Seermaleessummaa dhaabbilee barnoota olaanaa dhuunfaa: Yaaddoo egeree biyyaa

Babal’achuun dhaabbilee barnoota olaanaa dhuunfaa bakkeewwan dhaabbileen mootummaa hingeenye ga’uun barnoota qulqullina qabu lammiileef kennuuf yoo ta’u, ergamsaanii kana dhiisuun kanneen hojii seermaleessummaatti bobba’anii jiranis tokko lama miti.

Kanneen dhimmamanii lammiisaanii fayyaduuf akkasumas, saayinsiifi teknolojii babal’isuuf tattaafatan akkuma jiran kanneen karaa qaxxaamuraatiin maallaqa lammiilee saamuun ummatatti mataa dhukkubbii ta’anis hindhaban. Kunis hawaasa biratti komii bal’aa ta’aa jira.

Marii tibbana Ministeerri Dhaabbilee Barnoota Olaanaafi Saayinsii Magaalaa Finfinneetti qaamota dhimmi ilaallatu wajjin taasiseen seermaleessummaan dhaabbilee barnoota olaanaa dhuunfaa keessatti babal’achaa jiru egeree biyyattiif yaaddoo ta’aa jiraachuu himameera.

Minsiteerichatti ogeessi Olaanaa Hordoffiifi Deggarsaa Dhaabbilee Barnootaa Olaanaa Dhuunfaa, Obbo Tsaggaayee Caannee, dhaabbileen barnoota olaanaa dhuunfaa hedduun barnoota qulqullina qabu waliin ga’uufi dhaloota ga’umsa qabu horachuuf kaayyeffatanii hojjetaa akka hinjirredha kan dubbatan.

Kana malees, dhaabbileen barnoota olaanaa dhuunfaa damee barnootaa Ministeerri Barnootaa hineeyyamneefi barsiisuun dhaloota baasii hinmalleef saaxiluun alatti, deegaafi hoji dhabdummaan akka babal’atu taasisaa jiraachuu himu.

Kun kan babal’ates hordoffii seeraa dhabuurraa ta’uufi  dhaabbilee akkanaarratti tarkaanfiin sirreeffamaa fudhatamaa turuu eeranii, ta’us tarkaanfiin fudhatamaa jiru quufsaa miti jedhu.

Dhaabbileen barnoota olaanaa dhuunfaa miirri ittigaafatamummaa itti hindhagahamne tokko tokko barattoota osoo hinleenjisiin ragaa kennaa akka jiranis kaasanii, babal’achuun seermaleessummaa akkanaa ammoo barattoota yeroofi maallaqasaanii aarsaa godhanii barataniifi warreen ragaa sobaatiin socho’an adda baasuuf rakkisaa ta’uu ibsu.

Akka Obbo Tsaggaayeen jedhanitti, akka biyyaatti dhaabbileen barnoota olaanaa qaawwa waliin ga’iinsa barnootaa cufuuf hundeeffaman 169 yoo ta’an, kanneen seera qabeessaan ulaagaa Ministeerri Barnootaa kaa’u guutuun simannaa barattootaa taasisan muraasa.

Kana malees, dhaabbileen barnootaa digrii lammaffaa wayita kennan lakkoofsi simannaa kan daanga’ee ta’uu akka qabu hojmaatni lafa taa’us maal na dhibdeerraa kan ka’e waggaatti leenjitoota digrii lammaffaa hanga kumaafi 500 kan eebbisiisan mul’achaa jiraachuunsaanii agarsiistuu akka ta’e himanii, gochi kunis paakeejiin qulqullina barnootaa akka lafa hinqabne taasisaa jiru.

Hundeeffamni dhaabbilee barnoota olaanaa dhuunfaa dhaloota ga’umsaafi bilchina hinqabne omishuuf osoo hintaane, qaawwa waliin ga’iinsa barnoota qulqullina qabu cufuun abdii egeree biyyaa horachuufi kan jedhan ammoo Durataa’aa Waldaa Dhaabbilee Barnoota Olaanaa Dhuunfaa Doktar Mollaa Tsaggaayeeti.

Dhaabbileen kunneen qajeelfama hojii taa’e bu’uura godhachuun kan hojjetaa jiran ta’uu himanii, seermaleessonni hojii yakkaarratti bobba’an akka jiranis agarsiisaniiru.

Yunivarsiitiiwwaniifi kolleejjonni dhuunfaa tokko tokko beekamtii osoo hinqabaatiiniifi eeyyamaan alatti simannaa barattootaa gaggeessuun maallaqa saamaa jiru kan jedhan durataa’ichi, isaan akkasii irratti tarkaanfiin gama mootummaan fudhatamu laafuunsaa komiin dhaabbilee barnoota olaanaa dhuunfaarratti ka’u akka babal’atu taasisaa jira jedhu.

Kun kan ta’eefis hordoffiifi deggarsi mootummaa laafaa ta’uu eeranii, dhaloota ga’umsa qabu horachuuf xiyyeeffannoo mootummaan dhaabbilee barnoota olaanaa dhuunfaatiif taasisaa jiru fooyya’uu akka maluudha kan himan.

Akka Doktar Mollaan jedhanitti, seermaleessota kanneen sababa godhachuun dameewwan barnootaa akka barsiisummaa, qonnaa, teknikiifi ogummaa akkasumas, seeraa digrii jalqabaafi  lammaffaan dhaabbilee dhuunfaa keessatti akka kennamne ta’uunsaa dhaabbilee seeraqabeessaan hojjetanirratti miidhaa geessisaa jira.

Qaamonni seermaleessota ta’an seecca’amnii ba’uun tarkaanfii seeraa argachuu malu kan jedhan Doktar Mollaan isaan biroof haalli mijataa karaa Ministeera Barnootaa uumamuu akka maluudha kan dubbatan.

Barsiisonni dhaabbilee dhuunfaa keessa tajaajilaa jiranis ilaalcha  baasii mootummaa hinqooddanne jedhuun digirii lammaffaasaanii akka hinbaranne eeyyama dhabuunsaaniis komii dabalataati kan jedhan durataa’aan kun, hojmaatni seeraa ifaa fi hirmaachisaa ta’e lafa taa’uun barbaachisaa akka ta’edha kan himan.

Dhaabbileen Barnoota Olaanaa Dhuunfaa seermaleessota ta’an akkuma jiran kanneen abdii dhalootaa ta’anis hedduu akka ta’an Doktar Mollaan kaasanii, sochiisaanii kana jajjabeessuuf kan mootummaa waliin qindoominaan haalli itti hojjetamu diriiruu akka malu himaniiru.

Dhaabbileen Barnoota Olaanaa Dhuunfaa hedduun mirgaafi dirqamasaanii seeraan ba’achaa akka hinjirre kan himan ammoo Daarektara Waliigalaa Bu’uuraalee Misoomaafi Dhiyeessii Barnootaa Ministeera Dhaabbilee Barnoota Olaanaafi Saayinsii  Doktar Zarihun Kabbadaati. Kun ta’us dhaabbileen tokko tokko barnoota beekamtii itti hinargatiiniin barattoota leenjisuun babal’achuu hojiidhabdummaafi hirkattummaaf sababa ta’aa jiru jedhu.

Gochaan seermaleessummaa kun ammoo yeroorraa yerootti hammaataa deemuusaan komiin hawaasa bal’aa akka finiinu taasisuusaa kaasanii, gochaa badaa kana maqsuuf tarkaanfiin fudhatamaa jiraachuufi kunis quubsaa akka hintaane ibsu.

Dhaabbileen heeyyama malee simannaa barattootaa raawwachuun saamicha gaggeessaa jiran kunneen dhaabatanii of ilaaluu akka qaban hubachiisanii, gochaan badisaa saamicha maallqaa bu’uura godhatee ka’e kun kan lubbuu lammiilee ajjeeseen qixa ta’uus ni dubbatu.

Dhaabbilee barnoota olaanaa dhuunfaa 169 biyyittiitti argamanitti sakatta’iinsi ga’umsaafi beekamtii kennaa deemuun ittifufa kan jedhan Doktar Zarihun, kanneen hojii yakkaarratti bobba’anii dhaloota doomsaa jiran seeratti dhiheessuun cimee akka ittifufuuf qindoominni dhaabbilee mootummaafi mitmootummaa akka cimu kan taasifamu ta’uu ibsu.

Ga’umsa leenjistoonni mootummaas ta’e dhaabbilee olaanaa mitmootummaa qaban akka cimuufis deeggarsiif ijaarsi dandeettii barbaachisaa ta’e qaamota lamaaniifuu akka kennamuufis irratti hojjetamaa jiraachuu addeessu.

Waasihun Takileetiin