Addis Ababa:- Itophiyaho hattono Afriku deerrinni kiirotenni haammata ikkitinota Dombophiichote ogori care sai agani giddo Hawaasa Paanesiya Hospitaalera darre gowatenni fushsha dandiinoonni.
Hawaasi quchumira Paanesiya Hospitaale xaphooma darre gowate addi xagisaanchi Dokter Tseggaye Chebo Itophiyu pireesete uurrinshara xawisino garinni; Dombophiichote ogori care meentu ikko labballu aana kalaqantara dandiitannote.
Ikkollana, meentu aana hala’ladunni kalaqamate kaayyo noota kulanno.
Dombophiicho intoonni sagale daahantanno gede; baxxinohunni, cooma woy qiwaate afidhino sagale inteemmo woyte sagaleete daahamara kaa’litanno baqqala du’namaanchooti.
Dokter Tseggaye xawishshi garinni; Dombophiichote ogori care babbaxxino korkaattanni kalaqantara dandiitanno. Xibbuunni 2-3.5% ikkanno meenti labballunni roore Domboophiichote ogori care kalaqamate reqeccaawinoreeti yaanno.
Konnirano, umihunni meentimmansa, wolu garinni kayinni dirinsa 40 sainonsari, bisu qelpheepho, luphiima hormone amaddinoti ila gargadhate adhinanni xagga, hattono Sukkaarete dhibbi mundeete xiiwonna labbinori Dombophiichote ogori care labballunni roore meentu aana kalaqantanno gede assitanno korkaatta ikkansa xawisanno.
Labballu aanano bisu qelpheephonni, kolestiroolete bikki lexxa, sukkaarete dhibbi, cooma woy qiwaate noose sagalle duucha yannara horoonsi’ra, mundeete xiiwonna labbinori korkaattanni kalaqantara dandiitannota qummeessino.
Dombophiichote ogori care kalaqantinota afate malaattano; iimiiddi Dombophiichote kifilenna badhete aana seeda yanna xisso macciishshama, sagale daahama hoogate qarri, tushshiisha, gagaso giira, godowu fuuganna saltote dhibbi malaati gedeehu macciishshama ikkanna; togoo malaatta leelturo rahotenni xagisaano amaa’lanna hasiissannota xaginaatu owaante afi’ra hasiissannota Dokter Tseggaye Chebbo lede huwachishanno.
Dokter Tseggaye Chebo xawisino garinni; sai Sadaasu aganira Paaneesiyu Hospitaalera mitticho 40 diri ama giddonni darre fushshinoonniti Dombophiichote ogori care kiirotenni 2 kumenna 94 ikkitanna; kuri Dombophiichote ogori care kiirate calla 45 xiqqeessa yanna adhino.
Tini Dombophiichote care kiiro haammata ikka Itophiyaho ikko Afrikaho xaa geeshsha kageeshshi kiiro amaddino care fushshinoonnikkiha ikkasinniiti maala’lissannote yaanno.
Wolunna qaru korkaati kayinni, kageeshshi kiiro afidhinota Dombophiichote ogori care darre gowate owaantenni fushshinoonnise mancho konni albaanni 1989M.D Daagimaawi Miniliki Hospitaalera; 1994M.D Yirgaalamete Xaphooma Hospitaalera hattono tayxe sayikki diro Hawaasa Riferaale Hospitaalera sase doyichonni goggoxxotenna kaanserenna wolootta darre gomboonniseta ikkase Dokter Tseggaye xawisanno.
Sasente yannara darre gowate owaante gedensaanni shoolki yannara Dombophiichote ogori care darre gombi yannarano kokketenna foo’litanno bisise aana kalaqantino gawajjo nookkitanna darre gowate loosi bidhachishannokki garinni gumulamasi darre gowate owaante wolootta yannanni baxxitinota assannota kulanno.
Xaa geeshsha borreessinonni kiironni Itophiyaho 146 Dombophiichote care fushshinoonnita Jimmunna Wollo Yuniversitubba fushshitino mashalaqqe leellishshanno yaannohu Dokter Tseggaye; woleno Gibtsetenna Wodiidi Afriki gobbuwara 1 kume sa’inokki kiiro afidhino care fushshsinoonnita mashalaqqubba leellishshannota xawisanno. Konni gobbaanni, kalqete deerrinni xaa geeshsha luphiima kiiro amaddinoti Dombophiichote care Hindete gobbara 11 kume ale care fushshinoonnita kullanni yee; Paanesiyu Hospitaalera darre gowate owaantenni fushshinoonniti 2,094 Dombophiichote ogori care kayinni Itophiyaho ikko Afrikaho umikki yannara ikkase kulanno.
Paanesiya Hospitaalera mittu diri giddo calla 7 kume ale xagisi’raanora owaante uyinoonniha ikkanna; Manaadda darre xagisate owaante lendikkinni 310 jajjabba yinannita darre xagisate owaante aa dandiitinotano Dokter Tseggaye lede qummeesse;saga’linanni amanyooti xissote reqecceessannonkekki gede qoropha hasiissannotano huwachishino.
Amsaalu Felleqe
Bakkalcho Arfaasa 23, 2016 M.D
