Haaru diri hanafora Benshangul Gumuzete qoqqowi baxxino bayicho “Guba” haaro seyoote duduwo macciishshini. “Abbayi kofatto Shoolki doyicho waa wonshini” yitanno odooti. Tenne macciishshitino Itophiyu daga haaru dirinni hexxo aannore macciishshansanni qaccetenni qaccete geeshsha hagiirrensa xawissu. Haaru diri hagiirri mite yee hanafi.
Haaro diro anga fanne hagiirrunni adhineemmo woyte,haaro ajuuja;haaro hexxo,haaro mixonna haaro seyoo halchineeti. Halchote giddo mixo no;mixote giddo yanna no. Yanna kayinni sa’anno. 2015 MD yanna yanna ittanna geedheenna geerchoho yine geegiissine haaro adhinommo. Haaruno geedhanno. Xaano 365 barri goofanno woyte ninke dhukino hattonni diru gede daafuranno. Sayikki lekka hasiissannonke. Kayinnilla yanna ragunni horoonsi’nummoro mixonke ragunni jeefinseemmo. Gobbankeno haaroo ilamara reekkine akkalu diri gede sa’neemmo.
Ajuujanke adda ikkitanno gede kaaliiqi sayise uyinonke 365 barra saatetenni,daqiiqunninna lipheessunni bebbeenke mixonke seyoora horoonsi’ra busullete. Kuni ikka hoogiro sa’’anni noohu diro ikkikkinni ninkeeti sa’neemmori.
Hexxonke adda ikkitanno gede,hagiirrinke qacce gananno gedenna seyoonke qacce gantanno gede balaxote ajuujankenn halchonke amande sunfeemmo e’nanni waalchi hasiisannonke. Kuni kayinni halchonkera waalcho fananno. Kuni haaru diri amandoommo mixoranna halchora adda ikkate umi waalchi kayinni dirunniha umi agana,aganunni umi barra Wocawaaro mite yine hananfoommo.
Abbay kofo gatamaarsha 2003 M.D hananfeenna lame terbayinubba wolqa burqissanni keeshshitinoha ikkanna haaru dirinni shoolki doycho waa wonsha seyootenni gumulloonni. Kuni wiliiletenni illensa cingiitanno Itophiyu amuwira hexxote caabbichooti;laambunni nabbabbanno baadiyyete rosaanora rosate kaayyonsa lossinoho. 2003 M dirinni hanaffe Abbayi kofora kaa’lo assitu Itophiyu dagara kaayyote diro ikkinota malaatisinoho.
Abbayi kofatto mittimmatenna glutamate gumaati. Haaru dirino mittimma mittimmatenni wole qeelle lendeemmoha ikkanno gede hasi’ranno.
Korkaatuno mittimma dhukaho;buusama egennote;halama qeellete;mittimma keereho; mittimma manchi beettira ajuujasinna halchosi seekkara;luphi yitino Itophiyira roore gottinye ledate malaateeti. Konne ikkinohura haaru dirinni umi barrinni macciishshinoommo hagiirri, mittimma baxilli aanino 365 barrubbara muramikkinni sufa noosi.
=Kuni ikkiro hasi’noommo jireenyu ilaalira fulleemmo. Jiroo’mate qaccera. Mittimmatenni biinfe ajuujankenni ledo Wocawaaro agana adhinummonte gede albankeenni noo barrubbate siiwo gutunni waaxamme hasi’noommo jireenyi aana furduggi yino. Hagiirrunni anga fanne adhinoommo diri,mittimmatenni Fooqa lee kaxxine 2016 e’noommori gawalonke gottinyenna jireenya ikkinota deammoonke. Konne hagiirre meexannohu meexameenna,babbadaahu ciiggeenna mittimmatenni hananfoommo diro keerunni mixonke jeefo ganneemmoha ikkanno gede halcha calla ikkikkinni loosanna agadhhasiissannonke.
Konne ikkinohura, techo ajuujanke hanafo agani aana hee’ne fa’nine e’noommonna doogo hananfoommo haaro diro 2016 maarote diro, barru barra riqiwanna,lamala lamalate base agurtanni agana qaltanna haaroho yine adhinoommo diro akkalaho yine geegiissanke digattanno. Kuni ikkiro kayinni ajuujankenna halchonke gumunni keenantanno;seyoono bikkantanno.
Haaru dirinni ronse meessaneete soorri’rate, loosunni jawaante loosa, akatoomunni wo’ma, xaphoomunni gobba naaxxisiisanno loosinni gumula dandiinannihu mittu mittunku qansichi umosi qixxaawinoha assirooti. Mixi’ranna mixo jeefisi’ra dandiinannihu baalunkuri aleenni keeru heeriro ikkasinni keereho luphi yiino waaga aatenni gumuloteno loosa hasiissanno. Haaru diri lophonninna jireenyunniha ikkanno gede keereho waaga baanto; konnirano techo qixxaamboommore ikkino.
Konni garinni mite yine hananfoommo 2016 maarote diri kiiro calla ikkikkinni ayimmanke bikkannoha ikkasi huwata bilchaantete. Korkaatuno sayinsummo 2015 Maarote diri baca jifonni wo’minoha ikkasinno.
Kuni diri latate dirooti;keerunniho, lanteemmohano ikkannonke. Komanna gibbo fushshine,araaranna baxille;maaro roorsine sa’neemmoho. Itophiyunna Itophiyu daga dagoomittete,polotikunninna dipiloomaasete handaarinni bacare loose bacare tirfidhanno dirooti kuni. Hagiirrunni hananfoonni diri Itophiyu dagara haaro faasho reqecci assinohonna haaru duduwinni hananfoonni haaro dirooti.
Bakkalcho Wocawaaro 3, 2016 M.D
