Gobbanke kalqete deerrinni gaacheennanna macciishshamme afidhanno gede assitino hajubba giddonni mittu haanju harumaati. Kuni gobba haanja uddisiinso yaannohunni xaphoomu ministirchi Abiy Ahimedihu kakka“ishshinni kalaqantino gobboomu millimmonni 2011 M.D hananfoonniti chigginye kaasate gaado mulluuggino baattuwa dubbunni diwatenni sae diilallote gadi soorro ledo amadisiisaminohunni gobba xaaddasera dandiitanno jifo sa“ate dandiisannoha ikkinota ammannanni.
Addintanni Itophiyu daga mitto kume dirrara albaanni hanaffe haqqu chigginyuwa kaasate rosichi noonsatanna mootoolluno saninsanni chigginyete kaashshira illacha uyte loossanni sa`inota dhagge huwachishshanno. Kunino gobbate kalaqamu qarqara agarate dandiisinota handaarunni bobbakkino ogeeyye coyidhanno.
Dirrate harinsho giddo dagate kiiro lexxa, konni ledo amadisiisame quchummate hala`la, hawuurranni baatto lexxa… wkl dubbuwate maxaro batiranna insa riqiwate wo`naalshi hoffi yinoha ikkasi gobba luphiima ikkino dubbu buljaawara tugino. Konni ledo amadisiisameno dirra kiirte dagganno moollete danora reqeccaabbino, hala`lado ikkitino kalaqamu qarqartono danote reqecceessanno akati kalaqamino.
“Bagu aana bakakka yinanninte gede” dubbu buljaawa qarri kalqe jiffanni noo qarqaraho diilallote aana fincinanni karboone ledo mitteenni ledame gobba waajjishshanno kalaqamu dano yaaddo giddora eessasera dandaannota; konni ikkitanno duuchu gari qixxaawo kalaqa hoogguro dagoomu heeshsho aana iillishara dandaanno gawajjo luphi yitinota ikkitannota hendanni.
Xaa yannara gibrinnu aana safaminoha gobbate miinja lede sagalete gidi shiqisho aana gashshara dandaannoti hi`naancho xiiwo gobbate gede umonke sagalete gidinni dandaate hananfoommota gobboomu millimillo jifannoha, konninnino aleenni buxima dhagge assine tareessate hananfoommota qaraartino sharro tiro noosekkita assara dandaannota ammannanni.
Konne gobboomunna kalqoomu yaaddo gargadhate xaphoomu ministirchi Abiy Ahimedi burqisino hedonni hananfoonnihu haanju harumi amuraatinni sa`u onte dirra giddo 32.5 biliyoone ale chigginye kaasantino.
Aantanno sase dirranni qole 17.5 biliyoone kaasatenni 50 biliyoone chigginyuwa sette dirra giddo kaasate mixo amandoonni. Xaa geeshsha kaasantino chigginyuwara assinoonni harunsonninna agarooshshinni chigginye ciirate bikki 90 anga xibbuunni ale iillino. Konnirano baalanti daga chigginye kaasatenni sae lophanni dayinohu agarooshshu loosi jawiidi bayichoo amadinoho.
Gobbate deerrinni tayxe diri haanju harumi amuraatinni 6.5 biliyoone chigginyuwa kaasate mixi`noonni. Chigginyete kiiro hekitaaretenni hendanni woyte tayxe kaansannihu 1.8 miliyoone hekitaare baatto ikkannota hendanni.
Baalanti daganke baqqeenyunni beeqqitinoti tini onte dirra daganke duuchunku aleenni chigginye kaasa umiserano ikko dagganno ilamara qara dhuka ikkitinota garunni huwata dandiitinote, konninni kainohunnino yawo macciishshantannosi doogonni agaramannosiha baala assate baqqeenyunni millisinote.
Chigginyete kaashshi harinshotenni sagalimmate hossanno ataakiltenna laalote gumma chigginyuwa hedote giddo woranni daasi gobbate gede sagalete gidinni umonke dandaate assineemmo gobboomu millimmo istiraateejera dhuka ikka dandiinoho. Gobbate gede noonkeha taalino sagalete gidi shiqisho qarra tirateno wole doorsha assine adhinanniho.
Konninni sae haanju harumi amuraatinni baca mannu wolqa chigginye qixxeessatenni hanafe noo loosu harinsho giddo beeqqaano ikkitanno gede assatenni gobbate gede noonkeha loosu hoongi qarra tirate assinanni wo`naalshira jawa dhuka kalaqino. Konninnino batinyu qansooti horaameeyye ikka dandiitino.
Konni dirinni gobbate deerrinni leeyikki doyichora harinseemmohu haanju harumi amuraatino konne handaarunni gobbate gede borreessiinsanni hee`noommota jawa seyoo sufisiisatenni luphi yino deerrira tareessatenni gobboomu horaameessimma lossa, kalqoomu deerrinnino afi`noommo afamishshanna macciishshamme woyyino garinni sufisiisa dandiisannoho.
Bakkalcho Ella 13, 2016 M.D
