Ayirradda nabbawaanonke hawalle 2016M.D keerunni iillishino’ne. Tenne lamala seyoote gafinkenni gobbanke Itophiyu 2015M.D haammata hekko giddoonni gumu’litino seyoonna maareekkidhino gumi mereerinni qara qara ikkitinore doorre shiqinshoommo.
Gumulamihu 2015M.D Itophiyu Qamade gobbara soya hanaffino. Xaphoomu ministirchi Abiy Ahimed (Dr.) Itophiyunniha Qamadete laalcho gobbara soyaate looso Oromiyu qoqqowira Baale zoonera Ammajje 5, 2015M.D hanafisiissino. Xaphoomu ministirchi barraho qixxaawote aana sayisino sokkanni; Baale la’noommohu Qamade gobbara soyaate harinsho Itophiyaho assa hasiissannonke shiimiidi gumaati yiino.
Mixi’neemmorenna loonseemmore loosunni haanju haruminna Haaroo’mate kofattonni leellinshanni dangoommo. Xa kayinni Qamade gobbayidinni eessi’ra uurrisatenni sa’ne gobbara soyaatenni hendoommore loosunni gumulle Itophiyu dagaranna kalqete leellinshoommo.
Konninni, Itophiyu Qamadete kaa’looshshinni fulanna gobbara soya didandiitinanni yitinonkere dandiine leellishankenni naaxxillu macciishshaminonke yaatenni Afrikaho Itophiya lede 250 Miliyoone ali kaa’looshshe hasidhannori hee’ransa qummeesse; ‘’Ethiopia Aid’ woy Itophiyu kaa’looshshe yaatenni Qamade aate jawaante loonseemmo yaanni coyi’rino.
Piritoriyu keeru sumimme
Aliyye qooxeessira kaino ola uurrisatenna gaance keeru doogonni tirate Federaalete mootimmanna HWHT massagaano mereero Afriku mittimma cimimmanni harinsanni keeshshinoonni hasaawi jeefameenna Birra 23,2015M.D Wodiidi Afrikira Piritoriyaho sumimmete iillinoonni.
“Afriku qarrira Afriku tiro” yaatenni Afriku mittimma massagonni tonne barrubbara harinsanni keeshshinoonni hasaawi jeefo aana malaatinsoonnita12 bixxille sumimme xaphi assine la’nanni woyte sase qara qara hajubba amaddino.
Kurino, sufotenni gaance uurrisa, HWHT qodhaano qodho tirsiisanna mannihimmate kaa’looshshe iillishate. Sumimmete aana Itophiyu mootimma riqiwe Ambaasaadder Reedwaan Huseeni hattono HWHT widoonni kalaa Geetaachew Redda malaatissino. Umo assine cancishaanote yinoonnire HWHT sumimme harunsine dagate riqiwamaano amaale mine Badheessa 13/2015M.D cancishaanchimmatenni hoollanni gede muro sayinsoonni.
Haanju harumi loossa ragaanni;
Itophiyu mittu barrinni 566 Miliyoone chigginye kaasatenni umisi riikerde hiiqqitino.
Maaja 10/2015M.D haanju haruminni 500 miliyoone chigginye mittu barri giddo kaasate pirogiraamera 566 miliyoone 971 kume 600 chigginye kaansoonni. Chigginyuwa xaphoomunni 302 kumi heekitaare baatto aana kaansonni.
Kaansoonni chigginye kiiro jioispeeshaalete taje garinni buunxoonniha ikkanna; jioispeeshaalete giddora einokki qooxeessira kaansoonni chigginye nootanna kiironsano konni aleenni ikkitannota xawinsoonni.
Konni barrinni soodihunni hashshi geeshsha arrishsho fulte e`ate mitte mittenti Itophiyu daga minensa digoxxanno. Hanqanfoonni qaaqqi, daafure noo geerchi, dhiwame goxe noo manni ka`a minesi ayino dihosanno. Korkaatuno, tini polotiku hajo dikkitino; hettisamaano paarte pirogiraame dikkitino; Mootimmate hajono dikkitino. Tini Itophiyu hajooti. Uddisiinseemmohu Itophiyaho. Tirfu ninkewiinni sae kalqete gattannoho yaasi qaangannite.
Dipiloomaasete qeelle
Federaalete mootimanna HWHT mereero Wodiidi Afrikira Piritoriyaho assinoonni keeru sumimme harunsite kalqoomu uurrinshuwanna Awuropu mittimma ledo qiide keeshshino xaadooshshi danchu garinni sufa hanafinoti diru giddo afi’noonni qara ikkino dipiloomaasete qeelle mereerinni mittoho.
Dipiloomaasete xaadooshshi mereerinni kullannihu mittu Ameeriku gobbayidi hajo loosu mini yawo amadihu gedensaanni umi yannara Itophiyaho loosu towanyo assinohu Antoni Bilinkeni; xaphoomu ministircha Abiy Ahimed (Dr.) babbaxxitino jajjabba biillooti ledo gobbate aanino xaadooshshi aana hasaawino.
Wolu kullannihu kayinni xaphoomu ministirchi dokter Abiy Ahimed Xaaliyaho Roomaho harinsoonni Halantino mootimmuwa latishshunna dartete gambooshshi hattono kalqoomu sagalete uurrinsha amanyooti gambooshshi aana beeqqe Itophiyu sagaletenni umose dandaatenna seeriweelo darte gargarate widoonni noose rosicho beehansaati. Gambooshsheho qoteho addi addi gobbuwa ledo lamooshshu hasaawano assinno.
Xaaliyu gambooshshi gedensaanni Kalqete baanke pirezidaantichi Ajay Banga Itophiya daye xaphoomu minsitirchi ledo hasaawino. Kalqete baanke Itophiyu ledo noose halamme halashshatenni miinju lophonkera womaashshu shiqisho assatenni luphiimu qeechi hee’rannoseta kulloonni.
Halantino Arawete Emireetooti (UAE) Pirezidaantichi Sheek Mehammed Bin Zayidi faajjete loosu towanyora Addis Ababa daye 17 sumimme malaatisinohu gumulami dirinniiti.
Itophiyu BRICS miila ikkate xa’mose adhamooshshe afi’ra
Itophiyu BRICS yaamamatenni egennantinori Onte miilla gobbuwa (Biraazile, Ruusiyi, Hinde, Chaynunna Wodiidi Afriki) mittimma miilimmatenni karsamate shiqishshino xa’mo Wodiidi Afrkira Johanisbergi quchumira harinsoonni 15ki gambooshshi aana adhamooshshe afidheenna miila ikkitanno gede kaajjinshoonnihu gumulami 2015M.Dti.
Itophiyu miila ikkitanno gede assinoonnihu sufotenni loonsoonni dipiloomaasete sharronniiti. Itophiyaho, Gibtsetenna Sudaanete mereero assinanni keeshshinoonni hasaawi lame dirrara murame keeshshihu gedensaanni marro Gibtsete Kayiro hasaawa wirro hananfoonnihuno 2015M.D goofimarchu aganiraati.
Konninni ledote duuchu raginna lamooshshu xaadooshshe bowirsate dandiisiisannore addi addi dipiloomaasete millimillo assansanni diru giddo babbaxxitino gobbuwa gobbaydi hajo ministirootinna dagate riqiwamaano Itophiyaho fajjete loosu towanyo assitinotino wole 2015M.D gumaati.
19ki kalqoomu Atleetiksete shaampiyooni qeelle
Woxawaajje agani 2015M.D Hangaari qaru quchumira Budapesti qixxeessinoonni 19ki kalqoomu Atileetiksete shaampiyooninni Itophiyu Honse Meedaaliya afi’ratenni kalqete 6ki deerra amadde jeefissino. Meentu 10 kume Meetire heewonni Atileetootinke mittunni sasu geeshsha aantete fulatenni “Haanja lolaho” yaamamatenni afantinota jeefisate hayyo layinkimeeshsho leellishatenni naaxxisiissinonke. Konni guminni Gudaaf Tseggay Culka, Lettesembet Gidey Birranna Ijjigaayyehu Taayyeti Camote meedaaliya gobbankera afisiissino. Labballu 10 kume Meetire heewonni Selemoon Baaregga 3ki deerra amade heewo jeefisasinni gobbasira Camote Meedaaliya abbinoha ikkanna; meentu 1500 Meetirenni Dirribe Welteji 2kita ikkite Birru Meedaaliya abbitino.
Labballu 3 kume Meetire qolchanshonni kalqete yannate deerra amadinohu Lemmecha Girma 2kiha ikke gudasinni Birru Meedaaliya afi’rara dandiino. Goofimarchu barra harinsoonni labballu Maaratoonete heewonni Liul Gebresillaase 3kiha ikke heewo gudasinni Camote meedaaliya afi’rino.
Itophiyu xaphooma heewotenni Honse Meedaaliya afi’ratenni Afrikunni 2ki hattono Kalqetenni 6ki deerra amadde jeefissinoti gobba 2015M.D Atileetiksete shampiyooninni afidhino gumaati.
Abbayi kofatto shoolki doyicho way wo’ma
Bayiriidi Abbayi kofatto shoolkinna goofimarchu doyicho waa wonshinoonnihu sayinsummo 2015M.D ikkanna; tini gobbate gede jawa qeelleeti. Xaphoomu ministirchi Abiy Ahimedi (D.r) kofattote shoolki doyicho waa wonshate amuraati hendoonni garinni gumulamnota Itophiyu dagara faajje assinohu haaru diri kiiramara mittu barri albaanniiti.
Konni ledo amadisiisaminohunni “Itophiyu daga halamme loosankenni kalaqaanchu kaa’linonke. Woxi’nenni, egenno’nenni, wolqa’nenninna ayyaanaame huuccattonni loosu giddo beeqqo assitinoonniri baalunku hawalle tashshi yino’ne” yaatenni dagoomitte mashalaqqe qoolisinni sayisino sokkanni xawisino.
Ledoteno, “giddonna gobbayidinni xaaddanno batinye mitiimma giddoonni badhera hingummokkinni konni gumira iillinoommo; goorote guunxo iillinoommo ikkinnina gooro fulle digundoommo. Aantino yannanni hendoommore jeefinse magano galaxxineemmo gede ammaneemmo; konnira kofattote assineemmo irko goofimarchu geeshsha sunfeemmo gede eeggo yeemmo” yaanni sokkasi sayisinohu 2016 haaru diri e’’ara mittu barri albaanniiti.
2016 haaru diri gobbanke Itophiyu konni aleenni guma borreessiissannoha, keerunnihanna mittimmanniha hattono gobba xaano mitte fooliishsho albaagge qaaffannoha kaayyote diro ikkanno gede halchinanni; gobba amaddinoti lophotenna latishshu mixo guma ganteenna la’neemmo gede mittu mittunku qansichimmate qeechanke fullo yitannoti qixxaawote kifilenke sokkaati. Keerunni.
Qiddist Gezaheny
Bakkalcho Wocawaaro 3, 2016 M.D
