Dagoominke giddo rosantinotinna batinye yannara kullanniti haammata yaattuwa no. “Ooso’ya ani sa”oommo doogonni sa’ ara dihasireemmo, ooso’ya ani rosoommo rosi mine rossara dihasireemmo, ooso’ya ani lophoommo doogonni lophitara dihasireemmo”nna labbinore yinanna macciishineemmo. Maatete gede konne halcha bunshe dinoosete, qarru kayinni maate tenne hedo nafa hedde guddukkinni ilamanno qaaqqi ilame maatesi sa’ino doogonni sa”asi digattannote. Hakkunni gedensaanni maateno hexxo mudhite heddino garinni lossira hoogatenni mitiinsitanno doogonni sa`anna la’nanni.
Ooso massagginanninsa doogonni hadhanno. Ati saootto doogo baala runte, woy lowo geeshsha iibbabbishshe coyiratto woyte ooso hiikkonne amadanna adha noonsaro ba”annonsa. Higgannowa affinokkirenna doorshinsano sarraaqaminoha ikkannonsa. Ati wodanaamo ikkittokkinni hiitto wodanaamo ikkino qaaqqo lossirattora dandaatto? kuni akati eeli rosu mini heeshshonni hanafanno. Danchu rosi mini bikkaanchi maati? danchu rosaachina ma daniho?
Ooso uminsa wo’naalshinnino ikko maatetenni woy wole irkonni yuniverisite e’uro nafa baalunku mittu garinni baxxinohunnino xaa yannara “itissannote” yitannota rosu gola halchitanno gedenna isolla ikkinni yitanno hasatto wodaninsa giddo galtannonsa. Konninnino uminsanni calla ikkikkinni maatensanni woy mulensa noo manni xiiwonni kainohunni hasiissannokki yaaddo giddora e’anno. Kunino ooso maatete hasatto wonshate yite hasidhannokkiha rosu gola doodhitanno gede assanno. Konni korkaatinnino hasidhinokki roso rosatenni ayirritanno xiiwo aana ubbanno. Gumaamo ikkate kaayyonsano ruukkadote. Maate oosonsa bikku aleenni agara ooso gawajjasinnino aleenni mereeronsa xambe xe’ino xaadooshshi kalaqamanno gede korkaata ikkanno. Konninnino ooso maatensa agartannonsa gede ikkite afama hoogguro “mayyitaekka?” yitanno yaaddonni ayirritanno xiiwo aana ubbanno. Kunino matensa ledo noonsa xaadooshshe ajishanno, baxxinohunnino xambe nookki oosotenna maatete xaadooshshi nooha ikkiro.
Ikkolla ikkinnina baalunku manni xagisaano, baalunku manni injiinere, baalunku manni biizinesete manna, baalunku seeru ogeeyye ikka didandaanno. Baalunku umisi umisiti kalaqamu baraarshi noosihura.
Haward gaardineri kulannonke garinni nafa mannu honsu daniti busulle yaano intelejense noosi. Sirbunniti, shallaggotenna korkaataamimmate, coyi’nanni afiiti, kalaqama huwatatenna woloottano.
Xaphooma oosote xawo doogo leellisha, maate dagginota danchano ikkito busha doogo ooso afa noonsa yannara xawisa, halaale leellisha, dhuka hedote giddo worino garinni heeshsho leellishanna hadhanno doogo qorophotenni massaga hasiissanno. Ooso maatensa ledo halaalaanchu, xawadunna suwashshu xaadooshshi hee’rinsaro heeshshonsanni suwino laooshshe dhaaphate kaayyonsa hala’ladote. Hakkunni gobbaanni kayinni oosonke aana la”a hasi’neemmo guma la”ate kaayyo lowo geeshsha ruukkitinota ikkitanno.
Abbebech Maatewoos
Bakkalcho Arfaasa 2, 2016 M.D
