Addis Ababa:- Adiwu qeelle Afriku dagara calla ikkikkinni kolidda ikkite kalaqamansanni miicantanno dagara baqqeenyu malaatenna mittimmate fojo ikkitinota dhaggete egennaammi coyidhanno. Baxxinohunni, qeelle Afriku dagara qeellete birxenna hundi annuwi baattino kakkalonni afi’noonni elto ikkitinota egennaammu ledde kayissanno.
Jimmu Yuniversitera dhaggete rosiisaancho ikkinohu Anteneh Tirkaaso Itophiyu pireesete uurrinsha ledo assino hasaawinni xawisanni; Adiwu qeelle Itophiyunna Afriku dagara calla ikkikkinni wo’mante koliidda daga wolaphote faasho ikkase coyi’re; hundi annuwinna awurra mundeenni afi’noonni elto ikkase buuxisino.
Techo kayinni konni deerrinni qodhisiise fushshanno oli dino; kayinnilla, olinke qarunni halamate bude lossi’rate, mitteenni loonse lophate rosicho bowirsi’ra, gobbate gatamarshira assinanni millimmo aana baqqi yitino beeqqo assa, hasiissannota qaagiissannohu rosiisaanchu Anteneh; techo ilama gosoomittetenna babbadooshshunni umonsa xeertisanna togoo assooti giddo afantannore e’ino doogonni fushsha agarantannonsata lede huwachishanno.
Itophiyu wedellu wolqanninna kalaqamu jironni baraadhino gobba ikkase kayisannohu rosiisaanchu Anteneh; jawaata loosaasine ikkatenni Itophiya kalqete albi bareedda afisiissino qeellenkenni egensiinsummonte gede techono latishshunna jawaatu loosu budinni egensiisa agarantannonke yaanno.
Techo ilama lophitino gobbuwa heeshshote hornya harunsitanni uminsata afa hasiissannonsa dhaggenna ayimma de’anni afantannota kayise; ilama gobbansa dhaggenna ayimma garunni afa hasiissannonsata huwachishanno.
Kadote gashshoooti giddo hee’noommoro uminke ayimma heedhannonkekkita xawisannohu rosiisaanchu Anteneh; gobbate ayirrinyinna aliidimma agarantinohu kadote gashshootinni fultino daafiraati. Konni daafira ilama dhaggete mayimma afa noonsa; konnira, baalunku faro farosinni suwashsho dhaggenna ayimmate aana rosiisatenni qeechasi fula hasiissannota huwachishanno.
Wolu, uurrinshanke ledo hasaawa assinohu Bansi woradi Hamashsho Boorana Rosi mine dhaggete rosiisaanchi Tekilu Kaasa isi widoonni; Adiwu qeelle fojo Itophiyu daga nooseha giddoydi babbadooshshe qacce qolte horrara dayno diina mittimmatenni qasse techo geeshsha qaangeemmonna kolidda daga ayirrinye gotti assaseeti yiino.
Xaaliyaanu gobbankera yannate noota biiltote biilloonyu gaaramme dancha injoo gede asse hedatenni gobba horrate wo’naaltino. Ikkollana, gobbase kiso cincitannokkiti Itophiyu daga giddoydi babbadooshshe qacce qolte mittimmatenni fulatenni horraancho diina gobbatenni fushshitinota qaagiissino.
Xaaliyaanu qodhinohu olu uduunni yannaasincho ikkirono; yannaasincho olu uduunne qodhino diina Itophiyu daga mittimmatenni fulasenni qeelte higgino; qeellenke fojono mittimmankeeti yiino.
Dhaggete rosiisaanchi xawisanni, horraanchu diini daynohu Itophiya kadote gashshara calla ikkikkinni; Itophiya yinanni su’ma soorre hunaraati yee; Adiwu olira mittimmatenni fula hoongoommoro techo Itophiya yine woshshinanni gobba diheedhannonka yiino.
Adiwu olira qara korkaata ikkitino Wucaale sumiimme gufo 3 na 17 ikkitanna; tenne gufora Xaaliyaanu Itophiya meexatenni Amaaru Afiinninna Xaaliyu Afiinni borrreessino borro tiro wole wole ikkase xawise; gufo 17te Amaaru Afiinni “Itophiyu mootoollete mootiichi Awuropu gobbanni hasi’rannore baala Xaaliyu mootimma qineessonni soqqa dandiitanno” yee borreessinoha ikkanna; Xaaliyaanu Afiinni qole “Itophiyu Ixaaliyu hundaanni galtannonna hiittenne gobbano ledo assitanno xaadooshshe baala Xaaliyaanu widoonni higge calla assa noosi” gede borreessansa ikkitino gede dhaggete rosiisaanchi Tekilu qaagiissino.
Itophiyu dhagge borreessamme lowo foonqe afidhino gede coyi’rannohu dhaggete rosiisaanchi; kunino dhagge mittu qooxeessi widira calla qolle dassate woy mittu qooxeessi callu dhaggete ayidde ikkino gede asse kula ikkitinota coyi’rino.
Xaa yannara kayinni dhagge haaro rosu poolise maxaaffa giddo woyyeessate wo’naalloonniri hee’rirono; xaano gatannori no. Konneno taashshatenni haalaalaancho dhagge ilamate saysate dhaggete rosiisaano yawo angankera no yiino.
Qiddist Gezzahenyinna Addisu Adoola
Bakkalcho Ammajje 21, 2016 M.D
