Deerru deerrunkunni hanafoonniti latishshu loossa gumaamma ikkitanno gede baalunku irko hasiissanno.
Tini yanna loossannore calla ofolline la’nannita dikkitino. Wolu hashsha barra daafure dafe loosanna wolu kayinni loosannoha mishanninna shiimmaadda xe’nenna laafa midaado xinqanni harannoha ikkiro hiikko garinnino ikkeenna soorro didagganno. Hallanyunni ikko maatetenni woy qoqqowunna gobbate gede woyyaabbino soorronna lopho maareekkisiisa dandiinannihu halamme loonsirooti. Halama hoongiro nafa loosannoha kisanna minshetenni la’’a dihasiissanno.
Hiitti gobbano lophitinohu qansootu deerru deerrunkunni halantenna sharrante loossino daafiraati. Loonse lophinanni yannara mullawa ofolline kaayyotenni afi’nannire assine agadha gowwimmate.
Hiikkonne loosono beeqqatenni, irkisatenni, kaa’latenni hattono buusamme loosatenniiti gumaamo assa dandiinannihu.
Hala’lado gobbanna kalaqamu jiro amande xaa geeshsha lopha hoogankera wodaninni gaabba noonke. Eewanni, albi manni sa’u seeda yannara loosu budi woyyaawikkinni hattono boode mannu kiiro noowa hala’lado jiro horoonsidhani sa’ino. Iltino oosonsa nafa kaayyotenni lophitanno yitanni rosicho assidhe keeshshitino. Hakku rosichi ninke ilamawano iilleenna la’noommo.
Tenne yannara heeshsho woyyeessi’ra dandiinannihu ikko ooso ille lossi’ranna maate kalaqi’ra dandiinannihu kaayyotenni ikkikkinni yanna garunni horoonsi’ne loosi’ne woyyaawa dandiiniro callaati. Kaayyotenni ikkanno mittunkuri dino. Hakku albi manni hexxonna laooshsheeti.
Tenne yannara soorro abbatenna heewote kalqera karsamate noo kaayyo murci’ne jawaantetenni loosi’ra callate. Ikka hoogiro kayinni loosa dandiinanni wolqa noo yannara ofollineenna sa’ino yanna gaamaareeyyimmate gaabba dagganno.
Haammata dagoomu bissa quchumaho ikko baadiyyete albansa loosu widira qoltino. Korkaatuno, loosi’ra hoongiro hee’ra dandiinannikkita seekkite huwattino.
Ikkeennano, hiittenne qooxeessubbarano deerru deerrunkunni hanafantinoti latishshu loossa ajo bati’ro guma abbitanni no. Hasi’nannire shotu waaginni wolu batinyunni afi’ra hoogate kaimu dagate kiiro akkimale lexxanna hasattonna shiqqo taala hooga qarunni kullanni korkaattaati.
Heeshsho woyyeessi’rate kayinni amandoonni hixamanyenna sharro mishshanno bissa lowontanni maala’lissannoe. Loosamanni noore nookki gede assinanni kaphu mashalaqqe tuqisa, loossanno mannootinna uurrinshubba kaphunni su’ma huna, illetenni leellannore la’nanni nookki gede assine kaadanna kapha keeraanchimma dileellishshanno.
Keeraanchu tii’’i noosihu illetenni lainore buqqeesinni huwatino garinni farci’ranno. Laooshhsu qarri woy mitiimma noosiha ikkiro kayinni ado waajjote yine kulleennano dieannosi. Korkaatuno, laooshshisi baalu noore nookki gede asse umisinni so’rotenni huwate woloottano so’risiisa ikkino daafira.
Baadiyyete addi additi latishshu loossa gumulantanni no. Hakkiinnino sae maatete jireenya buuxisiisate yaannohunni qooxeessubbate noo kalaqamu jironna baattote ofollo hattono noo elto kaiminni qooxeessaho hala’ladunni lata dandaannorenna sagalete wowe buuxisiisatennino sae miinju dhuka lossa dandaannore hala’ladunni laashshate illachinshe loonsanni hee’noonni.
Konni albaanni qoxeessubbate way jiro heedhurono loosi’rate hayyo woyyaabbinokkita ikkase kaiminni xeena agarre calla dirunni mitteenge laashshi’nanni hayyonni fulle noota kalaqamu jiro baxxinohunni way jiro gorsunni darre horoonsi’ratenni diru giddo sase woy shooleenge laashshi’nanni yannara iillinanni hee’noonni.
Loosidhe galtinori laalchimma lophituro baadiyyeteno ikko quchummate sagalete shiqqo woyyaabbara dandiitanno. Hasattonna shiqqo taashshate laalchimma lossi’ra gadacho ikkitanno.
Konniraati, hiitti loossano gutunni horaameeyye assitannonketa ikkituro gutunni halammo yinannihu.
Budunni la’nummorono loosi’ranna marroonni manchiwa kaa’line loonsanni. Ogimma, egennonna addi dandoo xa’mitanno loossa ikkituro nafa hedotenni kaa’lama manchi beettiwinni agarrannite.
Quchumma woyyeessatenna deerransa agartinore assate hende hananfoonniti latishshu loossano kaajjite suffino yannaati tini. Albinni woyyino garinnino quchuma hee’ratenna loosi’rate co’itte assate hende loonsanni hee’noonni koriderete latishshi loossa biinfille leddinote.
Gobbankera roorima quchumma seeda dirra kiirsiissurono woyyaabbino pilaanenni gala hoogate kaiminni hattono wirro haaroonsa hoogatenni seeda dirrara akkaltenna ishinte keeshshitino. Dagoomuno quchummate deerri woyyaawinokki akati noowa keeshshino. Woyyaabbino heeshsho hee’ra yaa sagale duumbe woy dancha uddano uddi’ne gonxanniwa afi’ne hee’ra calla dikkino.
Co’itte qooxeessubbara, hasiissanno safote latishshubba hala’litinowa, millisatenna gangalatate injiitino qooxeessubbara hee’rate qoosso noonke. Qoossonke garunni horoonsi’rate latishshu loossa hala’litanno gede hedotenni kaa’lanna halama agarranni.
Mittu mittunku qansichi qooxeessisi lophora hattono gobbate lophora agarrannisi qeechi noosi. Qeechasi bade afinokkihu woloottu gadacho daafira calla ofolle torbanna macciishshinanni woy la’nanni ikkitonni fulle gutunni halamate danchummate assoote gumulate dhuka kalaqi’nanni widira reekkama hasiissanno.
Ilammoonni gedeenni mitticho soorrono leellinshikkinni hee’ne sa’’a aantanno ilamara xaano buxima ragisiisalla ikkitanno. Loosanno manna woy mootimma ofolline hee’ne meessi qeecha fullikkinni xonanna shollishano gobba baxa dikkitino. Gobbasi baxannohu, maatesinna dagoomasi, budesinna dhaggesi hattono tiiasi ayirrisanno qansichi qansichimmatenni agarrannisi gadachosi fulanno. Gobbasinna dagasi gutunni lophitanno gede halamanno. Danchumma hedanno tiia lossi’ranno. Konnira, gobbate latishsha lossatenna gutunni lophate halama mittu mittunku qansichiwinni agarantanno.
Amsaalu Felleqe
Bakkalcho Onkoleessa 7, 2017 M.D
