራዳሪ አይደለም። ሁኔታዎችን የሚያመቻች እንጂ። ስለሆነም ድርድሩ የሚካሄደው በሶስቱ አገራት መካከል ብቻ ነው። ድርድሩ ደግሞ የሚካሄደው ሁሉም ተነስቶ ያለውን ፍላጎቱን ገልጾ፤ በሃሳቡ ዙሪያ ሲስማማ እና አንዳች እልባት ላይ ሲደርስ ነው። ይሄ ሁኔታ ሳይፈጠር አስገዳጅ ስምምነት የሚባል ነገር የለም። አስገዳጅ ስምምነት የሚባል ነገር በዓለማቀፉ ሕግ የሚታወቅ ሃሳብም አይደለም። ምክንያቱም አስገዳጅ ስምምነት ማለት ከቅኝ ግዛት አስተሳሰብ ጋር የተያያዘ ነው።
ስምምነት የሚኖረው ሁሉም አገሮች ጉዳዩን አምነው ተቀብለውታል ወይ፤ ጥቅሜ ተከብሯል ብላ አምናለች ወይ የሚለው መረጋገጥ አለበት። ኢትዮጵያም ፍላጎቷ እውን ሲሆን ብቻ ነው ስምምነት ላይ የምትደርሰው። እነሱ እንደሚፈልጉት በተወሰነ ጊዜ ውስጥ እንደራደርና በዚያ ሂደት ውስጥ ኢትዮጵያ ባትፈልግም ትፈርም የሚለው ነው፤ ይሄ ደግሞ ሊሆን አይችልም። ፊርማዋን የምታኖረው ያቀረበችው ጥያቄዋ ምላሽ ሲያገኝ፤ መብቷና ጥቅሟ መከበሩን ስታረጋግጥ ብቻ ነው። እናም የአውሮፓ ህብረትም የማደራደር ኃይሉም ሕጉም ባይፈቅድለትም ማቀራረቡ ተወስዶ ያየው ይህንን ይመስለኛል። የአፍሪካ ህብረትም ቢሆን ሦስቱን አገራት አቀራራርቦ እንዲደራደሩ ያደርጋል እንጂ የተለየ ነገር የለምና ግንዛቤው በመስማማቱ ዙሪያ የሶስቱ አገራት የሀሳብ መሸናነፍ ይሆናል።
አዲስ ዘመን፡- ግብጽና ሱዳን ስምምነት ላይ ሳይደረስ መሙላት የለባትም ሲሉ ነበር። አሁን ግን ተሞልቷል፤ ይህንን እንዴት ያዩታል?
አምባሳደር ኢብራሂም፡– ለኢትዮጵያ ግድቡን መሙላትና አለመሙላት ሁለቱም አገራት የፈረሙት የ2015ቱ ስምምነት በቂ ነው። ስምምነቱ ግንባታው ግብፆቹና ሱዳኖቹ ‹‹ኢትዮጵያ ግድቡን እየገነባች ያለችው እኛን ሳታማክር ነው›› እንደሚሉት ሳይሆን ሶስቱ አገራት በመርሆች ድንጋጌ ሲደረግ ግንባታው ይቀጥላል፤ውይይቱም ይቀጥላል የሚል ስምምነት ውስጥ በመግባታቸው የተደረገ ነው። በምንም መልኩ የግድቡን ግንባታ ይቆማል የሚል የለም። ሶስቱ አገራት በዚህ ሁኔታ ላይ ተስማምተው የሶስቱ አገራት መሪዎች ፈርመዋል። ስለዚህም ግንባታ እስካለ ድረስ የውሃው ሙሌት አይቀርም።
ሁለቱ ጎን ለጎን የሚሄዱ ተግባራት ናቸው። እናም አሁን ሞላችም አልሞላችም የአገሪቱ ጉዳይ እንጂ የእነርሱ የሚሆንበት ሁኔታ አይኖርም። እነዚህ አገራት ሌላ ስምምነት ይፈልጋሉ። ይህም በሚፈልጉት ጊዜ የሚያዞሩትን ነው። ነገር ግን ዛሬ የሚቻላቸው አይደለም። በሌላ አነጋገር ኢትዮጵያ ባትፈልግም ትፈርም የሚባል ሀሳብና ስምምነት አላቸው። ይሄ ሊሆን አይችልም። ኢትዮጵያ ወደ መፈራረሙ የምትገባው የምትፈልጋቸው እና ያነሳቻቸው ሀሳቦች ተቀባይነት ማግኘታቸውን ስታረጋገጥ ብቻ ነው።
አንድ አገር ፍላጎቱ ተጨፍልቆ በዚህ ጊዜ ግባ በሚል በአስገዳጅነት የሚሆን ነገር አይደለም። ሁል ጊዜ እንዲህ አይነት ጉዳይ ሲመጣ አገራት የየራሳቸውን ሀሳብ አቅርበው ተወያይተው የሚያረካቸው ነገር ሲፈጠር ወደ ስምምነት ይገባሉ። ይህን ሳያሟላ የሚፈፀም ከሆነ የአንድ ወገን ተጠቃሚነት ላይ ይመሰረታል፤ ሌላውንም ይጎዳል። ኢትዮጵያ ደግሞ ይህንን የምትፈልግ አገር አይደለችምና የመጀመሪያውን ይዛ እየቀጠለች ነው። አዲስ ስምምነት የሚያስፈልጋትም አይደለችም። ያም ደግሞ ለሁሉም ተጠቃሚነት የሚሰራ በመሆኑ ሕጉም ይደግፋታል።
ግንባታው እና ውይይቱ ጎን ለጎን የሚሄድ ነው። የውሀ ሙሌቱም ከግንባታው ጋር እኩል የሚከናወን ነው። ከዚህ ውጭ ኢትዮጵያ ላይ ጫና በመፍጠር አስገዳጅ የሆነ ስምምነት በትዕዛዝ የሚመጣ አይደለም። ሁሉም አገራት በጉዳዩ ላይ የሚረኩበት መሆን አለበት።
ሌላው ጉዳይ ሶስተኛ እና አራተኛ ወገኖች እያሉ ያሉት ነገር ነው። ይህን በሚመለከትም እኤአ በ2015 ካርቱም ላይ ተነጋግረንበታል። ብዙ ጊዜ የፈጀብንም የስምምነቱ ድንጋጌ 10 የሚባለው ነው። በእኛ በኩል ያልነው ይህን መሰል አለመግባባት ቢፈጠር ወደ ውይይትና ድርድር፤አለበለዚያ ደግሞ ሶስቱ ወገኖች ከተስማሙ እሰየው ካልሆነ ግን መሪዎች ጋር ይቅረብ የሚል ነው። ፍርድ ቤት አላልንም፣እንደ ግብፅና ሱዳን ሌሎች አገራት ይግቡ እንደሚለው አይደለም። እኛ እየጠየቅን ያለነው ቀደም ሲል በተስማማነው መሰረት እንስራ ነው። እነሱ ይህ ስላልጣማቸው ከ2015 የመርህ ስምምነት ውጭ አዲስ ነገር ለመጫን እየሞከሩ ነው። ግን የ2015ቱ ውል የአገራችንን ጥቅም ያስከብራልና ዛሬም ነገም እስከወዲያኛውም ድረስ በዚህ የምንጸና የምንጠቀምበት መሆናችንን ሊያውቁ ይገባል።
አዲስ ዘመን፡- ህዳሴ ግድቡ ለሕዝቡ ትልቅ ተስፋና የነገ እድሉ መወሰኛ መሆኑ ይታወቃል።ይህ ተስፋው ለመሳካት ደግሞ ሁለተኛው ዙር ሙሌት ትልቅ አስተዋጽዖ አለው። ከሙሌቱ በኋላ ማን ምን ማድረግ አለበት ይላሉ?
አምባሳደር ኢብራሂም፡- ትግል ይቀጥላል። ግድቡ ይቀጥላል፤ሁለተኛው ዙር ሙሌት ተጠናቋል። ግንባታው ይቀጥላል፣ ሙሌቱም እንዲሁ ይቀጥላል። በዚህ ሂደት ጥንካሬያችን አገራዊ አንድነታችን ነው። በመካከላችን ያለውን አንድነት እንጠብቅ። ይህ ደግሞ ብዙ ሀብት ገንዘብ አይፈልግም። በመካከላችን ያለ መዋደድና መፋቀርን ብቻ ማጥበቅ ነው የሚጠበቅብን። ስለሆነም በመሀከላችን ያሉ ልዩነቶችን ቀርፈን እንደ ህዳሴ ያሉ ወንዞቻችንን እየሰራን ችግርን መቋቋም አለብን። ለዚህ ደግሞ አንድነታችን ትልቅ ድርሻ አለው። ይህ አንድነት ለህዳሴ ግድቡ ብቻ ሳይሆን ለሁለንተናዊ አገራዊ እድገት ሚናው የጎላ ነው። እዚህ ላይ ሁላችንም ሳናቋርጥ መስራት አለብን።
የህዳሴ ግድቡ በቀጣይ የምንሰራቸው ሌሎች ስራዎችን ጀምረን የምናጠናቅቅ መሆኑን የሚያመላክት ፋና ወጊ ስራ ነው። በዚህም ተስፋ ያለን ሕዝቦች እንደሆንን እናሳያለን። ሌላው በፈተና ውስጥም ቢሆን ችግሮቻችንን እየፈታን ስኬታማ እንደሆንን የሚያሳየን ይሆናልና ይህንን ብርታታችንን ማሳየት ያስፈልጋል። ይህ በጉልበትም፣በገንዘብም በእውቀት ጭምር መደገፍ አለበት።
አዲስ ዘመን፡- ኢትዮጵያ የውሃ ሀብቷን በቀጣይ ለማልማት እንዴት ልትሄድበት ትችላለች ብለው ያስባሉ?
አምባሳደር ኢብራሂም፡– የኢትዮጵያ የውሃ ሀብት ስራ ገና በጅምር ላይ ነው። አብዛኛዎቹ የኢትዮጵያ ወንዞች ድንበር ተሻጋሪ ናቸው። ስለሆነም ገና ብዙ የልማት ስራ ይጠብቀናል። እስካሁን በተገኘው ልምድ እና ስኬት ወደፊት ለሚያጋጥሙ ድርድሮች ተዘጋጅቶ መጠበቅ ተገቢ ነው። ታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ ከኢትዮጵያ የውሃ ሀብት ልማት አንጻር የመጀመሪያም መጨረሻም አይደለም። ከአሁን ቀደም እነ ተከዜ ግድብ እና የኃይል ማመንጫውን የመሰሉ የልማት ፕሮጀክቶች በኢትዮጵያ የናይል ተፋሰስ በርካታ ልማቶች ተካሂደዋል።
በሌሎች ተፋሰሶችም ቢሆን በአዋሽ፣ በዋቤ ሸበሌ፣ በገናሌ ዳዋ፣ በኦሞ-ግቤና በመሳሰሉት በርካታ ልማቶችን አካሂዳለች። በዚህም በአባይ ተፋሰስ ብቻ ከሰላሳ በላይ የልማት ፕሮጀክቶች ከንጉሱ ጀምሮ መከናወን የቻለች ነች። ስለዚህም ልማት ብርቋ አይደለም። ወደፊትም ለመልማት የምታደርገው ትግል ብርቋ አይሆንም። በፈተና ውስጥ ሁልጊዜ ድል ታደርጋለች። ይህንን ማስቀጠሉ ላይ ግን እንደ ህዳሴውና ሌሎች ፕሮጀክቶች ሁሉ መረባረብና በጋራ መስራት ከሁሉም ይጠበቃል።
ህብረተሰቡ ከድህነት ለመላቀቅና ብልጽግናን ለማምጣት መንግስት የአገሪቱን የውሃ ሀብት የማልማት ግዴታም እንዳለበት ሁሉ ማህበረሰቡም ከጎኑ መቆሙን ማጠናከር አለበት። አባካኝ እና በካይ የውሃ የአጠቃቀም ልማዳችንን ማሻሻል ያስፈልጋል።
የመንግስት እቅዶች፣ፕላኖች አሉ። በመሆኑም መንግሥት በቀጣይ በሚያወጣቸው እቅዶች እና ፕላኖች በመመራት ጊዜን ተገን አድርጎ ሥራዎችን መስራት የመጀመሪያው ነው። ምክንያቱም ከጊዜ ጋር አብረው የሚከፈሉ ዋጋዎች ብዙ ናቸውና። እንደ ዜጋ ደግሞ በገንዘብም በጉልበትም ድጋፍ ማድረግ አለባቸው። ህዝቡ ባለበት ክልልም ሆነ ከተማ ካሉ የመንግስት ኃላፊዎች ጋር በጋራ መስራት አለበት። ይህ ሲሆን ብቻ ነው ትልቋን ኢትዮጵያ መፍጠር የምንችለው።
የውጭ ጫናውን በሚመለከት ደግሞ ለሁሉም ችግሮች መፍትሄዎቹ እኛ መሆናችንን ማመንና መፍትሄ መፈለግ ነው። ለሁሉም ጉዳዮቻችን ስኬት ጠንካራ አገራዊ አንድነት እና ትብብር ያስፈልገናል። ጠንካራ የሆነ አካልን ማንም አይደፍረውም። አሁን እኮ ከውስጥ ችግራችን በመነሳት ነው እየፈለቀቁን፣ እየከፋፈሉን ያሉት። ስለዚህ ይህን መቋቋም የምንችለው አንድነታችንን እና ህብረታችንን ስናጠናክር ነውና ይህ መሰረታዊ ነገራችን ይሁን።
በውጪው በኩል ማለትም ግብጽና ሱዳንም ቢሆኑ የኢትዮጵያ ድንበር ተሻጋሪ ወንዞች መዳረሻ አገሮች ለራሳቸው ህብረተሰብ ጥቅም ሲሉ ከኢትዮጵያ ጋር በትብብር፣ በመተማመን እና በመተጋገዝ መስራት ይጠበቅባቸዋልም። ይህን የትብብር አግባብ የናይል ተፋሰስ አገሮች እስካሁን የፈረሟቸው ስምምነቶች የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ኮንቬንሽን እና የሌሎች አገሮች የትብብር ሰነዶች እንዲሁም ልምዶች ያረጋግጣሉና ይህንን መጠቀም አለባቸው። ከውዥንብር አስተሳሰብ ራሳቸውን ሊያጸዱ ይገባል።
አዲስ ዘመን ፡- በአጠቃላይ ስለ ታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ የሚያስተላልፉት መልዕክት ካለ?
አምባሳደር ኢብራሂም፡- ኢትዮጵያ የማንንም ሀቅ አልነካችም። ሀቁ የእርሷና የእርሷ ብቻ ነው። እውነት ብቻውን በውሸት ቢፈተንም ከሕግ ጋር ከሆነ ሁሉንም ያሻግራል። አሸናፊም ይሆናል። ኢትዮጵያም ሕግም እውነትም ስለሆነችና ይህንን ስለያዘች ዛሬ ድረስ አሸናፊ ሆና ቀጥላለች። ወደፊትም ይህ ነገሯ ስለማይለያት ማንም ጠላት እሾህና አሜክላውን ቢደረድር እንደምትሻገረውና ድል እንደምታደርገው ማመን ይኖርበታል። በተለይም ግብጽና ሱዳን ለቀጣይ ትብብርና ሥራችን ይህንን ቢረዱ መልካም ነው ማለት እፈልጋለሁ።
የኢትዮጵያ ሀሳብ ራሴን በራሴ ሀብት ላልማ ነው። ስለዚህም የትኛውም ወገን ማወቅ ያለበት ታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ ገና ሊሰራ የታሰበ ሳይሆን ብዙ ትግሎችን አልፎ ሁለተኛ ዙር ሙሌት ላይ የደረሰ የሕዝብ የድል ውጤት መሆኑን ነው። መሞላት አለበት የለበትም ክርክር ውስጥ የሚገባም አይደለም። ምክንያቱም ግንባታ እስካለ ድረስ ሙሌት ይኖራል። ሁለተኛ ሙሌታችንን አጠናቀናል ሦስት አራት እያልንም እንሄዳለንም። እንለማለንም። ይህ ደግሞ መብታችን እንጂ የሰውን ወስደን ያደረግነው ስላይደለ መገንዘብ ቢኖር። ጥላቻ ያላቸው አገራትም ስለሕግና እውነት ቢናገሩ ሌላው ሀሳቤ ነው።
ለኢትዮጵያውያን የምለው ደግሞ አንድነታችንን፣ ህብረታችንን እናጠናክር ነው። ልማታችንን እናስቀጥል የችግሮቻችንን ለማንም አሳልፈን አንስጥ። እኛው ተባብረን መፍትሄ እንስጣቸው ነው። ምክንያቱም ችግራችን ለጠላታችን ሲገለጥ መግቢያ ቀዳዳ ይፈጠራል። እናም እኛ ኢትዮጵያውያን እየሰራን ያለነው የግብጽንም ሆነ የሱዳንን ሕዝብ ውሃ የማግኘት አቅም አሳድጎ ሕዝብን በተግባር ማሳመን ላይ ነውና ለሌሎች መኖራችንን ሁልጊዜ እናጠናክር። ከንግግር ተግባር ይቀድማልና በተግባር እናረጋግጥ ነው። ለሰው መኖራችን ምስክር ይሁነንም ነው። በመጀመሪያ በተከዜ ግድብ ራሳቸውን ምስክር እንዲሆኑ አድርገናቸዋልና አሁንም ከህዳሴው በኋላ ይህንን ኃይል እንድገም እላለሁ።
አዲስ ዘመን፡- ስለሰጡን ማብራሪያ እጅግ አድርገን እናመሰግናለን።
አምባሳደር ኢብራሂም፡- እኔም አመሰግናለሁ።
ጽጌረዳ ጫንያለው
አዲስ ዘመን ሐምሌ 13/2013
