Kalqe tekinoloojetenni kalaqantino miinju hayyo aana calla irki’ratenni techo hembeelantanni afantanno. Kawaanni kalaqamu danonni;ka’aanni mannu loosinotenni.
Mito woyte lolahu,mito woyte moolle;mito woyte illiino,ka’a woyte laalliino yinanni su’ma fushshinanna manchi beetti noo Pilaaneete Baatto bidhattotenni wo’mitino.
Lophitino gobbuwa jajjabba Industirranni fushshitanno wiliile lophitanni afantanno ninke Itophiyu gedee gobbuwara tirfinsa diilallote gadi qarranna bidhatto gananni afamanno.
Lophitino gobba cubbunni ganantu yina geeshshaa Industirratenni fultanno wiliile kalaqqanno hekkonni baatto fottoqantannanna lixxannansa,hombobolatte addi addi su’minni su’minanna gantanninsa la’nanni. Mito woyte moolle ka’a woyte barada kinnate gede dirritanna foo’litanno co’itte diilallo hoogatenni foolinsa ta’’eenna gooffannore kiirre difullanni.
Tenne lamala giddo Itophiyu dooggatte hodhishshunna lojistikete Ministeere fushshitino xawishshi hexxo aannoho. Togo yaanno; “konni gedensaanni Nadaajetenni loossanno Awuto Moobilla eessate difajjineemmo;fajjono di uyineemmo. Eessinanniha ikkiro Caabbichu wolqanni loossanno kaameellaraati wowe adhineemmohu” yaatenni uurrinshansa kultino. Tini Itophiyaho jawa hexxootinna amandoonni diilallote gadi qarra haanju haruminni tirate assinanni millimmora badhete.
Ministeere Nadaajetenni loossanno awutomoobilla dieessineemmo yituta miteekke Nadaajete waaga kullanna daggino heeshshote oolto dirritakka? yitanno halchono galtinoe. Mayi hattolla assa kaaliiqi.
Borro’ya guulcho so’rummokka? Heeshshote hajo ikkiteennaatina sa’’o xa’mi’reemmo. Coyi’ya gumi Turizime wiliile nookki industire ikkasenni Itophiyu amaddino mixo naaxxissannota ikkasenna jawaachishateeti.
Wonci-dendi daa’’atinohu “may ane qooxeessino togolla” lata yiikkinni digatino. Bilchaatu IFDR xaphoomu ministirichi Abiy Ahimed (DR) Wonci dendi maassiinsi barra Jajjabba gobbate ministirootanna qoqqowu pirezidaantoota basete geeshsha masse leellishinohu mulla haafa yee lawoonke’ne! dinyi looso ikkinota deantinoonte. Mito mito woyte la’noonnire halcha,halchinoonnire jeefisiisanna afi’ra hasiissanno. Biiffino udano lae halche hidhannokkihu buxicho busarchoholla;isonni woxu buxicho ikkikkinni buqqeete buxichooti.
Sa’u lamala giddo Abiy Ahimed (Dr) dagate kaameeli giddo uurre Addis Ababaho lattino daa’’attote iillo ministirootunna jajjabba biilto ofolte hadhanna xawisannanna daa’’atisiisanna la’ine “gode’ya kuni manchi daa’’atisiisaancho ikki?” yitinoonniri di hoogginanni. Loose leellishanna loossannore kalaqa hayyosiiti. Jawa sokka sayisino afinohura. Miteekke daa’’ate hagiidhe hose minesi goxannohu hee’riro baqqi yo! Loonse loosiisateetinna duuchunku qooxeessanke latisate dinyi loosooti uyinohu.
Mashalaqqubba leellishshanno garinni turizimete handaarinni gobbate gede noonke jiro haammatate. Tini jiro wolootta gobbuwa noonsa nadaajete kuuso gede la“antara dandiitannote. Itophiyu giddo noori kalaqamu, budu, donu, festivaalete, dhaggetenna arkiyooloojete jirubba xaara hasi`nanni bikkinni lattinokkirenna suwashshunni dagoomu kiise giddora e`e miinja baqqi assate deerrira iillitinokkireeti.
Turizimete jiro miinju aana suwashsho xiiwo kalaqqaranna dagoomaho horo aanno gede assate widoonni umihunni jiro badate, egensiisatenna baalanti hajo la`anno bissa gumaho loosa agartannonsa.
Muli yanna giddo kalqoomu deerrinni afamishsha afidhanni dagginoti turizimete iillubba (Cooqe ilaali wo`ma ikko looje, Affaaretenna Amaaru qoqqowira afantanno) Itophiyu giddo hala`ladunni egennantannore xuruurote bayichubbano konni garinni mootimma addi garinni irkisatenni dagoomu aana suwashsho eewaancho xiiwo abbitanno gede loosa hasiissanno.
Baxxinohunni doogo labbino safote latishshubba gobboomu deerrinni loosanturo, budunna dhaggete jirubba noo qooxeessubbano hedote giddo eessino garinni loosama noonsa. handaara Hassaggannoti turizimete ministereno ikko woshshamaano uurrinshuwa gumulote illachunni loosa hasiissanno.
Gobbanke xaa yannara miinju heellichooti yite amaddino Onte qara qara handaarra mereerinni turizime mittete. Konnirano baalante gobbate kifilera noore daa”attote base latinse horoonsi’rate aana illacha tunge millisate akati leellanni afamanno.
Qoqqowo qoqqowoho baqqeenyu kalaqamino. Xa kalqe tekinoloojetenni irkisantino Industire aana calla illachishshino. Itophiyu kayinni ontikki miinju heellicho aana illacha tuggino. Anje wiliile nookki industire yinanni kalaqamu sayinse giddo rosiinsoonninketi techo qaagantue. Ee,turizime wiliile nookki miinjinke hexxonna diilallote gadi wowetina duuchunku qeechanke fullo.
Yaareed Geetaachew
Bakkalcho Arfaasa 23, 2016 M.D
