-Muli yanna giddo Nooru faafrika uurrinsanni
Bushshu asiidaa’ma Afrikahonna kalqete gammoojjete qooxeessubbara luphiimunni kalaqamatenni laalchonna laalchimma gawajjanno bushshu dhibbaati. Asiide heedhuro laalchu dihee’ranno; mu’rote hasiissanno injoo ho’latenni laalcho gawajjanno. Sidaamu qoqqowirano bushshu asiidaa’ma luphiima ikkase assinoonni xiinxallonni buuxa dandiinoonni. Kuni qarri Sidaamu qoqqowiha calla ikkikkinni gobboomunniha, Afrikunnihanna kalqenniha ikkasi handaaru xiinxallaano kultanno.
Itophiyu pireesete uurrinsha ledo tenne hajo aana hasaawa assinohu Hawaasi Yuniversite Gibirinnu kolleejera rosiisaanchunna xiinxallaanchu Dr. Baayyu Bunkurihu coyi’ranni; muli yannanni assinoonni xiinxallonni Sidaamu qoqqowira bushshu Asiidaa’ma 60 anga xibbuunni iillitinota buunxoonni yiino.
Bushshu asiidaa’miro/Daafamiro/ laalchu dihee’ranno; muro hasidhanno shiilo afidhannokki gede assatenni laalcho gawajjanno dhibba ikkasi kulannohu handaaru xiinxallaanchi; Sidaamu qoqqowira bushshu asiidaa’ma hala’litanni dagginohu qaru korkaati umihunni alichaame qarqartora xeenu bati’ranno woyte asiide ajishshanno shiilo waayi ledo wororritte lixxanno daafira muro hasidhanno shiilo adhitannohu iimaanni noo bushshi asiide ikkanno.
Layinkihunnino laalchu iilleenna murre adhinanni woyte bushshu asiide gargartanno shiilo murranni murote kifile ledo adhinanni daafira marro marro shuqunnanni yannara bushshu giddo noo asiide yanna yannatenni batidhanni hadhanno.
Konni korkaatinni Sidaamu qoqqowino baxxinohunni alichchaame qarqarto wo’munni wo’ma asiidaa’mitinota assinoonni xiinxallonni buunxoonni yiinohu Dr. Baayyu Bunkurihu; muli yannanni assinoonni xiinxallonni Sidaamu qoqqowira 60 anga xibbuunni ikkanno bushshi asiidaa’minota qummeessino.
Konnirano muli yannanni Hawaasi Yuniversite qoqqowu irshunna kalaqamu jiro latishshi biiro ledo ikkatenni xiinxallo hanaffinoha ikkanna; konninnino loosidhe galtinorira xaaddino hekkora mala hasatenni simintonna Noora laashshitanno Industirranni bushshu Noora babbaxxitino qooxeessubbanni abbine loosidhe galtinorira shiimu waaginni iillishate wo’naalloonniha ikkirono; addi addi korkaatinni baalanko iillisha didandiinoonni yiino.
Konni daafira Yuniversite Nooraho ikkitanno shiilo hee’rase buuxate ogeeyyete gaamo uurrisse xiinxallo assitinoha ikkanna; lame dirra hasatto gedensaanni baatto hursanno Noorira ikkitanno shiilo hee’rase daafira caakko anfoonnita qummi assinohu xiinxallaanchunna gaamote massagaanchi; afi’noonni caakko harunsine assinoonni xiinxallonni Sidaamu qoqqowira sase darga nooru shiilo kuuso afi’nara dandiinoonnita xawisino.
Konni gedensaanni Faafrika uurrisate dandiinanni hayyo aana xiinxallo assinoonni yinohu Dr. Baayyu; ijaara uurrinsanni yannara qooxeessu daga aana kalaqara dandaannota dagoomittete, miinjunna qooxeessu xiiwo hattono, shiilote kuuso mama nooro, mageeshshi baattora ikkitannoro, hiittoo ijaari hasiisannoronna heedhara dandiitanno xiiwo xiinxallotenni bandoonnita coyi’rino.
Nooru asiide gargara calla ikkikkinni muro hasidhanno shiilo ledanno; konnira dagate horonsi’rate aana huwanyo kalaqa hasiissanno; ikkado huwanyo kalanqiro loosidhe galtino daga horonsidhe laalchimmansa lexxitanno gede dandiissate ogeeyyete irko hasiissanno yaanni huwachishannohu xiinxallaanchu; tenne hayyo bowirsatenni dagate qarra tira dandiinannita duu’re xawisanno.
Uurrinsanni Nooru faafriki baalunku laalchira hasiisanno Noora laashshatenni loosidhe galtino daga qooxeessinsara afidhara dandiitanno horo aate dandiisannoha ikkanno. Kunino Sidaamu qoqqowira bushshu asiidaa’ma qarra gatisanno yine agarreemmo yiino.
Pirojekte hendoonni garinni gumulanturo laalchonna laalchimma lexxitanno gede luphiima kaa’lo assitannota ikkasenni baalanti hajo la’annonsa bissa irko assite pirojektete gumulora qeechansa fula agarantannonsa yaanni sokkasi sayisino.
Qoqqowu Irshunna kalaqamu jiro latishshi biiro sooreessi kalaa Memmiru Mokehu isi widoonni; qoqqowoho kalaqantinota luphiima bushshu asiidaa’ma xagisate Noora wolu qooxeessinni abbine loonsanni hee’noonniha ikkirono; shiqishote anje, hodhishshu qarrinna hasi’nanni bikkinni shiqisha hooga hekkonna luphiima e’’o xa’mitannota ikkasenni konne qarra sufotenni tirate qoqqowoho nooru ijaara uurrisate xiinxallo assine afi’noonni gumi garinni loosu giddora e’nannita coyi’rino.
Qiddist Gezaheny
Bakkalcho Birra 29, 2016 M.D
