Abrahaam Saamueel
Addis Ababa:- Itophiyu miinja xaphi assiniro xaa yannara kalqe noo deera la`niro kiirotenni lophanni daynota Xaphoomu Ministerichi Dr. Abiy Ahimed xawisino.
Sa`u Maakisanyote barra harinsoonnihu 6ki Dagate Riqiwamaano Amaale Mini 2ki doyicho loosu diri 11ki uurrinshu songo aana Amaalete Mini miilla gobbate keeru, hobbatunna miinju hajubba aana babbaxxitino xa`mo kayissenna Xaphoomu Ministerichi Dr Abiy Ahimed dawaro qolino.
Miinju gobbate giddo mitte mitte daga eo calla lophonni ikkikkinni, kalqete gobbuwa noo deerrinni bikkineenna la`niro hala`lanninna lophanni daynota buuxisinohu Xaphoomu Ministerichi Dr Abiy, kalqete ledo noo ikkitto hala`litanni hadhanno yannara kalqete noo qarri danchummatenni ikko bunshetenni ninke aanano xiiwo kalaqanno yiino.
Konni albaanni kalqete ledo noonke xaadooshshi lophanninna hala`lanni ha`ranno yannara wole bayicho kalaqamanno qarri dhaaddotenni Itophiyu miinja gawajjannoha ikkinota kule, saiha 100 diro kalqete miinji aana jifo xaaddinotanna Itophiyu miinji aanano xiiwo kalaqinota xawisino.
Kalqoomu Womashshu Uurrinsha IMF fushshitino mashalaqqenni, lophitanni nooti Afiriku gobbuwa 3.8 xibbuunni ajjinokki lopho abbitanno yaanno masaalo ofoshshiishshinota xawise, Itophiyu 5.7 xibbunni lopho borreessiissanno yine hedo ofoshshiinshoonnita qaagiissino; ikkollana, ninke lopho badhera qoltanno hajubba no yee xawisino.
Gobbate asale gargarate loossa loonsanni hee`noonnita xawisnohu Xaphoomu Ministerichi, sai diro 1.7 biliyoone doolaare asale baantoonni yiino. Kalqete miinji lopho Awuropu kiironni 2021 hanaffe ajjanni dagginota huwachishinohu Dr Abiy, hattono Awuropu gobbuwa miinju lophonni wororrite higganni noota kule, Awuropu gobbuwa miinji badhera higa ninke gobba miinji aanano xiiwo kalaqannota coy`rino.
Waagu lexxonna xintu latishhsi anje ninke miinji aana jawa gawajjo iillishshino yiinohu Dr Abiy, mito bayicho laalchu no; wole bayicho hasatto no. Ikkeennano, konne xaadisate dandaa hoogatenni jifo xaaddinonke. Hasattotenna shiqqote mereero noo badooshshi qarra ikkinota huwachishino.
Itophiyu giddo xaaddinonketi waagu lexxonna heeshshote oolto hooffaaydi heeshsho heedhanno daga gawajjitanni noota huwanteemmo. Daga quchumu widira bobbahanna kaa`lo hooga wole qarrano ikkino. Xaadanni noo qarra qeelate shiqqo lossate looso halashshine loonsanni hee`noommo yee; 59 xibbuunni Itophiyu baajeette hossannoohu buxima ajishate loosi aana ikkinota xawisino.
Kalqete aana xaadanni noo miinju qarri kaimi mitte gobbara ikkirono; baalanta gobbuwara taraawanno yiinohu Xaphoomu Ministerichi, kalqoomu deerrinni jajjabba baanke gawajjama, jawu miinji noo gobbuwa asale baatate qarramase buxicho gobbara sokkanno woxi ajanno; Itophiyu miinjano xaaddotenni gawajjanno yiino.
Dr Abiy xawishshi garinni, waagu lexxo haammata gobbuwara yaaddo ikkino. Tenne yannara jawu garinni waagu lexxo noo gobbuwa no. Tenne gobbuwara teese hee`ra qarra ikkino. Muli yannara Kalqete Womaashshi Uurrinsha fushshitino mashalaqqenni waajjishanno daata fushshitino yee xawisino.
Baxxinohunni, Ruusiyunna Yukireenete oli, Kooviidi fayya haammata gobbuwa miinjanna daddalu millimillo gawajjtino. Konninni, jawa waagu lexxo kalqete leeltino. 184 gobbuwa waagu lexxo qarri giddo ubbino yiinohu Xaphoomu Ministerichi Dr Abiy, tenne gobbuwa giddo waagu lexxo xibbunni 10 anga luphi yitinota hasaawino.
Miinja kaajjishate, laalchimma lossate nadaajete 50 biliyoone birra, hattono maadaabaraho 21 biliyoone birra ale irko assinoonnita Dr Abiy kulino. Gobbankera waagu lexxora kora ikkinohu miinju xagarro ikkinota xawisinohu Dr Abiy, lawishshaho sa`u lamalara kalaqantinoti waagu lexxo kaimi heeshshote oolto ledate anfanni hee`ne laalcho mine kuunse maaxa ikkinota kaayisino.
Kalaqamino waagu lexxora woyyaanno yine amandoonni doogo, shiqqo lossate yiiinohu Xaphoomu Ministerichi, asalenna moora ajisha hattono laalchimma lossa qara mixo ikkitinota huwachishino.
Bakkalcho Badheessa 21, 2015 M.D
