Amsaalu Felleqe
Addis Ababa:- Amandoonnihu 2015M.D saadate jiro latishshi handaarinni xiinxallotenni irkisantinota hala’lado mixo amande loonsanni hee’noonnita Sidaamu Qoqqowi Saadate Jiro Latishshi Biiro egensiissu.
Biirote sooreessi kalaa Tekile Jomba Itophiyu Pireesete Uurrinshara xawisino garinni; qoqqowoho saadate jiro hala’lite leeltannowa badatenni xaphoomunni lee kilaasterenni bande loosu giddora e’noonni.
Adote laalchimma lossateno 7 quchummate gashshootubbanna 17 badiyyete woraddara diru giddo 101 kume saada yannitte hayyonni sirchonsa woyyeessate hende 63 kume saada sircho woyyeessate; hattono sa’u lamala aganna giddo 71 kume siitta afi’rate mixi’ne 34 kume siitta afi’ra dandiinoonnita xawisino.
Saadate laalchimma lossate fayyimmansa agarantanno gede assate ragaannino diru giddo xaphoomunni 11 miliyoone dooze kittiwaate aate hende sa’u lamala agarrana 8 kume 800 dooze kittiwaate uynoonni.
Saadate laalchimma lossate kaa’litannota sagalensa laashshateno diru giddo 15 kume hekitaare baatto aana woyyaabbinota saadate sagale laashshate mixi’ne sa’u lamala aganna giddo 8 kume 900 hekitaare baatto aana laashshate dandiinoonnita xawisino.
Qoqqowoho 15 woraddara 30 olluubba badatenni kiirotenni 600 loosidhe galtinore qajeelsatenni 9 kume yannaasinchonna baadillicho diidu kosho shiqishatenni malawo laashshidhanno gede assinanni hee’noonni yiinohu sooreessu; konni handaarinnino woyyaawino laalchimma abba dandiinoonnita coyi’rino.
Qooxeessaho afi’nanniha way doorsha horoonsi’ratenni qulxu’me laashshateno loosidhe galtinore kakkayisatenni huwanyoote kalanqe loonsanni hee’noonni. Sooreessu xawishshi garinni; qoqqowoho 12 alichaame woraddara, sirchonsa woyyeessinoonnirenna mitte yannanni lakkuwa qala dandaanno Gereewo shiqishatenni mitte gerechonni diru giddo shoole wili’lee afi’rate loonsanni hee’noonni.
Saadate sircho woyyeessate loossara qoteho, Maalu laalchimma lossateno maalu latishshira horoonsi’nanni Gereewo, Me’’enna Goombillu saada dhiikkatenni wedellaho loosu kaayyo kalaqatenna dagooma horaameeyye assa dandiinanni garinni loonsanni hee’noonnita xawisino.
Gereewu latishshinni 14 woraddara Bongunna Awarru Gereewi sirchi noonsa gocca tuqisatenni sirchonsa woyyeessate loossa loonsanni hee’noonni. Konni ragaanni Arbagoona, Shaafaamoho hattono Burra woraddara dancha guma maareekkisiinsoonnitanna shiima yanna gedensaannino baxxinohunni alichaame qooxeessubbara dagooma horaameeyye assate dandiinannita coyi’rino.
Quchummateno ikko baadiyyete qooxeessubbara lukkuwu latishshi loossara jawa illacha tungatenni diru giddo 4 miliyoone lukkuwa shiqishatenni 375 kume dagoomu bissa horaameeyye assate mixi’ne sa’u lamala aganna giddo 2 miliyoone 216 kume lukkuwa tuqisatenni hasiissannota qajeelshunna ogimmate irkono assinanni hee’noonni. Kunino diru mixonni xibbuunni 55% gumula dandiinoonni handaara ikkasi coyi’re; diru goofimarchi geeshsha wo’munni wo’ma gumulate dandiinannitano egensiisino.
Diru giddo mitte lukkichonni 170 quuphe afi’ra dandiinanni garinni loonsiro tuqinsoonni lukkuwi qalanno quuphinni 4 biliyoone 600 miliyoone birra eo afi’ra dandiinannitano huwachishino. Loosidhenna saada ceidhe galtinori konni albaanni adote laalchonsa mini giddo horonsi’rate calla laashshidhanno deerrinni sa’e xaa yannara dikkoteno shiqishate dandiitanni afantannota qummeessino.
Mitte yannanni duuchu dani sagale afi’rate loossa ragaannino qoqqowoho dancha lawishsha ikkitanno loossa loonsanni hee’noonnitano buuxisino. Handaara garunni massaga dandiiniro dagooma horaameeyye assatenna loosu kaayyono hala’ladunni kalaqa dandiinanni yiinohu Biirote sooreessi; baxxinohunni yuniversitetenna kolleejjuwatenni maassante fultinori 1700 wedelli lukkuwu latishshinni calla mittu barri caacurre lossatenni loosidhe galtinorira shiqishshanno gede assatenni sa’u lamala agannara 80 wedelli handaarunni bobbakkanno gede assinoonnita egensiisino. Eote buicho noonsakkiri dagoomu bissanna ruukkado baatto noonsari hala’ladunni lukkuwa ce’anni horaameeyye ikkitanno gede assinanni hee’noonnitano hattonni.
Bakkalcho Ammajje 30, 2015 M.D Hamuse
