Tookiyo dhaggesenni Layinkimeeshsho qixxeessitino Olompike aantaancho qixxeessaanchora uyte illachase Paaralimpiikete heewo widira assitino. 33ki Olompiike qixxeessaancho Paariseno Sasu diri gedensaanni hadhanno Olompiikera yawose adhite loosu giddora e“ate millissanni afantanno. Tookiyote Olompikera beeqqitino gobbuwanni biheeraawe gaamonna atleetino dagginowa higganni afantanno. Hagiirsiissanno, hawaawuraancho, mararsitannonna gaabbissanno hajubba sayssinorinna dargaho leeltinori Itophiyu luukaaneno heewonsa jeefisse beronni hanaffe gobbansa e`anni afantanno.
Itophiyu kunni albaanni rosantino beeqqonni baxxino garinni 1 Culka, 1 Birrunna 2 Camo xaphooma 4 Meedaaliya borreessiisasenni Ispoortete maate hanqissino. mereerimunni qubbetenni kiirranni Meedaaliya borreessinoonni Tookiyo olompike alba Itophiyu jawiidi Ispoortete barera noose beeqqo maa labbanno yitannota buuxa hasiissannoha ikkanno.
Itophiyu Melborininni Tookiyo geeshsha 14 Olompiike aana beeqqitino. Mereeroho hadhino Sase Olompiike aana kayinni luukaanese dibeeqqisiissino; kunino Apartaaydete ledo amadisiisaminohunni Wodiidi Afriki qote halante uurrasenni hasattosenni beeqqitinoikkiti Montriyaalete Olompiike hattono gobbuwa harunsitanno poletiku la`ooshshi korkaatinni babbaxxitino Loosanjelesinna Se`uuli Olompiikera beeqqitinokkiti anfoonnite. Kuri gobbaanni beeqqitino Olompiikera xaphooma 58 Meedaaliya Atleetiksete Ispoortenni calla borreessiissino. Kuri Meedaaliyubba giddonnino 23 Culka ikkanna, 12 Birrunniha hattono 23 kayinni Camote Meedaaliyaati. Tini kiirono gobba kalqete Olompikete Meedaaliyu sha’’era 41ki deerri aana afantanno gede assinose. Kalqetenni xa amaddino deerri dirrinohu tayxe boreessinsoonni laafu guminni ikkinnina Tookiyo Olompiikera albaanni kalqetenni 36ki deerri aana noonka.
Itophiyu olompiikete beeqqo dhaggese ka’annohu A.k G 1956nni hadhino Melborni Olompiikenniiti. Yannate Itophiyu Shalleetetenna Atleetikisete Ispoortera 12 Atleete beekkurono hodhishshu ledo amadisiisaminohunni laanfe hattono rosichu anjenni ka”inohunni Meedaaliya amadduikkinniiti higginohu. Shoole dirra gedensaanni harinsoonni Roomu Olompikerano lawanno garinni Shalleetetenna Atileetiksete Ispoortenni 12 Atileetooti beeqqite Maaraatonetenni umikkita Olompiikete Meedaaliya haaro kalqete xeertinyu riikeride ledo Abbebe Biqilihunni borreessiisate dandiitino.
Atileetetiksenna shalleetete Ispoortuwa gobbaanni Itophiyu Tuntu’mote Ispoortenni beeqqitino Tookiyo olompiikerano Abbebe wirro Culku Meedaaliya borreessiisate dandiino. 18 heewisamaano gobbansa riqibbino Meksiko olompiikenni Maammo Wolde Maaraatoonetenni Culkunniha hattono 10 Kume Meetirenni Birru Meedaaliya borreessiisatenni lame qeelle anna ikka dandiino. Maammo aantaancho Muniikete Olompiike beeqqora maaraatonetenni gobbasi Camote qeelaancho assanna, aantaancho Montriyaali olompiikenni Itophiyu konni albaanni woyaabbino qixxaawo assiturono heewote beeqqitukkinni gattu.
Kaapitaalistete gashshoote harunsitanni keeshshitino gobbuwa beeqqatenni ruxxi yitino Mosko Moskote Olompiikera Itophiyu dhagetenni leellinohunni batinye kiiro noonsa Atileete beeqqisiissinoha ikkanna, 45te heewisamaanonna luukaane hodhitino. “Maarshi Qeyyaariw” yaamamannohu Miruts Yifxerihu 5 kume Meetirenna 10 kume Meetire qeelatenni gobbasira lame ayyirrinye borreessiisara dandiino. Mehammed Kedirihunna Eshetu Tura kayinni 10 kumenna 3 kume Meetire sarraaqote heewonni lame naase borreessiisatenni Itophyu 4 Meedaaliya umiseha assitanno gede dandiissino. Aantaano Loosaanjelesinna See”uli olompiike aanano Itophiyu aantetenni barete dileellino.
Sette dirra gedensaanni Itophiyunniti Biheeraawete gaamo Barseloonu Olompiike beeqqora 1 Culkanna 2 Camo borreessiisseeti higginohu. Qaafo lede 8 Xibbe Meetirenni kayse Maaraatoonete geeshsha noo xeertinyubbara 16 Atileete beeqqitino tenne Olompikenni Daraartu Tulluti umisera, gobbaseranna Afrikaho umikkiha 10 kume meetire olompiikenni Culku Meedaaliya borreessiisate dandiitino. Atileeti Addis Abbebetinna Fiixa Bayyisa kayinni 10 kumenna 5 kume Meetirenni heewisante lame Camote Meedaalya afidhino. Aantete Atlaantu Olompiikenni Atileetikisetenna Tuntu’mote heewonni riqiwantinoti Itophiyu, Hayle Gebiresillaasehunninna hattono Faaxuma Roobiti Culku Meedaaliya borreessiisatenni gobba 10 kume Meetirenninna mMaaraatonetenni rossino ayyirrinye sufisiisate dandiitino. Geexe Waameti kayinni seennuyta 10 kume mMeetire qeelatenni Camote Meedaaliya afidhino Atileetootaati.
Aantete Olompiike Itophiyu dhaggesenni hakku yira albaannino ikko hakkunni gedensaanni afidhinoikki guma borreessiissinohu Siidini Olompiikeraati. Tenne Olompiikera batinye luukaane beeqqitinoha ikkanna, kuri giddonni 25tu babbaxxino xeertinyinni heewisantanno Atleeteeti. Kunninnino 10 kume Meetirenni labballunna meentunni, 5 kume Meetirenni labballunni hattono Maaraatoonetenni 4lu Culki borreessamino. 1 Birrunna 3 Camote xaphooma 8 Meedaaliya borreessiisatennino Itophiyu deerru shaera kalqetenni 20kita ikkite ofolla dandiitino. Haruudde qeellenniri leeltino Ateensi Olompiikerano 2 Culkunnita, 3 Birrunnitanna 2 Camote xaphooma 7l meedaaliya afi`noonni. Qenennisa Beqqelehunna Xurunesh Dibaabiti 4 Culku Meedaaliya gamba assitino Beejiingete olompiikerano 2 Birrunna 1 Camote meedaaliya afi`noonni. Lendenete Olompiikera 8 Meedaaliya kiirroonniha ikkanna, kuri giddonni 3su Culkunniha, 2u Birrunniha hattono 3 Camote meedaaliyaati.
Onte dirrara albaanni hadhino 32ki Riyo Olompiikenni kayinni 1 Culkunniha, 2 Birrunnihanna 5 Camote xaphooma 8 Meedaaliyiu borreessamirono Culku Meedaaliyu kiiro ajase korkaatinni isportete maate ragaanni koffeenya kalaqinonka. Tayxehu Tokiyo Olompiike kayinni sa’u Olompiikenni bocunni ajino Meedaaliyu kiiro borreessinoonnita ikkite Itophiyu daga hanqissino.
Abebech Maatewoos
Bakkalcho Woxawaajje 6 , 2013
