Gobbayidi hajo ministere loosu mine dagitte dipiloomaase dayirektere Jeneraale ikke loosino. Tenne uurrinsha giddo babbaxxitino yannara lame hige qaalu sayisaanchimmanni owaatino. Ameerikunna Kanaadu Embaasuwara amaalaancho ikkeno loosino. Siwidinete Itophiyu addi soqqamaanchono ikkino. Zimbaabuwe, Keeniyahonna Gibtsete Itophiyu Imbaasuwara Ambaasaaddere ikke loosino. Xa kayinni gobbayidi xaadooshshinna hobbaatu uurrinshu komite miila ikke loosanni afamanno; Ambaasaadder Diina Mufti.
Dipiloomaasete handaarinni hala’ladunni loosinoha Ambaasaadder Diina Mufti; sai diri Itophiyu Dipiloomaasete millimillo deerra, gobbate dipiloomaasete handaari xiiwonna seyoo lainohunni hattono Itophiyu BRICS miila ikkase ledo amadisiisaminohunni afi’nanni horo, kalaqantara dandiitanno xiiwonna labbanno hajubba aana hasaawinse aanino garinni niwaawete shiqinshoommo.
Bakkalcho:- Sai diriti gobbate dipiloomaasete harinsho maa labbanno?
Ambaasaadder Diina:- Sai dirinni dipiloomaasete handaarinni haammata xiiwo hee’rase bikkinni danchummatenni kayinsara dandiinanniri jajjabba gumma no. Xiiwo anfoonnite. Qarunni Aliyye gobbate qooxeessira kalaqamino ola harunse kalaqamino dipiloomaasete akataati. Ikkollana, keeru doogonni assinoonni millimmo ayirritannota ikkiturono goofimarchoho qarra tiratenni sumimmete aana iillinoonniti mitto jawa gumaati yine adhinara dandiinanni.
Konni aana kayinsara dandiinanniti Piritooriyu sumimmeeti. Konne mittu Dipiloomaasete guma assine adhinara dandiinanni. Korkaatuno, duucha woyte xiiwo wole widoonni kaayyo haadhe daggannoha ikkanna tenne doogonni keeru kaayyo afi’noonni.
Wolu sai dirinni aleenni xawinsi olinni babbaxxino raginni jawa xiiwo kalaqantino. Tenne xiiwo dandaate assinoonni sharro gamunnino ikkiro gummaamete. Tini xiiwo heedheennanni dagoomittetenna miinju lopho borreessiinsoonni.
Sai diro wolu jawu gumi gede la’nannihu Itophiyu BRICS (Biraazile, Ruusiyu, Chaynu, Hindenna Wodiidi Afriki gobbuwa) miilimmaati. Umihunni BRICS miilimma Dipiloomaasete iillo halashshitanno; noo jaalla ledo hee’ranno xaadooshshinni ledote jaalla baxxino garinni kalaqi’rate kaayyo uyisiissanno. Kunino daddalo lifixisatenni, Investimente ledatenni, tekinoloojete reekko rahisatenna xaphoomunni Dipoloomaasetenna poletiku irko kalaqate widoonni abbanno gumi jawaho. Konni daafira BRICS miilimma mitto jawa guma assine adhinannite.
Ledoteno Itophiyu babbaxxitino barera beeqqitanni keeshshitino. Ahiguretenna kalqoomu bare aana noonkanni. Tenne bare aana Itophiyu horo agarsiissanno uurrinshuwa leellinshoonnitenna hasi’nanni guma afi’noonni bareeti.
Kunino koroonu, lolahunna sa’e sa’e moolle hattono Aliyye qooxeessinni ledote wolootu qooxeessubbarano gaance heedheennanni assinoonnire ikkansa hawa dihasiissanno.
Xaphoomunni sai diro gobbankehu dipiloomaasete akati gobbanke xiiwotenni fushshate assinoonni sharro gummaa’mite leeltinoreeti yaa dandiinanni; afi’noonni gumi aana safamme albillitte halashshine loosa hasiissanno.
Bakkalcho:- Xaa yannara Itophiyu harunsannoti Dipiloomaasete poolise hanqafaanchote yinanni; togo yaa mayyaate?
Ambaasaadder Diina:- Hanqafaancho dipiloomaase yineemmohu gobbanke horo qaafissu geeshsha; gobbate horo yinanni woyte qole miinju, poletiku, Investimente, Turizimenna w.k.l… yinanni tittirrammora dandiineemmo horo Itophiyaho abbitu geeshsha hiittenne gobba ledo xaadanna mitteenni loosa la’anno.
Hiitti gobbano qaafissanno poletiku laooshshi korkaatinni dannunni, dargu xeertinyinninna ofollote garinni Itophiyu dibadanno. Qarru hee’rirono Itophiyu hatte gobbanni hasidhannori dino yaa dikkino. Hatte gobbanni hasidhannorinna hatte gobbara kaa’lannoseha ikkiro hatte gobba ledo xaaddanno yaate. Kowiicho kayinni uyine adhate massagonni, baalanka hanqafisiisino garinni, wolootunna ninke gobba horo hedote giddo woratenni hakkonneno qaafisate aana safamate yaate.
Konninni qara ikkino gobbayidi xaadooshshi massagonni harinsanniha; baalanta kalqete gobbuwanna hiikkunni qooxeessira noo uurrinshuwa Ahigureteno ikko kalqoomu uurrinshuwa hanqaffino harinsho hanqafaancho dipiloomaasete doogooti yaa dandiinanni. Hanqafaancho dipiloomaase shotunni Itophiyu horo kaima assite baalunku ledo hasaawanna xaadate yaate.
Tenne qara ikkitino gobbayidi xaadooshshi massagonni harinsanniha; baalanka yaano baalunku raginni noore kalqete gobbuwanna hiikkunni qooxeessira noo uurrinshuwa; Ahigurennitano ikkito kalqoomu uurrinshuwa hanqaffino harinsho hanqafaancho dipiloomaasete doogooti yaa dandiinanni. Hanqafaancho dipiloomaase shotunni Itophiyu horo kaima assino garinni baalunku ledo hasaawanna xaadate yaate.
Bakkalcho:- Itophiyu BRICS gaamo miila ikkase wolootunniwa danchummatenni la’’ama hooggara dandiitanno; konni aana ati mayyaatto?
Ambaasaadder Diina:- Garaho; BRICS giddo noo gobbuwa anfoonnite. Baxxinohunni mitte BRICS gobba olu giddora ease harunsine olu giddora e’ino gobba; mite mite Awuropu gobbuwa ledo baxxino laooshshe kalaqqanno. Ewelo yinanni gobba mayra BRICS karsantu? Yinanni hedo ka’anno. Ikkeennano mittore assa didandiinanni.
Itophiyu BRICS karsantannohu insa ledo yekkeeramatenna giwamate ikkikkinni umise horo agarsiisi’rate ikki geeshsha insa horo kisate dikkino yitanno hedo seekkine wodancha hasiissanno. Ikkollana kuni koffeenyi digatannoho. Hemenna hedo heedhanno. Kayinnilla halaale la’’a hasiissanno.
Wo’manka woyte qaafannohu, gumullannihunna gummaa’minara dandiinannihu gobbayidi xaadooshshi hasiisanno. Tini doogo lowo geeshsha hasiissannote. Duuchanka woyte Jiograafunna harunsitannohu Poletiku amanyooti bikkaancho dikkanno. Bikkaanchu gobboomitte horo ragaanni la’’ama hasiissanno; togoo akati duuchanka woyte kaa’lannohanna albillitte gummaamma assannoho.
Bakkalcho:- BRICS kalaqama kalqete wolqate dira disoorritanno?
Ambaasaadder Diina:- BRICS albano no; BRICS giddo noo gobbuwa yaano Chayinanna Ruusiya labbinori jajjabba gobbuwa no. Ninke Ahigurenni Wodiidi Afriki no. Laatin Ameerikunni Biraazile, Isiyunni Hinde no. Xa muli yanna kawa Onte gobbuwa lexxitino. Albillitte wolootuno lophitannoha ikkanno. Xa BRICS Onte miilla gobbuwa lendanna shiima barrubba giddo gaamo 20 miilla gobbuwano Afrika mitte miila gede assite adhitino. Kowiichono ko’ono mittu wole goshooshatenna filate ikkito leeltanno.
BRICS miilla gobbuwa mereero badooshshu dino yaa hoongirono mimmitinsa ledo dadda’litanno. Lawishshaho; Chayinu Ameeriku ledo dadda’lanno. Ruusiyuno Yukreenete ledo olu giddora easenni kainohunni baxxino oli kalaqaminoha ikkirono mimmitu ledo xaada no; xixxiiwamano hattonni leeltanni no. Konnira kalqete wolqate diri kowiichooti. Aliidita ikkite kalqe hembeelsitanni noori konneeti yaate didandiinanni. Baalunku umisi qeecha afi’rino.
BRICS jawaattanni harase kaayyose hala’ladote. Xa BRICS lowo gobbuwa adhitanni afantanno. Saudi, Gibtsenna Itophiya lede Onte gobbuwa hanqaffino. Miilla lexxitu kiiro jiro lexxitanno. Jiro lexxitu kiiro kayinni Tekinolooje lexxitanno. Tekinolooje lexxitu kiiro olantote wolqanna ikkadimmano lexxitanno. Xaphi assine konni garinni la’nanni woyte kalqete aliidimma bandoonnikki xixxiiwamate akati noota dea dihasiissanno. Ikkollana ninke tenne wolqate di’rinni horonsira noonke. Baalunku ledo horonkenna hasattonke garinni iillannokere afi’ratenna xaadooshshenke loossate kaayyo noonke.
Bakkalcho:- Itophiyu BRICS gaamo miila ikkase wolootunniwa danchummatenni la’’ama hooggara dandiitanno. Kowiicho ati mayyaatto?
Ambaasaadder Diina:- Garaho. BRICS giddo noo gobbuwa anfoonnireeti. Baxxinohunni BRICS miila ikkitinoti mitticho gobba olu giddora ease harunsite olu giddora e’ino gobba mite mite lophitino gobbuwa ledo koffeenyu giddora e’ino. Konni daafira BRICS ledo karsama hatte gobba ledo koffeenyu giddora e’ino gobbuwa ledo baxxitino macciishshamme kalaqqanno. Ewelo yinanni gobba mayra BRICS karsantu? Yitanno hedo kalaqqanno; ikkirono assine anfanniri dino.
Itophiyu BRICS karsantannohu insa ledo giwamate ikkikkinni umise horo agarsiisirate ikkino daafira insa horo kisate dikkino yaannoha seekkine afa hasiissanno. Ikkollana kuri koffeenyuwa gattannokkire ikkansa afa danchate. Hemenna hedono heedhanno; qaru coyi kayinni kaa’lanno halaale la’’ate. Duucha woyte Jiograafunna harunsitannohu poletiku amanyooti bikkaancho dikkanno. Bikkaancho ikkara dandaannohu gobboomu horo garinni la’’a hasiissanno.
Bakkalcho:- BRICS miilla gobbuwa mereero noohu poletiku, miinjunna dagoomittete xaadooshshi BRICS aana kalaqanno xiiwo mageeshshite?; konni aana Hindetenna Chayinu mereero noota dannu kipho lawishshu gede kaysa dandiinannina tenne aana mayyaatto?
Ambaasaadder Diina:– Aleenni xawisummo garaati. Gobbuwate mereero co’o ikkino xaadooshshi dino. Baxxinohunni olliichimma noonsa gobbuwa xaadooshshi shiima xeertinye afi’rara dandaanno. Mittu wole huluullamannohu, mittu wole xiiwannohu, jirote korkaatinni, dannunna ayirrinyu korkaatinni babbaxxitino huluullo heedhara dandiitanno. Tini xa’mote aana kayinsinte gede konni albano noote. Kuni noo gedeenni hee’reennanni gobbuwate akaa insa xawissara dandiitanno. Ikkollana BRICS miilla la’annohu qarunni gobbansa horooti. Mereeronsa noo coyi noo gedeenni hee’reennanni jawa misile la’e gamba yitinoha ikkasinni BRICS horo amadde suffanno yaate.
Bakkalcho:- BRICS kayinni mite mite lophitino gobbuwa xiiwo dandaate widoonni gummaa’mansa mageeshsha ammansiissanno yite hedatto?
Ambaasaadder Diina:- Gumaa’mansa bikki gobbuwa lawannoho. Miilla gobbuwa kayinni ayeootiro anfoonnireeti. Umo kayinsi gobbuwa mereero badooshshu no; xiiwo heedharanna suffara dandiitanno. Xiiwo kayinni anfoonnite. Kalqete aana mittu wole xiiwate, mittu wole kaa’late, mittu wole shiqishatenna mittu wole xeertisate ikkito no. Kuni konni garinni sufanno yaate. Xiiwo heedhanno; xiiwo heedheennanni gumu la’nanniha ikkanno. BRICS albano no; xaano noolla; Albillitteno suffanno. Xa kayinni gobbuwa lexxitanni dagginohura xiiwo kalaqqanni ha’rate kaayyo lowo geeshsha hala’ladote yaa dandiinanni.
Bakkalcho:- BRICS kalaqama lophitanni noo gobbuwara mageeshsha kaa’litanno?
Ambaasaadder Diina:- Lophitanni noo gobbuwa jironsa garunni horonsirate kaa’litannonsa. Seeriweelo daddalo goshoosha dandiitanno. Korkaatuno miilla gobbuwa jajjabbate. Insa jirono goshooshate kaayyo afidhanno. Turizimete widoonnino mittu tekinolooje mittu goshooshate kaayyo heedhanno. Kuni xaphoomunni horonsi’rate injaannoha ikkanna baxxinohunni lophitanni noo gobbuwara lowo geeshsha kaa’lanno.
Bakkalcho:- Xa Itophiyu BRICS miila ikkitino; konni korkaatinni mite mite lphitino gobbuwa koffi yitara dandiitannota hendanni. Gobba miila ikkitanno yannara heedhanno horonna harunsite kalaqantanno gawajjo mageeshsha xiinxallinoonni?
Ambaasaadder Diina:- Itophiyu ayee jaala ikka hasiissannosero murate wole gobba fajjo dihasiissannose. Ayirrado gobbaati. Konni daafira xaano ikkiro hasidhino maamari giddora karsante miila ikkate mudhitannoti umoseeti. Itophiya yineemmo woyte dagaseeti. Dagase doodhitino mootimma hasidhino maamarinna uurrinsha miila ikka dandiitanno. Aleenni xawisummo garinni yaate. Xaa yannara konni ledo mayra jaala ikkitu? Yitanno wolqa lowontanni adhamooshshe diafidhino. BRICS miila xa ikkinummorono miilla gobbuwa ledo albano ikkiro jaallate. Chayinu ledo konni albaannino ikkiro hala’ladu jaaloomi noonke.
Jawu miinju xaadooshshi noonke. Ruusiyu ledono keeshshino jaaloomi noonke. Hindete ledono noonke xaadooshshi anfoonniho. Konni daafira insa gambooshshi ledo ikka qarra diafidhino. Korkaatuno hallanyu deerrinni kaajjadu jaaloomi hee’rinkero gamba yine maamarinsa giddo afama mitto qarrano diafidhino; konni garinni la’’a woyyitanno.
Bakkalcho:- Mite mite lophitino gobbuwa ledo noonke xaadooshshe shaashshitara dandiitanno yitanno hedo kayinsanni. Mageeshsha xiinxallinoonni yinoommohu konniraatina; konni aana noohe hedo maa labbanno?
Ambaasaadder Diina:- Mitte gobba woyi mitte uurrinsha ledo kalanqeemmo xaadooshshe wolu kisaarinni qo’la dinonke yitanno uurrinsha no. Xaadooshshuno ikko miilimma mitto gawajjatenni woyi mitto xiiwatenna horo xiiwatenni dikkino. Horo gutunnite. Togoo hajo aana baalunku horonsira dandaanno. Hajo gutu horonsiraanchimmaati. Gutu horonsiraanchimma hedote giddo wortinoha ikkasinni wolootu konni deerrinni xiibbe gibbanno korkaati dihee’ranno. Insano ikkituro kuri BRICS miilla gobbuwa ledo xaadooshshu noonsa. Hinde lophitino gobbuwa ledo kaajjado xaadooshshe afidhino. Biraazile lophitino gobbuwa ledo kaajjadu xaadooshshi noose gobbaati. Itophiyunniwa iillanno woyte mayiraati baxxannoha ikkannohu? Itophiyu mayra qarrantanno? Mayira miila ikkite dihoronsidhanno.
Bakkalcho:- Lophitino gobbuwa halantino mootimmuwa labbinori kalqoomunnireno ikkito Ahigurete uurrinshuwa horonsiratenni gobbuwate aana xiiwo kalaqqannoti anfoonnite. BRICS widoonnino labbanno xiiwo kalaqama hoogase daafira mageeshsha ammannanni?
Ambaasaadder Diina:- Xaa yannara halantino mootimmuwa uurrinsha aana soorro abbate jawa soorrote looso loonsanni hee’noonni. Tini hajo batinye lophitanni noo gobbuwa hajooti. Korkaatuno, halantino mootimmuwa uurrinsha baxxinohunni adawu amaale mini haaroonso hasiissannosi. Ninkewa mite mite qooxeessubba riqibbino gobbuwa no.
Halantino mootimmuwa uurrinsha aana Afrikaho miilimma hasiissannosi. Laatin Ameeriku gobbuwa miilimma hee’ra hasiissannosi yaannohu keeshshino illachi no. Tenne widoonni halantino mootimmuwa widoonni xiimbanni coyi lowontanni adhamooshshe diafi’rinoho. Danchumma hakkonni baxxinohunni adawu amaale mini giddo huuro huurotenni shaarate kaayyo no. Itophiyu kayinni hakko giddo kaajjadu jaali nooseha ikkasinni; konni albaannino la’noonninte gede jaallanke widoonni horonsi’noommo akati no.
Kunninni halantino mangistuwa ga’labbote agarooshshi amaale mini giddo ninke aana xiiwo kalanqara hendoonniha mito mito illacha huuro huurotenni shaaratenni horonsirate kaayyonsa horonsidhe tuggino akati no. konni daafira xaano leellannohu konni deerrinniiti. Konni daafira BRICS miilla gobbuwa lophitino gobbuwa soro leddanno yitanno ammana dino.
Bakkalcho:- Itophiyu Abbay kofatto aana shoolki doyicho waa wonshitino; dipiloomaasete handaarinni heedhanno horo mageeshshite?
Ambaasaadder Diina:- Shoolkiti Abbay kofatto wayi wonsha jawiidi Dipiloomaasete loosi gumi xawishshaati. Kuni lowo geeshsha jawa coyeeti. Gobbate deerrinni Itophiyu halammummoro mageeshshi geeshsha guma abba dandiineemmoro garunni leellishinonkeho. Layinkihu, kofattote aana xaa geeshsha noota Dipiloomaasete handaari xiiwo dandiine konne deerra iillinoommoha ikkasi jawa gobboomu seyooti. Dipiloomaasete ragaanni Itophiyu naaxxitara hasiisannoha ikkanna Abbay kofatto woloota gobbuwa miicate ikkikkinni Itophiyanna wolootano kaa’lanno yine loonsoonniha ikkasi afa hasiissannonsa.
Bakkalcho:- Oottonke hala’ladu xawishshira addintanni galanteemmo.
Ambaasaadder Diina:– Anino galateemmo.
Qiddist Gezaheny
Bakkalcho Wocawaaro 17, 2016 M.D
