Yaareed Geetaachewu
Konni agani giddo lame amma’no Ortodokisenna Isilaamu Amma’no harunsaano qoorte huuccidhanni afantanno. “Qoorre” yaanno qaali maala daafursate. Isiliminnu amma’nonni waay waasunni xeerti’ne honse “Allah” widoongge du’’a assi’rate. Ortodokiseno hattonni. Kayinnilla saadate laalchinni maala,buuronna burbuxxo,ado hattono quuphu sagale intikkinni 56 barrira keeshshate.
Togo yaano;maala daafursine maganunni xaadate assinanni doogooti yaate. Cubbo loosatenni,busha coyi’ratenni,koma amada hoogatenninna gatona yaatenni kalaqamu baalinni keeraa’mine hee’nanni yannaatino. Togo yaa wole yannara gibbote giddo woy koma amande hee’ra danchate yaa dikkitino.
“Qoorre” maala daafursine lubbote sagale aate. “ፆም” yaanno qaali umisinni waay waasu hee’reennanni xeerti’ne maala daafursate ikkinniina hude woy qatuma dikkino yitanno hedo nooe. Korkaatuno hude hamashshu sagale hasi’rate; kayinnilla qoorrete yine amandiro kaaliiqinni xaandanni doogo ikkino daafira godowu hamashshino sagale diqaaganno yaate. “Qatuma” kayinni hoongunni sagale ita hoogate ikkinniina qoorre dikkitino.
Konni daafira qara bixxille’yawa higummoro “Qoorre” hude ,hoonge ikka hooggu geeshsha hoogge ittukkinni hossannonna galtanno bissara anga hiixatate kaayyo fantanno yaate. Sayinse qoorre woy sagaletenni bikkantino yannara xeerti’ra irkissannono; buuxxinono. Saayinsenna Amma’no xaadissanno dooogo mereerinni mittu qoorrete. Mittu hakimichinna mittu amma’note massagaanchi qoorrete hajo taalo coyidhanna macciishshinara dandiinanni.
Sayinse mamooti kawaati Qoorrennire rosiisa hanaffuhu? Yitinara dandiitinanni. Sayinse Qoorrete horore buuxissno. Lawishshaho Ruusiyu sayintistichi Aleksi Sofirini 92 diri albaanni qoorretenni irkinsanni xaginaate (treatment by feasting) yaanno uminni maxaafa borreessino. Sofiriini konni maxaafinni seeda yannara sagaletenni xeerti’ne keeshsha baca xissote dana xagissannota kulanno. Qoorrete yannara mannimma ikkado sagale afi’ra hooga duunamino coomi giiramanno gede hattono xiwantinonna ooichitino dasubba / hirre/ tidhantanno gede kaayyo fantanno.
Amma’note widoonni la’nanni woyte qoorre sayinse iillitino horonni roore jawa ayyaanaamo uduunne ikkinota kultanno. Budiizimire,Birihamaniizimire,Konfiishin iizimirenna yoga nabbabbanno mannooti qoorretenni maalansa lubbonsara hiramanno gede assatenni lubbonsa wo’munni wo’ma rooriidita ikkitanno gede assa dandiitannota huwattanno. Egennaamu amma’note massagaanchi Mahitama Gaandi heeshsho giddono qoorre jawiidi base amaddanno. Gaandi addintanni seeda yannara Qoorasinni kainohunni mitte yannara hakimootu mundeesi adote gede tatta’’a kultinosinkanni.
Gobbankera baca harunsaano afantanno kiristinnunna Isiliminnu amma’no giddo Qoorrete uyinanni base jawate. Qullaawu maxaafi yannanniha calla ikkino maalu hudenni hegere hegeraame heeshsho duubbannota kaajjishate “Ki’ne xa hudidhinanniri keeraanote;duubbinannina” (Luqaasi 6: 21) yine borreessinoonni. Kiristinnu hedonni mannu hudi’ri yannara shiqishanno huuccatto roorenkanni macciishshantanno yaate.
Fayyaaleessa ikkatto gede sagalete duhanokki shotisi. Umikki hasidhe la’’atto hincilaallo albakki kolishshiishshannonte gede duuwu huwataancho gowwisanno. Daafurino maalakki marartootisi. Ati awuutittosiro ate aana diinu gede ka’’annohena yitanno amma’note massagaano.
Abune Shinoda sayikkihu yaanno garinni;Qoorre maala qarrisa woy suta dikkitino. Maaalu lubbotenni ledo halamanno deerri aana iillanno gede gotti gotti assannoho ikkinniina. Qoorrenniti qara mixo maala shetisa ikkikkinni akatasi leenjishate. Lubbo gotti yite duhano giggishshidhe maalu ledose gotti yaanno gede assitannoho. Qoorrete yannara lubbonna maalu halante ayyaanaame ikkito gumulsate kakkaayissanno. Konni daafira qoorre maalu hude ikkikkinni lubbote sagaleeti.
Isiliminnu amma’nonnino qoorre amma’note safooti. Isiliminnu amma’no giddo qoora dandaannohu sagaletewiinni xeerti’ra calla ikkikkinni qoorre hunanno coyinni xeerti’ra gadachote. Kuni baalunkura loosanno. Allahi soqqamaanchi (Su.Wo) togo yaanni qorophisiisino; “Kakkachu hasaawanna insanni loosa agurannokki manchi sagalesinna agattosi aguratenni ledo allah mitte hajono dinosi.” (Buhari 1804. Mittu Isilaantichi fajjinoonnisi maalu hasattosi ragunni qorqore kade amadanna hasattosi hoolloonni basera hossannokki gede bixaala hasiissannosi.
Lamente amma’no harunsaano qoorrete aana afantannoha ikkasinni; aleenni bacareqummeessate wo’naaloommo. “Qoorre” Maala Daafursine Lubbote Sagale shiqishate” yinummo eega maalaho inteemmo sagale qoorrummo yannata gamba assine hoogginore irkisa hasiissanno. Qoora,huucci’ra,maala daafursa iimiranna gedeni heeshshora ikkitu eega qarraminohura anga diriirsa kuri giddo mitto balchoomaatinna lubbote kasseenyinna hurre doogooti.
Bayiriidi Qullaawu maxaafira (Matewos 25:42-43) “Hudi’reenna di itissinoonniena;goo’reenna di hayikkissinoonniena;wosincho ikke dayeenna di adhitinoonniena;kalleenna di uddisiissinoonniena;dhiwame,usura meenana di xa’mitinoonniena” yaanno. Kuri duuchu danchummate looso ganyine assinammoranna roorimankanni qoorrete yannara gumulsa hasiissannonke kaayyo aannonke daafira maalanke daafursinanni iimira lubbote maareekki’no. dancha qoorrete yanna!
Kuni gafi addi addi polotiku, miinjunna dagoomitte hajubba lainohunni qansootu xawado hedonsa wortannowaati. Konni gafira fultanno borro qixxaawote kifile uurrinsha dixawissanno.
Bakkalcho Badheessa 21, 2015 M.D
