Abrahaam Saamueel
Addis Ababa:- Baxxino daninni kalqete miidiyi Itophiyu daafira waajjishanno coyee duduwirono, keeshshonkenni dancha yanna sayinsoommo yite Amma`note hajora Itophiyaho leeltinori Ameeriku qansooti coydhu. Itophiyaho sayissinohu shoolu barri baxillunna keeru bati’rino barraati yite xawissino.
Wosinu coyidhino garinni, Itophiyu qarru giddo nohura hadhinoonte yaatenni wirro wirro higge qorophishshu iillinsarono halaale ha`ne buunxeemmo yite Itophiya daggino.
Amma`note hajara Itophiya dagginori kuri 52 Ameeriku soqqamaasinete gaamo miilla Arbamincetenna Addis Ababaho dancha yanna sayisse gobbansara higgino. Haammata misoonawuyaane shoolu barri keeshshonsa baxillunna keeru bati`rinoha ikkitinota coydhino.
Ameerikunnihu Rusilooni Ponomareenko Fileemi Of Fayeri Ministire misoonawuyaanete gaamo miilla ledo Arbamincetenna Addis Ababaho dancha keeshsho assinota coyi`ranno. Itophiya dangammora albaanni ikko xa mitu mitu kalqete miidiyi Addis Ababu daafira duduwannohu duduwi Addis Ababa Juntu olantonni doyissineenna daga qarru giddo no yite fincitanno. Ani kayinni keeshshummo barrinni kayse mittu qarrino dixaadinoe. Kalqete miidiyi duduwannohu kaphu duduwooti; ikkollana ani konne danchare calla laoommo. Keerunna danchuri callu noota laoommo. Kalqete miidiyi Itophiyu daafira duduwannohu duduwu kapho ikkinota ille’yanni dayee noo halaale seekke buxoommo yino.
Ani Addis Ababa dayummo woyte tini yanna umi yannaati. Quchumu keeri geinohonna mitte mitiimma nookkita illenkenni la”ate dandiinoommo. Addis Ababaho noo Embaase ga`labbote qarri noo gede assite xawisse Ameeriku qansooti quchuma agurte fultanno gede xawishsha uytino gari Itophiyaho noo halaale huwata hoogatenni ikkinota xawisino. Itophiyaho keeshshinummo yanna giddo amma`note looso calla ikkikkinni dagate ledono dancha yanna sayinsoommo. Itophiyu daga danchu akati noonsareetinna wosincho wosinsi’ra egentinoreeti. Wirro Itophiya daye la”ate hexxo asseemmo yee hedosi beehinonke.
Misoonaawete miila ikkinohu Deevid Koovanna Zihaana Kaabiish coydhanni; Kalqete dagoomira buuxisa hasiissannonke coyi hee`riro Addis Ababu quchuma ikko wolu qooxeessi keerenna ga`labbonsa agarantinota hattono daga keeraanchimmatenni loosonsa loosidhanni noota xawinseemmo. Itophiyaho Alyye qoqqowubbara noo gaance woy ola agurranna Addis Ababunna Arbamince keerunna ga`labbo noota farci`neemmo. Daga Addis Ababahonna wolu quchumira hadhe hajama dandiitannota mitte mitiimma nookkita ninke farici’raanote yitino.
Ani Addis Ababa daa`yara tini yanna layinki`yate yitinoti Zehaana Kaabiishi, lamu dirira albaanni daye higumma woyte noo keerinna ga`labbonni baxxinore dilaoomma yitino. Daga mitte mitiimma nookkiha barru loosonsa loosidhanni noota laoomma. Addis Ababa diinu doyisse no; olu giddo no yinanni dudunbanniri kapho ikkinota la”ate dandiinoommota kalqete fari`cireemma yitino. Kalqete dagoomi miidiyi Itophiyu daafira duduwannohu kaphu duduwo ikkinota buunxoommo. Anino gobba`yara higeemma woyte ille`yanni laomma quchumma co`ittenna keeru noota ikkitinota daga`yara farici`re kaphu duduwo ajishate looso loseemma yitino. Wirro Itophiya daye dancha yanna sayseemma yee hexxo asi`reemma; mitte huluullono dino yitino.
Amma’note soqqamaasine Gaamo Massagaanchinna Fileemi Ofi Fayeri Ministire xintaanchi Paasteri Andireyi Shapowum isi widoonni; Itophiya daate ka`nummo woyte olu xawira ha`neemmotanna qarrunna mitiimma hattono waajjishannorichi xaadannonketa kultenke gatissankera wo`naaltinori haammataho. Ninke kayinni uulla noo halaale buuxa noonke yine Itophiya dangoommo. Illenke la`ino coyinni addinatnni tashshi yinonke. Addis Ababahono ikko Arbamincete mittu gaamote miilira xaadinori ga`labbote qarri dino. Quchummano keerunna ga`labbo noote ikkinnina mitte gaancenna olu nookkita la”ate dandiinoommota farici`neemmo. Gobbanke Ameerika hingummorono illenke la`ino halaale kalqete xawisate wo`naaleemmo.
Ani soqqamaasinete gaamo massage Itophiyaho 6 diro ha`rani higoommo. Tenne yannara duucha yannara laoommo keerenna ga`labbonni baxxinori dixaadinoe. Kalqetenna Ameeriku miidiyinni fulannorichi kaphu duduwo ikkinotanna baxxino keeri callu noota farci`neemmo. Albilichono wirro dange misoonaawete soqqanshonna owaante aate mixo noonke yino.
Misoonawuyaanete looso Itophiyaho hee`re massaganohu Jisesi Mishiini Ministirehu Qaru Dayirekitirchi Saamueel Aberrihu, gobbanke daafira dudunbannihu baalu Olanna qarra ikkinohura Misonaawuyaane baalunku daggara albaanni 10 miillansa sokke buuxo assitino. Insano Itophiyu dafiranna quchummate dudunbanni duduwi kapho ikkinota buuxxu gedensaanni 42 miilla gaamo haadhe Itophiya dangeemmo yite wo`ma huuronni gumulo sayissino.
Gumulonsa gedenoonni mitto mittonka hadhinoonte yitino; Itophiya daggu gedensaannino fulle qarru noona yite bilbilinsara sokka sokkino. Ikkollana, daggu gedensaanni quchummate giddo mitte mitiimma nookkiha millissinotanna co`icha ikkinore illensanni la`inohura lowota tashshi yinonsata kulino. Xa tenne yannara kalqete miidiyi duduwannohu kaphu duduwo ikkinota misoonawuyaanete aleenni farci`rannohu dino. Gobbansara higganno woyte kalqe dudubbannohu kapho ikkinota kultanno. Albilichono insa gedeeri Itophiya dagge daa”attanota buuxisino. Ninkeno gobbanke daafira kalqe halaale dagge la`anno gede uminkeha wo`naalsha assinanni hee`noommo. Woluno Itophiyu qansooti uullate noo halaale kalqete dagoomira iillishate umisi qeecha fula noosi yino.
Bakkalcho Bocaasa 9 / 2014
