2003 MD Bayiriidi Itophiyu haaroo’mate kofattora safote kincho tungi woyte Itophiyu meyaa labbaahu,jawu shiimu,aju akkali hagiidhino;qahu kayinni dadillatenni sae hexxo mursiisannore assatenni badhe di higino.
Abbayi kofattora safote kincho tungi yannara hattenne yannahu xaphoomu ministirichi Melles Zeenaawi, “Way bue ninkeeti,miinju dhukino ninkenniiti…” yee “taalo horoonsidhanno kalqenna mutto widoogge dassitanno kalqe ikka hoogoommero Abbayi kofo ijaarate duuchanti kalqete gobbuwa qeechansa fula hasiissannonsankanni” yaanni coyi’rino.
Ee,kalqe taalo farcidhoommero gufisate mixo agurte Abbayi kofatto rakke gooffanno gede assitannonkanni. Ikkollana hexxo murtannokki Itophiyu daga mittimmatenni ka’e diina irraawisse techora iillishshino.
Itophiyu daga hexxo murtannoha ikkoommero techo dikinsanninna di dandiinanni yinoonni Abbayi giddoyidhi miinjinni,meessi ogeeyyenninna meessi hedonni maassote riivaane murate di iillinanninkanni.
Hexxo murroommero gibitsete qaxxaronna kiso di sa’neemmonkanni. Gibtse Abbay Kofo ga’labbote amaale mini widira 13 higge shiqishi’ratenni Itophiyu duucha hekko giddoonni sa’anno gede ajjinokki hixamanye assitino.
Abbay Kofo daafira marichino eessannosikkihu Arabi Liigino hajote aana xawishsha fushshate geeshsha illinonkanni. Kadote gashshooti sumimme aana qa’midhe dibaxxeemma yitinoti Gibtsete raareno ikkito babbaxxitinoti hi’naanchimmate hayyubba Abbayi kofamatenni digufissino.
Bayi’ra Itophiyu Abbay kofo Itophiyu dagara mittimmate xawishshaati. Worbimmanke leellinshoommoha tenne ilamaha baxxino sumuda ikkasinni baalinke ha’nurimmate macciishshammenni la’neemmosi; naaxxineemmosi. Woxenke wolqankenna egennonke xaadinse ‘’didandiitanno; diwo’naaltanno’’ yinoonniha Afrikunni albisa kalqoomunni qummi assinanniha ikkinoha jawiidi kofo ijaarre jawaantenke farcishiinshoommo.
Baci-fakkanimmanke seesa assi’nenna mittimmanke balaxisiinse hananfoommoti bayi’ra Itophiyu Abbay Kofo xaa yaannara jeefishshase afidhara qacce iillitino. ‘’Didandiitanno’’ yitannota “dandiinanni” yine hexxo mursiissinore haxonsa heeshshi assiisatenni rivaane mudhate qubbetenni kirranni aganna gattinonke.
Bayi’ra Abbay Kofonke Itophiyu dagara ikko ilama Itophiya ikkitinorira muxxe sanu worbimmate xawishsha; buxichunni dureessu geeshsha; qaaqqunni jawu geeshsha mullaanchunni egennaamu geeshsha baalunku Itophiyunnirihu baaliiqu sumudi karsaminose xawishshu malaatenkeeti. Dandiinannita loosunni farci’noonnisete; Itophiyu qansooti olu xawi mittimmansanni diina qeeltino worbimmansa latishshunni ledatenni addita ikkitino mittimmate naaxxilli malaateeti.
Badheessa 24/2003 M.D xinta tungeenna gumulote millimillo widira e’noonniti Itophiyunniti Bayi’ra Abbay Kofo loosose hanaffunkunni kuneeti tonaa shoole dirra kiirsiisidhino. Pirojekte hendoonnise yannanni goofa hooggurono taxxi yaasenni ayino hexxo mudhikkinni tayixe lamalu dirira soorrote gashshooti wirro hanafisiisino kofo, bushinohu taaleenna; ukkinohu suweenna techo jeefishshu fooliishsho widira iillisha dandiinoonni.
Kofote ijaarshi yannara hexxo mursiisanno coyi kayinni hexxo mursiinsoommonsa jifubba giddonnino gobbannino xaaddeennanketi dahanbannite. Pirojektete xintamanni hanaffe mittu danitino woxu irko kalqoomu uurrinshuwawiinni afi’nannikki gede ha’noonni xeerto mitte pirojektete asunchimmara hende assinoonnitenkanni.
Hatto ikkeenna uminke wolqanni, jironna egennonni loosu widira e’ni yannarano haammata guffa xaaddinonke. Ijaarshu isilanchimmanni kayse wolootu gobbuwa mannoomu qoosso xiiwanno yaate geeshsha dipiloomaasete hekko assate ha’rinsho sa’noonni. Halamaancho moottimmuwanni ga’labbote amaale mine lendeenna marro marrote qaxxaro shshiqqino.
Ikkeenna baalunku kaajjillunninna mittimmatenni uurratenni hi’noonsa dandiino. Xaaxante ayirritinonketa dipiloomaasete hekko sa’eenna xaa yannara jeefishshu widira shiqino. Qaxxaraanonke seera ikkikkinni mootimmatenna qansootu jawaata hixamanyenni qeellete ha’nura ikka dandiinoonni. Caabbichu shaama qansammorano qacce iillinoommo.
Pirojekte aantetenni gooffeenna agarranniseta jawa wolqa burqisa hanaffanno. Itophiyunnita xaphooma caabbicho burqisate wolqa erotenni lossannoha ikkanno.
Muli yannara maassote riivaane murranniti bayi’ra Abbay Kofonke gunde qeelle coo’mishi’nanni marrote reekkora qixxaawo agadhitannonke. Abbay Kofo dandiinanni wolqa xawishshankeeti; marrote Adiwankeetino.
Bakkalcho Badheessa 25, 2017 M.D
