– Xaphoomu Ministirchi Abiy Ahmed (Dr)
Abbebech Maatewoos
Addis Ababa:- Afriku daga babbadooshshubbanke ayno Mereero E“ikkinni tira heedhannonke yaatenni IFDR xaphoomu ministirchi Abiy Ahmed (Dr) xawisi. Itophiyu “Afriku qarrubbara Afriku tiro” yaanno wodhonni suffanno gedeno egensiisino. Xaphoomu ministirchi Abiy Ahmed 36ki Afriku mittimma massagaanote songo aana afii fanote hasaawa assanni xawisino garinni; Afriku annuwi qarrubba tirate horonsidhanni keeshshitinota egenno loosu aana hosiinseemmo yino.
Xaphoomu ministirchi Afriku mittimma uurrinsha safo aana Itophiyu mootichi balaxaanchu Hayilesillaase albillicho Afrikaho kalaqantannoti sumuummete qarrubba kalaqamunnita ikkitinotanna tirosi giddoyidinni ikka noosi yaasi hasaawisinni kaysino. Itophiyu “Afriku qarrubbara Afriku tiro” yitanno hedo harunsitannota kayisinohu xaphoomu ministirchi; Somaliyahonna wodiidi Suudaane labbino gobbuwara keere ayirrisiisate sokkora noose beeqqonna Ertiru ledo iillinoonnita keeru sumuumme lawishshimmatenni kulino.
Miinji ragaannino Itophiyu umisenni sa`e Afrika itisate dandiisannose looso giwirinnu handaarinni kaajjishshe loossanni no yinohu xaphoomu ministirchi; Itophiyu sagalete umose dandaate sa`u shoole dirrara giwirinnu laalchimma lossate manaadu giwirinninni bobbakkino baatto loosidhe galtannore kilaasteretenninna mekaanayizeeshiinetenni bachuudhitanno gede dandiisanno looso loossinotano buuxisino.
Lawishshahono tayxe dirinni Itophiyu qamade olluu Afriku gobbuwara shiqisha dandiitinota qummi asse; aanteteno laalchimma woyyeessatenni Afrikaho nooha sagalete hasatto anje gatisate qeechase fulate loossannota huwachishino. Konne halaalsate gobboomu deerrinni “Leemaatete turrufaate” yaamamannonna sagalete laalchubba halashshate aana illacha assino amuraate hanafase coyi`rino.
Lata dandaanno gobbate baatto giddonni xibbuunni 65% ikkitannoti xaano loosu aana hossinokkita kayisinohu xaphoomu ministirchi; Afrikaho xibbuunni 75% ikkitanno qansooti hudete aana no; aantete giwirinna yannoonsate aana illachunni loonsammora hasiisanno yino Diilallote gadi soorro ledo amadisiisameno Afriku diilallote gadi soorrora qeechise aja ikkirono gawajjantanni noota kule; konne gatisate Afriku daga loosa hasiissannonsa yino.
Itophiyuno diilallote gadi soorro dandee uurrate sa`u shoole dirrara haanju doni amuraatinni 25 biliyoone ale chigginyubba kaassinota coyi`re; kuni assooti Afriku baalira hala`lanno gede woshshatto shiqishino. Xaphoomu ministirchi Itophiyu babbaxxitinota miinjitte woyyaambe loosu aana hosiissanni nootano hasaawisinni buuxisino. Telekoome labbino owaate uytannorenna faynaansete handaarra hallanyu handaarira fano assatenni miinja lossate gobbate giddoha hayyo horonsidhinota coyi`rino.
Xaphoomu ministirchi hasaawisinni Afriku mittimma sa`u leeyawo dirrara gobba horaameette assitannota haammata loossa gumultinota kule; ikkollana xaano haammata loossa albankeenni agartannonke yino. Afriku ha`lantino mootimmubba uurrinsha ga`labbote amaale mine uurrinshu bayichi heerasera hasiisanno yinohu xaphoomu ministirchi Abiy Ahmed; 1.3 biliyoone ale daga noosihu Afriku ha`lantino mootimmubba uurrinsha ga`labbote amaale mine lede babbaxxitino kalqoomu uurrinshubbara ikkado riqiwo dinose yino.
Konni kaiminni Afriku ga`labbote amaale mini ajanna mitto bayichonna soorrantanno miilla kiiro heedhusiro ero ikkara hasiisanno yinohu xaphoomu ministirchi: Afriku daga kalqoomu deerrinni tuqu xaadira uynanninsata so`rino laooshshe biddi assate uminsa dhagge kultannota tuqu xaado uurrisa hasiissannonsa yino. “Itophiyu qarru giddo noo yannara hasi`neemmo`ne woyte qotenke uurritinoonniri Afriku daganna ha`lamaanonke luphi yino galati hasiisanno`ne” yaatennino sokkasi saysino. 36ki Afriku mittimma massagaanote songo “Afriku Ahigurete Daddalu Qooxeessa Ollahisa” yaanno massagote hedonni Addis Ababaho harinsoonni.
Bakkalcho Ammajje 16, 2015 M.D Hamuse
