Itophiyu Lekkate kuwaase gaamo dhaggenni qodhaanote uurrishuwara safantino kilabba jawa qeecha afidhino. Olu gaamo xaphoomunni Itophiyu Ispoortete dhagge giddo noonsa qeechi shiima dikkino.
Albi su’misiwa “Mechaali” higinohu Gargarooshshu Lekkate kuwaasennino ikko Atileetiksetenni Itophiya babbaxxitino kalqoomu barera naaxxisiissino Ispoortanyoota kalaqanni keeshshino; xaano kalaqanni afamanno. Lawanno garinni jajjabba ikkitino kilabba mereerinni Diilallote wolqa Ispoortete kilawe Itophiyu Ispoorte giddo jawa qeecha fula dandiitinote.
Diilallote wolqa jawa Olompiketenna kalqoomu Shaampiyooni bareeda Atileet Shaambel Miruts Yifxeriha lendanna batinye Atileetoota kalaqqino. Lekkate kuwaase Ispoortennino Diilallote wolqa jawa su’ma afidhino kilaweeti.
Baxxinohunni, Itophiyu Lekkate kuwaase dhagge giddo Culkunnire yine kiirranni 1970M.D yannara Diilallote wolqa gaamo maccare ikkitino jawaata kilabba mereerinni mitte ikkitinota qaanganni. Ninkeno techo borronkenni Itophiyu Diilallote wolqa 80ki diri safote ayyaana ayirrissino tenne yannara dhaggete gaamo daafira shiima kayisate wo’naalleemmo.
“Nib” yaanno su’minni roorenkanni afantannotinna 1953M.D Itophiyu boowe kayisate dhagge afidhinoti Bishooftu gaamo Diilallote wolqa, wo’mante Diilallote wolqa maatewanna Bishooftunna qooxeessu teessaanowa lowo geeshsha baxantannotanna batinye dukkisaano afidhinota qaanganni. Diilallote wolqa gaamo Qiddus Giyoorgisi labbino jajjabba kilabba ledo baxxinohunni Itophiyu boowera assinanniti kaajjado heewo dhaggetenni worroonnite.
Jeefote Itophiyu shaampiyooni boowete godo’le 1971M.D qajeelshaanchu Hagoos Dastihunni massagantanno gaamo; Selemoon Bitew, Mekonnin Taaddese, Girma Kaasa, Hayile Boru, Xilahun Gaashshaw, Alemishet Leggese, Gullilaat Bilcha, Selemoon Begaashshaw, Taaddese Tola, Abrihaam Abbebe, Faantahun Belay (Meejer Jeneraal), Maammo Wolde, Ishetu Tesmaamawu, Girma Tonka, Asaffa Teklemaariyaamihunna wolootuno qaagantanno beeddaheeti.
Diilallote wolqa Pirimiyer Liige haaru garinni hanaffuhu gedensaanni 1998, 1999, 2000 na 2004M.D beeqqitinoha ikkanna 2004M.D albi woshshattonni Biheraawe Liigenni lophitino yannara wirro dirrite mittu diri gedensaanni diigantinoti qaangannite. Jawiidi Liigera dirransa korkaatinni 2005M.D diigantinoti Diilallote wolqa woy Nibi gaamo hajo dirrate yanna geeshsha duwante keeshshitino.
2014M.D kayinni marro Jawiidi Liigenni uurrite heewonniwa higate kaayyo afidhino. Tini Gargarooshshu B gaamo jawiidi Liigera lophase harunsite lamente gaamo sooreeyye hasaabbe Diilallote wolqa Lekkate kuwaase kilawe riqiwatenni 2015M.D layinkimeeshsho uurrisatenna Jawiidi Liigera heewisantanno kaayyo afi’ratenkanni. Konnira, Diilallote wolqa hajajaanchi Leetenaal Jeneraal Yilma Merdaasiha lendanna wolootu loosu sooreeyye jawa kaa’lo assitino.
Tonnu diri gedensaanni umonsa marro Lekkate kuwaasewa qoltinori Diilallote wolqa, Itophiyu Jawiidi Liige heewo aana sai 2015M.D hanaffe beeqqatenni harinshonsa hanaffu woyte qajeelshaanchu Demissew Befiqaadu qaru qajeelshaanchimmanni massagino. Albi su’minsanni ‘Nib” yaamantannori Jawiidi Liigera heewisantanni layinki diro amadde afantanno.
2016M.D Jawiidi Liige heewo beehaacho ‘’A’’ra afantannori “Nib” kilawe 5ki lamala godo’lensa Silxe Woraabete ledo assite 1 na 1 ikkino guminni baxxitinonkanni. Onte godo’lennino lamala bixxille gamba assidhe 5ki lamala geeshsha assitino godo’lenni deerru shaera 6ki deerra amaddinoti qaangannite.
Hakkonni gedensaannino fultinonsa mixo garinni godo’luwa babbaxxitino kilabba ledo harissanni afantannoha ikkanna jawiiditinna macca kilawe “Nibi” Jawiidi Liige kaajjado heewo sa’e harancho dirra giddo jawa Pirimeer Liigete heewora shiqate sharro assitanni afantanno.
Qiddist Gezzaheny
Bakkalcho Sadaasa 11, 2016 M.D
