Rosu mini deerri woyyaambe, ronsanni qooxeessi biinfillinna illete biifinoha ikka rosaano rosonsanna rosu minensa baxxanno gede assanno. Rosaano rosu mine baxxu yaa kayinni rosoho illacha tugganno yaate. “La’nanni woyite biifinokkihu intanni woyite afale gooshanno” yaanno mammaashshu. Ee,rosu mini biinfilli giddora e’anno egenno buqqee bilchaatisannori mereerinni mittoho.
Xa gobbate deerrinni hananfoonni rosu tuqishshinna rosu mini deerra woyyeessate millimillo mitto mittonka baqqi assitanni nooha lawannoe. Techo rosu aana loonsanni loosi ga’ara wowete. Techo ilamate aana dunnanni jiro dancha guma laaltannota ikkasera huluullo dinoe. 2015 MD Sidaamu qoqqowira rosu haaroonsha yine hanfisiinsoonni millimillo addintanni naaxxissannota ikkase ayerano di maaxantino tenne dagonni qoqqowoho afantanno dureeyye galata baxeemmo. Ilamate aana loossinoonnina galatamme.
Rosu mini deerra mootimma calla guutisse woyyeessitara didandiitanno. Anje hee’re Morocho Shondolo yinanni rosi minira mittu mittunku rosaanchi maate dawaayyichonna addi addire fushshaato assitanna laoommoti techo qaagantannoe. Ee,rosu minenna rosaanote guma woyyeessineemmoha ikkiro techo mittu mittunku ronse fulloommo rosi minna towaata hasiissannonke. Adda coyi’rate mitte kifile rosoommo rosi mine techo mare towaata anera boohaarrete. Annuwinke mitto dawaayyicho qaensanni murte abbite insa rossukkinni ninke rosiissinonke rosi mineetiyya. Techo jajjabba basera iillitino mootimmate loosaasineno ikkito dureeyye dawino rosi minira rossukkinni sa’inoti dino.
Mitte hige bakkalcho gaazeexira seyoote gafira ledo’ya keeshshinohu wedellichu dureessi Buruki Abarrihu yinoti dihawantannoe. “Mittu mittunku techo iillinoommo seyoora iillankera albaanni dawino rosi mine ronsoommo,Itophiyu giddo beldeede rosinohu noo yee dihedeemmo. Baalinke buxanete mininninna buxichu rosi mininni fulloommoreeti.” Techo kayinni sa’ne dangoommo doogo qaaganna ronsoommo rosi minna towaata yawonkeeti. Kuni wedellichi sai diro ilame lophinowanna rosinowa Bansa calla ikkikkinni Borrichu woradirano yannaasinchonna biifado daaimu rosi mine loose maassiisino. Togoonni heddanno ilama hasiissannonke yaate.
Coommado qaaqqimmate yanna’ya sayisoommo Shabbadiini woradi Morocho Shondoli umi dirimi Rosi mine techo hakkaanni tayise ama’ya minira saeemmo woyte hagiirru macciishshamannoe. Ikkollana dirre la’’anna towaata may hoolieyya? Anenkuranni xa’mo ikkiteennae tenne rosu haaroonshi millimillo kawa umi’yara dinye amadoommo.
Lakkote quchumira “Lakko Juniyer” 5-8 kifile geeshsha qareessitenna bilchaatisse fushshitinoe techo iilloommo deerrira kaima’yaati. Kayinnilla qaagoommosella ikkinniina ditowaatoommose. Tenne borro borreesseemmo woyte umi’yara sheemaate eanni,wolootu kuri Rosi minnara rossinori,techo jawa deerra iillitinori dinye amadde qaagganno yitanno hexxo nooe.
Tenne lamala giddo dagittete qooli aana mitte borro nabbawoommo; “Qeweena Gaaxa rosi mine’ya towaateemmo” yitannota. Addintanni hagiirsiissinoenna baqqi assitinoe borrooti. Layinki barra hakko qooli Bansi woradira Qeweena gaaxi Risi mine hunda rosse fultinori marte towaattinota xallineenna laummo. Ee,togoohu danchummate loosi sufo.
Rosu minna shumate mini owaante la’nanni woyte 37 anga xibbuunni uminna mereerimu hattono 43 anga ikkitannori layinki dirimi rosu minna shumate mini hee’rinsarono gattinori owaante iillitinonsakkita assinoonni xiinxallo leellishshanno. Ledoteno 29.4 anga xibbuunni ikkitannori umi dirimi, hattono 74.5 anga layinki dirimi rosu minna calla caabbichchu wolqa shiqisho afidhannota kulloonni.
Mitte yannara ilama fulo assiteenna baatooshshiweelo rossinoonni mannooti xa halamme mootimmate, dagatenna danchu wodani noonsarinni roso halashsha dandaa hoongummo ka’a aantino kalqe giddo heewisamaancho gobba ikka didandiineemmo yiinohu amanyootu aana afame hasaawa assinohu xaphoomu ministirchi dokter Abiy Ahimediho.
Techo xaandoommohu bero rosiissinonke daga asali noonke daafiraati yiinohu xaphoomu ministirchi; wo’mante Itophiyu qaccera rossinoonni baali rossinoonni rosi minna techo ki’ne irko hasidhanno yiinoti qaangannite. Rosu minnaha safote latishsha woyyeessa mootimmate calla agurroonni yawo ikkitinokkihura deerru deerrunku afantannori dagoomu bissanna babbaxxitino bissa woxu, hedotenna wolqatenni kaa’litanno gede rosu ministirchi pirofeesere Birhaanu Naggihu woshshatto assino.
Dureeyyenna wolqa afidhino baali heeshsho’nenni hagiirraamma ikka hasidhiniro rosu minnanna ilamate aana loose; togo assinummoro rosu mini deerra woyyeessine Rosaanote gumanna egenno gotti assineemmo. Rosaanote buqqee dhabbatturo gobbanke hasi’noonni jireenyira ofollitannota huluullammoonke;ilamate aana loonso.
Yaareed Geetaachew
Bakkalcho Maaja 20 , 2015 M.D
