Sidaamu qoqqowi kalaqamu jironninna hala’lado loosu kaayyo injoonni luphi yeenna adhamooshshe afi’ranni dayino. Sidaamu daga soorrote kawa umisinni umosi gashshate kaayyo afi’ratenni polotiku xa’mo dawaranteenna xaa yannara latishshu widira alba wodhinoti ayerano di maaxantinote.
Sidaamu qoqqowo ikkasinni xaa yannara guuta keere,latishshu loosonna minju ijaarshi aana leellasinni Federaalete mootimma illacha tugginonna hexxo assitanno qoqqowubba mereerinni albisa ikkanni dayino.
Qoqqowu gobbate gede doorroonni miinju heellichuwa lawishshaho; giwirrinna, Industire,shiilo,turizimenna ICT widoonni dagganni noo soorro xawoho loosunni leellishshanni noo qoqqowubba mereerinni kullanniha ikkanni dayino.
Gobbate deerrinni hanafisiinsoonni gibirrinnunni gobba ijaaratenna irki’raanchimma gatisate hananfoonni loosinni Oromiyu qoqqowi Qamadete latishsha qarunni latissanno gedenna; Sidaamu qoqqowi kayinni maatete jireenya adda assitanno gede jawa dinyi looso uyinoonninsati qaangannite.
Oromiyu widoonni laashshinanni hee’noonni qamadete laalchi techo gobbayidi gobbuwara soyaate deerrira iillishinoho. Sidaamu qoqqowi widoonni uyinoonni maatate jireenyi dinyi loosino techo maate adote saadanni,lukkuwunninna addi addi gati giwirrinni laalchinni soorro abbitanni dagginoti illetenni leeltanni no. Konne naqqasteno qoqqowunni qaru quchumira Addis Ababa adote laacho beeha hananfooni.
“Towaatte’’e” yaannohu loosi’rinoho,latisi’rinohonna loosisinni saalannokkiho. Mitootu tuqu xaadooshshira waalchonsa cuffanna Sidaamu qoqqowi “loosi’roommorenna albagge noo’e kaayyo duuchunkura leellishshe’’e” yitanno hedo sinqisi’ratenni tenna lamalara tuqu xaadooshshe koyisino. “Sidaama dayino gumanna seyo miidiyunni daa’’anto” yitannoti adawarshu hedooti.
Tenne hedo kaiminni miidiyaho misiletenni leellino guma eeli geeshsha towaatisiise bero towaanyotenni afi’noonni filiqishsha Hawaasa gamba assino qoqqowu. Tennera Sidaamu qoqqowu mootimmate kominikeeshiine biiro galata hasiissanno. Ninkeno daggino soorronna qoqqowoho albaagge noo latate kayo gaazeexinkera maareekkine dagganno ilamara taje,xa noo ilamara halaale iillinsheemmo.
Qoqquwu garinni hananfoonnihu maatete jireenya buuxisiisate inivetivooti mereerinni mitto ikkinoha saadate jiro latishshi handaara gummaamu garinni gumulate illachunni loosa hasiissannotanna konni handaarinni hanafantino loossa jawaachishshanno gumma borreessiissinore ikkansanni sunfeno woyyaabbino mixo amande woyyaawino gumira loosa hasiissanno.
Saadate jiro latishshi rsgaanni 689 adote qacha tantannoonni. Diru giddo 200 kume saada sircho woyyeessate gende xaa geeshsha 103 kume saada sircho woyyeessa dandiinoonni.1359 Lukkuwu qacha tantanatenni 572 kumi ali daga horaameeyye assa dandiinoonnitano buuxate dandiinoonni.
Daa”attote handaara lossateno daa”attote iillo halashshate ragaanni safote latishshuwa garunnu hala’la hooganna gobbate giddo daa”ataano laooshshu anje heedhurono sa’u lee agannarano 1.1 miliyoone turiste qoqqowo daa”attinoha ikkanna; 1.5 biliyoone birra eo afi’ra dandiinoonnitano Biirote sooreessi xawisino.
Xalalu anganni wayinna gorsu pirojektubba halashshate ragaannino nooha jawa dhuka garunni horoonsi’rate loonsanni hee’noonni.
Laashshaano Industirra dhuka lossatennino konni albaanni nooha 17.8% laashshate dhuka xaa yannara 27% iillisha dandiinoonni.
Laalchonna laalchimma lossate ragaanni gibrinnu loosi hayyo yannoonsatenna yannitte gorsu latishshi hayyubba baala horonsi’rate illachinshoonni. Qoqqowi xaa yannara latate hasatto guutisanni no. mitte arrishshonni goofannori dinona duuchunku handaarinni xaano qoqqowoho noo jiro latisate harinsho anaga anga amadamme sigiigisa hasiissanno. Mittu qoqqowi lopho gobboomu lophora badhetena massagaanono jawaatto;dagano keere,latishshanna jireenya balaxisiisso!
Bakkalcho Sadaasa 24, 2017 M.D
